Τούτες τις μέρες συμπληρώνονται 101 χρόνια από τον Α' Παγκόσμιο ιμπεριαλιστικό Πόλεμο ανάμεσα σε δύο αντιμαχόμενους συνασπισμούς καπιταλιστικών κρατών. Από τη μια οι Κεντρικές Δυνάμεις (Γερμανία, Αυστροουγγαρία, Βουλγαρία, Οθωμανική Αυτοκρατορία) και από την άλλη η «Αντάντ» (Αγγλία, Γαλλία, Ρωσία, Ιταλία, ΗΠΑ). Ο πόλεμος αυτός σηματοδότησε το πέρασμα του καπιταλισμού στο ιμπεριαλιστικό του στάδιο.

Εχει αξία να θυμηθούμε ότι ο πόλεμος βρήκε την ελληνική αστική τάξη χωρισμένη στα δύο. Από τη μια ένα τμήμα της ταυτιζόταν με τους Αγγλο-Γάλλους, το τμήμα αυτό εξέφραζε ο Ελ. Βενιζέλος, και από την άλλη ένα άλλο τμήμα της ταυτιζόταν με τους Γερμανούς, το τμήμα αυτό εξέφραζε το Παλάτι και η φιλοβασιλική πτέρυγα. Και τα δύο είχαν κοινό στόχο την εδραίωση του ρόλου της ελληνικής αστικής τάξης στα Βαλκάνια και την καταρρέουσα Οθωμανική Αυτοκρατορία. Η αντίθεση αυτή οδήγησε ακόμα και στην ένοπλη σύρραξη ανάμεσα στις δύο αντιμαχόμενες αστικές πλευρές. Πώς κατέληξε το μπλέξιμο της Ελλάδας και του λαού της στον ιμπεριαλιστικό πόλεμο και τις ενδοϊμπεριαλιστικές αντιθέσεις; Μα με τη Μικρασιατική Καταστροφή.

Εχει, όμως, και άλλα διδάγματα η Ιστορία του Α' Παγκοσμίου Πολέμου. Πολύ πριν τον πόλεμο, το 1912, στο σοσιαλιστικό συνέδριο της Βασιλείας στην Ελβετία είχαν συγκεντρωθεί τα σοσιαλιστικά κόμματα της Ευρώπης, όπου είχαν διακηρύξει την αντίθεσή τους στον ενδεχόμενο ιμπεριαλιστικό πόλεμο, καλώντας την εργατική τάξη σε ετοιμότητα για τη μετατροπή του πολέμου σε πάλη για τη σοσιαλιστική επανάσταση.

Οταν, όμως, ξέσπασε ο ιμπεριαλιστικός πόλεμος οι ηγεσίες των σοσιαλδημοκρατικών κομμάτων - που είχαν ισχυρή πολιτική επιρροή - της συντριπτικής πλειοψηφίας των καπιταλιστικών κρατών ταυτίστηκαν με την αστική τάξη της χώρας τους. Εγκατέλειψαν μέσα σε μια νύχτα τις αποφάσεις της Βασιλείας, επικαλέστηκαν το γεγονός ότι η εργατική τάξη δεν ήταν έτοιμη για επανάσταση, βρήκαν διάφορες δικαιολογίες για το ποιανού η νίκη απ' τα ιμπεριαλιστικά στρατόπεδα συμφέρει το εργατικό κίνημα! Πήραν μέρος στις αστικές κυβερνήσεις που διεξήγαγαν τον πόλεμο, ψήφισαν τους πολεμικούς προϋπολογισμούς. Προσχώρησαν στο σοσιαλσοβινισμό! Η πορεία αυτή των σοσιαλδημοκρατικών κομμάτων ήταν αποτέλεσμα μιας μακροχρόνιας, βαθμιαίας πορείας αστικοποίησής τους. Μετατροπής τους, δηλαδή, από εργατικά κόμματα σε αστικά.

Μέσα σε αυτά τα κόμματα διαμορφώθηκαν και δυνάμεις που ενώ κατέκριναν τις σοσιαλιστικές ηγεσίες για προδοσία των αποφάσεων της Βασιλείας, εντούτοις προέβαλλαν γενικόλογα το σύνθημα της ειρήνης, του να σταματήσει ο πόλεμος. Υιοθέτησαν, δηλαδή, μια πασιφιστική στάση προβάλλοντας το δίλημμα: «Ειρήνη ή πόλεμος». Εγκατέλειψαν, όμως, έτσι και αυτές το καθήκον για μετατροπή του πολέμου σε σοσιαλιστική επανάσταση, υποστηρίζοντας ότι πρώτα πρέπει να έρθει η ειρήνη και μετά συζητάμε για την ταξική πάλη. Οι δυνάμεις αυτές σε πολλές περιπτώσεις χωρίστηκαν από τα σοσιαλδημοκρατικά κόμματα κι έφτιαξαν ξεχωριστά, όπως π.χ. στη Γερμανία. Το ρεύμα αυτό χαρακτηρίστηκε «αριστερή σοσιαλδημοκρατία». Στις περισσότερες των περιπτώσεων τα κόμματα αυτά μετά τον πόλεμο και μετά την Οχτωβριανή Επανάσταση ξαναενώθηκαν με τα κόμματα προέλευσής τους.

Πραγματικά διεθνιστική και επαναστατική στάση κράτησαν μόνο ο Λένιν και οι μπολσεβίκοι στη Ρωσία, η ομάδα του Κ. Λίμπκνεχτ και της Ρ. Λούξεμπουργκ στη Γερμανία, οι Σέρβοι σοσιαλιστές και οι «στενοί» Βούλγαροι σοσιαλιστές καθώς και μεμονωμένα στελέχη άλλων σοσιαλδημοκρατικών κομμάτων. Μια σταγόνα δηλαδή στον ωκεανό μπροστά στο διεθνές εργατικό κίνημα. Οι δυνάμεις αυτές απέρριπταν το δίλημμα «ειρήνη ή πόλεμος» και πάλευαν για τη σύνδεση της πάλης ενάντια στον ιμπεριαλιστικό πόλεμο με αυτήν για τη σοσιαλιστική επανάσταση. Κάτι που επιτεύχθηκε τον Οκτώβρη του 1917 στη Ρωσία. Αυτές οι δυνάμεις αποτέλεσαν τη μαγιά για τη συγκρότηση του διεθνούς κομμουνιστικού κινήματος και την ίδρυση της Κομμουνιστικής Διεθνούς.

Δεν μπορεί παρά να σκεφθεί κανείς τις σημερινές ιστορικές αναλογίες και διαφορές:

• Η όξυνση των αντιθέσεων ανάμεσα στα ιμπεριαλιστικά κέντρα μπορεί να μην έχει οδηγήσει σε νέο ιμπεριαλιστικό πόλεμο - ακόμα - όμως τίθενται σε αμφισβήτηση συμμαχίες, άξονες, ιμπεριαλιστικές και νομισματικές καπιταλιστικές ενώσεις, όπως η ΕΕ και η Ευρωζώνη.
• Η ελληνική αστική τάξη αντιμετωπίζει και σήμερα ένα δίλημμα. Μετά από 5 χρόνια καπιταλιστικής οικονομικής κρίσης θα επιδιώξει να στηρίξει την ανάκαμψη της καπιταλιστικής κερδοφορίας και να κατοχυρώσει τη γεωπολιτική της θέση στην περιοχή μέσω της παραμονής στην Ευρωζώνη ή μέσω της εξόδου απ' αυτή. Σε αυτή τη βάση εκδηλώνονται αντιθέσεις και διαφορές στο αστικό πολιτικό σύστημα. Το μπλέξιμο της Ελλάδας στις ενδοϊμπεριαλιστικές αντιθέσεις θα το πληρώσει και πάλι ο λαός.
• Η νέα σοσιαλδημοκρατία στην Ελλάδα, ο ΣΥΡΙΖΑ, που συγκροτήθηκε στη βάση της πλήρους χρεοκοπίας της παλιάς, του ΠΑΣΟΚ, ως αστικό κόμμα, υποσχέθηκε ότι μπορεί να καταργήσει τα αντιλαϊκά μνημόνια, να αλλάξει το μείγμα πολιτικής εντός του καπιταλιστικού δρόμου ανάπτυξης και της ΕΕ. Γρήγορα όμως, μέσα σε έξι μήνες διακυβέρνησης, προσχώρησε τελικά στη λεγόμενη μνημονιακή πολιτική.
• Στους κόλπους της διαμορφώθηκε μια νέα «αριστερή σοσιαλδημοκρατία» (βλ. «Αριστερή Πλατφόρμα» κ.λπ.) που προσπαθεί να πείσει, φτιάχνοντας νέες αυταπάτες, ότι ένας φιλολαϊκός δρόμος, εντός του καπιταλιστικού τρόπου ανάπτυξης, συνεχίζει να υπάρχει αρκεί η Ελλάδα να περάσει στο «εθνικό νόμισμα».
• Σήμερα, στην Ελλάδα υπάρχει το ΚΚΕ που αντιπαρατίθεται ιδεολογικά, πολιτικά στη σοσιαλδημοκρατία και τον οπορτουνισμό, που παλεύει οι εργαζόμενοι να μην μπουν κάτω από «ξένες σημαίες», που απορρίπτει το δίλημμα «ευρώ ή δραχμή», αναδεικνύοντας την ανάγκη ρήξης με τον καπιταλιστικό δρόμο ανάπτυξης, την ΕΕ, τις ιμπεριαλιστικές ενώσεις, την εξουσία τους.