Ενοχοι και συνένοχοι, κυβέρνηση και λοιπά κόμματα πλην του ΚΚΕ (που είχε φέρει πολλές φορές το θέμα με Επερωτήσεις στη Βουλή χωρίς να πάρει ποτέ απάντηση) συναινούν στο μεγάλο έγκλημα της παράδοσης άνευ όρων στους απογόνους του μεγαλοκεφαλαιοκράτη Σταύρου Νιάρχου, στο Ιδρυμά του που εδρεύει στις Βερμούδες, μιας ανυπολόγιστης αξίας δημόσιας γης, 238 στρεμμάτων στο Φαληρικό Δέλτα, διαπράττοντας ένα διπλό έγκλημα.

Η συγκεκριμένη έκταση του πρώην ιπποδρόμου παραδίδεται ουσιαστικά προς τσιμεντοποίηση, παρά το ότι έχει χαρακτηριστεί με το Ρυθμιστικό Σχέδιο Αθήνας «Αστικό Πράσινο» και αποτελεί ένα χώρο που μπορεί να διαμορφωθεί σε σημαντικό πνεύμονα πρασίνου για όλη την ευρύτερη περιοχή. Ενώ από την άλλη η κυβέρνηση παραδίδει στο ίδρυμα Νιάρχου μια έκταση που αξίζει δισεκατομμύρια εκχωρώντας του παράλληλα τη μέλλουσα λειτουργία και καλλιτεχνική δραστηριότητα της Λυρικής Σκηνής και της Εθνικής Βιβλιοθήκης, συνεχίζοντας την πολιτική της παράδοσης της δημόσιας περιουσίας και τομέων πολιτισμού στο κεφάλαιο, όπως έγινε και με το Μέγαρο Μουσικής του ιδρύματος Λαμπράκη. Η εμπλοκή του ιδιωτικού Ιδρύματος «Σταύρος Νιάρχος» στον τομέα του πολιτισμού, παραδίδοντάς του τη Λυρική Σκηνή και την Εθνική Βιβλιοθήκη, οδηγεί αναμφισβήτητα στην παραπέρα χειραγώγηση της καλλιτεχνικής δημιουργίας, στην παραπέρα εμπορευματοποίηση της τέχνης και της επιστημονικής γνώσης.

Και όλα αυτά και για να αποφευχθεί η λαϊκή αντίδραση, τα παρουσιάζουν με το «ένδυμα» της δήθεν «ευεργεσίας», ως δωρεά του Ιδρύματος Νιάρχου προς το Ελληνικό Δημόσιο, ενώ συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο. Πρόκειται για ένα ξεπούλημα, που μέχρι τώρα γινόταν στα κρυφά, και μόλις πριν λίγες μέρες η κυβέρνηση κατέθεσε τη Σύμβαση και τα Παραρτήματά της στη Βουλή προς ψήφιση, εν μέσω καλοκαιριού και χωρίς τον απαιτούμενο χρόνο μελέτης και συζήτησης.

Στη συζήτηση της περασμένης Πέμπτης, στην Επιτροπή Μορφωτικών Υποθέσεων της Βουλής, τα 4 κόμματα τάχθηκαν θετικά απέναντι στη σχετικά προτεινόμενη σύμβαση. Κατηγορηματικά αντίθετο ήταν το ΚΚΕ, με την βουλευτή του Εύα Μελά να καταγγέλλει εκποίηση της εθνικής περιουσίας που παρουσιάζεται ψευδεπίγραφα ως ευεργεσία.

«Γίνεται ένα έγκλημα κατά του δημοσίου συμφέροντος, κατά της λαϊκής περιουσίας» τόνισε χαρακτηριστικά η Εύα Μελά. Εξηγώντας τη θέση του ΚΚΕ, σημείωσε πως «παρότι γίνονται πολλές προσπάθειες να παρουσιαστεί ως δωρεά στο ελληνικό Δημόσιο, αν διαβάσουμε προσεκτικά τους όρους της σύμβασης, στην ουσία το ελληνικό Δημόσιο εκχωρεί την - αμύθητης αξίας - Εθνική Βιβλιοθήκη, την Εθνική Λυρική Σκηνή - που είναι πυλώνας παραγωγής πολιτισμού, αντί του πινακίου φακής των 450 εκατομμυρίων ευρώ με το πανωπροίκι προς το ίδρυμα, των 238 στρεμμάτων, το καλύτερο "φιλέτο" της Αττικής, το Φαληρικό Δέλτα». Αναφερόμενη αναλυτικά σε όσα προβλέπει η σύμβαση, η Ε. Μελά επισήμανε: «Εμφανίζει το ίδρυμα, που έχει έδρα τις Βερμούδες, ως ευεργέτη» και σχολίασε σκωπτικά: «Αυτός που είναι πραγματικά εθνικός ευεργέτης δίνει τα χρήματα στο κράτος, στην κυβέρνηση και λέει "να κάνεις την ευεργεσία στο όνομά μου". Δεν καθορίζει τους όρους και τα πάντα, όπως γίνεται εδώ». Συνολικά, επισήμανε, «δημιουργείται μια Ανώνυμη Εταιρεία» ενώ «την ευθύνη θα την έχει το ίδρυμα κατά τη διάρκεια κατασκευής του έργου», προσθέτοντας: «οι ειδικές φορολογικές ρυθμίσεις γι' αυτή την ΑΕ είναι σκανδαλώδεις» και «κάθε υπέρβαση του προϋπολογισμού θα καλυφθεί από το ελληνικό Δημόσιο». Επίσης η Ε. Μελά τόνισε: «Δίνεται απέραντη εξουσία στο Κέντρο Πολιτισμού "Σταύρος Νιάρχος" απέναντι στη χρήση όλου του χώρου».

Εκπροσωπώντας την κυβέρνηση ο υφυπουργός ΠΕΧΩΔΕ Σταύρος Καλογιάννης ζήτησε την υπερψήφιση της σύμβασης γιατί «έχει πολύ μεγάλη πληρότητα σε ό,τι αφορά θέματα χωροταξικά, πολεοδομικά και γενικά τεχνικής φύσεως». Ενώ ο υφυπουργός Οικονομίας Αθ. Μπούρας μίλησε για «σχέδιο νόμου με ιστορική σημασία».

Εκ μέρους του ΠΑΣΟΚ, ο εισηγητής του Ηλίας Μπεριάτος επισήμανε ότι «δεν είμαστε αντίθετοι ούτε αρνητικοί με κάθε πρόταση που υπάρχει το στοιχείο της δωρεάς» επιφυλασσόμενος όμως για την τελική θέση του ΠΑΣΟΚ, αφήνοντας αιχμές περί αδιαφάνειας όσον αφορά τους κυβερνητικούς χειρισμούς, χωρίς όμως να θίγει την ουσία της σύμβασης.

Πιο ενθουσιώδης αποδείχθηκε η εισηγήτρια του ΣΥΡΙΖΑ Αννα Φιλίνη, σημειώνοντας: «Βλέπουμε θετικά τη σύμβαση» και προσθέτοντας: «Εδώ υπάρχει μια ευεργεσία η οποία δίνεται προς το ελληνικό Δημόσιο». Τέλος, εκ μέρους του ΛΑ.Ο.Σ., ο Αστέριος Ροντούλης ανέφερε: «Η ανιδιοτέλεια του ιδρύματος είναι πασιφανής» υπερψηφίζοντας τη σύμβαση.

Υπολογίζει κανείς από αυτούς που υπερασπίζονται αυτή τη σύμβαση, ή από όσους πιστεύουν ότι πρόκειται για δωρέα του Ιδρύματος, ποιο είναι το κέρδος του Ιδρύματος από την διαχείριση του Κέντρου Πολιτισμού για τα επόμενα 100 χρόνια, από την αξιοποίηση άνευ όρων των εγκαταστάσεών του; Και επιπλέον ξέρετε ότι η Εθνική Βιβλιοθήκη και η Λυρική Σκηνή θα πληρώνουν νοίκι ουσιαστικά στον Οργανισμό; Μάλιστα. Προβλέπεται ρητά, σε παράρτημα, Σύμφωνο παροχής ολοκληρωμένων υπηρεσιών, που θα υπογράψουν Λυρική και Βιβλιοθήκη με τον Οργανισμό, με το οποίο θα «καταβάλλουν πάγια μηνιαία αμοιβή» προς τον Οργανισμό και σε περίπτωση μη καταβολής απειλούνται με έξωση (αρθρ.21).

Επίσης μετά την ολοκλήρωση του έργου και προκειμένου να παραχωρηθούν τα κτίρια στη Λυρική και στην Εθνική Βιβλιοθήκη, οι δύο οργανισμοί θα πρέπει να αλλάξουν το θεσμικό τους πλαίσιο, πλαίσιο αρχών, λειτουργίας και στελέχωσης. Προφανώς θέλουν να τα κάνουν Ανώνυμες Εταιρείες που κι εκεί θα βάζει το χεράκι του το Ιδρυμα. Το ορίζει άλλωστε και στο άρθρο 18 παρ.3 όπου αναφέρεται: το Ελληνικό Δημόσιο, η Εθνική Βιβλιοθήκη και η Εθνική Λυρική Σκηνή, κατά την περίοδο διαχείρισης του Κέντρου Πολιτισμού, η επιλογή μελών του ΔΣ των Οργανισμών και η στελέχωση θα βασίζεται σε αξιοκρατικά κριτήρια και η Εθνικότητα των υποψηφίων δεν θα υπόκειται σε περιορισμό. Προφανώς το Ιδρυμα έχει δικούς του ανθρώπους που θέλει να βάλει μέσα. Αλλά ρόλο θα παίζει το Ιδρυμα και στις προσλήψεις των εργαζομένων καθώς τα εκπαιδευτικά και τα λεγόμενα stage, που θα παρέχει το Ιδρυμα, θα αποτελούν εχέγγυα πρόσληψης. Σε ό,τι δε αφορά στη φύλαξη του Κέντρου, αυτή δεν θα περιορίζεται μόνο εντός και γύρω από αυτό, αλλά και στην ευρύτερη περιοχή.

Οι ισχυρισμοί, λοιπόν, της κυβέρνησης και οι «ευλογίες» των άλλων κομμάτων ότι πρόκειται για ανιδιοτελή προσφορά του ιδρύματος είναι ολωσδιόλου παραπλανητικοί. Η δημιουργία σύγχρονης στέγης τόσο για τη Λυρική Σκηνή, όσο και για την Εθνική Βιβλιοθήκη, ο εκσυγχρονισμός τους, η διαμόρφωση νέων υποδομών έπρεπε να υπάρχουν εδώ και δεκαετίες, να είναι υπόθεση του κράτους. Σ' αυτή την υπόθεση δεν πρέπει να έχουν καμία ανάμειξη κανενός είδους επιχειρηματικοί όμιλοι! Η πολιτιστική πορεία του τόπου μας δεν μπορεί να τελεί υπό την κηδεμονία κανενός «ευεργέτη» βιομήχανου ή εφοπλιστή ούτε να υπηρετεί τους πολιτικούς, ιδεολογικούς και οικονομικούς στόχους του κεφαλαίου.

Αυτή την εκχώρηση μάλιστα ο πρωθυπουργός την χαρακτήρισε «μεγάλο έργο πνοής», εντάσσοντάς το «στη μακρά σειρά προσφοράς του Ιδρύματος "Σταύρος Σ. Νιάρχος" στον τόπο μας», αλλά και στη «μακρά παράδοση προσφοράς των επιφανών Ελλήνων ευεργετών».

Επειδή όμως δεν έχουμε επιλεκτική μνήμη και επειδή η μνήμη είναι το ισχυρότερο όπλο για μελλοντικές κρίσεις, θυμίζουμε ποιος ήταν ο «αυτοδημιούργητος κροίσος», όπως συχνά τα ΜΜΕ τον παρουσιάζουν. Σαν εφοπλιστής ο Σταύρος Νιάρχος άφησε πίσω του κουφάρια εργατών στα καράβια και στα Ναυπηγεία Σκαραμαγκά - τα οποία κατείχε από το 1956 μέχρι το 1985, οπότε και κρατικοποιήθηκαν, με το αζημίωτο βέβαια, αφού ο ιδιοκτήτης τους τσέπωσε τότε 14 εκατ. δολάρια. Εκτός από τις ζωές των εργατών, με τις επιχειρήσεις του στο Σκαραμαγκά, ήταν ένας απ' αυτούς που δηλητηρίασαν το περιβάλλον του Θριάσιου Πεδίου. Κατά τα λοιπά, το «δαιμόνιον της φυλής», όπως βαφτίζονται η βρωμιά, τα θαλασσοδάνεια, τα χαρισμένα Λίμπερτις - αλλιώς και θαλάσσια φέρετρα - τα βουλιαγμένα πλοία, οι χαριστικές αποζημιώσεις κλπ. κάποιων «αυτοδημιούργητων», ουδεμία σχέση έχουν με τον ελληνικό λαό.

Ετσι κι αλλιώς η ιστορία για τις «προσφορές» των κάθε λογής «ευεργετών», για το συλλογικό ...καλό, είναι γνωστή και διδάσκει για όποιον θέλει να διδαχθεί. Να θυμηθούμε τους «παραδοσιακούς ευεργέτες», που αφού έκλεβαν ό,τι είχαν να κλέψουν, λίγο πριν αποδημήσουν, δώριζαν στο κράτος ένα μικρό μέρος των κερδών από τις ανομίες τους, συνήθως, για να ...αγιάσουν; Σήμερα, οι σύγχρονοι «εθνικοί ευεργέτες» ακολουθούν άλλη τακτική: Ιδρύουν ένα «μη κερδοσκοπικό ίδρυμα» διαθέτοντας οι ίδιοι μικρά χρηματικά ποσά (βεβαίως με φοροαπαλλαγή), απομυζώντας στο διηνεκές κρατικό χρήμα... Κατά τ' άλλα επιτελούν κοινωνικό έργο! Είναι τυχαίο, άραγε, ότι κάθε μονοπωλιακός όμιλος πλέον διαθέτει εκτός των άλλων και ένα ίδρυμα για τις τέχνες και ορισμένες εταιρείες, που δραστηριοποιούνται στο χώρο του πολιτισμού; Μάλιστα, σε μια εποχή νέων εξελίξεων βαθύτερης εμπορευματοποίησης, είναι ξεκάθαρη πλέον η σημασία που έχει για το κεφάλαιο ο χώρος των τεχνών και της καλλιτεχνικής δημιουργίας, για την αναπαραγωγή των κεφαλαίων τους αλλά και ως μοχλός διαμόρφωσης των συνειδήσεων και χειραγώγησης του λαού.