Κυριακή 25 Σεπτέμβρη 2005
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΙΔΕΟΛΟΓΙΑ
ΕΝΘΕΤΗ ΕΚΔΟΣΗ: "7 ΜΕΡΕΣ ΜΑΖΙ"
ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΜΕΘΟΔΟΙ ΧΕΙΡΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΗΣ ΝΕΟΛΑΙΑΣ
Η κινητή τηλεφωνία

3ο Μέρος

Δεν υπάρχει ίσως καλύτερος τρόπος από το να παραθέσουμε ορισμένα στοιχεία, τόσο ενδιαφέροντα όσο και ανησυχητικά, που έχουν να κάνουν με τη χρήση κινητών τηλεφώνων στις παιδικές και εφηβικές ηλικίες:

α) Οι νέοι ηλικίας από 12 ως 18 ετών χρησιμοποιούν το κινητό τους από 1 ως 6 ώρες το μήνα.

β) Στις ηλικίες 16-28 ετών, οι 9 στους 10 έχουν τουλάχιστον ένα κινητό τηλέφωνο και αλλάζουν κινητό κάθε 13 μήνες.

γ) Ο αριθμός των γραπτών μηνυμάτων που στέλνουν τα παιδιά και οι νέοι ανά μήνα κυμαίνονται από 100 ως 160!

δ) Για την παραπάνω περίπτωση τα παιδιά μέχρι 16 ετών χρησιμοποιούν καρτοκινητά σε ποσοστό που ξεπερνά το 90%, η δαπάνη τους υπολογίζεται σε 7 κάρτες ανανέωσης χρόνου ομιλίας το μήνα, αξίας από 35 έως 42 ευρώ.

ε) Σε έρευνα που πραγματοποιήθηκε σε πανευρωπαϊκό επίπεδο διαπιστώθηκε ότι οι ώρες ενασχόλησης δεν είναι μόνο για ομιλία και αποστολή μηνυμάτων, αλλά και για αποστολή φωτογραφιών, φωτογράφιση, για ηλεκτρονικά παιχνίδια κ.ά.

στ) Στη Νορβηγία τα παιδιά πάνω από 14 ετών διαθέτουν κινητό τηλέφωνο σε ποσοστό 100% (!!!), ενώ στο Χονγκ-Κονγκ στις ηλικίες κάτω των 13 ετών διαθέτουν κινητό σε ποσοστό 25%7!!!

Μάλλον δε χρειάζεται να έχει κάποιος ιδιαίτερα θεωρητικά εφόδια για να καταλάβει ότι αυτές οι αλλαγές που φωτογραφίσαμε και που αφορούν σε κάποιες συνήθειες της νεολαίας, θα έχουν ή και έχουν σοβαρές επιπτώσεις στις κοινωνικές της σχέσεις. Από έρευνες που έχουν πραγματοποιηθεί, διαπιστώθηκε ότι οι περισσότερες σχέσεις μεταξύ των νέων ξεκινάνε με την αποστολή μηνυμάτων, ενώ οι μισές περίπου διακόπτονται διά της ίδιας μεθόδου!!! Ακόμα, το 75% δεν μπορεί να αντέξει χωρίς το κινητό του, κάτι που σημαίνει την εμφάνιση ενός «τεχνολογικού εθισμού». Σε αυτό το σημείο, λοιπόν, εντοπίζεται ένα σοβαρό πρόβλημα κοινωνικοποίησης των νέων. Οι νέοι απ' ό,τι φαίνεται δεν κοινωνικοποιούνται μόνο μέσω των άμεσων επαφών με τους συνομηλίκους τους και των άλλων ηλικιακών ομάδων, αλλά και μέσω μιας ιδιόμορφης επικοινωνίας που λαμβάνει χώρα και που φαίνεται να κερδίζει έδαφος έναντι των «παραδοσιακών». Πρόκειται για μια στρεβλή κοινωνικοποίηση ή τρόπον τινά για αποκοινωνικοποίηση. Ο νέος δεν μπαίνει στη διαδικασία να κάνει φιλίες ή σχέσεις με τον αυθορμητισμό που τον διακρίνει. Την αμεσότητα της ανθρώπινης επαφής την αντικαθιστά η επικοινωνία μέσω του κινητού τηλεφώνου. Ο νέος αρχίζει και θεωρεί φυσιολογική μια τέτοια επικοινωνία κι έτσι προετοιμάζεται να δεχτεί και τις «νέες μορφές ταξικής πάλης» που πλασάρονται τον τελευταίο καιρό και που απευθύνονται κυρίως στη νεολαία. Εγκαινιάστηκαν με την αποστολή μηνυμάτων διαμαρτυρίας για τον πόλεμο του Ιράκ, ενώ τώρα πια παίρνουν πιο «προωθημένες» μορφές. Αναφέρουμε ως χαρακτηριστικό παράδειγμα την άποψη που προπαγανδίζεται και σύμφωνα με την οποία έχουμε μπροστά μας το φαινόμενο «flash mobbing». Πρόκειται για ένα φαινόμενο που πραγματοποιείται με τη χρήση της κινητής τηλεφωνίας με τον εξής τρόπο: Αγνωστοι ξεκινάνε και στέλνουν σε αγνώστους μηνύματα, προκειμένου να συγκεντρωθούν σε κάποιο σημείο χωρίς να υπάρχει κάποιος στόχος. Κάτι τέτοιο έγινε στο Λονδίνο, όπου συγκεντρώθηκαν 200 άτομα σε ένα κατάστημα επίπλων χωρίς λόγο. Μάλιστα, κατά κάποιους επιφανείς θεωρητικούς «...αυτό αναμφίβολα (σ.σ. η έλλειψη σκοπού) αποτελεί πρόβλημα για τους πολιτικούς, οι οποίοι έχουν συνηθίσει να ενημερώνουν οργανωμένα γκρουπ που έχουν προγραμματίσει τις συγκεντρώσεις τους, όπως συνδικάτα ή οπαδούς κομμάτων, που αποτελούν "λογικές" ομάδες ανθρώπων με προβλέψιμη συμπεριφορά» (η υπογράμμιση δική μας) 8. Επομένως, αυτή η «αθώα» αποστολή μηνυμάτων σε καμία περίπτωση δεν είναι τόσο αθώα όσο φαίνεται. Μπορεί να αξιοποιείται και για τη διαμόρφωση άποψης σχετικά με τις μορφές και το περιεχόμενο πάλης που θα (πρέπει να) υιοθετεί η νεολαία.9

Η χειραγώγηση ωστόσο δε σταματά μόνο σε αυτά τα οποία περιγράψαμε. Συνεχίζεται και με άλλους τρόπους. Οι εταιρίες κινητής τηλεφωνίας επιδιώκουν να αποκτήσουν ένα κοινωνικό προσωπείο, ενταγμένο μάλιστα σε ένα από τα νέα αστικά ιδεολογήματα και συγκεκριμένα αυτό της «εταιρικής κοινωνικής ευθύνης». Συγκεκριμένα η «Cosmote» παρέχει υποτροφίες στους ασθενέστερους οικονομικά φοιτητές της ελληνικής περιφέρειας. Ετσι, συντελούνται πολλοί στόχοι: παρουσιάζεται το πρότυπο του «υπεύθυνου» και «φιλάνθρωπου» καπιταλιστή, ενώ συγχρόνως κατασκευάζεται η «δυνατότητα» δημιουργίας του «ανθρώπινου» καπιταλισμού. Παράλληλα, οι εταιρίες κινητής τηλεφωνίας με αυτόν τον τρόπο κάνουν μια καλή διαφήμιση για την αγορά των νέων τους προϊόντων. Επίσης, δε θα πρέπει να παραβλέψουμε την προσπάθειά τους να απαλλαγούν από τις ευθύνες για την επιβλαβή - όπως όλα δείχνουν - χρήση των κινητών τηλεφώνων10.

Ανακεφαλαιώνοντας, υπογραμμίζουμε τα εξής: Το κινητό τηλέφωνο όχι μόνο διαφοροποιείται δραματικά από το σταθερό, αλλά και από τις πρώτες μορφές του ίδιου του κινητού. Στην αρχή ήταν απλώς μόνο για αποστολή και για αποδοχή κλήσεων. Τώρα πια έχει μετατραπεί σε ένα πολυχρηστικό εργαλείο: τηλέφωνο, φωτογραφική κάμερα, βιντεοκάμερα, σύνδεση με τον υπολογιστή και με το διαδίκτυο, παιχνιδομηχανή, αποστολή γραπτών μηχανημάτων κλπ.

Αυτή η νέα πραγματικότητα απευθύνεται σε πολύ μεγάλο βαθμό στη νεολαία και της διαμορφώνει μια «πολιτιστική στάση». Η νεολαία μειώνει τις κοινωνικές της επαφές που πραγματοποιούνταν με άμεσο τρόπο και τώρα πια γίνονται με τη χρήση και ενός διάμεσου, του κινητού τηλεφώνου. Αυτό σημαίνει πιθανότατα μια σοβαρή επίπτωση στην έννοια και στην πραγματικότητα που λέγεται συλλογικότητα. Οι εταιρίες κινητής τηλεφωνίας όχι μόνο αδιαφορούν για κάτι τέτοιο, αλλά το ενισχύουν επιπλέον, αφού πρωτίστως τους ενδιαφέρουν οι αυξημένες πωλήσεις, με τη νεολαία να αποτελεί σοβαρό τμήμα της πελατείας τους (άλλωστε γνωρίζοντας οι εταιρίες κινητής τηλεφωνίας ότι η νεολαία είναι πιο ευάλωτη στη διαφήμιση και στο «νέο» ενέτειναν την προβολή των προϊόντων τους με χειροπιαστά αποτελέσματα στους νέους) και παράλληλα ως μέρος κι αυτές των μονοπωλίων κοιτάζουν τα πράγματα στρατηγικά: οι νέες βάρδιες της εργατικής τάξης και γενικότερα των εργαζομένων θα πρέπει να λειτουργούν ατομικά. Ο στόχος π.χ. για κατάργηση των συλλογικών συμβάσεων και η αντικατάστασή τους από τις ατομικές μπορεί να κάνει πιο κατανοητό τον παραπάνω ισχυρισμό μας11.

7. Δες αναλυτικότερα στην ηλεκτρονική διεύθυνση www.saferinternet.gr

8. Αφιέρωμα: «Καλώς ήρθατε στο μέλλον». «Ταχυδρόμος», 24.12.2004.

9. Ακόμα, παρατηρήθηκε μείωση του λεξιλογίου των παιδιών ως αποτέλεσμα της αυξημένης χρήσης των μηνυμάτων, αφού χρησιμοποιούνται διακοπτόμενες λέξεις ή πολύ απλοποιημένες. Με άλλα λόγια χρησιμοποιείται μια κωδικοποιημένη γλώσσα, κάτι σαν κώδικας Μορς που τελικά φτωχαίνει αυτή την ίδια τη γλώσσα στην προφορική και γραπτή της εκφορά. Εκτός λοιπόν της κινηματικής διάστασης υπάρχει και μια μορφωτική. Ασφαλώς κάτι τέτοιο δεν ευαισθητοποιεί τις ανά τον κόσμο άρχουσες τάξεις αφού - έτσι κι αλλιώς - η γνώση και η μόρφωση ήταν ανέκαθεν στον καπιταλισμό κατευθυνόμενες κι εξυπηρετούσαν τις ανάγκες του κεφαλαίου. Ειδικά όμως σήμερα, που επιτάσσει η ΕΕ τη χρήση, κατά κύριο λόγο, γραφής, ανάγνωσης και απλών αριθμητικών πράξεων, η χρήση του κινητού τηλεφώνου όχι μόνο δεν μπορεί να προβληματίσει, αλλά είναι και «χρήσιμη». Ανεξάρτητα όμως αν πρόκειται ή όχι για «σχέδιο», το ζήτημα είναι τι προκύπτει αντικειμενικά και αυτό που προκύπτει είναι μια νέα μορφή χειραγώγησης της νεολαίας, που προηγούμενό της δεν υπάρχει τις προηγούμενες εποχές.

10. Εχει διαπιστωθεί μέσω μαγνητικών τομογραφιών του εγκεφάλου ότι η εκπεμπόμενη ακτινοβολία από τα κινητά υπερβαίνει κατά πολύ τα επιτρεπόμενα όρια σε ορισμένα σημεία του εγκεφάλου. Αυτό σημαίνει ότι θα έπρεπε η ισχύς εκπομπής των κινητών να μειωθεί κατά 8 φορές. Υπάρχουν πλέον ισχυρότατες ενδείξεις ότι η χρήση των κινητών προκαλεί πονοκεφάλους, ζαλάδες, ναυτίες, κόπωση, γήρανση, όγκους και καρδιοπάθειες. Οι εταιρίες κινητής τηλεφωνίας φυσικά αρνούνται την οποιαδήποτε τέτοια επιβλαβή επίπτωση (δες αναλυτικότερα www.rwf.gr).

11. Υπάρχει ακόμα μια διάσταση αναφορικά με την κινητή τηλεφωνία που μπορεί να μην αποτελεί έναν άμεσο τρόπο ιδεολογικής χειραγώγησης, ωστόσο έχει μια σοβαρή ιδεολογική και πολιτική σημασία. Αναφερόμαστε στη δυνατότητα ηλεκτρονικής παρακολούθησης για την οποία έχουμε, ήδη, κάνει αναφορά. Είναι γνωστό ότι μπορεί πλέον να γίνεται απόσπαση προσωπικών δεδομένων ή, ακόμα χειρότερα, παρακολούθηση εργαζομένων που έχουν σχέση με το λαϊκό κίνημα. Οπως και να έχει, πρόκειται για μια διαδικασία που ως άμεση συνέπεια θα έχει την πρόκληση του φόβου και της τρομοκράτησης. Ασφαλώς, σε μια τέτοια διαδικασία πρώτοι στη λίστα θα είναι οι κομμουνιστές κάτι που σημαίνει την ανάγκη αυξημένης επαγρύπνησης. Τα πράγματα γίνονται ακόμα σοβαρότερα, αφού, προσφάτως, με πρόσχημα την αντιμετώπιση των «τρομοκρατών» το Συμβούλιο Υπουργών της ΕΕ αποφάσισε γενικευμένο φακέλωμα, βάσει του οποίου ο Ευρωπαίος εργαζόμενος θα παρακολουθείται σε 24ωρη βάση, επί 365 ημέρες το χρόνο σε όλες τις μορφές επικοινωνιών.

Αναδημοσιεύεται από την ΚΟΜΕΠ, τεύχος 4/2005

ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ


Του
Βασίλη ΛΙΟΣΗ*
*Ο Βασίλης Λιόσης είναι συνεργάτης της Ιδεολογικής Επιτροπής της ΚΕ του ΚΚΕ



Ευρωεκλογές Ιούνη 2024
Μνημεία & Μουσεία Αγώνων του Λαού
Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ