«Το χριστιανικό Πάσχα, τιμώντας και εορτάζοντας την Ανάσταση του Χριστού, είναι σαφές ότι δεν έχει καμία σχέση με το εβραϊκό Πεσάχ (Πάσχα). Παρ' όλα αυτά διατήρησε την ίδια ονομασία, επειδή οι πρώτοι χριστιανοί, προερχόμενοι από τους Εβραίους και έτσι στενά συνδεδεμένοι με την εβραϊκή παράδοση, ταύτισαν την εβραϊκή έξοδο από τη δουλεία της Αιγύπτου με την Ανάσταση του Χριστού και την έξοδο της ψυχής από τον κόσμο του θανάτου στα πεδία της ζωής.

»Ουσιαστικά, το χριστιανικό Πάσχα δεν είναι τίποτε άλλο από μια μετεξέλιξη του εβραϊκού Πεσάχ, το οποίο με τη σειρά του είναι μετεξέλιξη του αιγυπτιακού Πισάχ.

Ωστόσο η λέξη Πάσχα είναι καθαρά ελληνική και πρέπει να προέρχεται από το ρήμα "πάσχω", που σημαίνει υφίσταμαι, υποφέρω, δοκιμάζω κάτι (κακό ή δυσάρεστο) ή υφίσταμαι το μέγιστο κακό βασανισθείς, έννοιες οι οποίες αμέσως ανάγουν τη σκέψη μας στον μαρτυρικό θάνατο του Ιησού.

Συνεπώς το εβραϊκό Πάσχα, που γιορτάζεται ανήμερα της πανσελήνου της εαρινής ισημερίας κατά τον εβραϊκό μήνα Νισάν, συσχετίζεται με την πανάρχαιη γιορτή της εαρινής ισημερίας. Αντιστοίχως οι χριστιανοί, σύμφωνα με την απόφαση της Α΄ Οικουμενικής Συνόδου, καθορίζουν τον εορτασμό του Πάσχα την πρώτη Κυριακή μετά την πανσέληνο της εαρινής ισημερίας».

»Αντίθετα με τα παραπάνω, η θλίψη της Αφροδίτης για τον χαμό του αγαπημένου της Αδωνη, όπως και τα κλάματα της Δήμητρας για την αρπαγή της Περσεφόνης, δείχνουν το πένθος για τη νέκρωση της φύσης. Τα δάκρυά τους, σύμφωνα με τους πιστούς, αντιστοιχούσαν στη βροχή που ποτίζει τη γη για να δώσει τη νέα βλάστηση. Στον Κάτω Κόσμο, κατά την ελληνική μυθολογία, πέρασαν η Περσεφόνη, ο Διόνυσος, ο Ορφέας και ο Αδωνις, και όλοι αυτοί συνέδεσαν το όνομά τους με απόκρυφες εσχατολογικές λατρείες.

»Σε όλους αυτούς τους μύθους που αναφέραμε παραπάνω, το αρσενικό, αφού γονιμοποιήσει το θηλυκό - που προσωποποιείται σε θεά υποκαθιστώντας τη Μητέρα-Γη - προσφέρεται θυσία στο πνεύμα της γονιμότητας. Τελικά, όλο το τελετουργικό της λατρείας των θεών ανήκει στον κύκλο των μαγικών πράξεων και επικλήσεων για την πρόκληση βροχής, με άμεση συνέπεια τη γονιμοποίηση της γης.

Αν παρατηρήσουμε προσεκτικά όλους αυτούς τους μύθους των αρχαίων λαών της Ανατολικής λεκάνης της Μεσογείου, βλέπουμε ότι στο μυστήριο της ταφής και της ανάστασης, το κοινό σημείο είναι ότι εκείνο που πεθαίνει και ανασταίνεται είναι το αρσενικό. Βεβαίως ο αρχέγονος σουμεριακός μύθος ομιλεί για τη θεά Ιναννά, που πρώτη κατέβηκε στον Κάτω Κόσμο, αλλά και σ' αυτό τον μύθο πάλι ο σπόρος που γονιμοποιεί τη γη είναι αρσενικός, αφού τελικά τη θέση της πήρε ο θεός Ντουμουζί».

»Ειδικώς στα Ελευσίνια Μυστήρια, η Περσεφόνη είναι εκείνη που κατέρχεται στον Κάτω Κόσμο, δηλαδή το θηλυκό. Ο μύθος αυτός συμβολίζει τη μοναδική περίπτωση κατά την οποία ο σπόρος συμβολίζεται με τη θηλυκή θεά. Ωστόσο ο ελληνικός κόσμος πίστευε στην ταφή και την ανάσταση του Ζαγρέα-Διονύσου, που ο μύθος του αποτελούσε κεντρική μυστηριακή λατρεία των Ορφικών. Ο Ζαγρεύς-Διόνυσος, τέκνο του Δία και της Περσεφόνης, έλαβε από τον πατέρα του - ήδη από την παιδική του ηλικία - την εντολή να κυριαρχήσει στον κόσμο. Γι' αυτό τον λόγο μισήθηκε από την Ηρα, η οποία με κάθε τρόπο αποζητούσε τον αφανισμό του. Τελικά έβαλε τους Τιτάνες - αντιπάλους του Δία - να τον κυνηγούν. Το θεϊκό παιδί μεταμορφωνόταν σε διάφορα ζώα και κατόρθωνε να διαφεύγει. Κάποτε όμως, τη στιγμή που είχε μεταμορφωθεί σε ταύρο, οι Τιτάνες τον συνέλαβαν, και αφού τον τεμάχισαν, άρχισαν να βράζουν και να τρώνε τα μέλη του. Ο Δίας, παίρνοντας την καρδιά του γιου του, που του την έφερε η θεά Αθηνά, την κονιορτοποίησε και ράντισε με αυτή τη Σεμέλη, που έμεινε έγκυος και γέννησε τον νέο Διόνυσο, σ' αυτόν τον ατέλειωτο κύκλο θανάτου, ανάστασης, γέννησης και ζωής. Ο Δίας, στη συνέχεια, από την τέφρα των κατακεραυνωμένων Τιτάνων δημιούργησε το ανθρώπινο γένος, στο οποίο είναι αναμεμειγμένο το μοχθηρό τιτανικό στοιχείο με το θείο αίμα του Ζαγρέα. Με αυτόν τον τρόπο ερμηνεύεται η διάσταση της ανθρώπινης φύσης και η διαρκής αντιπαράθεση του ανθρώπου προς το καλό και το κακό».

Οψη της πλατείας στα τέλη της δεκαετία του 1950 (αρχείο Ι. Ευλογιαρίδη)

«Ηταν ένα ζεστό απόγευμα των πρώτων ημερών της Ανοιξης του 1955 και το αυτοκίνητο της γραμμής "Αθήναι - Γλυφάδα" έφθασε στο τέρμα του. Κατεβήκαμε με τον αδελφό μου από το λεωφορείο διασχίζοντας κάθετα τον ήσυχο τότε παραλιακό δρόμο με τους ευκαλύπτους για να βρεθούμε στην παραλία. Μπροστά μας απλωνόταν ο έρημος όρμος της Γλυφάδας με τη λιγοστή άμμο, τα πολλά βότσαλα, καθώς και τα κάθε λογής σκουπίδια που έφερνε η θάλασσα, υπακούοντας στην ατέρμονα διαδικασία της «αυτοκάθαρσης». Ετσι όπως ακουγόταν ο φλοίσβος του νερού μέσα στα βότσαλα της ακτής, έμοιαζε σαν την αυστηρή φωνή κάποιας μάνας που μάλωνε τα παιδιά της λέγοντάς τους: "...γιατί μωρέ βρωμόπαιδα πετάτε συνεχώς σκουπίδια; Δε με λυπάστε καθόλου";

Πριν την καταιγίδα... τη δεκαετία του '50(αρχείο Ι. Ευλογιαρίδη)

"ΕΡΓΑ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑΣ ΠΛΑΖ" έγραφε αυτή η ταμπέλα με μεγάλα χοντρά γράμματα. Εγραφε και διάφορες άλλες επεξηγήσεις, όπως π.χ. για τον χρηματοδότη του έργου, που ήταν η Εθνική Τράπεζα, και στη συνέχεια ακολουθούσαν τα ονόματα των αρχιτεκτόνων που ήταν τρία από τα μεγάλα εκείνης της εποχής, όπως ο Βουρέκας, ο Σακελλάριος και ο Βασιλειάδης. Εγραφε και άλλα επεξηγηματικά η ταμπέλα, αλλά εμάς τι μας ένοιαζαν; Εκείνο που μας έκαιγε εκείνη την ώρα ήταν το ότι χάναμε τον παράδεισό μας!!! Κάποια στιγμή γύρισα και κοίταξα τον αδελφό μου. Από το ύφος του κατάλαβα πως και αυτός είχε αρχίσει να... κηδεύει στη φαντασία του το όνειρό μας, που δεν πρόλαβε να γεννηθεί. Καθώς έπεφτε αργά αργά το σκοτάδι, στην οδό Βουλιαγμένης, που ήταν τότε ένας στενός και κακοφωτισμένος δρόμος, μπήκαμε στο λεωφορείο για να επιστρέψουμε στην Αθήνα. Σε όλη τη διαδρομή σχολιάζαμε το απρόσμενο γεγονός. Επίκεντρο της κουβέντας ήταν η απορία για το πώς ήταν δυνατό αυτός ο ερημότοπος, με τις πολλές πέτρες και τα βότσαλα, να μεταμορφωθεί σε πλαζ;

Το εξώφυλλο του βιβλίου

Ομως οι λύσεις των αποριών μας ήρθαν αναπάντεχα από ένα εντελώς διαφορετικό σημείο, λίγες μόνον μέρες μετά την τοποθέτηση της ταμπέλας στην παραλία της Γλυφάδας»... Ετσι ξεκίνησαν τα έργα με τη συμμετοχή του ίδιου του συγγραφέα, του εξαιρετικού αυτού βιβλίου - ήταν επιπλοποιός - ο οποίος θυμάται και το εξής περιστατικό.

Μια άλλη ξεχωριστή μορφή των έργων της πλαζ ήταν και ο γνωστός ζωγράφος Γιάννης Τσαρούχης, ο οποίος ήταν εκείνη την εποχή σύμβουλος της Εθνικής Τράπεζας σε καλλιτεχνικά θέματα. Η καλλιτεχνική συμβολή του εν λόγω ζωγράφου σ' αυτό το έργο ήταν η ζωγραφική διακόσμηση των εσωτερικών τοίχων της ταβέρνας. Για το σκοπό αυτό έφερε μαζί του μερικούς νεαρούς μαθητές του, με τους οποίους κλεινόταν μέσα στην ταβέρνα χωρίς να λέει τίποτα σε κανέναν για τη μορφή και την πορεία του έργου του, παρ' όλες τις πιεστικές ερωτήσεις που δεχόταν από τον διοικητή της Τράπεζας. Τελικά, κάποιο απόγευμα άνοιξε ο Τσαρούχης την πόρτα της ταβέρνας για να μας παρουσιάσει το έργο του. Γεμάτοι περιέργεια μπήκαμε μέσα ακολουθώντας τον διοικητή Κώστα Ηλιάσκο και είδαμε τους τοίχους ζωγραφισμένους με ψαράδικα θέματα σε λαϊκίζουσα τεχνοτροπία και με κυρίαρχο στοιχείο μια γοργόνα με γυναικείο σώμα που κατέληγε σε ουρά ψαριού. Δεν ξέρω τι ακριβώς περίμενε να δει ο διοικητής και πώς φανταζόταν το έργο που θα έφτιαχνε ο μεγάλος ζωγράφος μας, διότι με ύφος κάπως αμήχανο είπε χαμογελαστός στον Τσαρούχη:

Το εργοστάσιο επίπλων των αδελφών Φιλίππου, στην οδό Βουλιαγμένης 300 (φωτογραφία του 1955)

Προφανώς αναφερόταν στη ζωγραφισμένη γοργόνα. Ομως με ολύμπια αταραξία ο Τσαρούχης έδωσε αποστομωτική, όπως συνήθιζε, απάντηση:

-- «Κύριε Κωστή μου αυτό δεν είναι παλιόψαρο, όπως το είπατε, είναι Τσαρούχης»!

Η οδός Βουλιαγμένης του 1955, ήταν ένας ερημικός και στενός δρόμος, που εξυπηρετούσε τη σπάνια, εκείνη την εποχή, κυκλοφορία αυτοκινήτων