Ασβεστωμένη αγιογραφία που φιλοτέχνησαν εξόριστοι στη Λέρο, στην Αγία Κιουρά Λέρου |
ΛΕΡΟΣ-καλοκαίρι 2000. Τοποθεσίες φορτωμένες μνήμες. Το στρατόπεδο στο Παρθένι, με τα δύο κτίρια για τους εξορίστους και το αρχιφυλακείο. Φέτος ο χώρος πλημμύρισε από κόσμο, στα πλαίσια εκδήλωσης που οργάνωσαν οι τοπικές αρχές προς τιμήν των εξορίστων. Στην εκδήλωση παραβρέθηκαν και οι στρατευμένοι νέοι, οι αξιωματικοί τους, ο νομάρχης Δωδεκανήσου, ο δήμαρχος και ο αρχιεπίσκοπος Λέρου, ο οποίος ζήτησε συγγνώμη για λογαριασμό της Εκκλησίας, η οποία ανέχτηκε - αν δεν αποδέχτηκε απολύτως - τους τόπους εξορίας που έστησε η χούντα, και βέβαια εκπρόσωποι κομμάτων, με ομιλίες και κατάθεση στεφανιών.
Ο χώρος όλος φορτίστηκε από συγκίνηση. Χίλια περίπου μέτρα από το στρατόπεδο βρίσκεται το εκκλησάκι της Αγίας Κιουράς. Εκεί όπου - όπως είπε ο Θεσσαλονικιός Αντώνης Καραγιάννης - συναντιούνται η παράδοση με τους αγώνες του λαού μας. Εκεί όπου ο «Μυστικός Δείπνος» είναι η τραπεζαρία των εξόριστων και ο «Αϊ-Γιάννης ο Βαφτιστής» είναι ο Χωροφύλακας, ο «Χριστός» είναι ο νεότερος εξόριστος Σταμάτης Κυλάκος. Εκεί όπου οι άγιοι δεν έχουν φωτοστέφανο.
«Η Σταύρωση». Αγιογραφία εξορίστων στη Λέρο, στην Αγία Κιουρά Λέρου |
Με τη μεταπολίτευση, αφ' ότου η Λέρος έπαψε να είναι τόπος εξορίας, κάποιοι φανατικοί της Εκκλησίας έσπευσαν να ασβεστώσουν τις αγιογραφίες, να κρύψουν τις δημιουργίες των τριών εξόριστων ζωγράφων. Το γεγονός το αντιλήφθηκε χρόνια αργότερα η Ελβετική Αρχαιολογική Σχολή, με αποτέλεσμα να ξεσπάσει η οργή των αγωνιστών κατά της δικτατορίας, οι οποίοι με μεγάλο αγώνα πέτυχαν την αποκατάσταση των φρέσκο, με χρηματοδότηση του ΥΠΠΟ.
Από τότε, κάθε επέτειο από την πτώση της φασιστικής δικτατορίας, πολλοί επισκέπτες στη Λέρο θαυμάζουν τις ξεχωριστές αγιογραφίες, μοναδικές στα διεθνή, ίσως, εκκλησιαστικά και εικαστικά χρονικά, στην Αγία Κιουρά, την οποία εδώ και χρόνια «αγκάλιασε» η κοινωνία της Λέρου.
Με τα μάτια στραμμένα στην «Πολιτιστική Ολυμπιάδα», ο δήμαρχος της Νίκαιας, Βασίλης Τράπαλης, προωθεί ένα συγκυριακό αλλά και πολύπλευρα διάτρητο θεσμό, ως «σανίδα σωτηρίας» της εξίσου διάτρητης πολιτιστικής πολιτικής του δήμου του.
Σε συνέντευξη Τύπου με αφορμή την παρουσίαση του προγράμματος του «Πολιτιστικού Καλοκαιριού», ο δήμαρχος βρήκε την ευκαιρία να παραθέσει μια σειρά πολιτιστικών έργων που... προσδοκά να γίνουν και την πρόθεσή του για αξιοποίηση της «Πολιτιστικής Ολυμπιάδας» ως μέσου για την πολιτιστική αναβάθμιση της πόλης. Εκτός του εντυπωσιοθηρικού χαρακτήρα τέτοιων δηλώσεων - αυτή η δημοτική αρχή έχει αποδείξει πλέον πως μόνο «προσδοκά» αλλά δε διεκδικεί - τίθεται και θέμα μακράς απόστασης από την πραγματικότητα, αφού η δομή και η φιλοσοφία της «Πολιτιστικής Ολυμπιάδας», όπως παρουσιάστηκε από το ΥΠΠΟ, μόνο στην πολιτιστική αναβάθμιση του τόπου δε στοχεύει.
Με το ίδιο πνεύμα ο δήμαρχος αναφέρθηκε και στη «Μηχανική Καλλιέργεια», χώρος (μεταξύ των λεωφόρων Π. Ράλλη και Θηβών), για τον οποίο, μεταπολιτευτικά, δόθηκαν σκληροί αγώνες από τις δημοτικές αρχές της πόλης για να φύγει από την κυριότητα του υπουργείου Γεωργίας και να δοθεί στο λαό της περιοχής. Κατ' αρχήν, σημειώνουμε μόνο το γεγονός ότι η σημερινή, άκαπνη από αγώνες δημοτική αρχή δεν αποκλείει το ενδεχόμενο συμμετοχής ιδιωτών στη χρήση του χώρου σαν πολιτιστικού κέντρου.
Ως προς το «Πολιτιστικό Καλοκαίρι» (24/8 - 20/9) το πρόγραμμα προβλέπει: Θέατρο: Εθνικό Θέατρο - «Οιδίπους Τύραννος» και «Ειρήνη» (24/8 και 3/9 αντίστοιχα στο «Κατράκειο»), ΚΘΒΕ - «Πλούτος» από το ΚΘΒΕ (18/9), «Νέα Σκηνή Τέχνης» - «Εδουάρδος ο Β΄» (6/9), «Θεατρική Διαδρομή» - «Εκκλησιάζουσες» (13/9), θίασος «Αιχμή» -«Κατσούρμπος» (17/9, Κηποθέατρο).
Συναυλίες: Γ. Μαρκόπουλος (28/8), Θ. Μικρούτσικος - Β. Παπακωνσταντίνου (4/9), Δ. Τσακνής - Λ. Μαχαιρίτσας (11/9) (και οι τρεις συναυλίες στο «Κατράκειο»). Στο «Κηποθέατρο» (με ελεύθερη είσοδο): «Συνήθεις Υποπτοι» (25/9), Μίλτος Πασχαλίδης (28/8), «Ενδελέχεια» (30/8), λάτιν με τους «Gruppo Candela», Leonardo Gomez, Yamileth Granada Cruz (12/9), τριήμερο ελληνικής ροκ μουσικής (14/9 - 16/9), Μπάμπης Τσέρτος και Μαριώ, με την ορχήστρα του Δήμου Ν. Ιωνίας Μαγνησίας «Εστουδιαντίνα» (31/8). Οι εκδηλώσεις θα κλείσουν στις 20/9 με συναυλία του μουσικού τμήματος του Πνευματικού Κέντρου του δήμου.
Η ιδιαιτερότητα της σκηνοθεσίας του Αδαμάντιου Λεμού είναι: «Η προσεκτική προσέγγιση στον παραδοσιακό χαρακτήρα του αριστοφανικού πνεύματος και το οριακό μέτρο μεταφοράς στα καθ' ημάς, χωρίς τις δήθεν μοντέρνες και έξαλλες "πρωτοποριακές πρωτοτυπίες". Οι αναγκαίες εμβόλιμες προσθήκες βοηθητικών χορικών σε όμοιο με τη μετάφραση δεκαπεντασύλλαβο. Το σκηνικό θεαματικό κορύφωμα της παράστασης με το θρίαμβο της ενθρόνισης του "πλούτου", έτσι που συμβολικά παραπέμπει στη σημερινή παγκόσμια οικονομική δύναμη του χρήματος και αντί της κατάληξής του στο θησαυροφυλάκιο της Ακρόπολης, στο παγκόσμιο κέντρο οικονομικής εξάρτησης, που είναι το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο».
Παίζουν: Αργύρης Θανασούλας, Ανδρέας Παπαδόπουλος, Γιώργος Πετρινώλης, Ιλια Δούμα, Κατερίνα Καραβία, Χρήστος Αγγέλου, Ευτυχία Κουρτίδου, Φίλιππος Γκιώνης, Εύη Χατζημητάκου, Γιάννης Αλεξάκης, Παναγιώτης Αντωνιάδης, Χρήστος Αγγέλου, Αλέκος Ζαρταλούδης κ.ά. (Εισιτήρια 5.000 και 3.000 δρχ. στο ταμείο του Ελληνικού Φεστιβάλ, του Ηρωδείου τη μέρα της παράστασης. Τηλέφωνα εξυπηρέτησης: 2520.578, 3250.166, 8640.623).
Εχουμε κι αν έχουμε στείλει - κατ' επανάληψη - μέγα πλήθος κορυφαίων θησαυρών της πολιτιστικής μας κληρονομιάς στις ΗΠΑ. Οσα και ό,τι κυβερνώντες και λόμπι μουσείων... γούσταραν κάθε φορά. Από την πλευρά τους οι ΗΠΑ τη δουλική υπερπροσφορά της Ελλάδας, πάνω από δύο δεκαετίες, την «αντάμειψαν» με μετριότατα έργα τέχνης - ελάχιστα κι αυτά - και καμπόσα αντίγραφα σημαντικών έργων. Φέτος οι ΗΠΑ, ως τιμώμενη χώρα στη Διεθνή Εκθεση Θεσσαλονίκης, μας «ανταμείβουν», λέει, με «κορυφαία» έργα της σύγχρονης αμερικανικής τέχνης. Με μια (εντελώς άκριτα πολυδιαφημιζόμενη από τα ΜΜΕ) έκθεση στο Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης (22/8-19/9) έργων - όχι μάλιστα των θεωρούμενων ως των σημαντικότερων - του «μέγιστου» της ποπ-αρτ, του περιβόητου για το βίο και την πολιτεία του, Αντι Γουόρχολντ. Του σχεδιαστή περιοδικών μόδας, του μπουκαλιού της Κόκα -Κόλα και άλλων συμβόλων του αμερικανικού ιμπεριαλισμού (δολάριο, «Αγαλμα της Ελευθερίας», χάμπουργκερ, περιοδικών πνευματικής χαύνωσης και... πορνοβοσκής, του είδους «lifestyle» κ.ά.)! Του «εικαστικού», ο οποίος στις δεκαετίες του '50 και '60 επιζωγράφιζε απλώς με διαφορετικά χρώματα και αναπαρήγαγε, φωτοχημικά, πολλαπλές ανατυπώσεις φωτογραφίες διασημοτήτων (λ.χ. Μάο Τσε Τουνγκ, Μέριλιν Μονρό, Τζάκι Κένεντι), εικόνες θανάτου (δυστυχήματα, αυτοκτονίες, θανατώσεις σε ηλεκτρική καρέκλα, κ.ο.κ). Του ρέκτη της διαφημιστικής «αισθητικής». Του προπαγανδιστή της ομοιομορφίας, της ομογενοποίησης, της... κατάπτωσης όλων των μακραίωνων εθνικών πολιτισμών από τον χωρίς παρελθόν αμερικανικό «πολιτισμό». Του πρωτοπόρου προπαγανδιστή των στόχων της ιμπεριαλιστικής αμερικανικής «πολιτιστικής» βιομηχανίας: της παγκοσμιοποίησης της «κουλτούρας» της.
Στο Πολιτιστικό Κέντρο «Νηρέας» της Νάουσας Πάρου θα εγκαινιαστεί σήμερα (6.30μμ) η φωτογραφική έκθεση «Ελλάδα και θάλασσα», την οποία οργανώνουν τα υπουργεία Πολιτισμού και Εξωτερικών, με τη συνεργασία του Δήμου Πάρου και του ΑΜΕΣ Νηρέα. Για το περιεχόμενο της έκθεσης - την οποία θα εγκαινιάσει η αναπληρωτής υπουργός Εξωτερικών Ε. Παπαζώη - ο διευθυντής του Μουσείου Μπενάκη, Αγγελος Δεληβοριάς, σημειώνει:
«Η έκθεση απλώνεται σε ολόκληρο το ανάπτυγμα του ελληνικού χρόνου, από τη νεολιθική εποχή ως τις μέρες μας, ενώ παράλληλα προσπαθεί να υποδηλώσει την έκταση του γεωγραφικού κυρίως χώρου που κερδίζεται με τον έλεγχο του υγρού στοιχείου σε κάθε μια από τις ιστορικές περιόδους της πορείας του ελληνισμού. Το έργο τέχνης, από το απλό αντικείμενο καθημερινής χρήσης ως τις μεγάλες καλλιτεχνικές δημιουργίες, κρύβει μέσα του, ανάμεσα σε πολλές άλλες γενεσιουργούς αιτίες, μια βαθιά εμπειρία επαφής με τον έξω κόσμο. Ετσι μπορούν να γίνουν κατανοητά τα φαινόμενα των πολιτισμών της εποχής του Χαλκού, της Γεωμετρικής και της Ανατολίζουσας περιόδου, αλλά και το θαύμα που αρχίζει να συντελείται στα αρχαϊκά χρόνια για να ολοκληρωθεί την κλασική εποχή της Αθηναϊκής Δημοκρατίας».
Ενα μουσικό ταξίδι υπόσχεται ο Βασίλης Λέκκας, με τη συναυλία που δίνει σήμερα 9.30 μμ, στο Κηποθέατρο «Ν. Καζαντζάκης», στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Ηρακλείου.