Ενίσχυση της λεηλασίας του θαλάσσιου περιβάλλοντος για την κερδοφορία των επιχειρηματικών ομίλων αξιώνει ο ΣΕΒ, μέσω μελέτης που δημοσίευσε πρόσφατα, ενόψει και της επικείμενης κατάθεσης του νομοσχεδίου για τη Θαλάσσια Χωροταξία, που αυτό το διάστημα βρίσκεται στο στάδιο της τελικής επεξεργασίας από το αρμόδιο υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας. Το εν λόγω νομοσχέδιο αποτελεί ενσωμάτωση στο Εθνικό Δίκαιο της Κοινοτικής Οδηγίας 214/89/ΕΕ της 23ης Ιούλη 2014, η οποία από την πρώτη κιόλας παράγραφο σημειώνει την ανάγκη θέσπισης ειδικού νομικού πλαισίου που θα λαμβάνει υπόψη την «υψηλή και ταχέως αυξανόμενη ζήτηση για θαλάσσιο χώρο», με σκοπό τη διευκόλυνση εκτέλεσης μιας σειράς οικονομικών δραστηριοτήτων όπως «εγκαταστάσεις παραγωγής Ενέργειας από Ανανεώσιμες Πηγές, αναζήτηση και εκμετάλλευση πετρελαίου και φυσικού αερίου, δραστηριότητες θαλασσίων μεταφορών και αλιείας, εξόρυξη πρώτων υλών, τουρισμός, εγκαταστάσεις υδατοκαλλιέργειας» και άλλα.

Σε αυτό ακριβώς το πλαίσιο κινούνται και οι αξιώσεις του ΣΕΒ, στη θεσμοθέτηση δηλαδή ενός Θαλάσσιου Χωροταξικού Σχεδιασμού που θα «ευνοεί τις επενδύσεις» και θα «εγγυάται ασφάλεια δικαίου» στους επενδυτές, παρεμβαίνοντας κατ' αυτόν τον τρόπο ενόψει της κατάθεσης του αντίστοιχου νομοσχεδίου της κυβέρνησης για τη Θαλάσσια Χωροταξία.

Βεβαίως, το νομοσχέδιο που κατατέθηκε τον περασμένο Νοέμβρη στη δημόσια διαβούλευση, ακριβώς αυτά τα ζητήματα λάμβανε υπόψη και ερχόταν να ρυθμίσει τη Θαλάσσια Χωροταξία κατά τα συμφέροντα των μονοπωλιακών ομίλων, εντασσόμενο στο συνολικό «στρατηγικό σχέδιο» για την ανάκαμψη του κεφαλαίου. Οπως φαίνεται όμως απ' την καθυστέρηση κατάθεσής του στη Βουλή - έπρεπε ήδη από τον περασμένο Φλεβάρη να έχει κατατεθεί - γίνονται μια σειρά διεργασιών, στις οποίες ο ΣΕΒ ήδη παρεμβαίνει, γεγονός μάλιστα που αναφέρει και το κείμενο της μελέτης.

Στη μελέτη επισημαίνεται αρχικά ότι στην παράκτια ζώνη της χώρας συγκεντρώνονται σχεδόν το 80% των βιομηχανικών δραστηριοτήτων, το 90% του τουρισμού και της αναψυχής, το 35% της αγροτικής γης, καθώς και ένα σημαντικό τμήμα των βασικών υποδομών (λιμάνια, αεροδρόμια, οδικά δίκτυα, ηλεκτρικό δίκτυο, τηλεπικοινωνίες). Παράλληλα, υπογραμμίζει ότι βασικές δραστηριότητες όπως θαλάσσιες μεταφορές, αλιεία, Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας και υποθαλάσσια ενεργειακά δίκτυα, υδατοκαλλιέργειες, βιοτεχνολογία, τουριστικές, ναυπηγικές και εξορυκτικές δραστηριότητες, «αναζητούν ένα σταθερό και λειτουργικό πλαίσιο θαλάσσιου χωρικού σχεδιασμού για να αναπτυχθούν και να προσφέρουν νέες θέσεις εργασίας».

Σημειώνει ως πιο «πρόσφορη» λύση για τις ανάγκες του κεφαλαίου τη θεσμοθέτηση ενός Ειδικού Χωροταξικού Πλαισίου για τη θαλάσσια δραστηριότητα, έναντι πολλών περιφερειακών σχεδίων που προκρίνει η κυβέρνηση, καθώς αυτή η επιλογή, όπως λέει, «εγγυάται μεγαλύτερη ασφάλεια δικαίου και μπορεί να απελευθερώσει την αναπτυξιακή δυναμική, εκπέμποντας το σωστό μήνυμα στους επενδυτές». Σημαντικό στοιχείο θεωρεί ακόμη ότι η «σύγχρονη» Θαλάσσια Χωροταξία παρέχει τη δυνατότητα επάλληλης χωροθέτησης σε χρήσεις διαφορετικού χαρακτήρα, επιτρέποντας έτσι «την αξιοποίηση της ίδιας θαλάσσιας περιοχής για την ανάπτυξη περισσότερων της μίας χρήσεων».

Στο κείμενο της μελέτης υπογραμμίζεται ότι μέχρι σήμερα η ρύθμιση του θαλάσσιου χώρου γίνεται μέσω «τομεακών προσεγγίσεων σχεδιασμού», οι οποίες ωστόσο είτε παρουσιάζουν σημαντικές καθυστερήσεις, είτε σημαντικά προβλήματα διαχείρισης και αδειοδότησης, είτε ακυρώνονται από το ΣτΕ, εξαιτίας, όπως λέει, του θεσμικού πλαισίου για την προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος μέσω των νέων περιοχών «Natura» ή άλλων εμποδίων που θέτει η ισχύουσα νομοθεσία.

Από αυτήν την άποψη, ο ΣΕΒ, αν και ασκεί κριτική σε σημεία του νόμου και ζητά την αλλαγή τους, θεωρεί ότι ο σχεδιασμός για τη Θαλάσσια Χωροταξία πρέπει να ξεκινήσει σύμφωνα με τις γενικές προβλέψεις του νομοθετήματος, αφού, όπως τονίζει, «για πρώτη φορά δίνει τη δυνατότητα να ενσωματωθεί ο θαλάσσιος χώρος» στον Εθνικό Χωρικό Σχεδιασμό.

Αποτυπώνοντας τις «ευκαιρίες» και τα πεδία κερδοφορίας που αναζητούν οι επιχειρηματικοί όμιλοι στο «θαλάσσιο χώρο», ο ΣΕΒ επισημαίνει ότι σε επίπεδο ΕΕ η Ακαθάριστη Προστιθέμενη Αξία (ΑΠΑ) των θαλάσσιων οικονομικών δραστηριοτήτων ανήλθε το 2010 σε 103,5 δισ. ευρώ και εκτιμάται ότι έως το 2030 θα αυξηθεί σε 178,3 δισ. ευρώ, με μέσο ετήσιο ρυθμό ανάπτυξης της τάξης του 20,8%.

Παράλληλα, τονίζει ότι η οικονομική δραστηριότητα με τη μεγαλύτερη ανάπτυξη τα επόμενα χρόνια εκτιμάται ότι θα είναι η υπεράκτια αιολική ενέργεια, καθώς η αξία της θα αυξηθεί από 238 εκατ. ευρώ το 2010 (μερίδιο 0,2%) σε 39,5 δισ. ευρώ το 2030 (μερίδιο 22,1%).

Επιπλέον, σύμφωνα με τα ίδια στοιχεία που επικαλείται, διαχρονικά τη μεγαλύτερη συμμετοχή στη θαλάσσια οικονομία της ΕΕ διατηρεί η εξόρυξη υδρογονανθράκων, η οποία «παρά τη συνεχή μείωση του μεριδίου της σε μια αυξανόμενη αγορά, εκτιμάται ότι θα αυξηθεί σε απόλυτα ποσά κατά 23,6 δισ. μέχρι το 2030».

Στην Ελλάδα, οι δραστηριότητες που επιζητούν «χώρο» για την παραπέρα ανάπτυξή τους, όπως καταγράφονται στη μελέτη, είναι:

• Οι πλωτές μεταφορές. Ο κλάδος απαρτίζεται από δύο μεγάλες κατηγορίες, τις θαλάσσιες και ακτοπλοϊκές μεταφορές επιβατών και εμπορευμάτων, και η συνολική συμμετοχή στο ΑΕΠ της χώρας ανέρχεται σε 2,7% για το 2016 και σε απόλυτους αριθμούς στα 4,1 δισ. ευρώ το 2016, έχοντας ωστόσο απολέσει 6 δισ. ευρώ περίπου από το 2008. Επιπλέον, ο ΣΕΒ σε άλλο σημείο επισημαίνει ότι πρέπει να υπάρξουν ρυθμίσεις που θα επιταχύνουν τις διαδικασίες για την αδειοδότηση υδατοδρομίων και την εκμετάλλευση υπαρχουσών μαρίνων και εγκατάσταση νέων. Ειδικότερα, για τα υδατοδρόμια υπολογίζεται ότι οι επενδύσεις για την ανάπτυξή τους θα μπορούσαν να ανέλθουν σε 250 εκατ. ευρώ και να δημιουργηθούν περισσότερα από 50 υδατοδρόμια.
• Ακολουθεί ο κλάδος της αλιείας και των υδατοκαλλιεργειών, με 0,4% συμμετοχή στο ΑΕΠ της χώρας τα τελευταία έτη και 645 εκατ. ευρώ το 2016, έχοντας χάσει μόλις 60 εκατ. ευρώ από το 2008. Το ποσοστό αυτό είναι εξαιρετικά υψηλό σε επίπεδο ΕΕ, που το 2016 διαμορφώθηκε στα 6,8 δισ. ευρώ. Το μεγαλύτερο βέβαια ποσοστό προέρχεται από τις υδατοκαλλιέργειες, που η αξία των εξαγωγών τους έφτασε το 2016 τα 450 εκατ. ευρώ, ενώ για την αλιεία σημειώνεται - εννοείται ως «πρόβλημα» προς αντιμετώπιση - ο εξαιρετικά μεγάλος αριθμός σκαφών, αλλά και το πολύ μικρό μέγεθος των επιχειρήσεων του κλάδου, οι οποίες απασχολούν κατά μέσο όρο μόλις 2 εργαζόμενους.
• Η κρουαζιέρα αποτελεί έναν ακόμη κλάδο που συμμετέχει, αν και με μικρό ποσοστό, στην παραγόμενη αξία των θαλάσσιων οικονομικών δραστηριοτήτων, με συνολικές εισπράξεις 462,1 εκατ. ευρώ το 2017.

Εκτός όμως των παραπάνω δραστηριοτήτων και κερδών κατά κλάδο, ο ΣΕΒ προσδοκά πολύ περισσότερα, τονίζοντας ότι υπάρχουν «σημαντικές ευκαιρίες για θαλάσσια επιχειρηματικότητα» στη χώρα μας και στο πλαίσιο αυτό απαιτείται «άμεση θεσμοθέτηση ενός Ειδικού Χωροταξικού Πλαισίου για τη θαλάσσια δραστηριότητα που θα μπορούσε να απελευθερώσει την αναπτυξιακή δυναμική, εκπέμποντας το σωστό μήνυμα στους επενδυτές».

Συγκεκριμένα, η μελέτη σημειώνει ότι ο τομέας της εξόρυξης υδρογονανθράκων είναι «πολλά υποσχόμενος» γα επενδύσεις και, όπως αναφέρεται, απαιτείται η ένταξή του σε ένα «ολοκληρωμένο πλαίσιο σχεδιασμού που θα δημιουργήσει ευνοϊκότερες συνθήκες ανταγωνισμού, ενημέρωσης και προσέλκυσης επενδυτών», καθώς όπως σημειώνει «ο ολοκληρωμένος θαλάσσιος χωρικός σχεδιασμός, λαμβάνοντας μέριμνα για την ισόρροπη ανάπτυξη των δραστηριοτήτων, διασφαλίζει την πραγματοποίηση τέτοιων κεφαλαιώδους σημασίας επενδυτικών έργων, περιορίζοντας ταυτόχρονα τους περιβαλλοντικούς κινδύνους και κάμπτοντας τις κοινωνικές ενστάσεις που αποτελούν αίτιο ματαίωσης των επενδύσεων».

Στη μελέτη δίνεται ακόμη έμφαση στις επενδύσεις στη μεταφορά Ενέργειας, είτε μέσω αγωγών για τη μεταφορά φυσικού αερίου κάνοντας ειδική αναφορά στον αγωγό Ισραήλ, Κύπρου, Ελλάδας και Ιταλίας, «East Med», είτε μέσω υποθαλάσσιων καλωδίων που ενοποιούν το εγχώριο σύστημα ηλεκτρισμού, αλλά και το συνδέουν με γειτονικές χώρες, όπως το υποθαλάσσιο καλώδιο «East Asia interconnector» που θα συνδέει τα ηλεκτρικά συστήματα Ελλάδας, Κύπρου, Ισραήλ.

Αντίστοιχα, στη μελέτη τονίζεται ότι θα πρέπει να υπάρξουν ρυθμίσεις που θα διευκολύνουν τις επενδύσεις αξιοποίησης της αιολικής και παλλιροϊκής ενέργειας.

Τέλος, αξίζει να σημειωθεί ότι ο ΣΕΒ θεωρεί ότι ο Θαλάσσιος Χωρικός Σχεδιασμός θα πρέπει να ενισχύει τη διασυνοριακή συνεργασία και, όπως λέει συγκεκριμένα, «πρέπει να προβλεφθούν συντονισμένες ενέργειες διασυνοριακής συνεργασίας, σε διμερή ή πολυμερή βάση, έτσι ώστε ο σχεδιασμός να λαμβάνει υπόψη τις εξελίξεις και τους αντίστοιχους σχεδιασμούς των γειτονικών χωρών».