Οι επικεφαλής των ισχυρότερων καπιταλιστικών χωρών

Σε εύθραυστους συμβιβασμούς και δηλωμένες αντιθέσεις μεταξύ των ισχυρότερων ιμπεριαλιστικών δυνάμεων του κόσμου (19 και ΕΕ ως σύνολο) οδήγησαν οι «σκληρές διαπραγματεύσεις» στη Σύνοδο Κορυφής του G20 στο Αμβούργο, όπως εκφράζονται και στο τελικό ανακοινωθέν που βγήκε το Σάββατο, τελευταία μέρα της Συνόδου, μετά από πολλά παζάρια. Οι ηγέτες του G20 κατέληξαν σε μια κοινή παραδοχή του «ανοιχτού, παγκόσμιου, δίκαιου εμπορίου» και «καταδίκης του προστατευτισμού», ωστόσο καταγράφεται ξεκάθαρα η διαφωνία των ΗΠΑ για τη Συμφωνία του Παρισιού για το Κλίμα.

Στο τελικό ανακοινωθέν φαίνεται να επιχειρείται ένας συμβιβασμός για το ελεύθερο εμπόριο, όπου η νέα κυβέρνηση των ΗΠΑ έχει απειλήσει με μέτρα προστατευτισμού και ασκεί έντονη κριτική στα μεγάλα εμπορικά πλεονάσματα της Γερμανίας ή της Κίνας (ειδικά στο χάλυβα και τα αυτοκίνητα). Το ανακοινωθέν λέει χαρακτηριστικά για το θέμα: «Τονίζουμε τον αποφασιστικό ρόλο του παγκόσμιου, βασισμένου σε κανόνες εμπορίου, που αποτελεί τη βάση κατά των διακρίσεων, και το ρόλο του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου» και ταυτόχρονα «θα καταπολεμήσουμε τον προστατευτισμό και όλες τις άδικες πρακτικές εμπορίου», αλλά «αναγνωρίζεται ο ρόλος των εργαλείων νόμιμης εμπορικής άμυνας».

Επιπλέον, στο ανακοινωθέν αναγνωρίζεται η σημασία της ψηφιοποίησης σε όλους τους τομείς (παραγωγή, οικονομία, διοίκηση), όπως και η ανάγκη ο ανταγωνισμός να προωθήσει «τις επενδύσεις και την καινοτομία». Η ψηφιοποίηση και η τεχνολογική εξέλιξη αντιμετωπίζονται ως «προκλήσεις» για κερδοφορία, όπως αναμενόταν, κάτι που συμπληρώνεται με ευχολόγια περί εξασφάλισης «ευκαιριών αξιοπρεπούς εργασίας».

Οι ηγέτες τονίζουν την ανάγκη ενός «ανοιχτού, ισχυρού χρηματοπιστωτικού συστήματος», όπως αυτό περιγράφεται στο «Σχέδιο Δράσης του Αμβούργου» που συνέταξαν οι υπουργοί Οικονομικών.

Στα ζητήματα της Ενέργειας και της κλιματικής αλλαγής, δηλαδή στην έντονη διαπάλη των μονοπωλιακών ομίλων όλων των καπιταλιστικών κρατών που δραστηριοποιούνται σε τομείς όπως το φυσικό αέριο, η εξόρυξη και διακίνηση πετρελαίου, οι Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ) κ.λπ., εκφράστηκε διαφωνία, με τις ΗΠΑ να επιμένουν στην αποχώρησή τους από τη Συμφωνία του Παρισιού για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Φυσικά, αυτό δεν ακυρώνει τους σφοδρούς ανταγωνισμούς μεταξύ των υπολοίπων 19 καπιταλιστικών κρατών, που «σφάζονται» για τους «ενεργειακούς δρόμους», τις πρώτες ύλες, την πρωτοκαθεδρία στις ΑΠΕ και τις «ευκαιρίες» που ανοίγονται σε νέα «πράσινα» πεδία κερδοφορίας.

Στο κοινό ανακοινωθέν - καθώς αυτό πρέπει να ψηφιστεί ομόφωνα - συμφωνούν ότι ...διαφωνούν: «Σημειώνουμε την απόφαση των ΗΠΑ να αποχωρήσουν από τη Συμφωνία του Παρισιού. Οι ΗΠΑ ανακοίνωσαν ότι θα σταματήσουν αμέσως την εθνική τους συνεισφορά και επιβεβαίωσαν την ισχυρή τους δέσμευση σε μια προσέγγιση που μειώνει τις εκπομπές ρύπων, ενώ παράλληλα στηρίζει την οικονομική ανάπτυξη και βελτιώνει την ασφάλεια των ενεργειακών αναγκών». Και συνεχίζει: «Οι ΗΠΑ θα προσπαθήσουν να συνεργαστούν στενά με άλλες χώρες, ώστε να τις βοηθήσουν να έχουν πρόσβαση και να χρησιμοποιούν ορυκτά καύσιμα με πιο "καθαρό" και αποδοτικό τρόπο, και να βοηθήσουν στην ανάπτυξη ανανεώσιμων και άλλων "καθαρών" πηγών ενέργειας, δεδομένης της σημασίας της ενεργειακής πρόσβασης και ασφάλειας».

Εξηγώντας τη στάση των ΗΠΑ, η Α. Μέρκελ στη συνέντευξη Τύπου είπε: «Οι Αμερικανοί θέλουν να συνεχίσουν να προμηθεύουν αναπτυσσόμενες χώρες με φυσικό αέριο και καθαρό άνθρακα. Αυτή είναι καθαρά θέση των Αμερικανών, δεν την στηρίζουμε οι υπόλοιποι». «Οι ηγέτες των άλλων κρατών του G20 δηλώνουν ότι η Συμφωνία του Παρισιού είναι μη αναστρέψιμη», αναφέρει το ανακοινωθέν.

Στο θέμα του κλίματος, και ο Τούρκος Πρόεδρος, Ρ. Τ. Ερντογάν, λίγο μετά τη δημοσιοποίηση του κοινού ανακοινωθέντος, απείλησε να μην επικυρώσει τη Συμφωνία του Παρισιού: «Μετά την απόφαση των ΗΠΑ, η θέση μας πηγαίνει προς μη επικύρωση από το κοινοβούλιο». Ο ίδιος μίλησε για οικονομικές αποζημιώσεις που είχαν υποσχεθεί στην Τουρκία κατά την υπογραφή της Συμφωνίας, οι οποίες ωστόσο δεν έχουν συγκεκριμενοποιηθεί.

Ο δε Γάλλος Πρόεδρος, Εμ. Μακρόν, ανακοίνωσε ότι θα συγκαλέσει μια νέα Σύνοδο για το Κλίμα το Δεκέμβρη στη Γαλλία, δύο χρόνια μετά τη Συμφωνία του Παρισιού.

Η Αφρική ήταν ψηλά στην ατζέντα της Συνόδου, με τη Γερμανία να έχει δηλώσει ότι θα πρωτοστατήσει σε ένα «σχέδιο Μάρσαλ» για τη «Μαύρη Ηπειρο», που είναι μια ήπειρος - «ευκαιρία», σύμφωνα με έκφραση των Γερμανών βιομηχάνων.

Μεγάλο «μπάσιμο» έχει κάνει η Κίνα στην Αφρική και η Α. Μέρκελ αναφέρθηκε σε αυτό: «Η Κίνα γνωρίζει πόσο σημαντικό είναι να αναπτυχθούν τα αφρικανικά κράτη. Γι' αυτό έχουμε στενή και εντατική συνεργασία». Είπε επίσης ότι «συζητάμε να διεξάγουμε κοινά σχέδια σε τρίτες χώρες, αρχίζοντας από τη Ρουάντα και την Αγκόλα. Κατά τη γνώμη μας πρέπει να ιδρυθεί ένα πρακτορείο αειφόρου ανάπτυξης στην Κίνα για το σχεδιασμό τέτοιων ενεργειών σε τρίτες χώρες».

Υπογραμμίζοντας τις ενδοϊμπεριαλιστικές αντιθέσεις, που ολοένα και περιπλέκονται κι οξύνονται, η Α. Μέρκελ ξεκαθάρισε στη συνέντευξη Τύπου: «Δεν θέλω να συνεχίσω να λέω πως παραμένει δύσκολο να συζητάμε θέματα όπως π.χ. το εμπόριο. Σε αυτό το θέμα κάθε λέξη ζυγίζεται. Εξακολουθούν να είναι δύσκολες οι διαπραγματεύσεις, αλλά έχουμε φυσικά μερικά καλά αποτελέσματα. Ο επικεφαλής του ΠΟΕ είναι αρκετά ικανοποιημένος. Τι θα γίνει αύριο, μεθαύριο, δεν μπορώ να πω με ακρίβεια. Πιστεύω όμως ότι παραμένει πραγματικότητα αυτό που είχα πει, ότι δηλαδή εμείς οι Ευρωπαίοι πρέπει εν μέρει να πάρουμε τις τύχες μας στα χέρια μας». Αυτό ισχύει π.χ. για την Αφρική, αλλά και για την «επίλυση διεθνών συγκρούσεων», πρόσθεσε.

Ξεχωριστό ήταν το κοινό ανακοινωθέν των ηγετών του G20 για την «καταπολέμηση της τρομοκρατίας», που χρησιμοποιείται ως άλλοθι τόσο για ιμπεριαλιστικές επεμβάσεις, όσο και για ένταση της καταστολής εντός των συνόρων των καπιταλιστικών κρατών. Πιο συγκεκριμένα, αναφέρεται: «Θα αντιμετωπίσουμε την αναδυόμενη απειλή των ξένων τρομοκρατών από περιοχές συγκρούσεων, όπως το Ιράκ και η Συρία, και δεσμευόμαστε να συνεχίσουμε να αποτρέπουμε την πρόσβασή τους σε άλλες χώρες και περιοχές του κόσμου». «Θα εξασφαλιστεί σύντομα η ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ των μυστικών υπηρεσιών, των δυνάμεων ασφαλείας και των δικαστικών αρχών». Επίσης δεσμεύονται για την «καταπολέμηση της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας» και ζητούν μέτρα «κατά της χρηματοδότησης διεθνών τρομοκρατικών οργανώσεων», όπως του ISIS, της «Αλ Κάιντα» και των παραρτημάτων τους.

Στο μεταξύ, αντιδράσεις προκάλεσε η συμμετοχή της κόρης και συμβούλου του Ντ. Τραμπ, Ιβάνκα Τραμπ, στις συνομιλίες της Συνόδου, παίρνοντας τη θέση του Αμερικανού Προέδρου το Σάββατο.

Να σημειωθεί ότι στο Αμβούργο όλη την περασμένη βδομάδα, με αποκορύφωμα την Παρασκευή και το Σάββατο, μέρες διεξαγωγής της Συνόδου, διαδήλωσαν χιλιάδες άνθρωποι. Ωστόσο, οι γνωστές προβοκατόρικες ομάδες προκάλεσαν εκτεταμένα επεισόδια και μάχες με την αστυνομία, που είχε επιστρατεύσει 20.000 αστυνομικούς. Δημοσιεύματα αναφέρουν ότι το Αμβούργο μοιάζει με «βομβαρδισμένη πόλη», ενώ σύμφωνα με το πρακτορείο «Ρόιτερς» συνολικά 476 αστυνομικοί τραυματίστηκαν, έγιναν 225 προσαγωγές, και από αυτές 186 έγιναν συλλήψεις διαδηλωτών. Το τοπικό παράρτημα του Χριστιανοδημοκρατικού Κόμματος (CDU) ζήτησε την παραίτηση του δημάρχου του Αμβούργου, Ολαφ Σόλτς, αίτημα που απορρίπτεται από το κόμμα.

Τις αντιφάσεις των ενδοϊμπεριαλιστικών σχέσεων και την έκταση των σχετικών παζαριών επιβεβαίωσε η συζήτηση γύρω από τις εξελίξεις στην Κορεατική Χερσόνησο, καταρχήν στη συνάντηση των Προέδρων ΗΠΑ - Κίνας Ντόναλντ Τραμπ και Σι Τζινπίνγκ, στο περιθώριο της Συνόδου του G20.

Σύμφωνα με το «Ρόιτερς», ο Τραμπ «έκανε σαφές στον Σι ότι θέλει να υπάρξει εξέλιξη και πρόοδος» στο θέμα της «αντιμετώπισης» του πυραυλικού προγράμματος της ΛΔ Κορέας, ενώ ο «Σι έδωσε μια πολύ σημαντική οπτική από τη δική τους πλευρά». Ο ίδιος ο Τραμπ δήλωσε πως «όσον αφορά τη Βόρεια Κορέα, στο τέλος, θα πετύχουμε. Ισως πάρει περισσότερο χρόνο από ό,τι θα ήθελα. Αλλά θα πετύχουμε, με τον έναν ή τον άλλο τρόπο», χωρίς άλλες διευκρινίσεις.

Από τη μεριά του, ο Σι - σύμφωνα με το «Σινχουά» - προέταξε την ανάγκη «επιτάχυνσης των προσπαθειών για την προώθηση συνομιλιών και τον έλεγχο της κατάστασης», επισημαίνοντας ότι ΗΠΑ και Κίνα πρέπει να συνεχίσουν τις σχέσεις αμοιβαίου οφέλους και να επεκτείνουν τη συνεργασία τους σε διάφορα πεδία. Οι διμερείς «διαφωνίες» συνοψίστηκαν στη σημασία που έχει η μία πλευρά να σέβεται τα συμφέροντα και τις σοβαρές ανησυχίες της άλλης, ενώ πιο συγκεκριμένα τέθηκαν και οι κινεζικές αντιρρήσεις για την εγκατάσταση της αντιπυραυλικής ασπίδας ΤΗΑΑD στη Χερσόνησο.

Το ζήτημα της Χερσονήσου απασχόλησε και τη συνάντηση του Τραμπ με τον Ιάπωνα πρωθυπουργό Σίνζο Αμπε, όπου - βέβαια - εκτός από τη συνέχιση της διμερούς «αμυντικής» συνεργασίας, αναδείχθηκαν και πλευρές που περιπλέκουν τις διμερείς σχέσεις. Μεταξύ άλλων, ο Τραμπ επισήμανε πως οι ΗΠΑ ιεραρχούν τη μείωση του εμπορικού ελλείμματος με την Ιαπωνία, ενώ ο Αμπε ξεχώρισε τη σημασία οι δύο πλευρές να διεξάγουν «εποικοδομητικό» διάλογο για τους όρους επέκτασης της διμερούς οικονομικής τους συνεργασίας. Ελάχιστες μέρες πριν, Ιαπωνία - ΕΕ είχαν καταλήξει σε καταρχήν «πολιτική συμφωνία» για την επέκταση της στρατηγικής και εμπορικής τους συνεργασίας, ανταλλάσσοντας κοινούς όρκους για το «ελεύθερο εμπόριο».