Η επόμενη μέρα της ψήφισης του νομοσχεδίου για την αξιολόγηση θα σημαίνει μία νέα κατάσταση στην εκπαίδευση συνολικά και όχι μόνο σε ό,τι αφορά τους εκπαιδευτικούς, ενώ η ιδιαίτερη σημασία αυτού του νομοσχεδίου πηγάζει και από το γεγονός ότι συνδέεται άμεσα με μία σειρά άλλων μέτρων που αφορούν τη δημόσια διοίκηση και την εκπαίδευση. Αποτελεί δηλαδή βάση και για άλλες νομοθετικές πρωτοβουλίες που σχεδιάζονται και θα εμβαθύνουν την ταξική κατηγοριοποίηση στην παιδεία.

Οι διατάξεις του νομοσχεδίου έχουν ήδη συναντήσει την αντίδραση των μεγάλων εκπαιδευτικών ομοσπονδιών ΟΛΜΕ και ΔΟΕ και έχουν καταγγελθεί ως προσπάθεια χειραγώγησης της εκπαίδευσης και ειδικότερα της ανάδειξης των στελεχών της, τα οποία θα έχουν θέση - κλειδί στη διαδικασία της αξιολόγησης. Οι δύο Ομοσπονδίες διοργανώνουν την Τρίτη 15 Γενάρη συγκεντρώσεις σε Αθήνα, Θεσσαλονίκη και άλλες πόλεις στο πλαίσιο της 3ωρης στάσης εργασίας της ΟΛΜΕ και της 24ωρης απεργίας της ΔΟΕ.

Υπενθυμίζεται ότι δεν είναι η πρώτη προσπάθεια να προωθηθεί σχέδιο αξιολόγησης των εκπαιδευτικών, με τις προηγούμενες να μην έχουν τελικά εφαρμοστεί στην πράξη. Σήμερα, η κυβέρνηση φέρνει στη Βουλή την αξιολόγηση, έχοντας δημιουργήσει ένα τέτοιο τοπίο στην εκπαίδευση και στην απασχόληση, που θα μπορούσε να πει κανείς ότι η «αξιολόγηση» έρχεται σαν φυσική συνέχεια των καπιταλιστικών αναδιαρθρώσεων.

Πέρα από τα προσχήματα, τις αφορμές, τους δείκτες και τους όρους, η γενική ιδέα της προωθούμενης αξιολόγησης από ό,τι φαίνεται είναι ότι το «άριστα» θα ταυτίζεται με την πιστή εφαρμογή της κυβερνητικής πολιτικής και αυτό επιχειρείται να επιβληθεί στους εκπαιδευτικούς, αλλά και σε όλη την εκπαιδευτική διαδικασία.

Του σκέλους εκείνου του νομοσχεδίου που αναφέρεται στην αξιολογική διαδικασία καθεαυτή, προηγείται εκείνο που αφορά τη διάρθρωση της διοίκησης της εκπαίδευσης και τις αρμοδιότητες των περιφερειακών διευθυντών. Οι Περιφερειακοί Διευθυντές - νέος θεσμός που εισάγεται με το συγκεκριμένο σχέδιο νόμου - βρίσκονται στην κορυφή της διοικητικής πυραμίδας και είναι «μετακλητοί δημόσιοι υπάλληλοι που διορίζονται και παύονται με απόφαση του Υπουργού Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων». Για την επιλογή τους, πέρα από τα τυπικά προσόντα, συνεκτιμώνται το βιογραφικό τους και το αποτέλεσμα της συνέντευξης που πραγματοποιείται ενώπιον του Συμβουλίου Επιλογής.

Το τελευταίο αυτό στοιχείο, μαζί με το γεγονός ότι διορίζονται από τον υπουργό Παιδείας, αποτελεί αιχμή στη διαφωνία των εκπαιδευτικών ομοσπονδιών, που καταγγέλλουν και κομματικά κριτήρια στην επιλογή των περιφερειακών διευθυντών.

Η αξιολόγηση των εκπαιδευτικών είναι περιοδική και αφορά όλους τους εκπαιδευτικούς, με προτεραιότητα τις κατηγορίες των εκπαιδευτικών για μονιμοποίηση και υπηρεσιακή εξέλιξη, των ενδιαφερομένων για κάλυψη θέσεων στελεχών της εκπαίδευσης, των στελεχών της εκπαίδευσης, των εκπαιδευτικών που θέλουν να αξιολογηθούν εθελοντικά και κάθε άλλη περίπτωση που κρίνεται αναγκαία. Ο κάθε εκπαιδευτικός ή στέλεχος της εκπαίδευσης αξιολογείται από τον αμέσως επόμενό του στην ιεραρχία: Ο εκπαιδευτικός από το Διευθυντή και το Σχολικό Σύμβουλο, ο Διευθυντής από τον Προϊστάμενο Γραφείου ή τον Διευθυντή Εκπαίδευσης και τον Σχολικό Σύμβουλο, ο Προϊστάμενος Γραφείου από τον αρμόδιο Διευθυντή Εκπαίδευσης ως προς το διοικητικό του έργο και τον Προϊστάμενο του τμήματος Επιστημονικής και Παιδαγωγικής Καθοδήγησης ως προς το επιστημονικό - παιδαγωγικό του έργο κ.ο.κ.

Σε ό,τι αφορά το περιεχόμενο, τον τύπο, το χρόνο, τη διαδικασία και οποιαδήποτε άλλη λεπτομέρεια της αξιολόγησης τίποτα δε διασαφηνίζεται από το νομοσχέδιο, αλλά αυτά τα ζητήματα παραπέμπονται σε Υπουργικές Αποφάσεις.

Η αξιολόγηση, όπως προωθείται από το υπουργείο Παιδείας, οδηγεί στη χειραγώγηση των εκπαιδευτικών. Οπως επισημαίνουν οι εκπαιδευτικοί, η διαδικασία της αξιολόγησης θα συνδέεται με την υπηρεσιακή εξέλιξη του εκπαιδευτικού και προοπτικά με το μισθό του, καθώς δημιουργούνται προϋποθέσεις για σύνδεση μισθού και απόδοσης, ενώ κριτήριο θα είναι η εναρμόνιση του κάθε εκπαιδευτικού με τις όποιες πολιτικές επιλογές, καθώς είναι αμφίβολο το αν θα αξιολογηθεί θετικά ένας εκπαιδευτικός που, υπακούοντας σε απόφαση του σωματείου του, απειθαρχήσει σε κάποια κυβερνητική επιλογή.

Επισημαίνεται παράλληλα ο κίνδυνος η αξιολόγηση να οδηγήσει στην κατηγοριοποίηση των εκπαιδευτικών ανάλογα με το βαθμό που έχουν λάβει στη διαδικασία της αξιολόγησης και τη διάσπαση του κλάδου.

Με το ίδιο νομοσχέδιο, συγκροτείται ο Οργανισμός Επιμόρφωσης των Εκπαιδευτικών (ΟΠΕΚ), ο οποίος θα είναι νομικό πρόσωπο ιδιωτικού δικαίου και θα χαράσσει και θα υλοποιεί την επιμορφωτική πολιτική. Οι ειδικότεροι σκοποί του Οργανισμού και οι λεπτομέρειες για την οργάνωση και λειτουργία του Οργανισμού παραπέμπονται σε Υπουργικές Αποφάσεις. Ωστόσο, το γεγονός και μόνο ότι πρόκειται για ιδιωτικό φορέα έχει προκαλέσει αντιδράσεις για τον προσανατολισμό και το περιεχόμενο που θα έχει η επιμόρφωση.

Το άρθρο 4 του νομοσχεδίου αναφέρεται στην αξιολόγηση του εκπαιδευτικού έργου χωρίς να παρέχει ιδιαίτερες λεπτομέρειες. Η ανάπτυξη και εφαρμογή των δεικτών αξιολόγησης ανατίθενται στο Κέντρο Εκπαιδευτικής Ερευνας, το οποίο στο τέλος θα συντάσσει ετήσια έκθεση αξιολόγησης του εκπαιδευτικού έργου την οποία υποβάλλει στον υπουργό Παιδείας. Οι δείκτες αξιολόγησης έχουν οριστεί ήδη από την Ευρωπαϊκή Ενωση, ενώ η διεθνής εμπειρία για το τι σημαίνει και πού οδηγεί η αξιολόγηση των σχολείων είναι στο σημείο αυτό χρήσιμη και διδακτική.

Από αυτή, προκύπτει ότι για τα σχολεία, η αξιολόγησή τους με βάση τις απαιτήσεις του μεγάλου κεφαλαίου, σημαίνει πλήρη προσαρμογή τους σε αυτές τις απαιτήσεις, προκειμένου να συνεχίσουν να λειτουργούν, πολυκατηγοριοποίηση των σχολείων, ανάλογα με τη χρηματοδοτική ικανότητα των γονέων και των δήμων, δημιουργία καθαρά ταξικών σχολείων. Αυτό που τους ενδιαφέρει είναι η εκμάθηση κάποιων βασικών δεξιοτήτων, όπως αρίθμηση, ξένη γλώσσα, χρήση ηλεκτρονικού υπολογιστή και σε αυτό εστιάζουν την προσοχή τους και τα κονδύλια τα οποία διαθέτουν. Τα παραπάνω προδιαγράφουν και τα κριτήρια που έχει θέσει η ΕΕ για την αξιολόγηση και διακρίνονται σε τρεις τομείς:

Ο πρώτος τομέας αφορά τις επιδόσεις των μαθητών στα μαθηματικά, στις αναγνωστικές ικανότητες, στις θετικές επιστήμες, στις τεχνολογίες των πληροφοριών και επικοινωνιών, στις ξένες γλώσσες. Αυτόν τον τομέα συμπληρώνουν οι δείκτες που αφορούν στις ικανότητες που πρέπει να αναπτύσσει το σχολείο, η «ικανότητα να μαθαίνεις» (βλ. διά βίου κατάρτιση) και η «αγωγή του πολίτη».

Ο δεύτερος τομέας δεικτών αξιολόγησης, επιτυχία και μετάβαση, περιλαμβάνει τους δείκτες εγκατάλειψης σχολείου, ολοκλήρωση του δεύτερου κύκλου της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης (Λύκειο - ΤΕΕ), συμμετοχή στην τριτοβάθμια εκπαίδευση.

Ο τρίτος τομέας δεικτών αφορά την αξιολόγηση και οργάνωση της σχολικής εκπαίδευσης, συμμετοχή των γονέων, τον αριθμό μαθητών ανά Η/Υ, την εκπαιδευτική δαπάνη ανά μαθητή, συμμετοχή στην προσχολική εκπαίδευση και εκπαίδευση και κατάρτιση των εκπαιδευτικών (χωρίς αναφορά στην υποχρέωση για κρατική χρηματοδότηση).

Με βάση τους παραπάνω δείκτες, η φράση της εισηγητικής έκθεσης του νομοσχεδίου που σημειώνει ότι αυτό «εισάγει τις ρυθμίσεις, που η ανάλυση της κατάστασης του εκπαιδευτικού μας συστήματος αλλά και οι διεθνείς εξελίξεις επιβάλλουν» αποκτά μάλλον αρνητική σημασία, καθώς οι «διεθνείς εξελίξεις» αποτελούν μάλλον παράδειγμα προς αποφυγή: Στην Πορτογαλία κάθε σχολείο αποφασίζει μόνο του για το πρόγραμμά του, με αποτέλεσμα άλλα σχολεία να διδάσκουν μία ξένη γλώσσα, άλλα δύο και άλλα καμία. Στις ΗΠΑ οι εταιρίες αποτελούν το βασικό χρηματοδότη των σχολείων, τα οποία αναγκάζονται να διαφημίζουν ποικιλοτρόπως τις εταιρίες - σπόνσορες στους μαθητές τους, έτσι ώστε να καταφέρουν να τους πουλήσουν ένα συγκεκριμένο και μεγάλο αριθμό προϊόντων της εταιρίας που έχει καθοριστεί από πριν και να πάρουν την «αμοιβή» τους, η οποία αποτελεί και το κύριο έσοδο του σχολείου, χωρίς την οποία δεν μπορεί να λειτουργήσει. Στην Αγγλία, πολλά σχολεία που αξιολογήθηκαν με χαμηλούς βαθμούς οδηγήθηκαν στο κλείσιμο...