Ο μέγιστος των μεγίστων, αλλά και «θεμελιωτής» της νεοελληνικής λογοτεχνίας, κι όμως ταπεινός και καταφρονεμένος από την «καλή κοινωνία» του καιρού του, κυρ - Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης, στα 1882, έγραψε το δεύτερο μυθιστόρημά του, το οποίο δημοσίευσε, με το ψευδώνυμο «Μποέμ», στην εφημερίδα «Μη χάνεσαι», σε συνέχειες, από τις 5 Νοεμβρίου 1882 έως τις 8 Φεβρουαρίου 1883. Το μυθιστόρημα - το οποίο επανεκδόθηκε από την «Εστία» - τιτλοφορείται «Οι έμποροι των εθνών». Τίτλος, που υποδήλωνε την επίκαιρη σημασία του έργου για το εξαρτημένο από τους «εμπόρους των εθνών» μετεπαναστατικό ελληνικό κράτος. Τίτλος, και διαχρονικά επίκαιρος. Ο Παπαδιαμάντης, αλληγορώντας για την εξαρτημένη από ξένους «προστάτες» μετεπαναστατική Ελλάδα, βασίζει το μυθιστόρημά του σε ένα ιστορικό γεγονός του μακρινού παρελθόντος. Στην εκστρατεία του Μάρκου Σανούτσου, ανιψιού του Ερρίκου Δάνδολου, εναντίον της Νάξου (η εκστρατεία των Φράγκων κατά της Νάξου έγινε γύρω στα 1205). Η πλοκή του μυθιστορήματος εκτυλίσσεται μεταξύ του 1199 και του 1207, εποχή εντατικής επέλασης των Φράγκων προς ανατολάς και «παζαριών» τους με την «καλπάζουσα» Οθωμανική Αυτοκρατορία για το μεταξύ τους μοίρασμα των εθνών στη Μεσόγειο και τα Βαλκάνια. Μέσα σ' αυτό το ιστορικοπολιτικό πλαίσιο, πλάθει και τοποθετεί ο Παπαδιαμάντης τα πρόσωπα του έργου του.