1. Η γενική παρέμβαση για το μέλλον των ΔΕΚΟ

Η κυβέρνηση προωθεί το «Εθνικό Πρόγραμμα Μεταρρυθμίσεων», που καταρτίστηκε σύμφωνα με τις αντιλαϊκές κατευθύνσεις της στρατηγικής της Λισαβόνας. Στο πλαίσιο αυτό προωθεί το σχέδιο νόμου για τις πρώην ΔΕΚΟ με διπλό στόχο:

(α) Προώθηση της «απελευθέρωσης», της μετοχοποίησης και των συμπράξεων, μέσα από τον περιορισμό της προνομιακής κρατικής ενίσχυσης των ΔΕΚΟ, σύμφωνα με το κοινοτικό πλαίσιο της «απελευθέρωσης» (ίσοι όροι ανταγωνισμού των επιχειρήσεων). Προβλέπει σειρά μέτρων, όπως:

• Υιοθέτηση κανόνων εταιρικής διακυβέρνησης, ώστε η διαχείριση να γίνεται με ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια. Προβλέπεται η εφαρμογή διεθνών λογιστικών προτύπων, η σύνταξη τριμηνιαίων λογιστικών καταστάσεων καθώς και η αποτίμηση της περιουσίας κάθε ΔΕΚΟ
• Περικοπή κρατικής χρηματοδότησης στις ελλειμματικές ΔΕΚΟ και στις επενδυτικές προτάσεις που δε διασφαλίζουν υψηλή απόδοση
• Λογοδοσία του αρμόδιου υπουργού για τα οικονομικά των ΔΕΚΟ.

(β) Αλλαγή των εργασιακών σχέσεων και αύξηση του βαθμού εκμετάλλευσης των εργαζομένων.

Κάτω από τον τίτλο «εξορθολογισμός των αμοιβών και των προνομίων του προσωπικού», μεθοδεύεται η επέκταση του γνωστού αντιδραστικού «μοντέλου ΟΤΕ». Προβλέπεται η περιορισμένη αξιοποίηση της εθελούσιας εξόδου, οι προσλήψεις με συμβάσεις αντίστοιχες του ιδιωτικού τομέα, η μείωση του ρόλου των υπηρεσιακών συμβουλίων στους νέους κανονισμούς προσωπικού ώστε να διευκολύνονται οι απολύσεις, ακόμα και η ενοικίαση εργαζομένων από ιδιωτικές εταιρίες.

Στην ίδια κατεύθυνση η κυβέρνηση περιορίζει το ρυθμό αύξησης των κρατικών επιχορηγήσεων σε δημόσιους φορείς (στο 5,3% έναντι 11,4% το 2004) και επιταχύνει τις ιδιωτικοποιήσεις. Τα έσοδα από ιδιωτικοποιήσεις το 2005 ανέρχονται στο 1,3% του ΑΕΠ.

Ταυτόχρονα, η κυβερνητική παρέμβαση σε κάθε επιμέρους τομέα διευκολύνει την είσοδο ιδιωτών επενδυτών και περιορίζει το μερίδιο αγοράς που κατέχουν οι πρώην ΔΕΚΟ, κατοχυρώνοντας την ισότιμη πρόσβαση των ιδιωτικών ομίλων στα δίκτυα μεταφοράς και διανομής, την ενίσχυση των ρυθμιστικών αρχών και των φορέων διαχείρισης των δικτύων, σε αυτήν την κατάσταση τη διασφάλιση της κερδοφορίας των επενδύσεων. Ας δούμε συνοπτικά τις εξελίξεις στις κυριότερες πρώην ΔΕΚΟ.

2. Σχετικά με τη ΔΕΗ

Εχουμε τις πιο σύνθετες και σημαντικές εξελίξεις αντικειμενικά, αφού εκτός από τη στρατηγική σημασία της ηλεκτρικής ενέργειας, οι πωλήσεις του τομέα υπερβαίνουν τα 4 δισ. ευρώ.

Στον τομέα της παραγωγής αναμένεται η προκήρυξη διαγωνισμού για κατασκευή ιδιωτικών μονάδων συνολικής ισχύος 900 MW. Ανταγωνίζονται για τις 3 άδειες οι όμιλοι Λάτση - ΕΛΠΕ σε συμμαχία με τη γερμανική RWE, Βαρδινογιάννη - «Μότορ Οϊλ», Κοπελούζου (συνεργασία με ρωσική «Gazprom») σε συμμαχία με την ιταλική ENEL, Μυτιληναίου (Αλουμίνιον της Ελλάδος), ΓΕΚ - Τέρνα, HED του ΑΚΤΩΡΑ.

Ηδη λειτουργούν ιδιωτικά αιολικά πάρκα 465 MW και από φέτος η μονάδα ηλεκτροπαραγωγής των ΕΛΠΕ στη Θεσσαλονίκη, με τη στήριξη της RWE.

Με τις νέες επενδύσεις αλλά και την προμήθεια ρεύματος από το εξωτερικό (συμφωνία Κοπελούζου - ENEL για αξιοποίηση της ελληνοϊταλικής διασύνδεσης), η ΔΕΗ ΑΕ θα απολέσει το 28% της αγοράς, που πρέπει να περάσει στους ιδιώτες, μέχρι 1.1.2007.

Η ΔΕΗ ΑΕ στα πλαίσια του ανταγωνισμού και των αναγκαίων συμβιβασμών σχεδιάζει:

• Το ενδεχόμενο εξαγοράς του 30% της ΔΕΠΑ λόγω της σημασίας που έχει η προμήθεια φυσικού αερίου στους νέους σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής
• Την υλοποίηση εργοστασίου που εξαγόρασε στη Βουλγαρία (Bovol Pol) και τη συνεργασία με την ιταλική «Edison» για δύο μονάδες ηλεκτροπαραγωγής σε Ελλάδα και Ιταλία. Η «Edison» έχει ήδη συμπράξει με την «Ελληνική Τεχνοδομική»
• Την άσκηση πίεσης για συμμετοχή της ΔΕΗ με 30% σε ορισμένες επενδύσεις των ανταγωνιστών της (μονάδες 900 MW), κυρίως με ΕΛΠΕ και ΔΕΠΑ
• Την αξιοποίηση της δυνατότητας να παράγει και 20% φτηνότερα από τους ιδιώτες ανταγωνιστές της, λόγω της κατοχής λιγνιτικών μονάδων.

Παράλληλα, μέσω του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Ανταγωνιστικότητα» του Γ΄ ΚΠΣ δρομολογείται η χρηματοδότηση νέων ιδιωτικών επενδύσεων στις ΑΠΕ (Αιολικά πάρκα, κλπ.) ύψους 3,60 εκατ. ευρώ, με προκλητική μείωση της ίδιας συμμετοχής του ιδιώτη στο 15%.

Οι συνολικές επενδύσεις στον τομέα της ενέργειας αναμένεται να ξεπερνούν τα 3,5 δισ. ευρώ την περίοδο 2005-2009.

Η κυβέρνηση προωθεί με σχέδιο νόμου την ενσωμάτωση στην ελληνική νομοθεσία των κοινοτικών οδηγιών της «απελευθέρωσης» των αγορών φυσικού αερίου και ηλεκτρικής ενέργειας. Με βάση αυτά τα σχέδια νόμου δημιουργείται εταιρία διαχείρισης του δικτύου διανομής ηλεκτρικού ρεύματος, ανεξάρτητη από τη ΔΕΗ ΑΕ (με συμμετοχή του ΔΕΣΜΗΕ κατά 51%) και διαχωρίζεται επίσης το Εθνικό Σύστημα Φυσικού Αερίου (σύστημα μεταφοράς και εγκαταστάσεις αποθήκευσης φυσικού αερίου) από τη ΔΕΠΑ ΑΕ. Ετσι, η κυβέρνηση κατοχυρώνει την ισότιμη πρόσβαση των ιδιωτικών ομίλων, σε σχέση με τις πρώην ΔΕΚΟ, στα δίκτυα μεταφοράς και διανομής.

Ταυτόχρονα, με την υπογραφή της συνθήκης ίδρυσης της Ενεργειακής Κοινότητας Νοτιοανατολικής Ευρώπης, αναβαθμίζει τη δυνατότητα εισαγωγής ηλεκτρικού ρεύματος από τα γειτονικά κράτη με φθηνότερη ηλεκτροπαραγωγή, η οποία θα οδηγήσει σταδιακά σε ένταση της ενεργειακής εξάρτησης της χώρας.

Το σύνολο των προαναφερόμενων εξελίξεων οδηγεί σε ένταση του ανταγωνισμού μεταξύ της ΔΕΗ ΑΕ και άλλων ιδιωτικών ομίλων, αλλά και στο εσωτερικό της ΔΕΗ ΑΕ για τις ενδεδειγμένες συμμαχίες της επιχείρησης (π.χ., αντιπαράθεση Παλαιοκρασσά - Μανιατάκη για τις σχέσεις της ΔΕΗ ΑΕ με τους ομίλους Κοπελούζου, Μυτιληναίου και τη ΔΕΠΑ).

Οι ενσωματωμένες συνδικαλιστικές ηγεσίες επιχειρούν να εγκλωβίσουν το συνδικαλιστικό κίνημα σε αυτές τις αντιθέσεις, που δεν αφορούν στις λαϊκές ανάγκες.

Στον αντίποδα το εργατικό ταξικό κίνημα αναδεικνύει τις επιπτώσεις στις εργασιακές σχέσεις (μείωση προσωπικού, εντατικοποίηση, Ασφαλιστικό, σύνδεση αμοιβών με παραγωγικότητα, εργατικά ατυχήματα), τις επιπτώσεις στη λαϊκή κατανάλωση (αύξηση τιμολογίων κατά 13,5% την περίοδο 2000-2004, ενώ αυξήθηκε ο κύκλος εργασιών ανά εργαζόμενο στη ΔΕΗ ΑΕ κατά 45% και ο μέσος πραγματικός μισθός του εργαζόμενου στον ιδιωτικό τομέα παρέμεινε στάσιμος τη διετία 2003-2004) και στον ενεργειακό σχεδιασμό (π.χ., αξιοποίηση του εισαγόμενου φυσικού αερίου ως στρατηγικού καυσίμου ηλεκτροπαραγωγής - αντί του φτηνότερου εγχώριου λιγνίτη το επόμενο διάστημα), στην επιβάρυνση του εργαζόμενου ως φορολογούμενου και ως χρήστη από τις συμπράξεις δημόσιου - ιδιωτικού τομέα.

* Κείμενο του Τμήματος Οικονομίας της ΚΕ του ΚΚΕ που πρωτοδημοσιεύτηκε στην Κομμουνιστική Επιθεώρηση τεύχος 6 του 2005

(Συνεχίζεται)