Στις 7 του Οκτώβρη του 1828, το φρούριο μιας σπουδαιότατης στους αρχαίους, ρωμαϊκούς, βυζαντινούς και μεταβυζαντινούς χρόνους πόλης, της θρυλικής και για τον απελευθερωτικό αγώνα, της Πάτρας, παραδίδεται από τους Τούρκους στα γαλλικά στρατεύματα, με μια συνθήκη που απέκλειε οποιαδήποτε παρουσία και αρμοδιότητα στους Ελληνες απελευθερωτές της πόλης και υποδούλωνε στρατιωτικά και οικονομικά και την Πάτρα και εμμέσως την Πελοπόννησο: «(...)Τα Γαλλικά Στρατεύματα θέλουν τοποθετηθεί ωσαύτως σήμερον εις τε το Τελωνείον, διά να υπερασπίζονται τον εισβιβασμόν, και εις το μεταξύ της πόλεως Πατρών και του Πελοποννησιακού καστελλίου, διά να τηρώσιν την ευταξίαν(...)». Από αυτήν την ημερομηνία αρχίζει η (τεκμηριωμένη με ντοκουμέντα, κείμενα, έγγραφα, σχέδια, βιβλιογραφικές και άλλες πηγές) ιστορική μονογραφία του Βασίλη Κ. Λάζαρη «Καποδιστριακή Πάτρα» (εκδόσεις «Περί Τεχνών», Κανακάρη 65, Πάτρα, τηλ. 2610-625257). Η μελέτη τελειώνει με το θάνατο του αγωνιστή του '21 και υπερασπιστή του λαού της Πάτρας, από την εχθρική προς την πολιτική του πρώτου Ελληνα κυβερνήτη, Ι. Καποδίστρια, ξενόδουλη, δόλια, κοτσαμπάσικη ολιγαρχία, Κίτσου Τζαβέλλα, το Μάη του 1833. Τη χρονιά, που «στον ατυχή τούτον τόπον» εγκαταστάθηκε η βασιλεία και «εφεξής, διεύθυνεν ουχί σύστημα ζωής και μεγαλείου, αλλά πνεύμα επιβουλής». Πνεύμα «καταχθόνιον, από των στεμμάτων της Δύσεως εκπορευόμενον», το οποίο «επηρέασε και τινών διεφθαρμένων τας κεφαλάς εν Ελλάδι, κατορθώσαν την υφισταμένην κακοδαιμονίαν του έθνους».

Ο Β. Κ. Λάζαρης, με το βιβλίο του, «σχεδιάζει» πληρέστατα τον ιστορικό «χάρτη» της Πάτρας σ' αυτήν την πενταετία. Τεκμηριώνει ολόπλευρα το όραμα του Καποδίστρια για μια εθνική διακυβέρνηση, ανοικοδόμηση των κατεστραμμένων πόλεων και ανάπτυξη του νεοσύστατου κράτους, όραμα στο οποίο ενέτασσε και τη «νεκρανάσταση» της ερειπωμένης Πάτρας. Αναλύει όλα τα αντίπαλα σ' αυτό το όραμα συμφέροντα - ελληνικά και ξένα. Εξετάζει το ρόλο και τις επιδιώξεις - και στην Πάτρα - των Μεγάλων Δυνάμεων και την πολιτική του «διαίρει και βασίλευε» της ντόπιας ολιγαρχίας. Ο συγγραφέας, θαυμάζοντας το εθνικό, «αναγεννητικό» όραμα του Καποδίστρια, παρουσιάζει λεπτομερειακά ό,τι περιλάμβανε το καποδιστριακό σχέδιο για την Πάτρα. Μοίρασμα της γης στους ακτήμονες. Ενα σπουδαίο πολεοδομικό και κτιριακό σχέδιο του Σταμάτη Βούλγαρη. Πληθυσμιακή ανάπτυξή της. Ανέγερση δικαστικού μεγάρου, λοιμοκαθαρτηρίου και λιμεναρχείου. Ανασυγκρότηση της Παιδείας. Καταπολέμηση της ληστοκρατίας. Λειτουργία βιοτεχνιών. Στήριξη των επαγγελματικών συντεχνιών. Στήριξη του εμπορίου της. Σχέδια, που «τρόχισε» η ολιγαρχία, φθάνοντας και στη δολοφονία του Καποδίστρια.