ΜΕΡΟΣ ΤΕΤΑΡΤΟ

Τώρα που η λαϊκή κατοικία Θεοδωράκη με κήπο - το μεγαλύτερο μέρος της καταστράφηκε από τους γερμανικούς βομβαρδισμούς - χαρακτηρίστηκε από το υπουργείο Πολιτισμού νεότερο μνημείο, σκεφτήκαμε να αναζητήσουμε σε ποιον βαθμό η κρητική καταγωγή του καθόρισε και σφράγισε τον Μίκη.

Και ανεβοκατεβαίνοντας το οικογενειακό δέντρο, σήμερα θα συναντήσουμε τον πατέρα του, Γεώργιο Μ. Θεοδωράκη (1897 - 1977), και θα σταθούμε στο πολεμικό ημερολόγιό του «Πολεμικαί ή Πολεμικές σελίδες» («Εκδόσεις Εταιρείας Ηπειρωτικών Μελετών», Ιωάννινα, 2013). Το πρώτο μέρος άρχισε να το γράφει στις 2 Οκτώβρη και το ολοκλήρωσε στις 28 Νοέμβρη του 1912.

Η ιδιαιτερότητά του έγκειται στο ότι το δεύτερο μέρος, 29 Νοέμβρη - 10 Δεκέμβρη της ίδιας χρονιάς, γράφεται μετά από έξι δεκαετίες. Στο τελευταίο χειρόγραφο καταχωρείται η σημείωση: «Το κεφάλαιο αυτό, που αρχίζει από τις 29 Νοεμβρίου 1912, το έγραψα ύστερα από 62 χρόνια, σε ηλικία 80 ετών. Νέα Σμύρνη 31 Ιανουαρίου 1976. Γ. Μ. Θεοδωράκις». Να επισημάνουμε ότι είναι γραμμένο σε στρωτή Δημοτική των πόλεων, ενώ η παλαιά εγγραφή ακολουθεί τη σχολική Καθαρεύουσα.

Στο μεταξύ, στις 17 Αυγούστου 2012, σε ηλικία 87 ετών, ο γιος γράφει για τον πατέρα, με τη μορφή επιστολής προς την Εταιρεία Ηπειρωτικών Μελετών. Αξίζει να την παραθέσουμε, με ελάχιστες απαλείψεις:

«Οφείλω να σας πω ότι το κείμενο αυτό υπήρξε το ευαγγέλιο - οδηγός της ζωής μου. Θα το βρείτε μέσα σε κάθε μου σκέψη - πράξη - μουσική δημιουργία. Η σχέση μου με τον πατέρα μου είχε μια πλευρά μυστηρίου, με αποτέλεσμα να μου σώσει τη ζωή όχι μία ή δύο αλλά δεκάδες φορές, αφού κάθε στιγμή που βρισκόμουν στο χείλος του θανάτου, η σκέψη μου πήγαινε σε κείνον και μια μυστηριακή δύναμη τον έφερνε κοντά μου ως Φύλακα Αγγελο για να με σώσει... Μου έλεγε τότε ότι άκουγε μια φωνή μέσα του που τον προειδοποιούσε και τον επιστράτευε. Σας τα γράφω αυτά γιατί πιστεύω ότι βοηθούν τον αναγνώστη να κατανοήσει καλύτερα τον έφηβο εθελοντή που έχυσε πρόθυμα το αίμα του για την απελευθέρωση της πατρίδας και, ταυτόχρονα, σε ό,τι με αφορά, εξηγώ τη στάση μιας ζωής με οδηγό έναν τέτοιο μοναδικό άνθρωπο, που με την πεμπτουσία του μπορεί να περιγράψει μια μόνο λέξη: Αγάπη...».

«Για να γίνω περισσότερο κατανοητός, ας μου επιτραπεί να σας διηγηθώ μόνο ένα από τα πολλά περιστατικά που φανερώνουν τη μυστηριακή σχέση που μας ένωνε. Στις 25 Μαρτίου του 1949 μας ανήγγειλαν στο Τέταρτο Τάγμα Πολιτικών Κρατουμένων στη Μακρόνησο ότι την επομένη τριακόσιοι νέοι, και ανάμεσά τους κι εγώ, θα μεταφερθούμε στο Πρώτο Στρατιωτικό Τάγμα, όπου μας περίμενε βέβαιος θάνατος μαρτυρικός. Ξάπλωσα στη σκηνή μου με τη σκέψη στον πατέρα μου, που βρισκόταν μαζί με τη μητέρα μου στο χωριό Γαλατάς της Κρήτης. Εξω από το μικρό μας σπίτι είχε καταιγίδα και οι γονείς μου ήταν ανήσυχοι. Δεν μπορούσαν να κοιμηθούν. Ξαφνικά ο πατέρας μου λέει στη μάνα μου: "Ασπα, κάτι τρομερό συμβαίνει στον Μίκη. Κινδυνεύει". "Τότε", του λέει εκείνη, "θα πρέπει να βοηθήσουμε το κυπαρισσάκι να μην το ξεριζώσει ο αέρας". Εβαλαν τα παλτά τους και κατέβηκαν στον κήπο, και μέσα στην καταιγίδα και στη βροχή κρατούσαν το λεπτό κορμί του κυπαρισσιού να μη σπάσει. Γιατί όταν το φύτευαν είχαν πει: "Αυτό το κυπαρίσσι είναι ο γιος μας, ο Μίκης"».

«Την άλλη μέρα, όταν μας οδηγούσαν μέσα από τα βράχια στον τόπο του μαρτυρίου, ο πατέρας μου ταξίδευε με ένα σαπιοκάραβο που εξώκειλε στη Σαντορίνη και έτσι με χίλια βάσανα έφτασε στον Πειραιά. Ως πρώην διευθυντής του υπουργείου Εσωτερικών είχε ισχυρούς φίλους. Πήγε λοιπόν στον αρχηγό της Χωροφυλακής κ. Λειβαδέα, που του έδωσε την άδεια να με επισκεφτεί στο Τέταρτο Τάγμα. Στις 2-3 μέρες που βρισκόταν στην Αθήνα, εγώ βασανιζόμουν στη χαράδρα του Πρώτου Τάγματος. Ετσι, όταν με έβαλαν ημιθανή και παραμορφωμένο από τα χτυπήματα σε φορείο να με πάνε στο 401 Στρατιωτικό Νοσοκομείο, εκείνος έπαιρνε το λεωφορείο για το Λαύριο και φτάσαμε ταυτόχρονα στην αποβάθρα. Ο ένας περίμενε το καΐκι για να τον πάει στο νησί και ο άλλος ξεφορτώθηκε με το φορείο ακριβώς μπροστά στα πόδια του».

«Καθώς με τράνταζαν για να με πάνε από το καΐκι στην προκυμαία, ξύπνησα, άνοιξα τα μάτια μου και τι είδα; Από πάνω μου ακριβώς τον πατέρα μου με σάρκα και οστά. Με μιας αναστήθηκα μέσα μου. Πήρα τεράστιες δυνάμεις. Τον κοίταξα σαν Θεό. Με κοίταξε κι αυτός, αλλά δεν με γνώρισε!».

«Σταματώ εδώ. Δεν χρειάζεται, νομίζω, να πω τίποτα άλλο. Θα τελειώσω λέγοντας μόνο ότι όταν τον έχασα, έφυγε από μέσα μου το πιο πολύτιμο κομμάτι της ζωής μου, που ως φαίνεται μονάχα αυτός μπορούσε να μου το προσφέρει, και τότε κατάλαβα ότι ζούσα μόνο γι' αυτόν...».

Ομως, για τον 16χρονο εθελοντή Κρητικό Γεώργιο Μ. Θεοδωράκι, των Βαλκανικών Πολέμων και τραυματία στη μάχη του Μπιζανίου, θα αναφερθούμε το ερχόμενο Σαββατοκύριακο. Μέχρι τότε μπορείτε να πάρετε μια πρόγευση: «Πρώτος ο Απόστολος Χατζιράκις δέχτηκε μια σφαίρα στο μέτωπο και έπεσε δίπλα μου νεκρός. Σε δευτερόλεπτα έπεφτε νεκρός και ο Μιχάλης Αρχοντάκης. Και ευθύς ύστερα εγώ».

(Συνεχίζεται)