Στις βουλευτικές εκλογές του 1961, γνωστές ως βίας και νοθείας, δολοφονήθηκαν δύο στελέχη της νεολαίας ΕΔΑ, ο Στέφανος Βελδεμίρης και ο στρατιώτης Διονύσης Κερπινιώτης

Για «χρυσή οκταετία» κάνουν λόγο οι της λεγόμενης Δεξιάς, ενώ οι της Ενωσης Κέντρου ονομάζουν «δημοκρατική παρένθεση» τη δική τους διακυβέρνηση που ακολούθησε αυτήν της ΕΡΕ, το 1963 ως το 1965. Ετσι, οι πρώτοι απαξιώνουν τους δεύτερους και οι δεύτεροι ευλογούν τα δικά τους γένια.

Πρόκειται για το δικομματικό καυγά της εποχής, που συνεχίζεται και σήμερα σε σχετικά διαφορετικές συνθήκες. Τώρα, ΝΔ - ΠΑΣΟΚ. Τότε, ΕΡΕ - Ενωση Κέντρου. Ο ένας ...καλύτερος από τον άλλο! 'Η, μικρότερο κακό; Κι ας γίνονταν συζητήσεις επί Καραμανλή, για παράδειγμα να διαλυθεί η ΕΔΑ, και ο Γ. Παπανδρέου ως πρωθυπουργός αργότερα συζητούσε τη διάλυση της Νεολαίας Λαμπράκη!...

Ιδιαίτερη έμφαση έδωσε η εκπομπή για εκείνα τα χρόνια στη δημοκρατική, όπως την είπε, πολιτική της κυβέρνησης, που την χρωμάτισαν διάφοροι αφηγητές - μάρτυρες των γεγονότων (Αχιλλέας Καραμανλής, Μιλτιάδης Εβερτ κ.ά.). Η περιγραφή τους συγκροτούσε κατά βάση συγκάλυψη της τότε πραγματικότητας. Ας δούμε τη γενική ...δημοκρατική πορεία 1956-1963:

• Στις 9 του Μάη 1956 πραγματοποιήθηκε στην Ομόνοια συλλαλητήριο για το Κυπριακό. Κτυπήθηκε από την Αστυνομία με όπλα και γκλοπς. Το αποτέλεσμα ήταν να υπάρχουν 4 νεκροί και 165 τραυματίες.
• Στις βουλευτικές εκλογές του 1961, γνωστές ως βίας και νοθείας, δολοφονήθηκαν 2 στελέχη της νεολαίας ΕΔΑ, ο Στέφανος Βελδεμίρης και ο στρατιώτης Διονύσης Κερπινιώτης.
• Στην ίδια οκταετία οργίασαν στο εργατικό - συνδικαλιστικό κίνημα οι Μακρηθεοδωρικοί, δηλαδή οι τραμπούκοι εργατοπατέρες, τρωκτικά κρατικών κονδυλίων και πρωτοστάτες στη διαγραφή από τη δύναμη της ΓΣΕΕ εκατοντάδων συνδικαλιστικών οργανώσεων, καθώς και στη δημιουργία σωματείων-σφραγίδων. Το ίδιο οργίασαν οι λεγόμενες παρακρατικές οργανώσεις.
• Το 1957 ο υπουργός Εσωτερικών της κυβέρνησης Δ. Μακρής χαρακτήριζε στη Βουλή το ΚΚΕ ως προδοτικό και αρνούνταν τη χορήγηση γενικής αμνηστίας.

Είχε βεβαίως και την υποστήριξη του Γεωργίου Παπανδρέου, ο οποίος κραύγαζε: «Αρνούμεθα την χορήγησιν Γενικής Αμνηστίας»!¹ Συνεπέστατος, αφού και τα προηγούμενα χρόνια τα ίδια έλεγε και έκανε...

• Τον Απρίλη - Μάη του 1960 έγιναν στο στρατοδικείο 2 δίκες στελεχών του ΚΚΕ, με την κατηγορία της κατασκοπείας. Ορισμένοι, για τους οποίους ο βασιλικός επίτροπος ζήτησε την ποινή του θανάτου, όπως για τον Χ. Φλωράκη, καταδικάστηκαν σε ισόβια δεσμά. Αυτή είναι η πραγματικότητα και όχι εκείνη που επικαλέστηκε ο Αχιλ. Καραμανλής στην εκπομπή, υποστηρίζοντας ότι ο Χ. Φλωράκης του είπε πως χρωστούσε τη ζωή του στον Κ. Καραμανλή.
• Από την άλλη, το 1956, αμνηστεύτηκαν με νόμο οι βασανιστές και ψευδομάρτυρες της δίκης των αεροπόρων. Πρόκειται για τη σκευωρία του 1952, γνωστή ως «δίκη των αεροπόρων», οι οποίοι είχαν παραπεμφθεί από την κυβέρνηση ΕΠΕΚ (Πλαστήρας) - Φιλελευθέρων (Σ. Βενιζέλος - Γ. Παπανδρέου). Τότε οι Πλαστήρας και Παπανδρέου μιλούσαν για «κομμουνιστική συνωμοσία», παρότι επρόκειτο για κρατική προβοκάτσια!
• Ηταν στην ημερήσια διάταξη η πολιτική των «πιστοποιητικών κοινωνικών φρονημάτων».

Τα παραπάνω, λοιπόν, είναι βασικά γεγονότα της «χρυσής οκταετίας της ΕΡΕ». Στη διάρκειά της δεν απελευθερώθηκαν όλοι οι πολιτικοί κρατούμενοι, αλλά ένας αριθμός. Από τους εναπομείναντες, οι περισσότεροι απελευθερώθηκαν μετά το 1963, από τις κυβερνήσεις της Ενωσης Κέντρου, που ωστόσο και αυτή δεν τους απελευθέρωσε όλους. Οι καταδικασμένοι με το νόμο 375/1936 «περί κατασκοπείας» παρέμειναν έγκλειστοι στις φυλακές! Απελευθερώθηκαν την Ανοιξη του 1966 από την κυβέρνηση του Στέφ. Στεφανόπουλου, κυβέρνηση της λεγόμενης αποστασίας.

Βεβαίως, όλα τα προηγούμενα δεν «χωρούσαν» στο τέταρτο επεισόδιο της «Μεγάλης Αλλαγής»! Η παραχάραξη της Ιστορίας, μέσω και της απόκρυψης, πήγαινε μαζί με την υμνολογία στον ηγέτη.

Εννοείται ότι καμία επανάσταση δεν πραγματοποιήθηκε. Γεγονός είναι ότι πραγματοποιήθηκαν αστικοί εκσυγχρονισμοί και στην οκταετία της ΕΡΕ, ενώ σε μία πορεία, ήδη και λίγο πριν από της ΕΡΕ, καταργήθηκαν κάποια ακραία μέτρα (εκτελέσεις πολιτικών κρατουμένων), ενώ κάποια άλλα χαλάρωσαν σχετικά με την προηγούμενη κατάσταση (απελευθέρωση ενός αριθμού πολιτικών κρατουμένων, επαναπατρισμός, σε ατομική όμως βάση, ορισμένων πολιτικών προσφύγων). Το καρότο πήγαινε μαζί με το μαστίγιο.

Στο ίδιο διάστημα ο Καραμανλής διαφώνησε με τα Ανάκτορα, στην προσπάθεια να αναβαθμιστεί ο ρόλος της κυβέρνησης. Σε αυτή τη βάση προετοίμαζε και την αναθεώρηση του Συντάγματος του 1952, με την οποία θα ενισχυόταν η εκτελεστική εξουσία. Τελικά η αναθεώρηση δεν πραγματοποιήθηκε, αφού η όξυνση στις σχέσεις με το Παλάτι έφτασε σε ύψιστο βαθμό για τα μέχρι τότε δεδομένα. Και λίγο αργότερα, μετά τη δολοφονία του Λαμπράκη στις 22 Μάη 1963, ο Καραμανλής παραιτήθηκε και έφυγε από την Ελλάδα.

Βεβαίως, στη λήψη ορισμένων μέτρων εκδημοκρατισμού, επιδρούσε η πίεση που ασκούσε η λαϊκή πάλη, υποχρεώνοντας την κυβέρνηση να την παίρνει υπόψη της. Από την άλλη πλευρά μεγάλο τμήμα του αστικού πολιτικού κόσμου (και της «Δεξιάς» και του «Κέντρου») είχε αντιληφθεί ότι η καπιταλιστική ανασυγκρότηση δεν μπορούσε να προχωρεί με αναλλοίωτο διά παντός το θεσμικό καθεστώς και βασικούς κρατικούς μηχανισμούς που διαμορφώθηκαν στα χρόνια του ένοπλου λαϊκού αγώνα.

Φυσικά, αυτούς τους μηχανισμούς (ΙΔΕΑ κ.ά.) δεν τους ακούμπησε η κυβέρνηση της ΕΡΕ, ούτε η κυβέρνηση του Γ. Παπανδρέου, αν και προπαγανδιστικά τους επικαλούνταν ως φόβητρο για το λαό. Και τα δύο αστικά κόμματα είχαν διαφορές ως προς τη νομή της εξουσίας, αλλά απέναντι στο λαό είχαν ενιαία αντιλαϊκή γραμμή στα βασικά ζητήματα.

Ετσι, όπως σε προηγούμενο επεισόδιο της ίδιας εκπομπής ο Ι. Βαρβιτσιώτης υπογράμμιζε τα εγκλήματα του Κέντρου, «πνιγμένος» από το δίκιο, επειδή όλα φορτώνονται στη «Δεξιά» όπως είπε, έτσι και στο 4ο επεισόδιο ο Αχιλ. Καραμανλής δεν παρέλειψε να υπενθυμίσει και αυτός τις εκτελέσεις επί Πλαστήρα, θέλοντας να πει: Δεν τα κάναμε όλα εμείς της Δεξιάς! Σωστά, μισά - μισά τα έκαναν.

Πρόκειται για λαθεμένη άποψη, που είτε προβάλλεται συνειδητά (όπως κάνουν το Κέντρο και το ΠΑΣΟΚ), είτε μη συνειδητά (όπως δηλαδή πολλοί θεωρούν).

Το κράτος είναι αστικό. Κάθε κόμμα των μονοπωλίων φροντίζει να το επανδρώνει όσο μπορεί με περισσότερους ανθρώπους του. Αυτό έκανε τότε η ΕΡΕ, το ίδιο αργότερα το ΠΑΣΟΚ. Ούτε τότε ήταν κράτος της Δεξιάς, ούτε μετά έγινε του ΠΑΣΟΚ. Ηταν και παραμένει κράτος των μονοπωλίων, ανεξάρτητα ποια «δόση» συμμετοχής είχαν (έχουν) σε αυτό οι διαχειριστές του. Τα περί «γαλάζιου» ή «πράσινου» κράτους αποτελούν συνειδητή παραγνώριση (συγκάλυψη) του ταξικού χαρακτήρα του κράτους.

Η καπιταλιστική ανάπτυξη που πραγματοποιήθηκε στην 8ετία της ΕΡΕ ήταν σημαντική, ιδιαίτερα στον τομέα της βιομηχανίας και της ναυτιλίας. Συνοδεύτηκε βέβαια, από τις αρχές της 10ετίας του '60 και στη συνέχεια, με το μεγάλο κύμα της μετανάστευσης. Ιδιαίτερα στα χρόνια 1961 - 1965 οι μετανάστες ξεπέρασαν τις 240.000.

Στοιχείο της ανάπτυξης ήταν και η πολιτική αντιπαροχής γης, που οδήγησε στην άναρχη οικοδόμηση, στην τσιμεντοποίηση και στη δημιουργία τερατουπόλεων. Η μετανάστευση και η αντιπαροχή γης έδωσαν στον ελληνικό καπιταλισμό τη μεγάλη ανάσα.

Καμία εντύπωση δεν προξενούν οι σχεδιασμοί των αστικών κομμάτων, ούτε και η στάση των υπευθύνων της εκπομπής απέναντι σε αυτούς τους σχεδιασμούς.

------------------------------------------------------

1. Σπ. Λιναρδάτου, «Από τον εμφύλιο στη χούντα», τόμος Γ', σελ. 222.