Την ίδια στιγμή που οι εργαζόμενοι έπαιρναν ψίχουλα για έργα που τα πότισαν ακόμη και με το αίμα τους, ενώ τώρα τους επιφυλάσσεται η ανεργία, οι ιδιοκτήτες ενός μικρού αριθμού μεγάλων τεχνικών εταιριών δημοσίων έργων έβλεπαν να αυξάνουν τους τζίρους τους και τα κέρδη τους στον υπερθετικό βαθμό. Μάλιστα και στον κλάδο των κατασκευών αποδείχτηκε περίτρανα ότι «το μεγάλο ψάρι τρώει το μικρό», καθώς η συγκέντρωση κεφαλαίων και η συγκεντροποίηση παραγωγής προωθήθηκε ακόμη και με κυβερνητικές «ενέσεις», δηλαδή με το νόμο για τις αναγκαστικές συγχωνεύσεις.

Σύμφωνα με ανεξάρτητες έρευνες από το συνολικό τζίρο των δημοσίων έργων που εκτιμάται ότι έφτασε το 2002 στα 5.581,7 εκατ. ευρώ, οι 14 όμιλοι που απαρτίζουν την ανώτατη 7η εργοληπτική τάξη - αν και αποτελούν μόνο το 3% του συνόλου των επιχειρήσεων του κλάδου - κατόρθωσαν να συγκεντρώσουν παραπάνω από τα μισά έσοδα του κλάδου και συγκεκριμένα το 55%. Είναι μάλιστα αξιοσημείωτο ότι οι εταιρίες αυτές της 7ης τάξης κατά το 2002 σημείωσαν αύξηση του συνολικού τους τζίρου σε σχέση με το 2001 κατά 144,7%, ενώ πολύ μικρότερες είναι οι διακυμάνσεις στις μικρότερες τάξεις με τάσεις μείωσης. Συγκεκριμένα το ίδιο διάστημα οι τζίροι των εταιριών 6ης τάξης σημείωσαν αύξηση κατά 16%, της 5ης έμειναν στα ίδια επίπεδα, ενώ της 4ης τάξης εμφάνισαν μείωση κατά 13,7%...

Τα στοιχεία αυτά επιβεβαιώθηκαν και από επίσημη έρευνα που δημοσιοποίησε πρόσφατα (4 Φλεβάρη 2004) το Ινστιτούτο Οικονομίας Κατασκευών (ΙΟΚ), σύμφωνα με την οποία οι 14 μεγαλύτεροι όμιλοι εταιριών της 7ης τάξης πτυχίου κατά το 2002 με έναν κύκλο εργασιών που ξεπέρασε τα 3 δισ. ευρώ ήταν υπεύθυνες για την παραγωγή του 25,2% του συνολικού προϊόντος του κατασκευαστικού κλάδου, που ανήλθε σε 12,180 δισ. ευρώ, αλλά και του 48,8% των δημόσιων κατασκευαστικών έργων. Παράλληλα το ΙΟΚ εκτιμά ότι μέχρι το 2006 οι μεγάλες εταιρίες θα παρουσιάσουν ακόμη μεγαλύτερη αύξηση του μεριδίου τους, καθώς τα έργα που αναμένεται να δημοπρατηθούν και να κατασκευαστούν θα είναι επίσης μεγάλου μεγέθους, φέρνοντας για παράδειγμα τους έξι αυτοχρηματοδοτούμενους οδικούς άξονες, οι οποίοι θα προσφέρουν κέρδη για τους κατασκευαστές και από την κατασκευή και από την εκμετάλλευση των έργων, δηλαδή από τα πανάκριβα διόδια που θα κληθεί να πληρώσει ο λαός.

Η μερίδα, λοιπόν, του λέοντος από τα έργα πηγαίνει κάθε χρόνο όλο και περισσότερο σε λιγότερους, αφού πρέπει να σημειώσουμε ότι η συγκέντρωση και συγκεντροποίηση είναι πολύ μεγαλύτερη για 4 - 5 από τους μεγάλους αυτούς ομίλους (ΑΚΤΩΡ, J&P - ΑΒΑΞ, ΤΕΡΝΑ, ΠΑΝΤΕΧΝΙΚΗ, ΜΟΧΛΟΣ) οι οποίοι συγκεντρώνουν το 80% περίπου του τζίρου όλων μαζί των 14 ομίλων της 7ης τάξης. Εκτιμάται μάλιστα ότι ο τζίρος τους είναι ακόμη μεγαλύτερος, με δεδομένο ότι μεγάλο ποσοστό και των μικρότερων έργων συγκεντρώνεται επίσης στα χέρια τους, μέσω των θυγατρικών τους εταιριών.

Σύμφωνα με ανεξάρτητες έρευνες τα υψηλότερα κέρδη του κλάδου τα καρπώθηκαν και πάλι οι μεγάλες εταιρίες και ιδιαίτερα οι 14 της 7ης τάξης πτυχίου. Συγκεκριμένα το 2002 οι εταιρίες αυτές πραγματοποίησαν το 51% των συνολικών κερδών του κλάδου, αυξάνοντας την κερδοφορία τους, έναντι του 2001 κατά 52,3%, ενώ την ίδια στιγμή οι εταιρίες των υπόλοιπων μικρότερων τάξεων πτυχίου εμφάνισαν μείωση κερδών που κυμάνθηκαν από 16 έως και 45%.

Υπάρχουν λοιπόν και στον τομέα αυτόν επιχειρήσεις δύο ταχυτήτων, καθώς όπως ανακοινώνεται πλέον συχνά αρκετές επιχειρήσεις δεν μπορούν να αντέξουν στον έντονο ανταγωνισμό και βαράνε...«κανόνια» (π.χ. ΕΡΓΑΣ, ΤΕΧΝΟΔΟΜΗ, Ευρωπαϊκή Τεχνική).

Αυτό επιβεβαιώνει άλλη έρευνα του ΙΟΚ, που επίσης παρουσιάστηκε στις 4 Φλεβάρη 2004, που δείχνει ότι αυξάνονται οι εταιρίες που παρουσιάζουν πλέον ζημιές. Ετσι το 2002 ο αριθμός των ζημιογόνων εταιριών από την 4η ως την 7η τάξη ανήλθε σε 26 (7 της 6ης τάξης, 9 της 5ης και 10 της 4ης), έναντι 16 το 2001, 15 το 2000 και 8 το 1999. Αν μάλιστα η έρευνα προχωρούσε και πιο κάτω, τότε θα υπήρχαν περισσότερες προβληματικές επιχειρήσεις. Για παράδειγμα, σύμφωνα με στοιχεία του «Ρ», από τις 300 εταιρίες που απαρτίζουν την 3η τάξη εργοληπτικού πτυχίου, οι 173 δήλωσαν το 2002 μηδενικό τζίρο!

Αυτό ακριβώς επιβεβαιώνουν πλέον, ούτε λίγο ούτε πολύ, ακόμη και επίσημες πηγές, όπως μια έρευνα του Ινστιτούτου Οικονομίας Κατασκευών (ΙΟΚ), με τίτλο «Μέγεθος και βασικά χαρακτηριστικά της απασχόλησης στον κατασκευαστικό κλάδο», που είδε πρόσφατα το φως της δημοσιότητας.

Σύμφωνα με την έρευνα αυτή: «Παρά τη σημαντική συνεισφορά του κατασκευαστικού κλάδου στην απασχόληση κατά τα πιο πρόσφατα έτη, υπάρχει έντονη ανησυχία, καθώς η ολοκλήρωση των ολυμπιακών έργων αρχικά και των έργων υποδομής που χρηματοδοτούνται από το Γ' ΚΠΣ, στη συνέχεια, αναμένεται με μαθηματική ακρίβεια να οδηγήσουν ένα μεγάλο αριθμό εργαζομένων εκτός κλάδου. Το πρόβλημα γίνεται ακόμη εντονότερο εάν εισάγουμε τη διάσταση που θέτει η κατανομή της απασχόλησης στον κλάδο, αφού η έρευνα αποδεικνύει ότι αυτοί που θα πληγούν περισσότερο θα είναι ανθρώπινο δυναμικό με χαμηλό επίπεδο κατάρτισης από τα κατώτατα στρώματα εκπαίδευσης, δηλαδή με πολύ χαμηλές πιθανότητες ανεύρεσης εργασίας σε διαφορετικό κλάδο».

Οπως, μάλιστα, εκτιμά το ΙΟΚ η πορεία αυτή δεν πρόκειται να αλλάξει ακόμα κι αν υπάρξουν μελλοντικές εισροές χρηματοδότησης έργων από την Ευρωπαϊκή Ενωση, καθώς αυτές θα είναι σημαντικά χαμηλότερες από τα σημερινά επίπεδα.

Ολες αυτές οι δυσοίωνες για τους εργαζόμενους προοπτικές προκύπτουν, αφού το ΙΟΚ προηγούμενα έχει διαπιστώσει ότι τα δημόσια και ολυμπιακά έργα, καθώς και η αύξηση της ιδιωτικής οικοδομικής δραστηριότητας τα τελευταία χρόνια συνέβαλε καίρια στη διαχρονική αύξηση του μεγέθους της απασχόλησης στις κατασκευές. Συγκεκριμένα, επισημαίνεται ότι η μεγέθυνση του εγχώριου κατασκευαστικού κλάδου από 6,3 δισ. ευρώ το 1997 σε 13,65 δισ. ευρώ το 2003 (Μέσος Ετήσιος Ρυθμός Μεταβολής 13,7%), δηλαδή 9% του ΑΕΠ, αύξησε και το μέγεθος της απασχόλησης στον κλάδο από 249.000 περίπου εργαζόμενους το 1997 σε 310.000 το 2003, αντιπροσωπεύοντας το 7,8% της συνολικής απασχόλησης στην ελληνική οικονομία. Ειδικότερα, σύμφωνα με την έρευνα αυτή, η μεγέθυνση του κατασκευαστικού κλάδου και η έμμεση συνεισφορά του σε άλλους κλάδους της βιομηχανίας δομικών υλικών, είχε ως αποτέλεσμα τη συγκράτηση της συνολικής ανεργίας από 1% έως 2,6%. Αυτό, βέβαια, δεν είναι τυχαίο, καθώς από τους 310.000 απασχολούμενους στον κατασκευαστικό κλάδο, όπως αναφέρει το ΙΟΚ, η συντριπτική πλειοψηφία, δηλαδή οι 260.000 είναι εργατοτεχνικό και βοηθητικό προσωπικό και μόνο οι 50.000 αντιπροσωπεύουν το επιστημονικό προσωπικό.

Οι εργάτες ποτίζουν με το αίμα τους τα κέρδη των μεγαλοκατασκευαστών. Στις φωτογραφίες, δύο από τους εκατοντάδες νεκρούς, στο βωμό τους....

• «Η αύξηση του αριθμού των απασχολουμένων στον εγχώριο κατασκευαστικό κλάδο συνδυάζεται με διαχρονικά αυξημένη παραγωγικότητα της εργασίας (44.000 ευρώ ανά απασχολούμενο το 2003, έναντι 25.300 ευρώ ανά απασχολούμενο το 1997)», ανεβάζοντας τα υπερκέρδη φυσικά των μεγαλοεργολάβων σε μεγάλα ύψη, αφού το ίδιο διάστημα οι αυξήσεις στα μεροκάματά τους ήταν πολύ χαμηλότερες από την αύξηση της παραγωγικότητάς τους, ελέω κυβερνητικής πολιτικής και συμβιβασμένης με αυτήν ηγεσίας της ΓΣΕΕ.
• «Ο κλάδος απορροφά μεγάλο αριθμό ανθρώπινου δυναμικού με χαμηλό επίπεδο κατάρτισης από τα κατώτατα στρώματα εκπαίδευσης εκπαίδευσης, καθώς και ανειδίκευτους μετανάστες, πρόθυμους να εργαστούν με αμοιβές κατώτερες από τις προβλεπόμενες στις συλλογικές συμβάσεις».
• «Σε σύγκριση με άλλους κλάδους της οικονομίας αυξάνονται τα επίπεδα αυτοαπασχόλησης, εποχιακής εργασίας, μερικής απασχόλησης κ.ά.».
• Επίσης, παρατηρείται σημαντικό μέγεθος μη καταγεγραμμένης εργασίας, δηλαδή «μαύρης εργασίας», κυρίως από οικονομικούς μετανάστες. Ειδικότερα επισημαίνει ότι με βάση την κατανομή στις διάφορες ειδικότητες του κλάδου, εμφανίζεται μια μικρή συμμετοχή των ανειδίκευτων εργατών στην κατασκευαστική βιομηχανία, μόλις 6,4%% επί του συνόλου του εργατοτεχνικού προσωπικό, γεγονός που μπορεί να εξηγηθεί μόνο από το ότι «η ανάγκη αυτή καλύπτεται και από οικονομικούς μετανάστες και λοιπό δυναμικό μη καταγραμμένο». Και, βέβαια, πρέπει να προσθέσουμε εδώ ότι σε πολλές περιπτώσεις οι μεγαλοεργολάβοι δεν πληρώνουν ούτε καν αυτά τα εξευτελιστικά μεροκάματα της «μαύρης εργασίας», όπως για παράδειγμα έκανε η «Ευρωπαϊκή Τεχνική», η οποία τελικά κηρύχτηκε έκπτωτη από την εργολαβία της Μαραθώνιας Διαδρομής ή ένας από τους υπεργολάβους κατασκευής του τραμ, για να αναφερθούμε μόνο σε δύο πολύ πρόσφατες περιπτώσεις...

Εντατικοποίηση της δουλειάς και ανύπαρκτα μέτρα ασφαλείας

Το αποτέλεσμα είναι πλέον γνωστό: Εργοτάξια που έχουν μετατραπεί σε σύγχρονα κρεματόρια, αφού μόνο στα Ολυμπιακά έργα έχουμε 11 νεκρούς εργαζόμενους, ενώ σύμφωνα με τα στοιχεία του Συνδικάτου Οικοδόμων Αθήνας, στις κατασκευές στην Αττική έχουμε πάνω από 70 νεκρούς από το 2002, από τους οποίους οι περισσότεροι έχασαν τη ζωή τους στα μεγάλα έργα. Και βέβαια σε άλλα ατυχήματα στις κατασκευές, το ίδιο διάστημα, σακατεύτηκαν, πολλές φορές ανεπανόρθωτα...

Eurokinissi