Ενας πλήρης βασικός οδηγός για την παρατήρηση του ουρανού, κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Ελληνικά Γράμματα». Ο τίτλος του είναι «Ατλας του νυχτερινού Ουρανού» γραμμένο από τον Ρόμπιν Σκέιτελ και μεταφρασμένο από τον Μάριο Θεοδωράκη. Μία πραγματικά εντυπωσιακή έκδοση, με λεπτομερείς χάρτες, εκπληκτικές εικόνες, λειτουργικές σελίδες - διαφάνειες, κατανοητά κείμενα, προκειμένου να έρθουν σε επαφή με την αστρονομία τα παιδιά σχολικής ηλικίας. Οι νεαροί αναγνώστες θα ταξιδέψουν στη μαγεία και το μυστήριο του νυχτερινού ουρανού μέσα από θεαματικές διαστημικές φωτογραφίες, θα μάθουν να εντοπίζουν άστρα και αστερισμούς και θα αποκτήσουν βασικές γνώσεις για το πλανητικό σύστημα και για τους μεγάλους ερευνητές του. Ακόμα, το βιβλίο απαντά σε πολλές ερωτήσεις, όπως για το πώς η Σελήνη επηρεάζει τις παλίρροιες της Γης ή για το ποια είναι η καλύτερη στιγμή του χρόνου για να παρατηρήσει κανείς τον Ωρίωνα. Μια έκδοση που θα εντυπωσιάσει μικρούς και μεγάλους «εξερευνητές» του ουρανού.

Βιώματα του παρελθόντος, του παρόντος αλλά και βιώματα μελλοντικών γενιών. Ποιες κοινές πορείες, πάθη, παθήματα, μπορεί να έχουν οι ξεριζωμένοι σε αντίθεση με τους ισχυρούς, στο πέρασμα του χρόνου; Τι κληρονόμησε, κληρονομεί και θα κληρονομεί ένας απόκληρος; Πόσο επιδέξια μπορούν να συνδεθούν και τι κοινές αφετηρίες ή καταλήξεις μπορούν να έχουν τέτοιες «παράλληλες» ζωές; Επιτυγχάνεται η λύτρωση; Και αν ναι, με τι τρόπο;

Οι απαντήσεις δίνονται με μαεστρία, στο νέο βιβλίο του Γεράσιμου Ρηγάτου, «Ψάχνανε τον τρόπο να χαμογελάνε». Ο διακεκριμένος συγγραφέας (και σπουδαίος επιστήμονας - ερευνητής της ιατρικής), έρχεται με δέκα μικρά διηγήματα να ανεβάσει κι άλλο τον πήχη της ποιότητας στα νεοελληνικά γράμματα. Με τη μακροχρόνια και πρωτοποριακή προσφορά του στην Ιατρική Επιστήμη, καθώς επίσης και στην Ιστορία, στη Λαογραφία και τον Πολιτισμό της Ιατρικής και στη Λογοτεχνία, δεν είναι τυχαίο ότι ένα ακόμη διαμάντι ξεπηδάει από την πένα του: «Τότε ο πατέρας με τύλιξε στις κουβέρτες, τυλίχτηκε κι αυτός και ξαπλώσαμε λίγο πιο πέρα από το αδελφάκι μου, κάτω από τις χαρουπιές. Αυτά όλα έγιναν ακριβώς έτσι. Το μόνο που μπερδεύω μέσα μου είναι αν ήμουν εγώ το παιδί ή αν ήμουν ο πατέρας. Ισως ακόμα να ήμουν εγώ το μικρότερο αδελφάκι μου που βάλαμε στο χώμα, αλλά γι' αυτό έχω μεγάλη αμφιβολία».

Πρόκειται για ένα γοητευτικό βιβλίο, που η ποιότητα και η ικανότητα του δημιουργού του αιχμαλωτίζει τον αναγνώστη του χτες, του σήμερα και σίγουρα εκείνον του μέλλοντος.

Το βιβλίο κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Μύρτος».

Βουλγαρία. Ενα όχι τουριστικό οδοιπορικό στη γειτονιά μας, αλλά ένα ταξίδι στις μνήμες, στις θυσίες, στους αγώνες του χτες, μα και στις προσπάθειες για μια καλύτερη ζωή στις σκληρές συνθήκες του σήμερα. Τις εικόνες από αυτό το διαφορετικό ταξίδι, μας μεταφέρει η συντρόφισσα Αρετή Μήτση, που συμμετείχε στο κάλεσμα της ΠΕΑΕΑ. Ας «δούμε» λοιπόν, καταστάσεις που πληγώνουν, μα και μηνύματα ελπίδας...

26 Δεκέμβρη. Μια μεγάλη ομάδα αγωνιστών ανταποκρινόμενοι στο κάλεσμα της ΠΕΑΕΑ μαζί με απογόνους και φίλους της ΕΑ και ΔΣΕ, επιβιβάζεται στο πούλμαν και ξεκινά για (Σόφια - Φιλιππούπολη) Βουλγαρία. Τη Βουλγαρία των αγώνων, των εξεγέρσεων, των άγριων διωγμών του λαού από τα πολύ παλιά χρόνια ακόμα και πριν το Βυζάντιο, από την εκάστοτε άρχουσα τάξη.

Στα βουλγάρικα σύνορα μας περίμενε η ξεναγός μας (ξεναγός στο επάγγελμα), συντρόφισσα κόρη πολιτικών προσφύγων, μαχητών του Δημοκρατικού Στρατού. Μεγάλη ήταν η συγκίνηση και από τις δύο πλευρές. Ηταν η πρώτη φορά (όπως μας είπε) που θα μπορούσε ελεύθερα να μας πει για τη Βουλγαρία του χτες και το σημερινό της κατάντημα.

Ηταν η πρώτη μας φορά (παρ' όλο που σχεδόν όλοι είχαμε ξαναεπισκεφτεί τη χώρα) που θα ακούγαμε τη «δική μας» ξενάγηση, θα ξεφεύγαμε από την παραδοσιακή τουριστική περιήγηση. Το πρόγραμμα περιλάμβανε συναντήσεις με παλιούς και νέους φίλους, επισκέψεις σε χώρους και μνημεία.

Την πρώτη μέρα ήταν προγραμματισμένη συνάντηση με τον πρόεδρο και εκπροσώπους του Ιδρύματος «Γεόργκι Δημητρόφ», καθώς επίσης και με εκπροσώπους και τον Γενικό Γραμματέα της Βαλκανικής Αντιφασιστικής Ενωσης. Μέσα από μια πολύ εγκάρδια συζήτηση (πάνω από 2 ώρες), μάθαμε για τα προβλήματα όχι μόνο αυτών των οργανώσεων, αλλά και τα γενικότερα σημερινά προβλήματα του βουλγάρικου λαού.

Μας μίλησαν για τη γνωριμία τους με τα σύγχρονα προβλήματα του καπιταλισμού, την ανεργία, την ανασφάλεια, την αβεβαιότητα για το μέλλον, την άθλια οικονομική κατάσταση των νοικοκυριών, την ανύπαρκτη κοινωνική πρόνοια. Προβλήματα πρωτόγνωρα γι' αυτούς, ανθρώπους γεννημένους, μεγαλωμένους μέσα στο σοσιαλιστικό σύστημα. Είδαμε μέσα από την αξιοπρεπή στάση τους (κληρονομιά της κουλτούρας και του χαρακτήρα που διαμόρφωσαν στο προηγούμενο σύστημα) τη νοσταλγία του, τις ενοχές τους, γιατί δεν έκαναν τίποτα, γιατί δεν αντιδράσανε.

Σε συνέχεια, με μάτια που μέσα τους έβλεπες (παρά το σοκ που γνώρισαν) άσβεστη τη φλόγα της ελπίδας, μας ανέλυσαν το πρόγραμμά τους για το γιορτασμό της νέας χρονιάς, χρονιά επετείου των 125 χρόνων από τη γέννηση του ήρωα του παγκόσμιου εργατικού κομμουνιστικού κινήματος, Γεόργκι Δημητρόφ.

Ακόμα, μας ενημέρωσαν ότι ακολούθησαν το παράδειγμά μας και προχώρησαν στην οργάνωση των απογόνων και φίλων του αντιφασιστικού αγώνα, προκειμένου να κρατήσουν άσβεστη την ιστορική μνήμη, να γαλουχήσουν τη νέα γενιά με τα ιδανικά των προγόνων της. Μίλησαν με θαυμασμό για το δικό μας, το ελληνικό κίνημα, τους αγώνες των κομμουνιστών και την ελπίδα για στήριξη και βοήθεια.

Στη συνέχεια, όλοι μαζί επισκεφτήκαμε το σπίτι του Γ. Δημητρόφ. Ενα μικρό σπιτάκι, που στόχο έχουν βάλει οι κυβερνώντες να το γκρεμίσουν. Για το σκοπό αυτό το έχουν αφήσει στην κυριολεξία να ρημάξει. Παλιοί παρτιζάνοι σήμερα το περιφρουρούν και το φροντίζουν όσο τους είναι δυνατόν. Μας μίλησαν για τις προσπάθειες που γίνονται να παρουσιάσουν τον Δημητρόφ σαν προδότη του βουλγάρικου λαού (ήθελε λένε τη διάλυση της Βουλγαρίας και τη δημιουργία της Βαλκανικής Ενωσης). Τις συκοφαντίες αυτές τις πέρασαν και στα νέα σχολικά βιβλία. Αφού καταθέσαμε στεφάνι, αφήσαμε το μικρό σπιτάκι του μεγάλου ήρωα.

Το πρόγραμμα εκείνης της ημέρας είχε ακόμα μια σειρά από συναντήσεις με παλιούς φίλους. Η γενική έκκληση ήταν: «Μάθετέ μας πώς να διεκδικούμε, πώς να οργανώσουμε την πάλη μας. Εμείς τα βρήκαμε όλα έτοιμα και δεν ξέρουμε τι και πώς πρέπει να γίνει». Και ήταν ειλικρινέστατοι αυτή τους η έκκληση!

Την άλλη μέρα περπατήσαμε στο κέντρο της Σόφιας. Πουθενά δεν υπάρχει δρόμος ή άγαλμα ή τέλος πάντων οτιδήποτε που να διατηρεί την ιστορική μνήμη. Στην πλατεία που ήταν παλιά μαυσωλείο του Γ. Δημητρόφ, σήμερα υπάρχουν δημόσια ουρητήρια και μια υπαίθρια (σε κιόσκι) εκκλησία. Μάθαμε ότι ενώ το μαυσωλείο κτίστηκε σε 48 ώρες, πάλευαν πάνω από μήνα για να το γκρεμίσουν ξοδεύοντας εκατοντάδες κιλά εκρηκτικών. Μάθαμε ακόμα, ότι ο κόσμος αντιδρούσε, γι' αυτό εκατοντάδες μέτρα περιμετρικά του μαυσωλείου είχε αποκλειστεί ο χώρος, προκειμένου να κρατήσουν μακριά τους αντιδρώντες. Ακόμα, μάθαμε το ξάφνιασμα, το μούδιασμα του λαού όταν έβλεπαν να κατεβάζουν το κόκκινο αστέρι από το κτίριο της ΚΕ του Βουλγάρικου Κομμουνιστικού Κόμματος, κτίριο που είχε φτιαχτεί με χρήματα των μελών του κόμματος και σήμερα έχει κατασχεθεί και αποτελεί κρατικό κτίριο.

Στη συνέχεια, και προχωρώντας προς το μνημείο των πεσόντων, έξω από την εκκλησία του Αλεξαν Νέφσκι, συναντήσαμε συγκέντρωση συνταξιούχων παλιών αντιστασιακών στην πλειοψηφία τους. Καθίσαμε και την παρακολουθήσαμε. Η καλή μας ξεναγός μας μετέφραζε τις ομιλίες και τα ψηφίσματα. Ετσι μάθαμε ότι καλούνται να ζήσουν με 50-60 ευρώ μηνιαίως (ενώ μόνο για θέρμανση δε φτάνουν μηνιαίως τα 150-200 ευρώ). Οτι το επίδομα που τους έδινε η προηγούμενη (σοσιαλιστική) κυβέρνηση για την αντιφασιστική, αντιστασιακή τους δράση τους το «κόψανε» με την αιτιολογία ότι το βουλγάρικο κράτος ήταν σύμμαχος των δυνάμεων του άξονα και άρα δεν υπήρξε αντίσταση, κλπ. Το κύριο αίτημά τους ήταν: «Κλείστε μας φυλακή. Το κράτος για τους φυλακισμένους ξοδεύει 8 ευρώ την ημέρα, ενώ για τους συνταξιούχους δε δίνει ούτε 2 ευρώ. Κλείστε μας φυλακή, για να έχουμε στέγη, φαγητό, θέρμανση». Ζητήσαμε το λόγο και χαιρετίσαμε τη συγκέντρωσή τους. Στο τέλος η ομάδα μας με υψωμένες γροθιές τραγούδησε τη «Διεθνή». Μετά το πρώτο ξάφνιασμα άρχισαν και εκείνοι (οι Βούλγαροι) στη γλώσσα τους να την τραγουδούν και να υψώνουν και αυτοί σφιγμένες γροθιές. Ηταν μια πραγματικά συγκλονιστική σκηνή. Οταν πήγαμε η πλατεία είχε, περίπου, 100-120 άτομα. Με το τέλος του τραγουδιού ήταν πάνω από 300 και όλο μαζεύονταν, παρ' όλο που υπήρχε πάρα πολύ αστυνομία με όπλα στα χέρια και κλούβες γύρω από το χώρο. Πριν αποχωριστούμε αγκαλιαστήκαμε με βουρκωμένα μάτια. Ηταν τόσο ζεστές αυτές οι αγκαλιές γιατί είχαν κομμάτι από τις καρδιές μας!

Στη συνέχεια ξεκινήσαμε για Φιλιππούπολη. Στη διαδρομή απεγνωσμένα ψάχναμε τη φοβερή κοιλάδα με τα ρόδα (όπου έβγαζαν το φοβερό ροδέλαιο). Μάθαμε ότι δεν υπάρχει πια. Μαράθηκαν, εγκαταλείφθηκαν όπως και όλη η ύπαιθρος.

Την επόμενη επισκεφθήκαμε το μνημείο των μαχητών του Δημοκρατικού Στρατού. 87 σύντροφοί μας «κοιμούνται» εκεί. Μαχητές και μαχήτριες, που άρρωστοι, πληγωμένοι, κυνηγημένοι κατέφυγαν στη σοσιαλιστική αγκαλιά, όμως δεν τα κατάφεραν. Αφησαν εκεί την τελευταία τους πνοή. 87 ονόματα μισοσβησμένα πια και δίπλα 1947-1948-1949. Οι λίγοι πολιτικοί πρόσφυγες και κυρίως τα παιδιά τους πάνε εκεί και φροντίζουν μόνοι τους για τη διατήρηση αυτού του μνημείου. Φοβούνται μήπως έχει την τύχη όλων των άλλων. Κάθε 1 Ιούνη, μαζεύονται εκεί, σ' αυτό το μνημείο και κάνουν γιορτή στη μνήμη τους.

Καταθέσαμε στεφάνι στη μνήμη των ηρώων μας που είναι θαμμένοι εκεί και μέσα σ' ένα φορτισμένο κλίμα συγκίνησης, είπαμε το «Επέσατε θύματα αδέλφια», σφίγγοντας τα δόντια και δίνοντάς τους υπόσχεση ότι ΣΥΝΕΧΙΖΟΥΜΕ. Ο αγώνας τους δεν πήγε χαμένος.

Στη συνέχεια, ο πρόεδρος των Πολιτικών Προσφύγων (τώρα πια τους είπαν και άλλαξαν τίτλο. Λέγονται Σύλλογος Ελλήνων της Βουλγαρίας), μας είπε για τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν. Κύριο πρόβλημα είναι η διατήρηση του σχολείου, τις προσπάθειες που κάνουν για να μην πάψει να λειτουργεί.

Το βράδυ είχαμε κανονίσει γλέντι σε ένα κέντρο. Η ορχήστρα είχε πλούσιο ελληνικό ρεπερτόριο. Οι Βούλγαροι θαμώνες χόρευαν μαζί μας Τσάμικο και Καλαματιανό, και εμείς χορεύαμε μαζί τους δικούς τους παραδοσιακούς λαϊκούς χορούς, και όλοι μαζί την «Καλίνκα». Οταν ο τραγουδιστής από το μικρόφωνο είπε ότι είμαστε κομμουνιστές από την Ελλάδα, σηκώθηκαν όρθιοι και χειροκροτούσαν. Τότε ήταν που άρχισαν να παίζουν και παρτιζάνικα (βουλγάρικα) τραγούδια σε γνωστούς σε μας σκοπούς.

Ηταν πραγματικά μια ζεστή βραδιά, που τίποτα δε μας έκανε να νιώσουμε ξένοι.