Ενδιαφέροντα στοιχεία δίνει μια διετής μελέτη που έγινε στις ΗΠΑ από το Εθνικό Ιδρυμα Επιστήμης της χώρας αυτής, με αντικείμενο το επίπεδο κατανόησης της επιστήμης από τους Αμερικανούς. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της μελέτης αυτής, που ανακοινώθηκαν τον Απρίλη του 2002, το 30% των ενήλικων Αμερικανών πιστεύουν ότι τα UFO είναι διαστημόπλοια από άλλους πολιτισμούς. Το 60% πιστεύει στην υπεραισθητική αντίληψη. Το 40% πιστεύει ότι η αστρολογία είναι επιστήμη. Το 32% πιστεύει σε τυχερούς αριθμούς. Το 70% θεωρεί ότι υπάρχουν επιστημονικές βάσεις στη θεραπεία με μαγνητισμό. Και τέλος το 88% αποδέχεται την εναλλακτική ιατρική.

Η μόρφωση δεν αποτελεί προφύλαξη απέναντι στις παραφυσικές δεισιδαιμονίες. Αν και η πίστη στην υπεραισθητική αντίληψη πέφτει στο 60% ανάμεσα στους απόφοιτους κολεγίου σε σχέση με 65% στους απόφοιτους γυμνασίου και η πίστη στη μαγνητική θεραπεία πέφτει αντίστοιχα στο 55% από 71%, παραμένει το γεγονός ότι περισσότεροι από τους μισούς απόφοιτους κολεγίου πιστεύουν τέτοιους ισχυρισμούς. Μάλιστα η αποδοχή της εναλλακτικής ιατρικής είναι αυξημένη στο 92% στους απόφοιτους κολεγίου σε σχέση με 89% στους απόφοιτους γυμνασίου.

Σύμφωνα με τον εκδότη του περιοδικού «Σκέπτικ» («Σκεπτικιστής»), Μάικλ Σέρμερ «οι έξυπνοι άνθρωποι πιστεύουν αλλόκοτα πράγματα γιατί είναι επιδέξιοι να υπερασπίζονται απόψεις στις οποίες έφτασαν για ανόητους λόγους». Σπάνια, λέει, κάθεται κανείς μπροστά στα δεδομένα, ζυγίζει τα υπέρ και τα κατά των ερμηνειών τους και επιλέγει την πιο ορθολογιστική απ' αυτές, ανεξάρτητα με τα μέχρι εκείνη τη στιγμή «πιστεύω» του. Οι περισσότεροι, τις περισσότερες φορές, φτάνουμε σε συμπεράσματα για πολλούς και διάφορους λόγους, που λίγο έχουν να κάνουν με τα δεδομένα της εμπειρίας και τη λογική τους επεξεργασία. Συνήθως, οι προκαταλήψεις, οι επιδράσεις από το οικογενειακό περιβάλλον, η πίεση από τους συναδέλφους, η διαθέσιμη γνώση και οι εμπειρίες της ζωής του καθενός μορφοποιούν την προσωπικότητα και τις προτιμήσεις και σε συνδυασμό με αμέτρητες κοινωνικές και πολιτιστικές επιδράσεις μάς οδηγούν σε απόψεις και «πιστεύω». Στη συνέχεια, ταξινομούμε το σώμα των δεδομένων, επιλέγουμε αυτά που επιβεβαιώνουν εκείνο που ήδη πιστεύουμε και αγνοούμε ή εκλογικεύουμε βγάζοντας από τη μέση εκείνα που δε συμφωνούν.

Κατά τον Σέρμερ, μπορούμε να κατανοήσουμε καλύτερα το φαινόμενο που αναδεικνύει η μελέτη από ένα άλλο στατιστικό στοιχείο της: το 70% των Αμερικανών δεν καταλαβαίνει την επιστημονική διαδικασία, που προσδιορίζεται στη μελέτη ως κατανόηση των πιθανοτήτων, της πειραματικής μεθόδου και του ελέγχου των υποθέσεων. Μια λύση κατά τον ίδιο είναι η καλύτερη επιστημονική μόρφωση, όπως δείχνει το γεγονός ότι το 53% των Αμερικανών που παρακολούθησαν προγράμματα σπουδών στο γυμνάσιο και το λύκειο με αυξημένο βάρος στις φυσικές επιστήμες και τα μαθηματικά καταλαβαίνει την επιστημονική διαδικασία, σε σχέση με το 38% όσων είχαν λιγότερες ώρες τέτοιων μαθημάτων και το 17% εκείνων που είχαν ελάχιστες.

Το κλειδί είναι ο τρόπος πού διδάσκονται αυτά τα μαθήματα. Να διδάσκεται πώς λειτουργεί η επιστήμη, δηλαδή η επιστημονική μέθοδος και όχι μόνο τι ανακάλυψε μέχρι τώρα η επιστήμη. Αλλη πρόσφατη μελέτη έδειξε ότι δεν υπάρχει συσχέτιση ανάμεσα στις επιστημονικές γνώσεις των μαθητών και την πίστη σε παραφυσικά φαινόμενα. Την ίδια πίστη σ' αυτά τα φαινόμενα έδειξαν κι αυτοί που είχαν καλούς βαθμούς στα μαθήματα των φυσικών επιστημών, όπως κι εκείνοι που είχαν μέτριους ή κακούς βαθμούς. Προφανώς, οι μαθητές με κλίση στις φυσικές επιστήμες δεν μπόρεσαν να εφαρμόσουν την επιστημονική γνώση για να εκτιμήσουν την ορθότητα των ψευδοεπιστημονικών ισχυρισμών. Σύμφωνα με τους ερευνητές, αυτή η ανικανότητα πηγάζει από τον τρόπο που διδάσκονται οι φυσικές επιστήμες: οι μαθητές διδάσκονται τι να σκέφτονται, αλλά όχι πώς να σκέφτονται.

Αποψη του Σέρμερ είναι ότι, για να μειωθούν τα μεγέθη στις στατιστικές για την πίστη σε παραφυσικά φαινόμενα, πρέπει να διδάσκεται η επιστήμη όχι σαν ένα συνονθύλευμα από δεδομένα, αλλά σαν μια ομάδα μεθόδων σχεδιασμένων για την περιγραφή και ερμηνεία φαινομένων του παρελθόντος και τους παρόντος, που στοχεύει στη δημιουργία ενός ελέγξιμου σώματος γνώσης, ανοιχτού στην απόρριψη ή την επιβεβαίωση. Γι' αυτούς που δεν έχουν μια στοιχειώδη γνώση του πώς λειτουργεί η επιστήμη, οι Σειρήνες της ψευδοεπιστήμης είναι πολύ σαγηνευτικές για να μπορέσουν να τους αντισταθούν, όσο έξυπνοι και μορφωμένοι κι αν είναι.

Γιατί όμως διδάσκονται οι φυσικές επιστήμες έτσι όπως διδάσκονται στα σχολεία των ΗΠΑ - και όχι μόνο; Γιατί οι μαθητές διδάσκονται τι να σκέφτονται και όχι πώς να σκέφτονται; Μήπως γιατί έτσι βολεύει το εκμεταλλευτικό σύστημα, τον καπιταλισμό, που δε θέλει ανθρώπους που να σκέφτονται επιστημονικά, γιατί μπορεί να καταλάβουν ότι μπαίνει φραγμός στην παραπέρα εξέλιξη της ανθρωπότητας και να τον ανατρέψουν; Μήπως γιατί θέλει η μεγάλη μάζα των ανθρώπων να είναι απλώς καλά γραναζάκια στην παραγωγή και μόνο μια μικρή ελίτ δικών του παιδιών, παιδιών που κατά βάση θα προέρχονται από την αστική τάξη και θα νιώθουν υπερασπιστές του συστήματός της να έχει κάποια επιστημονική αντίληψη;

Εδώ, όμως, υπάρχει μια αντίφαση. Γιατί πραγματική επιστημονική αντίληψη, συνεπής από την αρχή ως το τέλος, απαιτεί και αντίστοιχη επιστημονική κοσμοαντίληψη συνολικά κι αυτή είναι μόνο η μαρξιστική κοσμοθεωρία. Γι' αυτό το λόγο τα πράγματα στις κοινωνικές - ανθρωπιστικές επιστήμες, τις οποίες αγνοεί ο Σέρμερ, είναι ακόμα χειρότερα. Η διδασκαλία τους στα σχολεία είναι αποστεωμένη έως και πλήρως αντιεπιστημονική. Τα παιδιά πρέπει να μάθουν την ιστορία σαν γεγονότα και μόνο, άντε και την «αλήθεια» της αστικής ερμηνείας των γεγονότων. Πρέπει να μάθουν την «αλήθεια» του παντοτινού και του δήθεν φυσιολογικού των οικονομικών νόμων του καπιταλισμού, την «αλήθεια» των θρησκευτικών δοξασιών, αλλά όχι την αλήθεια της πάλης των τάξεων που κινεί την ιστορία της ανθρωπότητας από τότε που πέρασε από το στάδιο της αγέλης στο στάδιο του πολιτισμού.

Και καλά αναλύει ο Σέρμερ από ψυχολογικής πλευράς τον τρόπο που καταλήγουν έξυπνοι και μορφωμένοι άνθρωποι να υιοθετούν παραδοξολογήματα και ανοησίες. Μήπως όμως πρέπει να δώσουμε λίγο μεγαλύτερο βάρος σ' αυτές τις κοινωνικές και πολιτιστικές επιρροές που αναφέρει; Μήπως δεν είναι τυχαίο γεγονός, κάτι σαν φυσική καταστροφή, η πλημμυρίδα του ανορθολογισμού και της υποκουλτούρας που πλασάρεται στον κόσμο από τα αναρίθμητα μέσα που διαθέτει το σύστημα; Μήπως είναι κατευθυνόμενη και στοχευμένη; Πρέπει κανείς να αντιπαλέψει σε προσωπικό επίπεδο αυτόν τον τρόπο σκέψης που περιγράφει ο Σέρμερ. Αλλά πρέπει και να αντιπαλέψει σε κοινωνικό επίπεδο εκείνες τις δυνάμεις και εκείνο το σύστημα που καλλιεργούν αυτόν τον τρόπο σκέψης, επειδή έχουν όφελος απ' αυτόν.

Εντυπωσιακή φωτογραφία ενός ρωσικού πυραύλου «Πρότον» πάνω στη γραμμή συναρμολόγησης μέσα στο εργοστάσιο Χρούνιτσεφ. Ο σοβιετικής σχεδίασης «Πρότον» έχει έξι μηχανές τύπου RD-253-14D14 (τα ακροφύσιά τους φαίνονται σε πρώτο πλάνο), που καίνε τετροξείδιο του αζώτου με διαδικασία σταδιακής καύσης κλειστού κύκλου, πετυχαίνοντας αύξηση της πρόωσης και αποτελεσματικότητας της μηχανής, χάρη στη μετάκαυση του οξειδωτικού αερίου. Οι μηχανές αυτές πρωτοχρησιμοποιήθηκαν στο πρώτο στάδιο του πυραύλου «Πρότον» το 1965 και δεν έχουν παρουσιάσει καμιά αποτυχία από το 1969 μέχρι σήμερα. Με πάνω από 200 πτήσεις συνολικά, έχει εκτοξεύσει μεταξύ άλλων τα διαπλανητικά διαστημόπλοια «Ζοντ», «Βενέρα», «Μαρς», «Βέγκα» και «Φόβος» και έχει θέσει σε τροχιά το διαστημικό σταθμό «Σαλιούτ» και τους θαλαμίσκους «Κβαντ» και «Κρίσταλ» του διαστημικού σταθμού «Μιρ».