Κυριακή 18 Αυγούστου 2002
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Σελίδα 24
ΡΕΠΟΡΤΑΖ

Η ΑΛΛΗ ΔΙΑΣΤΑΣΗ
Καλοκαιρινές ασχήμιες!

Τι είναι, λέτε, για ορισμένους, η τέχνη; Ενα «Λαϊκό» πανηγύρι είναι, μια εμποροπανήγυρη. Μια ευκαιρία να πουληθούν φθηνά - και ευτελή - προϊόντα, είναι. Ενας χώρος για περίπατο, ανάμεσα σε σουβλάκια, σε γύρους με τζατζίκι, σε μαλλί της γριάς, είναι. Ανάμεσα σε κιλίμια, κουβέρτες και κεντητά - στη μηχανή - τραπεζομάντιλα.

Οπου αλάνα, πλατεία, προαύλιο σχολείου, νταμάρι, ρεματιά, πεζόδρομος και κάθε λογής «δρώμενο». Ανυποψίαστος κόσμος τρέχει με τα μαγιό, τα σανδάλια, τις βερμούδες, τα τάνγκα, για να «απολαύσει» το θέαμα. Λυσιστράτες, Ιφιγένειες, «λαϊκοί» βάρδοι, κορίτσια και αγόρια από το Big Brother, θαυματοποιοί, καραγκιοζοπαίχτες, τσαρλατάνοι, κλαρίνα και κλαρινοπαίχτες, όλα ατάκτως ερριμμένα.

Κάθε καλοκαίρι η Ελλάδα αναστενάζει. Εκατοντάδες, χιλιάδες (;) καλλιτέχνες μόνοι, σε ντουέτα ή σε μεγαλύτερα σχήματα, ξεχύνονται στις κορυφές και στις πλαγιές των βουνών, σκορπάνε στις παραλίες. Αγκαλιάζουν όλα τα μήκη και τα πλάτη της χώρας προσφέροντας - πουλώντας καλύτερα - στο λαό «τέχνη». (Κυνηγώντας το λαό κατά πόδας, όπως, ακριβώς, κάνουν οι γυρολόγοι). Τραγωδίες, κωμωδίες, σάτιρες, άσματα, χορευτικά, ραψωδίες. Ο τόπος βρίσκεται σε αναβρασμό, η φύση - και το εμπόριο - οργιάζει.

Τι είναι, λέτε, για ορισμένους, η τέχνη; Σε «επαναστατικές» περιόδους, όπως ετούτη η περίοδος που ζούμε, όπου ο άνθρωπος - της παγκοσμιοποίησης - έχει χρηματιστηριακή - και μόνον - αξία, η τέχνη είναι μια ευκαιρία για να γεμίσουν κοιλιές και τσέπες. Ποιος καλλιτέχνης, που σέβεται τον εαυτό του - και την τέχνη του - θα έπαιζε θέατρο ανάμεσα σε κόρνες, σε μαρσαρίσματα μοτοσακό, σε καλέσματα των γκαρσονιών και σε δεκάδες τηλεοράσεις να ουρλιάζουν από τα ανοιγμένα παράθυρα;

Κάτι στραβό, λοιπόν, συμβαίνει, κι ας αναλάβουμε όλοι τις ευθύνες μας. Το καλοκαίρι δεν είναι σώνει και καλά «ελαφρό», για να επιτρέπει κάθε λογής «ελαφρότητες». Ορισμένοι άνθρωποι - και κυρίως οι υπεύθυνοι - είναι ελαφροί. Το καλοκαίρι επιβάλλει - και αυτό - σεβασμό στο αυτί και στο μάτι. Σεβασμό στην αισθητική. Και όποια παρέκκλιση από τους νόμους της τέχνης, είναι παρέκκλιση από την ηθική. Γιατί το θέατρο, η μουσική, ο χορός, δεν είναι για το πανηγύρι της Σουμελά. Η τέχνη θέλει χώρους, ακουστική, θέλει «απομόνωση» για (αυτο)συγκέντρωση.

Αυτό το «μπάστε σκύλοι αλέστε» του καλοκαιριού, απαξιώνει. Περνάει στην κοινωνία τη σαθρή αντίληψη, ότι με μια γρανίτα στο χέρι, μπορείς να γευτείς το ίδιο θαυμάσια - και την ίδια στιγμή - με το παγωτό σου, τον Αισχύλο. Περνάει την αντίληψη πως ο θεατής δεν είναι μέρος της καλλιτεχνικής διαδικασίας, αλλά απλός το υποκείμενό της. Και του συμπεριφέρονται σαν τέτοιο. Τον στοιβάζουν στις κερκίδες των γηπέδων, στις παιδικές χαρές και στις αυλές των σχολείων - χώρους που έγιναν για άλλες λειτουργίες και έχουν άλλες λειτουργικότητες - αρμέγοντάς του χυδαία το εισιτήριο. Καμία μέριμνα για την εσωτερική προετοιμασία. Καμία φροντίδα για τις συνθήκες που απαιτούνται...

Και επιπλέον ακούγονται και ανόητες δικαιολογίες. Γίνονται - εκ του πονηρού - συγκρίσεις με το «Θέατρο στο Βουνό», ας πούμε. Με παραστάσεις και εκδηλώσεις σε εργοστάσια και σε αυλές εργοστασίων. Παραβλέπεται, εσκεμμένα, βέβαια, ότι εκεί ο θεατής είναι προετοιμασμένος. Οτι εκεί η ατμόσφαιρα δεν είναι τουριστική. Οτι εκεί ο θεατής έρχεται με ανοιγμένα τα αυτιά και τα μάτια, γιατί είναι τεντωμένες - και διψασμένες - οι χορδές του μυαλού του. Οτι εκεί το θέατρο, και κάθε άλλη καλλιτεχνική εκδήλωση, είναι φορτισμένη με άλλα συναισθήματα και άλλες λογικές.

Αλλο καλλιτεχνική αποκέντρωση και άλλο κυνήγι πελατών...


Του
Νίκου ΑΝΤΩΝΑΚΟΥ



Μνημεία & Μουσεία Αγώνων του Λαού
Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ