Είναι γεγονός ότι η ιδεολογική διαπάλη ως συστατικό στοιχείο της ταξικής πάλης και διαλεκτικά δεμένο με τα άλλα δυο επίπεδα, την οικονομική και την πολιτική πάλη, οξύνεται στο έπακρο, ακολουθώντας την όξυνση των αντιθέσεων του καπιταλισμού, με σκοπό την επιβολή της κυρίαρχης αστικής ιδεολογίας στις συνειδήσεις της εργατικής τάξης, των άλλων λαϊκών στρωμάτων, της νεολαίας. Το κέρδισμα της πλειοψηφίας του λαού με το κεφάλαιο και η υποταγή του στις εκμεταλλευτικές σχέσεις παραγωγής απαιτούν μαζί με τον εξαναγκασμό στην εκμετάλλευση και την ιδεολογική ενίσχυση του εξαναγκασμού σ' αυτή τη σχέση, προκειμένου να αντιπαρατεθούν με την επιστημονική κοσμοθεωρία της εργατικής τάξης, την ιδεολογία και την πολιτική της, στο κύριο που είναι το ζήτημα της εξουσίας, ως θεμελιακό για το πέρασμα από τον καπιταλισμό στο σοσιαλισμό - κομμουνισμό. Η ιστορική εξέλιξη είναι γεγονός ότι ακολουθεί τη δική της αντικειμενική πορεία διά μέσου της δράσης των ανθρώπων. Το γεγονός της εναλλαγής των διαφόρων και διαφορετικών κοινωνικοοικονομικών σχηματισμών, το πέρασμα της κοινωνίας από μια κατώτερη βαθμίδα σε μια ανώτερη δε φαίνεται να αμφισβητείται ούτε από την αστική ιδεολογία. Αυτό που επιδιώκεται στις σύγχρονες συνθήκες είναι η αντιπαράθεση γύρω από το ζήτημα καπιταλισμός ή σοσιαλισμός να αντιμετωπιστεί από την προβολή της άποψης για μετεξέλιξη του καπιταλισμού ως κοινωνίας σε μια άλλη διαφορετική ποιοτικά κοινωνία, ανώτερη σε βαθμίδα από την καπιταλιστική. Και το ιδεολόγημα, που βεβαίως δεν είναι καινούριο, αλλά προβάλλεται κατά κόρον με υποτίθεται επιστημονική τεκμηρίωση, είναι ότι ο καπιταλισμός μετεξελίσσεται σε «μεταβιομηχανική κοινωνία» ή στην «κοινωνία της γνώσης» ή «των γνώσεων», στην «κοινωνία της μάθησης» ή «μορφωτική κοινωνία», για να αναφέρουμε τους συνήθεις χαρακτηρισμούς που αποδίδουν σε αυτή τη «νέα» κοινωνία οι αστοί κοινωνιολόγοι, οικονομολόγοι και πολιτικοί.
Εδώ παρατηρούμε ότι η αστική ιδεολογία προσπαθεί να ταυτίσει τον καπιταλισμό με τη βιομηχανία, τη νέα κατά την άποψή της κοινωνία με τη γνώση, σε συνδυασμό με το γεγονός ότι παύει να υπάρχει βιομηχανία. Σε τελευταία ανάλυση προσδιορίζουν την κοινωνία, πιο σωστά τον κοινωνικοοικονομικό μετασχηματισμό, από τις παραγωγικές δυνάμεις και όχι από τις παραγωγικές σχέσεις ή πιο σωστά έξω απ' αυτές. Εξω δηλαδή από τις σχέσεις στις οποίες έρχονται μεταξύ τους τα μέλη αυτής της κοινωνίας, οι άνθρωποι, οι διάφορες κοινωνικές ομάδες, οι τάξεις και τα κοινωνικά στρώματα στην παραγωγική διαδικασία, δηλαδή τις παραγωγικές σχέσεις. Στόχος τους ακριβώς η αποσιώπηση ή η συγκάλυψη αυτών των σχέσεων από τις οποίες προσδιορίζεται ο κάθε κοινωνικοοικονομικός σχηματισμός και η ταξική του ουσία. Ετσι προσπαθούν να συγκαλύψουν και τον εκμεταλλευτικό χαρακτήρα των καπιταλιστικών σχέσεων παραγωγής.
Βεβαίως, γύρω απ' αυτό το ιδεολόγημα της νέας υποτίθεται κοινωνίας έχουν αναπτυχθεί διάφορες παραλλαγές θεωρητικής, ιδεολογικής στήριξης με διάφορα ερωτηματικά και ασάφειες.
«
Οι ασάφειες δεν περιορίζονται στην ονομασία. Πότε αρχίζει η μετάβαση σε αυτήν την κοινωνία και πότε τελειώνει είναι στην ευχέρεια του καθενός απ' ό,τι φαίνεται να το αποφασίσει, επιλέγοντας αυθαίρετα ένα καθοριστικό κατά τη γνώμη του κριτήριο. Αλλοι θεωρούν καθοριστικής σημασίας την εμφάνιση του υπολογιστή, για τη σημασία που δόθηκε στην πληροφορία, άλλοι την εμφάνιση της Ιαπωνίας στο στίβο των ενδοϊμπεριαλιστικών ανταγωνισμών. Ενας σύγχρονος, μάλιστα, Αμερικανός οικονομολόγος, ο Πίτερ Ντράκερ, "σύγχρονος" όσο και οι πρώτες θεωρίες της "μετακαπιταλιστικής" κοινωνίας που διατύπωσε από τη δεκαετία του '40, αποφασίζει αίφνης στο τελευταίο του βιβλίο το 1994 ότι η μετάβαση ξεκίνησε στις ΗΠΑ μετά το Β` Παγκόσμιο Πόλεμο, με κάποιο νόμο "περί δικαιωμάτων των στρατευμένων", σύμφωνα με τον οποίο οι βετεράνοι στρατιώτες χρηματοδοτούνταν για να σπουδάσουν στο πανεπιστήμιο! Ταυτόχρονα υπογραμμίζει: "Μόνο όμως με την κατάρρευση του μαρξισμού και της ιδεολογίας του κομμουνισμού ως συστήματος έγινε απόλυτα σαφές ότι εισήλθαμε σε μια νέα και διαφορετική κοινωνία"1.
Πότε θα ολοκληρωθεί η "μεταμόρφωση" αυτό είναι ένα άλλο ασαφές ζήτημα, όχι ιδιαίτερης σημασίας για τους αστούς ιδεολόγους, αφού με σιγουριά βαδίζουμε προς μια τέτοια κοινωνία είτε ήδη είμαστε είτε μόλις μπαίνουμε. Ισως όμως και να μη φτάσουμε ποτέ, αν δεν προσαρμοστούμε στα νέα δεδομένα της αβεβαιότητας στην εργασία και τη ζωή, που κατά την ΕΕ επιφέρουν οι "τρεις κινητήριοι κλονισμοί": οι τεχνολογίες της πληροφορίας, η διεθνοποίηση και ο επιστημονικός τεχνικός πολιτισμός. Οπως αποσαφηνίζεται στο "Λευκό Βιβλίο για την εκπαίδευση και την κατάρτιση, διδασκαλία και εκμάθηση προς την κοινωνία της γνώσης", οι νέες δυνατότητες πρόσβασης στην πληροφόρηση "απαιτούν από τον καθένα μια προσπάθεια προσαρμογής, για να οικοδομήσει μόνος του την ειδίκευσή του, ανασυνθέτοντας διάσπαρτες στοιχειώδεις γνώσεις. Η κοινωνία του μέλλοντος θα είναι άρα μια κοινωνία της γνώσης"!2
Παρατηρούμε ότι η θεωρία της "κοινωνίας της γνώσης" έχει άμεση χρησιμότητα ως συνήγορος υπεράσπισης της κρατικής πολιτικής των μονοπωλίων στην εκπαίδευση. Στην περίπτωση αυτή, όμως, που η θεωρία δοκιμάζεται στην πράξη και ο λαός μας αποκτά την πικρή πείρα της απομαζικοποίησης της βασικής -γενικής εκπαίδευσης και της στροφής προς πρόωρες και ισόβια εναλλασσόμενες επαγγελματικές καταρτίσεις, το χάσμα μεταξύ θεωρίας και πράξης καταμαρτυρεί ότι το ελπιδοφόρο όραμα ήταν "μαϊμού", καθώς η πλειοψηφία της κοινωνίας μας οδηγείται στην αμορφωσιά, στην αγωνία για το μέλλον και την απόγνωση. Το έγκλημα αυτό συντελείται σήμερα μπρος τα μάτια μας.
Το ιδεολόγημα προβάλλεται για την παραπλάνηση των συνειδήσεων, υπηρετώντας τη στρατηγική της αστικής τάξης, καθώς προσδίδει μεταβατικό - περιστασιακό χαρακτήρα στις εγγενείς αντιθέσεις του καπιταλισμού και δημιουργεί την αυταπάτη ότι μπορούν οι συνέπειές τους να αντιμετωπιστούν σε όφελος του λαού, χωρίς σύγκρουση με την οικονομική και πολιτική εξουσία των μονοπωλίων, χωρίς κοινωνική ανατροπή. Η θεωρία της "μετακαπιταλιστικής κοινωνίας", τάχα μεταβατικής προς την "κοινωνία της γνώσης", στην οποία συγκλίνουν σήμερα τα κυρίαρχα ρεύματα της σύγχρονης αστικής κοινωνιολογίας, αναλαμβάνει το καθήκον της ιδεολογικής υποστήριξης του καπιταλισμού για να βγει αλώβητος από την κρίση του. Να αντιμετωπίσει, δηλαδή, χωρίς "κοινωνικούς κραδασμούς" τη βασική οικονομική του αντίθεση ανάμεσα στην ολοένα αυξανόμενη κοινωνικοποίηση της εργασίας και την ατομική ιδιοποίηση των αποτελεσμάτων της, με τις μορφές και ρυθμίσεις που αντιστοιχούν στο ιμπεριαλιστικό του στάδιο, στον κρατικομονοπωλιακό καπιταλισμό, όπου κριτήριο τόσο της συνένωσης όσο και του ανταγωνισμού είναι το μονοπωλιακό υπερκέρδος. Είναι μια προσπάθεια καταδικασμένη να αναπαράγει τις ανταγωνιστικές αντιθέσεις σε μεγαλύτερη έκταση και με μεγαλύτερη οξύτητα. Γι' αυτό και οι αστικές θεωρίες δεν μπορούν να υπηρετήσουν την κοινωνική πρόοδο. Στο "Μανιφέστο του Κομμουνιστικού Κόμματος", ήδη, οι Μαρξ και Ενγκελς εξηγούσαν πως η αστική τάξη δεν έχει πια να παίξει ιστορικά προοδευτικό ρόλο: "Οι αστικές σχέσεις έγιναν πάρα πολύ στενές για να περιλάβουν τα πλούτη που δημιουργήθηκαν απ' αυτές. Πώς ξεπερνά η αστική τάξη τις κρίσεις; Από το ένα μέρος καταστρέφοντας αναγκαστικά μάζες από παραγωγικές δυνάμεις. Από το άλλο καταχτώντας καινούριες αγορές και εκμεταλλευόμενη πιο βαθιά τις παλιές. Πώς, λοιπόν; Προετοιμάζοντας πιο ολόπλευρες και πιο τεράστιες κρίσεις και ελαττώνοντας τα μέσα για να προλαβαίνει τις κρίσεις"3». (Από το άρθρο της Ρίτας Νικολαΐδου στην ΚΟΜΕΠ, τεύχος 1, 2000).
1.Peter Drucker: «Η μετακαπιταλιστική κοινωνία», σελ. 16, εκδ. Γκούτενμπεργκ 1996, πρώτη έκδοση 1994.
2. Επιτροπή Ε.Κ., 29.11.1995.
3. Κ. Μαρξ - Φρ. Ενγκελς: «Μανιφέστο του Κομμουνιστικού Κόμματος», εκδ. «Σύγχρονη Εποχή», σελ. 27.
Σ.
Κυρίως φύλλο 
Feeds
