Στη σημερινή ενότητα «Διεθνή και Οικονομία» θα διαβάσετε:

• Προβλέψεις του ΔΝΤ για την παγκόσμια οικονομία: Αβεβαιότητες και αστερίσκοι σε τροχιά πολεμικής προετοιμασίας
• ΤΕΧΝΗΤΗ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗ: Οξύνεται ο ανταγωνισμός για την κυριαρχία στον τομέα

2025, dpa (www.dpa.de). Alle R

Παρά τη σχετική βελτίωση των προβλέψεων για τις μεγαλύτερες οικονομίες του πλανήτη, η ανάπτυξη προβλέπεται να τρέξει φέτος με 3% και του χρόνου με 3,1% σε παγκόσμια κλίμακα, από 3,3% που ήταν ο ρυθμός ανάπτυξης το περασμένο έτος. Προβλέπεται δηλαδή νέα επιβράδυνση της παγκόσμιας οικονομίας, με το μέλλον να διαγράφεται εξίσου αβέβαιο.

Το ΔΝΤ εκφράζει από τη μια την ανακούφισή του, επειδή τα πράγματα θα μπορούσαν να είναι χειρότερα, κι από την άλλη την ανησυχία του για την επισφάλεια ακόμα και αυτών των εύθραυστων ρυθμών ανάπτυξης.

Διαπιστώνει, για παράδειγμα, ότι οι δασμοί δεν έχουν επηρεάσει ακόμα το παγκόσμιο εμπόριο στο βαθμό που υπολόγιζε αρχικά, αλλά την ίδια ώρα, οι όποιες βελτιώσεις στις εκτιμήσεις του για επιμέρους δείκτες της ανάπτυξης αποδίδονται στην αύξηση των παραγγελιών, προκειμένου να διαμορφωθεί στοκ εμπορευμάτων πριν την εφαρμογή των δασμών. Σύμφωνα με το ΔΝΤ, οι συνέπειες αυτής της εν δυνάμει φούσκας είναι πολύ πιθανό να φανούν τον επόμενο χρόνο, δηλαδή το 2026.

Θυμίζουμε ότι στην προηγούμενη έκθεση (Απρίλης 2025), το Ταμείο προέβλεπε ρυθμούς ανάπτυξης της παγκόσμιας οικονομίας 2,8% και 3%, για φέτος και του χρόνου αντίστοιχα. Οι επικαιροποιημένες προβλέψεις είναι βελτιωμένες κατά μόλις 0,2% για φέτος και 0,1% για του χρόνου, ενώ μόλις τον περασμένο Γενάρη το ΔΝΤ προέβλεπε ανάπτυξη 3,3% για το 2025. Οι τωρινές εκτιμήσεις του δηλαδή, αν και βελτιωμένες, είναι πίσω κι απ' αυτές που έκανε στις αρχές της χρονιάς.

Πίνακας της Eurostat που δείχνει τις μεταβολές στο ΑΕΠ κρατών της Ευρωζώνης μεταξύ α' και β' τριμήνου 2025

Στα επιμέρους στοιχεία της έκθεσης, η ανάπτυξη στις ΗΠΑ αναμένεται να φτάσει το 1,9% το 2025, αυξημένη κατά 0,1% από τις προβλέψεις του Απρίλη και στο 2% το 2026. Για την Ευρωζώνη το ΔΝΤ αναθεωρεί την πρόβλεψή του κατά 0,2 ποσοστιαίες μονάδες, στο 1% το 2025, ενώ αφήνει αμετάβλητη την πρόβλεψη για 1,2% αύξηση το 2026.

Για να καταλάβει κανείς την πραγματική κατάσταση των οικονομιών της Ευρωζώνης, αρκεί να ρίξει μια ματιά στα συγκριτικά στοιχεία που δημοσίευσε η Eurostat για τις μεταβολές στους ρυθμούς αύξησης του ΑΕΠ ανάμεσα στο α' και στο β' εξάμηνο του 2025. Το διάστημα αυτό, η οικονομία της Ευρωζώνης επεκτάθηκε μόλις κατά 0,1%, σημειώνοντας απότομη επιβράδυνση σε σύγκριση με την ανάπτυξη 0,6% που είχε καταγραφεί το προηγούμενο τρίμηνο. Αν και δεν επιβεβαιώθηκαν οι αρχικές προβλέψεις για μηδενική ανάπτυξη, πρόκειται για τον ασθενέστερο ρυθμό επέκτασης από τα τέλη του 2023.

Τα επιμέρους στοιχεία της Eurostat αφορούν τις οικονομίες κρατών που αθροίζουν το 96% του ΑΕΠ της Ευρωζώνης. Τρία από αυτά, η Γερμανία, η Ιρλανδία και η Ιταλία, καταγράφουν μείωση 0,1%, με τη γερμανική οικονομία να συνεχίζει να βολοδέρνει σε συνθήκες παρατεταμένης ύφεσης. Στα άλλα κράτη, οι μεταβολές είναι οι εξής: Βέλγιο +0,2%, Τσεχία +0,2%, Εσθονία +0,5%, Ισπανία +0,7%, Γαλλία +0,3%, Λιθουανία +0,2%, Ουγγαρία +0,4%, Ολλανδία +0,1%, Αυστρία +0,1%, Πορτογαλία +0,6%, Φινλανδία 0,0%, Σουηδία +0,1%.

Στο απόηχο των νέων δασμών που ανακοινώθηκαν την περασμένη Κυριακή, μετά τη συμφωνία με τις ΗΠΑ, εκφράζονται τώρα ανησυχίες ότι οι επιπτώσεις στην ευρωπαϊκή οικονομία θα είναι ακόμα μεγαλύτερες, καθηλώνοντας τους δείκτες στα σημερινά ανεμικά επίπεδα, αν δεν προκαλέσουν ακόμα μεγαλύτερη οπισθοχώρηση.

Από μόνη της μια τέτοια εξέλιξη, σε συνθήκες έντασης των αντιθέσεων παγκόσμια και οπισθοχώρησης των οικονομιών της ΕΕ έναντι των βασικών ανταγωνιστών της (ΗΠΑ, Κίνα) είναι παράγοντας που οξύνει τη διαμάχη και στο εσωτερικό της ιμπεριαλιστικής ένωσης, όπως φάνηκε κι από τις πρώτες αντιδράσεις των κρατών μελών στη συμφωνία που ανακοίνωσαν Τραμπ και Φον Ντερ Λάιεν.

Αντίστροφα, στο ταμπλό των προβλέψεων του ΔΝΤ ξεχωρίζει για άλλη μια φορά η κινέζικη οικονομία, που προβλέπεται να τρέξει με ρυθμούς 4,8% το 2025 (από 5% το 2024). Η πρόβλεψη αυτή του ΔΝΤ είναι βελτιωμένη κατά 0,8% σε σχέση με την προηγούμενη και στηρίζεται στα δεδομένα του α' εξαμήνου, όπου η ανάπτυξη ήταν μεγαλύτερη από αυτήν που υπολογίζονταν. Για το 2026, το ΔΝΤ αυξάνει επίσης την πρόβλεψή του κατά 0,2%, φτάνοντας στο 4,2%.

«Η παγκόσμια οικονομία εξακολουθεί να υποφέρει και θα συνεχίσει να υποφέρει, παρότι θα μπορούσε να είναι και χειρότερα» δήλωσε ένας από τους οικονομολόγους του ΔΝΤ, βάζοντας «τίτλο» στην έκθεση του ταμείου. Και πρόσθεσε πως «η αβεβαιότητα παραμένει υψηλή», με την οικονομική δραστηριότητα να δείχνει «παραμορφώσεις (...) αντί για υποκείμενη δυναμική»....

Οι ανακοινώσεις σχεδίων για την περαιτέρω ανάπτυξη της ΤΝ που έκαναν στο τέλος της περασμένης βδομάδας οι ηγέτες των ΗΠΑ και της Κίνας αναφέρονται σε όλους τους τομείς, όπως η οικονομία, οι χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες, η βιομηχανική παραγωγή και μεταποίηση, ο κλάδος λιανικής, οι υπηρεσίες υγείας και εκπαίδευσης, οι μεταφορές, η αγροτική παραγωγή, οι επιστημονικές και τεχνολογικές εξελίξεις, ο πολιτισμός, τα Μέσα Ενημέρωσης, κ.ά.

Στις 23 Ιουλίου ο Αμερικανός Πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ παρουσίασε το Σχέδιο Δράσης για την ΤΝ σε ειδική εκδήλωση στο Λευκό Οίκο με θέμα: «Κερδίζοντας την Κούρσα ΑΙ: Το Σχέδιο Δράσης της Αμερικής».

Το σχέδιο περιλαμβάνει πάνω από 90 πολιτικές πρωτοβουλίες για επιτάχυνση της καινοτομίας στην ΤΝ, την ανταγωνιστική ανάπτυξη υποδομών και την εξασφάλιση του διεθνούς ηγετικού ρόλου των ΗΠΑ. Σε αυτό το πλαίσιο, ο Πρόεδρος Τραμπ υπέγραψε τις ακόλουθες τρεις εκτελεστικές εντολές για την εφαρμογή της στρατηγικής αυτής:

- Εκτελεστική εντολή για την διευκόλυνση της ανέγερσης Κέντρων Δεδομένων (Data Centers) και άλλων υποδομών για την ενθάρρυνση τεχνολογιών ΤΝ.

- Εκτελεστική εντολή που καθορίζει τα κριτήρια για την «Αμερικανική Πρωτοβουλία Εξαγωγών ΤΝ», με στόχο την προώθηση της διεθνούς εξαγωγής αμερικανικής τεχνολογίας ΤΝ.

- Εκτελεστική εντολή για την «Πρόληψη της Woke ΤΝ στην Ομοσπονδιακή Κυβέρνηση» (woke ατζέντα: δικαιωματισμός).

Σε ό,τι αφορά την ανέγερση νέων Κέντρων Δεδομένων, η κυβέρνηση Τραμπ συστήνει την εκχώρηση δημόσιας γης ( αρμοδιότητας των ομοσπονδιακών αρχών ) με άμεση δραστηριοποίηση των υπουργείων Εσωτερικών και Ενέργειας. Παράλληλα προχώρησε στην κατάργηση προηγούμενων περιορισμών στην εξαγωγή τεχνολογίας και τσιπ ( ημιαγωγοί ) ΤΝ που είχε επιβάλει η κυβέρνηση Μπάιντεν κατηγορώντας την πως έτσι αποξένωσε τους εταίρους των ΗΠΑ και τους έριξε στην «αγκαλιά» της Κίνας και άλλων χωρών. Διαβεβαίωσε πως οι ΗΠΑ «θα κάνουν ό,τι χρειάζεται» για να ηγηθεί παγκοσμίως στην ΤΝ ώστε «το μέλλον να ανήκει στην Αμερική» υποβαθμίζοντας τις ανησυχίες για πνευματικά δικαιώματα με το επιχείρημα πως οι εφαρμογές ΤΝ για να αναπτυχθούν χρειάζονται «εκπαίδευση δίχως αποζημιώσεις π.χ. σε κάθε έναν συντάκτη άρθρου». Τόνισε πως χρειάζεται ένα ενιαίο ομοσπονδιακό μοντέλο ανάπτυξης ΤΝ και όχι ένα σε κάθε μία από τις 50 πολιτείες.

Αναφερόμενος στο Σχέδιο Δράσης για την ΤΝ ο Τραμπ έδωσε σχεδόν «λευκή επιταγή» στα εγχώρια μονοπώλια, προκειμένου να επιταχυνθούν καινοτόμες εφαρμογές δίχως ανησυχίες για θέματα όπως η ασφάλεια των μοντέλων, οι περιβαλλοντικοί κίνδυνοι και οι πιθανότητες για (νέα) υπερσυγκέντρωση του πλούτου σε χέρια λίγων και απώλειες των θέσεων εργασίας. Παράλληλα, προσπάθησε να καθησυχάσει τους Αμερικανούς εργαζόμενους ζητώντας από τις εταιρείες που θα επωφεληθούν από κρατικές χρηματοδοτήσεις να προσλαμβάνουν εφεξής μόνον Αμερικανούς εργαζόμενους και να σταματήσουν τις «εισαγωγές» υπαλλήλων από την Ινδία (την κατονόμασε) ώστε να ενισχυθεί η εξειδίκευση των εργαζομένων. Απαίτησε επίσης όλα τα στάδια παραγωγής ΤΝ να πραγματοποιούνται στις ΗΠΑ ώστε να σταματήσει η εξάρτηση από τις εισαγωγές ανταλλακτικών, ημιαγωγών ή λογισμικών από ανταγωνιστές τους στο εξωτερικό.

Από τους πρώτους μήνες του 2025 ανακοίνωσε το πρόγραμμα Starlink για την ανάπτυξη των υποδομών σε ΤΝ (π.χ. ανέγερση νέων Data Center) με 500 δισ. δολάρια σε συνεργασία με τις εταιρείες OpenAI, SoftBank και Oracle και ανάκληση των περιορισμών που είχε επιβάλλει ο προκάτοχός του Τζο Μπάιντεν στις εξαγωγές ημιαγωγών τελευταίας τεχνολογίας όπως το τσιπ «H20 AI» της Nvidia στην Κίνα.

Στα μέσα Ιουλίου, ο Πρόεδρος Τραμπ συνάντησε διευθυντικά στελέχη τεχνολογικών και ενεργειακών κολοσσών ανακοινώνοντας στη συνέχεια επενδύσεις 70 δισ. δολαρίων για την ΤΝ και τις ενεργειακές υποδομές στην Πενσυλβάνια. Μεταξύ των εταιρειών που υπέγραψαν συμφωνίες ήταν οι εταιρείες Google, CoreWeave και FirstEnergy (με την τελευταία να υπογράφει συμφωνία επένδυσης 15 δισ. δολαρίων στο δίκτυο ηλεκτροδότησης της πολιτείας καθώς αυξάνεται σημαντικά η ζήτηση για παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας λόγω της αύξησης των Κέντρων Δεδομένων).

Γενικά, οι ΗΠΑ ασκούν σημαντική επιρροή σε χώρες της Μέσης Ανατολής (ΗΑΕ, Σαουδική Αραβία, Κατάρ), σε ευρωπαϊκές συμμάχους (π.χ. Ηνωμένο Βασίλειο), σε ορισμένες χώρες της Νοτιοανατολικής Ασίας και σε ευρύτερα δίκτυα τεχνολογικής συνεργασίας με στόχο την προώθηση της αμερικανικής τεχνολογίας και της εξασφάλισης των εκεί αγορών για λογαριασμό εγχώριων μονοπωλίων.

Λίγες μέρες μετά την παρουσίαση του σχεδίου δράσης του Τραμπ για την ΤΝ, ο Κινέζος πρωθυπουργός Λι Τσιανγκ σε διεθνή διάσκεψη για την ΑΙ στη Σαγκάη (World Artificial Intelligence, WAIC), στις 26 Ιουλίου, πρότεινε τη δημιουργία ενός διεθνούς οργανισμού συνεργασίας στον τομέα της ΤΝ. Ο Λι υποσχέθηκε σε αναπτυσσόμενες χώρες του Νότου να τις βοηθήσει στην πρόσβαση και ανάπτυξη καινοτόμων τεχνολογιών, δείχνοντας πως επιχειρεί παράλληλα να δημιουργήσει ένα φιλο -σινικό μπλοκ τεχνολογίας αιχμής ΤΝ απέναντι στο αμερικανικό που στήνεται με τη βοήθεια εταίρων της Ουάσιγκτον όπως π.χ. η Αυστραλία και η Ιαπωνία.

Η Κίνα από το 2017 έχει καταστρώσει στρατηγική για την διεθνή επικράτησή της στον τομέα ΤΝ, στοχεύοντας ήδη από τότε να γίνει ως το τέλος του 2025 «παγκόσμια ηγεμονική δύναμη» στην ανάπτυξη της ΤΝ με προϋπολογισμό 59 δισ. δολαρίων και ως το 2030 κυρίαρχη δύναμη διεθνώς. Η στρατηγική της βασίζεται στον κεντρικό κρατικό σχεδιασμό και έλεγχο με έμφαση σε ταχεία ανάπτυξη υποδομών ώστε να συρρικνωθεί η εξάρτησή της από δυτική και γενικά ξένη τεχνολογία. Το πρόγραμμα AI Plus επιδιώκει την ενσωμάτωση τεχνολογιών ΑΙ σε όλους τους παραγωγικούς τομείς της οικονομίας της Κίνας και την ανάπτυξη σημαντικών διεθνών πρωτοβουλιών. Επενδύει επίσης στις κινεζικές νεοφυείς επιχειρήσεις (startup) ΑΙ που παρουσιάζουν ανταγωνιστικά προϊόντα και μοντέλα, όπως έγινε στην αρχή της άνοιξης με την κινέζικη εταιρεία ΑΙ DeepSeek. Με τον τρόπο αυτό, μειώνει τις επιπτώσεις από αμερικανικές κυρώσεις και περιορισμούς επιβάλλουν οι ΗΠΑ.

Το σινικό μοντέλο ανάπτυξης ΤΝ προωθείται σε χώρες της Νοτιοανατολικής Ασίας, της Αφρικής και της Λατινικής Αμερικής προωθώντας την ψηφιακή κυριαρχία και νέες μορφές διεθνούς συνεργασίας.

Η στρατηγική της Ρωσίας στον τομέα της ΤΝ θεσπίστηκε με προεδρικό διάταγμα το 2019 και επικαιροποιήθηκε τον Φεβρουάριο του 2024 ως το 2030, θέτοντας νέους, φιλόδοξους στόχους μετά τις δυτικές κυρώσεις και τον αποκλεισμό της από τεχνολογίες των ΗΠΑ και χωρών της ΕΕ.

Εχει μπει για τα καλά σε κούρσα ανταγωνισμού και με τις ΗΠΑ και με την Κίνα, μολονότι με την τελευταία έχει αναπτύξει πολυεπίπεδη συνεργασία και συνεννόηση. Επιδιώκει να μειώσει την εξάρτηση από το εξωτερικό και να αποκτήσει αυτάρκεια σε προϊόντα, συστήματα, λογισμικό και εφαρμογές ΤΝ με έμφαση σε στρατιωτικά συστήματα και χρήσεις άμυνας.

Τον Ιούνιο του 2025 δημιουργήθηκε το ρωσικό Κέντρο Ανάπτυξης Τεχνητής Νοημοσύνης (Russian AI Development Center), υπό την εποπτεία του αναπληρωτή πρωθυπουργού Ντμίτρι Γκριγκορένκο, θέτοντας ως προτεραιότητες την ενίσχυση της συνεργασίας μεταξύ κρατικών αρχών, περιφερειών και ιδιωτικών επιχειρήσεων καθορίζοντας συγκεκριμένα κριτήρια με στόχο και τη διεθνή συνεργασία ιδιαίτερα με τις χώρες της Ομάδας BRICS (Κίνα, Ινδία, Βραζιλία, Νότια Αφρική, Ν. Αμερική κ.ά.).

Η Ρωσία έχει θέσει ορισμένους βασικούς στόχους ως 2030, όπως: Ανάπτυξη εφαρμογών ΤΝ με ετήσια προώθηση προγραμμάτων αξίας περίπου 60 δισ. ρούβλια (660 εκ. δολάρια) έως 2030 (από 12 δισ. ρούβλια το 2022), αύξηση των πτυχιούχων AI από 3.000 σε 15.500 ετησίως έως 2030, διάδοση και διεύρυνση της υιοθέτησης τεχνολογιών ΤΝ ώστε να γίνουν πιο προσιτές στον πληθυσμό, η Ρωσία να συμπεριλαμβάνεται ανάμεσα στις πέντε πρώτες δυνάμεις ΤΝ διεθνώς.

Σε ό,τι αφορά την κυβερνοασφάλεια και την ψηφιοποίηση, η Ρωσία δείχνει ιδιαίτερη μέριμνα για την ανάπτυξη στρατιωτικών συστημάτων ΤΝ σε επιχειρήσεις ηλεκτρονικού πολέμου (EW) ενώ στηρίζει την αύξηση της εγχώριας παραγωγής σχεδιασμού σύγχρονων ημιαγωγών (τσιπ).

Η ΕΕ στην ΤΝ για το 2025 επικεντρώνεται στην επίτευξη «ισορροπίας» μεταξύ καινοτομίας και «ανθρώπινων αξιών» με δήθεν «σεβασμό σε ανθρώπινα δικαιώματα και δημοκρατικές αρχές». Διαθέτει κονδύλια 200 δισ. ευρώ για ανάπτυξη της ΤΝ σε όλες τις χώρες μέλη σε τομείς όπως η υγεία, η εκπαίδευση, η βιομηχανία, το περιβάλλον, η κατασκευή τεχνολογικών υποδομών για ΤΝ, μεταξύ άλλων μέσω της κατασκευής υποδομών σε Data Center, πρόσβασης σε υψηλής ποιότητας δεδομένα, υιοθέτηση εφαρμογών ΤΝ σε στρατηγικούς τομείς της οικονομίας, ανάπτυξη δεξιοτήτων του εργατικού δυναμικού στην Ευρώπη, προώθηση επενδύσεων μέσω μηχανισμών όπως το InvestAI, και ανέγερσης εργοστασίων ΤΝ (Gigafactories) για την ενεργή παραγωγή καινοτόμων τεχνολογιών.

Γενικά η στρατηγική της ΕΕ χαρακτηρίζεται από ισχυρή κρατική υποστήριξη και επενδύσεις σε υποδομές και υπολογιστική ισχύ, θέσπιση αυστηρών νομικών και ρυθμιστικών πλαισίων για «ασφαλή και ηθική» ΤΝ, ανάπτυξη καινοτόμων τεχνολογιών και ταλέντων με σεβασμό στις ευρωπαϊκές αξίες, ανάπτυξη «ανθρωποκεντρικής και αξιόπιστης» ΤΝ και καπιταλιστική τόνωση της οικονομικής ανάπτυξης και ανταγωνιστικότητας.

Οι πολιτικές της ΕΕ για την ανάπτυξη της ΤΝ αφορούν όλα τα κράτη - μέλη της, που εφαρμόζουν κοινή νομοθεσία και πολιτικές, χώρες του ευρωπαϊκού οικονομικού χώρου ή γειτονικές χώρες που συμμετέχουν σε προγράμματα συνεργασίας.

Και η Τουρκία έχει αναπτύξει σημαντικά τον τομέα της ΤΝ με βασικούς πυλώνες την εκπαίδευση των πολιτών στην ΤΝ, την αύξηση της απασχόλησης στον τομέα, τη στήριξη της έρευνας και καινοτομίας, την ανάπτυξη πρόσβασης σε ποιοτικά δεδομένα και τεχνική υποδομή, την επιτάχυνση της κοινωνικοοικονομικής προσαρμογής και τη βελτίωση της διεθνούς συνεργασίας. Ιδιαίτερη προσοχή δόθηκε στον τομέα της άμυνας και της κυβερνοασφάλειας μέσω του προγράμματος SAYZEK, που αφορά επενδύσεις σε πολεμικές βιομηχανίες. Μάλιστα το SAYZEK παρουσιάστηκε πρόσφατα στην 17η Διεθνή Εκθεση Αμυντικής Βιομηχανίας (IDEF 2025) με ζωντανές επιδείξεις εφαρμογών AI.