Σάββατο 2 Μάρτη 2019 - Κυριακή 3 Μάρτη 2019
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Αμερικανικό «μάτι» βλέπει τις κινεζικές διαστημοσυσκευές

Το κινεζικό σκάφος «Chang'e-4» και το ρόβερ «YuTu-2» στην αθέατη πλευρά της Σελήνης φωτογράφισε ο αμερικανικός Αναγνωριστικός Δορυφόρος Σελήνης (LRO) από ύψος 82 χιλιομέτρων, καθώς περνούσε από σημείο της τροχιάς του, που βρίσκεται ακριβώς πάνω από τη θέση των κινεζικών διαστημοσυσκευών. Το σημείο προσεδάφισής τους βρίσκεται σε μια βασαλτική «θάλασσα» (έτσι ονομάζονται οι πιο ομαλές και γι' αυτό πιο σκοτεινές περιοχές της Σελήνης), στην οποία υπάρχουν και διάσπαρτα υλικά που εκτινάχθηκαν όταν σχηματίστηκε ένας κοντινός μικρός κρατήρας. Οι επιστήμονες θέλουν να μάθουν αν τα βασαλτικά πετρώματα της αθέατης πλευράς της Σελήνης είναι παρόμοια ή διαφορετικά σε σχέση με εκείνα της ορατής πλευράς.

Πώς στο φεγγάρι ο ηλιακός άνεμος παρασκευάζει ένα συστατικό του νερού

Ο ηλιακός άνεμος βομβαρδίζει τις επιφάνειες όλων των ουράνιων σωμάτων του ηλιακού συστήματος που δεν διαθέτουν ατμόσφαιρα, μαγνητικό πεδίο ή και τα δύο
Ο ηλιακός άνεμος βομβαρδίζει τις επιφάνειες όλων των ουράνιων σωμάτων του ηλιακού συστήματος που δεν διαθέτουν ατμόσφαιρα, μαγνητικό πεδίο ή και τα δύο
Οταν ο ηλιακός άνεμος, μια «βροχή» φορτισμένων σωματιδίων προσκρούει στην επιφάνεια της Σελήνης με ταχύτητα 450 χλμ. το δευτερόλεπτο (περίπου 1,6 εκατ. χλμ. την ώρα!), το ανώτερο στρώμα εδάφους εμπλουτίζεται με συστατικά που θα μπορούσαν να σχηματίσουν νερό. Αυτό συμπέραναν επιστήμονες της NASA, προσομοιώνοντας το φαινόμενο σε υπολογιστή. Τα σωματίδια, πολλά από τα οποία είναι πρωτόνια, δηλαδή πυρήνες υδρογόνου, αλληλεπιδρούν με ηλεκτρόνια των ατόμων από τα οποία αποτελούνται τα μόρια των πετρωμάτων και σχηματίζουν ουδέτερα άτομα υδρογόνου. Επιπλέον, η ηλιακή ακτινοβολία αποσπά άτομα οξυγόνου από τα πυριτικά ορυκτά (SiO2) που υπάρχουν σε μεγάλο ποσοστό στο σεληνιακό ρεγόλιθο. Τα άτομα οξυγόνου και υδρογόνου ενώνονται και σχηματίζουν τη χημική ρίζα υδροξύλιο (OH). Αν τα υδροξύλια ενώνονταν με επιπλέον άτομα υδρογόνου, τότε θα σχηματιζόταν νερό.

«Θεωρούμε το νερό ως κάτι το εξαιρετικό, μια μαγική χημική ένωση», λέει ο φυσικός Γουίλιαμ Φάρελ, του Κέντρου Διαστημικής Πτήσης Γκόνταρντ της NASA, που συνέβαλε στην προσομοίωση. «Αλλά εδώ είναι το εκπληκτικό: Κάθε βράχος έχει το δυναμικό να φτιάξει νερό, ιδίως όταν ακτινοβοληθεί από τον ηλιακό άνεμο». Οι Αμερικανοί επιστήμονες προσπαθούν να εξακριβώσουν πόσο νερό μπορεί να υπάρχει σε σκοτεινά σημεία κρατήρων στη Σελήνη, αλλά και πώς να τα εντοπίσουν, γι' αυτό μελετούν τη δυναμική της μεταφοράς κρίσιμων στοιχείων, όπως το υδρογόνο, τόσο μέσα στο σεληνιακό έδαφος, όσο και στην εξώσφαιρα (την πολύ αραιή ατμόσφαιρα του φεγγαριού).

Πλειάδα διαστημοσυσκευών που στάλθηκαν στη Σελήνη ή πέρασαν κοντά της στην πορεία τους προς κάποιο άλλο σώμα, διαπίστωσαν φασματοσκοπικά την ύπαρξη νερού. Είναι πιθανό μέρος του να προέρχεται από προσκρούσεις κομητών, αλλά οι περισσότεροι επιστήμονες εκτιμούν ότι η κύρια αιτία είναι ο ηλιακός άνεμος, που γίνεται αιτία συνεχούς σχηματισμού νέων μορίων νερού.

Η προσομοίωση έλαβε υπόψη το υδρογόνο (πρωτόνια) που έρχεται με τον ηλιακό άνεμο, το υδρογόνο που έχει μετρηθεί στη σεληνιακή εξώσφαιρα και το υδροξύλιο που έχει μετρηθεί στην επιφάνεια και ενισχύει αυτήν τη θεωρία, αποκαλύπτοντας πώς συνδέονται και εξηγούνται οι μετρούμενες τιμές. Εξήγησε, επίσης, γιατί στις περιοχές κοντά στον ισημερινό της Σελήνης το υδρογόνο είναι λιγότερο απ' ό,τι στις περιοχές κοντά στους πόλους, καθώς η θερμοκρασία στον ισημερινό είναι υψηλότερη και ανάλογα μεγαλύτερη είναι η τάση του υδρογόνου να διαφύγει στο Διάστημα. Το υδρογόνο καθώς διαχέεται προς την επιφάνεια ενώνεται με ένα ελεύθερο άτομο οξυγόνου σχηματίζοντας υδροξύλιο, μετά με το επόμενο που θα συναντήσει, παγιδευόμενο για περισσότερο χρόνο όσο χαμηλότερη είναι η θερμοκρασία, μέχρι τελικά να φτάσει στην επιφάνεια και να διαφύγει.

«BERESHEET»
Ιδιωτική ισραηλινή αποστολή στη Σελήνη

Καλλιτεχνική απεικόνιση της διαστημοσυσκευής «Beresheet» στη Σελήνη
Καλλιτεχνική απεικόνιση της διαστημοσυσκευής «Beresheet» στη Σελήνη
Εκτοξεύτηκε την περασμένη βδομάδα με πύραυλο «Falcon 9» της «SpaceX» από το ακρωτήριο Κανάβεραλ η διαστημοσυσκευή «Beresheet» («Γένεσις»), της ισραηλινής φερόμενης ως μη κερδοσκοπικής οργάνωσης «SpaceIL». Η συσκευή, που είναι απότοκο του άγονου διαγωνισμού «Google Lunar X Prize» για κατασκευή σκάφους που θα κάνει επιτυχή προσεδάφιση στη Σελήνη, επιδιώκει να κάνει ακριβώς αυτό, έστω κι αν πέρασε η προθεσμία του διαγωνισμού. Επειδή εκτοξεύτηκε μαζί με άλλα φορτία (τηλεπικοινωνιακούς δορυφόρους κ.τ.λ.) και η αποστολή είναι χαμηλού κόστους (περίπου 100 εκατ. δολαρίων), το ταξίδι δεν θα γίνει απευθείας, διαρκώντας μερικές μέρες, αλλά θα διαρκέσει έως το πρώτο δεκαήμερο του Απρίλη του 2019, καθώς θα κάνει επανειλημμένες ελλειπτικές τροχιές γύρω από τη Γη, πυροδοτώντας τον κινητήρα της, ώστε να ανεβαίνει κάθε φορά ψηλότερα. Οταν φτάσει στην περιοχή όπου κυριαρχεί η έλξη της Σελήνης, θα κάνει μερικές τροχιές γύρω της μέχρι τελικά να προσεδαφιστεί.

Την περασμένη Τρίτη, η πρώτη πυροδότηση αναβλήθηκε καθώς ο υπολογιστής της συσκευής έκανε αυτόματα επανεκκίνηση, επειδή, όπως ανακοίνωσε η «SpaceIL», διαπιστώθηκε ότι το σύστημα προσανατολισμού με βάση τα άστρα τυφλώνεται από τις ακτίνες του Ηλιου. Η οργάνωση προσπαθεί να λύσει το πρόβλημα με τη βοήθεια και των Ισραηλινών Αεροδιαστημικών Βιομηχανικών (IAI), αλλά υπάρχουν δικαιολογημένες ανησυχίες, καθώς λόγω του χαμηλού προϋπολογισμού δεν υπάρχουν εναλλακτικά υποσυστήματα στο «Beresheet». Δεν μπορεί να αποκλειστεί και το σχεδιαστικό λάθος, καθώς το Ισραήλ δεν έχει μεγάλη εμπειρία σε διαστημικές πτήσεις μεταξύ ουράνιων σωμάτων. Προς το παρόν, το σκάφος διατηρεί την επικοινωνία με το κέντρο ελέγχου και σύμφωνα με τη «SpaceIL» προετοιμάζεται για νέα προσπάθεια πυροδότησης.

Ανεξάρτητα από τον ιδιωτικό μανδύα της αποστολής, το ισραηλινό κράτος συμμετέχει και υποστηρίζει την αποστολή αυτή και με απευθείας χρηματοδότηση. Αν έχει επιτυχία, το Ισραήλ θα είναι η τέταρτη χώρα, μετά τη Σοβιετική Ενωση, τις ΗΠΑ και την Κίνα, που θα έχει πετύχει προσεδάφιση συσκευής της στη Σελήνη, έστω κι αν η εκτόξευση δεν έγινε με δικά της μέσα, όπως των άλλων τριών. Ουσιαστικά, τα μοναδικά επιστημονικά όργανα που φέρει το «Beresheet» είναι για τη μέτρηση του μαγνητικού πεδίου της Σελήνης. Μεταφέρει όμως σε κάψουλα ένα δίσκο, που μοιάζει με δίσκο DVD, αλλά είναι πολύ πιο πυκνογραμμένος, σε πολλαπλά επίπεδα και περιέχει τόσο αναλογικό περιεχόμενο (υπερμικροφωτογραφίες), όσο και ψηφιακό (το περιεχόμενο της Wikipedia και όχι μόνο). Παρότι η κάψουλα παρουσιάζεται ως κιβωτός της ανθρώπινης γνώσης σε περίπτωση καταστροφής, ή για ενδεχόμενη ανεύρεσή της από εξωγήινους, έχει ιδιαίτερο επιπλέον περιεχόμενο μόνο για μια χώρα: Το Ισραήλ.

Η NASA, που συμμετέχει στην αποστολή με πολλαπλούς τρόπους, έδωσε συγχαρητήρια στην ισραηλινή αντίστοιχη υπηρεσία και εξέφρασε την ελπίδα ότι το Ισραήλ θα συμμετάσχει στο μέλλον πιο ενεργά σε διαστημικές αποστολές. Η αμερικανική διαστημική υπηρεσία πρόσφερε το δεύτερο, απολύτως παθητικό (ακίνητο και μη τροφοδοτούμενο με Ενέργεια) επιστημονικό όργανο που μεταφέρει το «Beresheet», έναν ανακλαστήρα ακτίνων λέιζερ. Πρόκειται για δίσκο με κάτοπτρα, που καλώς εχόντων των πραγμάτων θα φτάσει στη Σελήνη, προσφέροντας έναν ακόμη ανακλαστήρα για να μελετώνται με ακρίβεια οι κινήσεις του δορυφόρου της Γης.


Επιμέλεια:
Σταύρος ΞΕΝΙΚΟΥΔΑΚΗΣ
Πηγή: www.nasa.gov



Μνημεία & Μουσεία Αγώνων του Λαού
Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ