(1). Αντιγράφουμε από την εισηγητική έκθεση για τα Ο.Σ., που στάλθηκε στα στελέχη της Εκπαίδευσης το 2001: «Οι γονείς μεριμνούν για τραπεζοκόμο, που παραλαμβάνει το πρωί το φαγητό που φέρνουν το πρωί τα παιδιά από το σπίτι τους, το τοποθετεί στο ψυγείο της τάξης και στην κατάλληλη ώρα το ζεσταίνει στο φούρνο μικροκυμάτων και το σερβίρει στο παιδί. Σε άλλα σχολεία οι γονείς φροντίζουν με άλλους τρόπους, όπως εταιρίες που μαγειρεύουν, σερβίρουν, καθαρίζουν και αφήνουν το χώρο ξανά καθαρό, έτοιμο για κάθε χρήση. Σε κάθε περίπτωση, το σχολείο προσφέρει ένα πρόγραμμα υγιεινής διατροφής, από το οποίο οι γονείς επιλέγουν το καθημερινό γεύμα για το παιδί τους, έτσι που η σίτιση στο σχολείο να παίρνει και παιδαγωγικό χαρακτήρα».

(2) Οι κοινωνικά, επομένως και μορφωτικά, αδύναμοι μαθητές θα καταλήγουν «εθελοντικά» σε ένα πρόγραμμα «φθηνών» και «ευκολότερων» με την έννοια των προσιτών στις κοινωνικές εμπειρίες τους μαθημάτων, όπως π.χ. Ιχνογραφία, Ωδική, Κατασκευές ή και σε τίποτα απ' όλα αυτά. Αντίθετα, οι γόνοι των ευπορότερων στρωμάτων θα μπορούν - όντας από το περιβάλλον τους εξοικειωμένοι ή υποστηριζόμενοι από τα «ιδιαίτερα» μαθήματα - να ακολουθήσουν ένα δυσκολότερο και περισσότερο θεωρητικό πρόγραμμα, που θα συμπληρώνει τις γνώσεις τους και θα ενισχύει τις επιδόσεις τους και στον κεντρικό κορμό των μαθημάτων.

Σύμφωνα με το Ν.2525/97, για το καθεστώς λειτουργίας των σχολείων αυτών, αν και υπάγονται στο ΥΠΕΠΘ, επιμερίζεται στο κράτος, την ΤΑ και τους γονείς η εξασφάλιση των προϋποθέσεων λειτουργίας τους. Επειδή όμως η τριμερής αυτή ευθύνη ξεκινά από τη στιγμή που το κράτος θα έχει εξασφαλίσει μια στοιχειώδη υποδομή και έναν ελάχιστο αριθμό εκπαιδευτικών, των οποίων το κόστος δεν είναι καθόλου διατεθειμένο να αναλάβει, η «μεγαλόπνοη ιδέα» του «Ολοήμερου Σχολείου» έχει ελάχιστα προχωρήσει. Μέχρι στιγμής και μέσω της καταρχήν χρηματοδότησης της ΕΕ εξασφαλίστηκε η λειτουργία μόνο 28 δημοτικών σχολείων ως «Ολοήμερων». Στη θέση τους προωθείται μια φθηνότερη εκδοχή τους, τα λεγόμενα «Σχολεία Διευρυμένου Ωραρίου» (ΣΔΩ). Τέτοια σχολεία εννοεί ο υπουργός που πρόσφατα εξάγγειλε διεύρυνση του θεσμού των «Ολοήμερων σχολείων ». Στην πραγματικότητα, πρόκειται για σχολεία «στάθμευσης» των μαθητών, όπου πρώτα αποφασίζεται η διάρκεια λειτουργίας τους και μετά καλύπτεται το περιεχόμενό τους με ό,τι προκύψει (!!!). Οι τοπικές δηλαδή αρχές, όπως για παράδειγμα ο Δήμος Αιγάλεω, σε συνεργασία με τους συλλόγους γονέων, συγκροτούν όπως - όπως ένα πρόγραμμα «απασχόλησης» των μαθητών και αναλαμβάνουν την πρόσληψη εκπαιδευτικού προσωπικού με ελαστικούς όρους εργασίας - σημαντική συνθήκη των οποίων είναι και το άκρως απεργοσπαστικό μέτρο της κράτησης εκείνων των μαθητών, όσων οι δάσκαλοι κάνουν απεργία (!).

Σε άλλους, πάλι, δήμους η δαπάνη λειτουργίας των ΣΔΩ και ΟΣ διαμοιράζεται στο σύνολο των δημοτών. Στο Ροδολείβο Σερρών π.χ. ο Δήμος έχει προσθέσει ειδικό τέλος («παιδόσημο») στο λογαριασμό της ΔΕΗ, προκειμένου να καλύπτει μέρος των εξόδων του τοπικού «Ολοήμερου Σχολείου». Αντίστοιχα τέλη έχουν επιβληθεί στο Δήμο Κηφισιάς και σε μια σειρά άλλους. Ο Δήμος Αμαρουσίου έχει ιδρύσει Δημοτική Επιχείρηση, μέσα από την οποία καλύπτει την απογευματινή απασχόληση των μαθητών. Είναι φανερό ότι τα παραπάνω προγράμματα θα πάψουν να χρηματοδοτούνται από τα κοινοτικά κονδύλια κάποια στιγμή και όλο το κόστος λειτουργίας θα μετατοπιστεί στους γονείς και δημότες. Δεν είναι μόνο οικονομικό όμως το πρόβλημα* είναι βαθύτατα κοινωνικό. Συνδέεται με τον ταξικό - επιλεκτικό ρόλο της εκπαίδευσης, που αντί να μορφώνει και να διαπαιδαγωγεί το σύνολο των μαθητών, προσανατολίζεται -με νέα μάλιστα ποιότητα και ένταση- στο να ξεδιαλέγει την «ήρα από το στάρι», τα παιδιά που θα αποτελέσουν τη συνέχεια της εξουσιάστριας τάξης από εκείνα που θα σχηματίσουν το μεγάλο στρατό της ψευτοαπασχόλησης, της απλήρωτης δουλιάς, της ανεργίας. Ετσι, σύμφωνα με όσα προαναφέρθηκαν, προκύπτει μία ακόμη αξιοσημείωτη, αν και προς το παρόν άδηλη πλευρά του πειράματος των ΟΣ και ΣΔΩ : Το σχολικό πρόγραμμα, ξεκινώντας από το Δημοτικό θα διχοτομείται σταδιακά στη βάση δύο ζωνών μαθημάτων, της «υποχρεωτικής» και της «ελεύθερης».

Η πρώτη ζώνη θα αποτελείται από ένα βασικό και υπαγορευμένο «κεντρικό» κορμό μαθημάτων, η δε συμπληρωματική θα διαφοροποιείται «τοπικά» (εντός ενός ευρύτερου αλλά προκαθορισμένου πλαισίου), σε ευθεία αντιστοιχία με την οικονομική δυνατότητα και επομένως την ταξική σύνθεση των μαθητών. Δε χρειάζεται περισσότερη ανάλυση, για να καταλάβει κανείς τι είδους γνώσεις και τι περιεχόμενο μαθημάτων θα μπορούν να «αγοράζουν» οι γονείς των μαθητών, με βάση τις αντικειμενικές αλλά και τις υποκειμενικές τους δυνατότητες και προσδοκίες, έτσι που, χωρίς να το καταλάβουν οι ίδιοι, σταδιακά να συμβάλλουν όλο και περισσότερο στη διεύρυνση του κοινωνικο-μορφωτικού χάσματος. (2)

Ηδη, με σχετική εγκύκλιο του ΥΠΕΠΘ, η οποία υπογράφεται από τον υφυπουργό κ. Γκεσούλη, επιχειρείται τόσο η ελαστικοποίηση του εργασιακού ωραρίου των εκπαιδευτικών, ώστε να προσαρμοστεί στο ωράριο λειτουργίας των ΣΔΩ (7 π.μ. - 4 μ.μ.), όσο και η κατάργηση των διοικητικών ορίων των σχολείων. Ειδικότερα, και στο όνομα εξοικονόμησης πόρων, επιχειρείται η «κάλυψη» των αναγκών των ΣΔΩ σε εκπαιδευτικό προσωπικό από τους ήδη υπηρετούντες, χωρίς νέες προσλήψεις. Ταυτόχρονα, οι διευθυντές των σχολείων καλούνται να συγκροτήσουν τμήματα με 30 μαθητές (αφού, σύμφωνα με την παιδαγωγική αντίληψη του υφυπουργού, τα ολιγομελή τμήματα είναι αντιπαιδαγωγικά), ενώ αν οι μαθητές είναι περισσότεροι από 30, τότε, αντί να τοποθετηθεί επιπλέον εκπαιδευτικός, οι πλεονάζοντες μαθητές υποχρεώνονται να αναζητήσουν άλλο σχολείο της περιοχής που διαθέτει τμήματα με λιγότερους από 30 μαθητές, ώστε να συμπληρωθεί κι εκεί ο παραπάνω αριθμός μαθητών. Είναι σαφές ότι κάτι τέτοιο (το οποίο είναι παράνομο με βάση την ισχύουσα νομοθεσία) καταργεί στην πράξη τα διοικητικά όρια των σχολείων και καλλιεργεί το έδαφος για την εισαγωγή της ελεύθερης επιλογής σχολείου στην πορεία υλοποίησης της αξιολόγησης των σχολικών μονάδων και της ταξικής κατηγοριοποίησης των σχολείων. Τέλος, και με το πρόσχημα της προσαρμογής του εκπαιδευτικού προγράμματος στις τοπικές ιδιαιτερότητες, θα επεκταθεί η διασύνδεση των σχολείων με τις επιχειρήσεις, με σκοπό την απ' ευθείας παρέμβασή τους στο περιεχόμενο του σχολείου και την καλλιέργεια της «επιχειρηματικής κουλτούρας» στους μαθητές, ως προϋπόθεσης του εθισμού τους με τις νέες ανθρωποβόρες συνθήκες απασχόλησης και ζωής. Ηδη η υλοποίηση αυτής της κατεύθυνσης περνάει μέσα από διάφορα χρηματοδοτούμενα από την ΕΕ πιλοτικά προγράμματα - π.χ. «αγωγή του καταναλωτή» με βασικό εισηγητή εταιρίες τροφίμων, «αγωγή υγείας» από εταιρίες οδοντόκρεμας κ.ά. με τελευταίο το πρόγραμμα «Νεολαία και Επιχειρηματικότητα», που επιχειρεί να ενοφθαλμίσει τα ιδανικά της αστικής τάξης στη συνείδηση της αυριανής εργατικής τάξης, των παιδιών των λαϊκών οικογενειών.