Φτώχεια, ανεργία, δύσκολη πρόσβαση στις - συνήθως κακές - υπηρεσίες υγείας, έχουν συνέπειες συχνά δραματικές στην υγεία των γυναικών και στον πολυσύνθετο αναπαραγωγικό οργανισμό τους. Οι συνέπειες αυτές γίνονται πιο έντονες εξαιτίας των κοινωνικών ανισοτήτων: Η θνησιμότητα των γυναικών από τη γέννα και τις επιπλοκές της (περίπου ένα εκατομμύριο γυναίκες το χρόνο), οι θάνατοι από άμβλωση, ιδιαίτερα στις χώρες του τρίτου κόσμου, η εφηβική εγκυμοσύνη, η μητρική νοσηρότητα είναι μερικές μόνο από τις συνέπειες που καταγράφτηκαν σε πρόσφατη ημερίδα με αφορμή την 28η του Μάη «Διεθνή Μέρα Δράσης για την Υγεία των Γυναικών». Μια μέρα που δεν καθιερώθηκε από κάποιο διεθνή οργανισμό αλλά από τις ίδιες τις γυναίκες εκπροσώπους του γυναικείου κινήματος, που συγκεντρώθηκαν το 1987 στην Κοσταρίκα απ' όλο τον κόσμο. Η εκπρόσωπος της Αδέσμευτης Κίνησης Γυναικών, Μάτα Καλουδάκη, υπενθύμισε ότι το κατάπτυστο νομοσχέδιο για το δημογραφικό στη χώρα μας, που ενοχοποιεί τις Ελληνίδες, δεν έχει ακόμα αποσυρθεί.

«Οι παγκόσμιες και ευρωπαϊκές δράσεις για την πολιτική της υγείας των γυναικών» ήταν το θέμα αυτής της ημερίδας που οργάνωσαν η Αδέσμευτη Κίνηση Γυναικών, το Ευρωπαϊκό Δίκτυο για την υγεία των Γυναικών, το Ινστιτούτο Ισότητας, το Κέντρο Ερευνας Γυναικείων Θεμάτων και η «Τελεσίλα».

Στη διάρκειά της παραβρέθηκαν εκπρόσωποι γυναικείων οργανώσεων, ενώ απηύθυνε χαιρετισμό η Χριστίνα Σκαλούμπακα, εκ μέρους του Τμήματος της ΚΕ του ΚΚΕ για την Ισοτιμία και τη Χειραφέτηση των Γυναικών.

«Οι πολιτικές υγείας, η έρευνα πρέπει να παίρνουν υπόψη τους και το φύλο» υπογράμμισε η Μαργαρίτα Κοραή μιλώντας για το Ευρωπαϊκό Δίκτυο για την Υγεία των Γυναικών και αποκάλυψε ότι αναμένεται τα επόμενα είκοσι χρόνια αύξηση των ψυχικών διαταραχών, κυρίως στις γυναίκες. Οι γυναίκες συχνά πάσχουν από κρίσεις κατάθλιψης και άγχους. Η βία είναι ένας από τους βασικούς λόγους ψυχολογικής πίεσης. Μια άλλη αιτία ψυχολογικής πίεσης είναι οι πολλαπλοί ρόλοι που καλούνται να παίξουν στην καθημερινή ζωή, ιδιαίτερα οι μητέρες με τις πολλές ευθύνες. Πολύ συχνά οι γυναίκες καταφεύγουν σε θεραπείες με ψυχοφάρμακα κινδυνεύοντας να αποκτήσουν χημική εξάρτηση. Ομως, η αντιμετώπιση των προβλημάτων με ψυχοφάρμακα μπορεί να προκαλέσει μακροχρόνια περισσότερα προβλήματα.

«Η καταστροφή της υγείας των γυναικών από τις ίδιες» ήταν ένα πολύ ενδιαφέρον θέμα που ανέπτυξε η ψυχολόγος Τίνα Στάικου και προκάλεσε ζωηρή συζήτηση. Η επιστήμονας μιλώντας για τις γυναίκες που παραμένουν σε μια αταίριαστη σχέση - όχι για αντικειμενικούς λόγους, αλλά για ψυχολογικούς - υποστήριξε ότι σύρονται σε μια δυστυχισμένη ζωή, θύματα όχι άμεσης βίας, αλλά θύματα μιας συνεχούς εγκατάλειψης από μέρους του συντρόφου τους...

Εκτός από τα ψυχοφάρμακα που παίρνουν - σε απίθανες δόσεις - η ψυχική τους κατάσταση μπορεί να τις οδηγήσει σε άρνηση της επιθυμίας για ζωή, που εκδηλώνεται με κάποιο νόσημα (δερματοπάθεια, νοσήματα του κολλαγόνου, σκλήρυνση κατά πλάκας, μέχρι και καρκίνο). Σύμφωνα με έρευνα που έγινε το 1994 από ομάδα επιστημόνων σε μεγάλα νοσοκομεία οι γυναίκες που είχαν αναπτύξει νεοπλασίες, είχαν αντιμετωπίσει τα δυο προηγούμενα χρόνια ένα βαρύτατο ψυχικό στρες - θάνατο, διαζύγιο, χωρισμό, απώλεια επιχείρησης κ.ά. -ίναι ανάγκη να βγουν από αυτή την ψυχολογική φυλακή έστω προσφεύγοντας σε ομάδες αυτοβοήθειας, κατέληξε η ομιλήτρια.

Στη ζωηρή συζήτηση που ακολούθησε, η δικηγόρος Ελια Κολοκυθά, με εμπειρία από γυναίκες ζητούν ψυχολογική και νομική υποστήριξη, έδωσε έμφαση στην ταξική διάσταση του προβλήματος: «Αλλιώς, είπε, παίρνουν οι γυναίκες ψυχοφάρμακα στο Πέραμα και αλλιώς στο Ψυχικό». Οι φτωχές γυναίκες αναγκάζονται να παραμείνουν σ' ένα γάμο δυστυχισμένο γιατί δεν έχουν πούνα πάνε, πώς να ζήσουν οι ίδιες και τα παιδιά τους και δεν έχουν να στηριχτούν ούτε σ' ένα κράτος πρόνοιας. Το ίδιο υποστήριξε και η δικηγόρος, Φωτεινή Στεργιοπούλου, δίνοντας έμφαση στα τεράστια οικονομικά και ψυχολογικά προβλήματα που δημιουργούνται από ένα διαζύγιο για τις γυναίκες που δεν είναι οικονομικά ανεξάρτητες ή έχουν ελάχιστους πόρους και μπαίνουν σε διαδικασίες ψυχοφθόρες και χρονοβόρες.

Οι γυναίκες πολύ συχνά είναι περισσότερο εκτεθειμένες σε μολύνσεις από τον ιό του Εϊτζ. Το 1997 τα δυο τρίτα όσων νέων μολύνθηκαν από Εϊτζ (τρία εκατομμύρια ηλικίας 15-24 χρόνων) ήταν κορίτσια, (ελλιπής προφύλαξη).

Για τον κίνδυνο αυτό, που τα τελευταία χρόνια φαίνεται ότι «προτιμάει» τις γυναίκες, μίλησε η Λένα Σεκερτζή. Οπου φτώχεια και περισσότερο Εϊτζ. Αιτία οι δομές ανισότητας αλλά και οι πολιτικές που επιβάλλονται από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και την Παγκόσμια Τράπεζα.

Οι φτωχές γυναίκες είναι εξαρτημένες από τα κρατικά συστήματα υγείας που συνεχώς χειροτερεύουν. Οι κυβερνήσεις των φτωχών χωρών αδυνατούν να επιχορηγήσουν την αντιμετώπιση του Εϊτζ στα κρατικά νοσοκομεία και οι πανίσχυρες φαρμακοβιομηχανίες πωλούν τα φάρμακα πολύ ακριβά. Οι γυναίκες που πάσχουν από Εϊτζ είναι πιο εκτεθειμένες στην περιθωριοποίηση και στον κοινωνικό στιγματισμό, μπορεί να διωχτούν από το σπίτι, να χάσουν τα παιδιά και τη δουλιά τους και πολύ συχνά καταλήγουν πόρνες για να επιβιώσουν.

... Στο όνομα της θρησκείας και της παράδοσης εκατομμύρια γυναίκες δεν έχουν πρόσβαση σε υπηρεσίες υγείας, τονίστηκε στην ημερίδα. Η οπισθοδρόμηση εντάθηκε με την «παγκοσμιοποίηση». Η καθολική εκκλησία συμφωνεί με τον ισλαμισμό σε πολλά θέματα, ο Μπους «έκοψε» τα κονδύλια για τον Οικογενειακό Προγραμματισμό και οι σύλλογοι «για την προστασία του αγέννητου παιδιού» ξεφυτρώνουν παντού, ακόμα και στη χώρα μας, όλα να τα περιμένουμε! Πόσοι όμως διαμαρτύρονται για το γεγονός ότι στην Ανατολική Γερμανία οι γυναίκες κάνουν στείρωση για να βρουν δουλιά; Στα Τίρανα και στο Βουκουρέστι γίνεται φόρουμ για την πορνεία που χρηματοδοτεί ο Σόρος, η εταιρία Φίλιπ Μόρις κάνει καμπάνια για τη βία κατά των γυναικών, η Παγκόσμια Τράπεζα γίνεται χορηγός σε φιλμάκια για τα ανθρώπινα και αναπαραγωγικά δικαιώματα χωρίς να κάνει κουβέντα για τα παιδάκια του Ιράκ που πεθαίνουν εξαιτίας του εμπάργκο ή για τις αιτίες που οδηγούν στον υποσιτισμό τον τρίτο κόσμο. Ο φαρισαϊσμός σ' όλο του το μεγαλείο...

Στον χαιρετισμό της, η εκπρόσωπος του Τμήματος για την Ισοτιμία και τη Χειραφέτηση της Γυναίκας της ΚΕ του ΚΚΕ, Χριστίνα Σκαλούμπακα, ανάμεσα σ'άλλα είπε τα εξής: «Ο πυρήνας των αντιδραστικών αλλαγών, που επιχειρούνται διεθνώς και στη χώρα μας, αφορούν ένα και μοναδικό στόχο», υπογράμμισε. Πόσο καλύτερα θα διασφαλιστούν οι κοινωνικές και πολιτικές προϋποθέσεις εξασφάλισης μεγαλύτερων κερδών του μεγάλου κεφαλαίου, μέσω της εμπορευματοποίησης βασικών κοινωνικών τομέων, που ανήκουν μέχρι σήμερα στην ευθύνη του κράτους, όπως η υγεία, η παιδεία, η πρόνοια, η κοινωνική ασφάλιση. Λιγότερο κράτος για κοινωνική πολιτική και περισσότερο κράτος - ακραίος κρατικός προστατευτισμός για την ιδιωτική πρωτοβουλία, η οποία μπαίνει στο παιχνίδι ορεξάτη να καταβροχθίσει ό,τι χτίστηκε τις προηγούμενες δεκαετίες με το δημόσιο χρήμα, με το χρήμα δηλαδή των φορολογουμένων πολιτών, με τον ιδρώτα των εργαζομένων.

Φυσική συνέπεια αυτής της κατάστασης είναι η επιδείνωση της θέσης των γυναικών της χώρας μας και να εκδηλώνονται σ' αυτές με πιο οξύ τρόπο τόσο οι ταξικές ανισότητες όσο και οι ανισότητες λόγω φύλου.

Η αναπαραγωγική διαδικασία, που δεν αρχίζει με την έναρξη της κύησης και δεν τελειώνει με τον τοκετό και η προστασία της υγείας της γυναίκας, είναι αποκλειστική υποχρέωση του κράτους. Τα δικαιώματα αντισύλληψης, άμβλωσης και στείρωσης αναγνωρίστηκαν στη χώρα μας κάτω από την πίεση των αγώνων του γυναικείου και του εργατικού κινήματος (Ν. 1038/80 για τον οικογενειακό προγραμματισμό και Ν. 1609/86 για την «τεχνητή διακοπή της εγκυμοσύνης και την προστασία της γυναίκας»). Βέβαια, οι νόμοι δεν εφαρμόστηκαν. Οι έγκυες δεν προσλαμβάνονται ή απολύονται, τα ασφαλιστικά ταμεία δεν καλύπτουν την αντισύλληψη, η έλλειψη υπηρεσιών οικογενειακού προγραμματισμού καθιστά τις αμβλώσεις πρώτες στις μεθόδους αντισύλληψης, η υποβάθμιση της δημόσιας υγείας χαρίζει στην ιδιωτική πρωτοβουλία το φιλέτο που αφορά το κόστος της αναπαραγωγικής διαδικασίας. Ολες γνωρίζουμε καλά τα τεράστια κέρδη των ιδιωτικών μαιευτηρίων.

Η κυβέρνηση, ήδη, με τον πρόσφατο νόμο που ψήφισε το Γενάρη του 2001 στη Βουλή για την υγεία και αποτελεί ένα μόνο μέρος των αντιδραστικών μέτρων που προωθεί, ξεθεμελιώνει βασικές κατακτήσεις του λαού μας στην υγεία, υπονομεύει με δραστικό τρόπο το δημόσιο χαρακτήρα της υγείας. Εμπορευματοποιεί ακόμα περισσότερο τον τομέα της υγείας. Τα νοσοκομεία παύουν να υφίστανται ως ΝΠΔΔ, ενώ τα περιφερειακά συστήματα υγείας, έχουν τη δυνατότητα να μετατρέψουν σε ΑΕ τις υπηρεσίες των νοσοκομείων, να συγχωνεύσουν ακόμα και να καταργήσουν νοσηλευτικές μονάδες οι οποίες θα λειτουργούν με κριτήριο το κέρδος και όχι την ικανοποίηση των αναγκών του λαού μας.

Αυτές οι αντιδραστικές αλλαγές συνοδεύονται με αντίστοιχες στην Κοινωνική Ασφάλιση, με προώθηση των επενδύσεων των ασφαλιστικών εταιριών στα πλαίσια της συμπληρωματικής ασφάλισης και της συνασφάλισης. Βέβαια, βασική προϋπόθεση για την κυβέρνηση είναι να χτυπηθεί ο δημόσιος και κοινωνικός χαρακτήρας της Ασφάλισης. Να συρρικνωθούν στο ελάχιστο οι κοινωνικές παροχές και τα δικαιώματα των εργαζομένων. Είναι σήμερα ώριμη ανάγκη για ένα δημόσιο δωρεάν σύστημα υγείας, που θα παρέχει ισότιμες υπηρεσίες σε όλους και που θα έχει αναπτύξει όλες τις παραμέτρους ενός πραγματικού συστήματος υγείας, δημόσιου, λαϊκού και όχι κατ' όνομα. Δηλαδή την πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας, την πρόληψη, την υγιεινή και ασφάλεια στους χώρους εργασίας, την έρευνα, τη νοσοκομειακή περίθαλψη. Είναι σήμερα ώριμο ένα δημόσιο καθολικό υποχρεωτικό σύστημα Κοινωνικής Ασφάλισης, που θα εξασφαλίζει ικανοποιητική σύνταξη και τότε που να μπορεί κανείς να ζήσει για να απολαύσει τους καρπούς του μόχθου του. Είναι απολύτως ρεαλιστικό οι γυναίκες να βγαίνουν στη σύνταξη στα 55 και στα 50 όταν εργάζονται σε ανθυγιεινές συνθήκες. Είναι απολύτως ρεαλιστικό το κράτος και οι εργοδότες να αναλάβουν τη χρηματοδότηση ενός τέτοιου ανθρωποκεντρικού συστήματος στο επίπεδο των συντάξεων, ενώ στον τομέα της υγείας η ευθύνη της χρηματοδότησης πρέπει να ανήκει αποκλειστικά στο κράτος και να καταργηθούν οι εισφορές των εργαζομένων γι' αυτό τον κλάδο.

Οι μεγαλειώδεις κινητοποιήσεις του λαού μας δείχνουν πως ενωμένος ενάντια στην αντιλαϊκή λαίλαπα μπορεί να νικήσει, μπορεί να κατακτήσει και να επιβάλει τα σύγχρονα δικαιώματά του, με αλλαγή του πολιτικού συσχετισμού δυνάμεων, με μια λαϊκή εξουσία, κατέληξε η εκπρόσωπος του ΚΚΕ.