Οι μέρες που πέρασαν καταγράφηκαν πλέον στην ιστορία σαν μαύρες μέρες βίας και τρομοκρατίας ενάντια στο λαό και, ειδικά, ενάντια στην αγωνιζόμενη αγροτιά της χώρας μας, που βρέθηκε στις επάλξεις του αγώνα, με έναν ηρωικό ξεσηκωμό για τα δίκια της. Η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ, του κ. Σημίτη, έδειξε το αποκρουστικό πρόσωπο του υπηρέτη της οικονομικής ολιγαρχίας της χώρας, του εντολοδόχου των αποφάσεων των πολυεθνικών της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Με μια πρωτοφανή κινητοποίηση του κρατικού μηχανισμού, με ξυλοδαρμούς, συλλήψεις, στημένες δίκες, απειλές, πιέσεις, προβοκάτσιες, μέχρι και με παροιμιώδεις ενέργειες γελοιοποίησης της ίδιας και του κατασταλτικού της μηχανισμού, το μόνο που κατάφερε τελικά να αποδείξει είναι ότι ο κατήφορος που έχει πάρει είναι "χωρίς πάτο" μεν, αλλά με σίγουρο τέλος δε. Τέλος που θα φέρει σίγουρα τη σφραγίδα της λαϊκής οργής ενάντια σε όσους τολμούν να τα βάζουν με το λαό και τα καταχτημένα με θυσίες δικαιώματά του.

Ο λαός βγαίνει στους δρόμους αγανακτισμένος, γιατί βλέπει ότι η πολιτική της κυβέρνησης, όπως και των προηγούμενων κυβερνήσεων, γεννάει πολύ πλούτο για τους λίγους και φτώχεια και επιδείνωση της θέσης τους για τους πολλούς, επισήμανε η Γενική Γραμματέας της ΚΕ του ΚΚΕ κατά την προχτεσινή συζήτηση στη Βουλή. Η κυβέρνηση μπορεί να λύσει τα προβλήματα, μια και τα αιτήματα είναι και ρεαλιστικά και λίγα, σε σχέση πάντα με τον όγκο των πραγματικών προβλημάτων. Δε θέλει, όμως, να λύσει αιτήματα, τόσο των αγροτών, όσο και των εκπαιδευτικών, γιατί είναι κυβέρνηση - υπάλληλος μιας ομάδας κεφαλαιοκρατών, που λυμαίνονται τον πλούτο της χώρας και τον ιδρώτα του εργαζόμενου λαού.

Κοντά στους αγρότες βρίσκονται σήμερα χιλιάδες εργάτες, υπάλληλοι, εκπαιδευτικοί, νέοι και νέες, γυναίκες και παιδιά από όλη τη χώρα. Κοντά τους βρίσκονται με το νου και την καρδιά τους και όσοι δεν μπόρεσαν να πάνε σήμερα εκεί.

Τα προβλήματα της αγροτικής οικονομίας και της μικρομεσαίας αγροτιάς είναι τεράστια. Τα προβλήματα συνολικά της Ελλάδας και του λαού μας είναι πολλά, γι' αυτό και οι αγώνες θα συνεχιστούν χωρίς σταματημό.

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΚΑΤΑΣΤΑΤΙΚΟΥ, ΤΩΝ ΑΡΧΩΝ ΚΑΙ ΚΑΝΟΝΩΝ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ

ΣΤΟ ΚΟΜΜΑ

Η ιδεολογική δουλιά για το Καταστατικό, η μελέτη της θεωρίας για το Κόμμα παίζει σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της κομμουνιστικής προσωπικότητας.

Οι οργανωτικές αρχές του Κόμματος στηρίζονται στις θεωρητικές θέσεις για την ταξική ουσία του Κόμματος, το ρόλο και τη θέση του στην κοινωνία. Οι αρχές και οι κανόνες συνιστούν την απαίτηση του Κόμματος από τα μέλη. Δείχνουν τη σχέση του μέλους με το Κόμμα. Ταυτόχρονα δείχνουν τη σχέση του με την κοινωνία, το λαό, το εργατικό και λαϊκό κίνημα.

Τα προβλήματα που εμφανίζονται στη ζωή του Κόμματος, είναι πολύ περισσότερα από αυτά που αναφέρονται με γενικό τρόπο στο Καταστατικό, στους κανόνες λειτουργίας. Επόμενα όλα δεν αντιμετωπίζονται με την επίκληση ή την εφαρμογή άρθρων του Καταστατικού.

Αν η συμπεριφορά ενός μέλους δεν απειλεί το γενικό συμφέρον, τότε δε χρειάζεται η επιστράτευση των άρθρων του Καταστατικού που προβλέπουν κομματικές ποινές. Απαιτεί σταθερή ιδεολογική και διαπαιδαγωγητική δουλιά για την ανύψωση του κύρους και της υπευθυνότητας του κομματικού μέλους.

Η ανάγκη Καταστατικού δεν αφορά μόνο ένα κομμουνιστικό κόμμα αλλά κάθε κόμμα διαμορφωμένο με γενική πολιτική γραμμή και στρατηγική που υπερβαίνει τη στενότητα, τις ιδιομορφίες ή ιδιοτροπίες των στόχων μιας τοπικής ή κλαδικής οργάνωσης.

Για ένα κομμουνιστικό κόμμα οι παραπάνω αντικειμενικές, φυσιολογικές ανάγκες εκφράζονται σε ανώτερο επίπεδο καθώς είναι κόμμα που στοχεύει στην επαναστατική αλλαγή της καπιταλιστικής κοινωνίας, στην οικοδόμηση της νέας κοινωνίας του σοσιαλισμού.

Εκφράζει τη διαλεκτική σχέση της ιδεολογίας και των οργανωτικών βάσεων του Κόμματος. Καθορίζεται από το περιεχόμενο της ταξικής πάλης και από το ρόλο του Κόμματος ως πρωτοπορίας. Είναι αδύνατο να είσαι κομμουνιστής με όλη τη σημασία της λέξης και να αρνείσαι τον δημοκρατικό συγκεντρωτισμό.

Το θέμα δεν είναι να κατανοείται στενά, δηλαδή το γράμμα του δημοκρατικού συγκεντρωτισμού αλλά ο προορισμός του. Δεν είναι ένας τύπος αλλά ουσία, άρα το κύριο είναι η ζωντανή και απαρέγκλιτη εφαρμογή του. Είναι ανάγκη να κατανοείται η συγκεντρωτική πλευρά της δημοκρατίας και η δημοκρατική πλευρά του συγκεντρωτισμού.

Ο δημοκρατικός συγκεντρωτισμός δεν έχει αποστολή να διασφαλίζει μόνο τον τρόπο εκλογής και τον τρόπο λήψης και εφαρμογής αποφάσεων. Η επενέργειά του είναι πολύ ευρύτερη. Ο δημοκρατικός συγκεντρωτισμός δίνει τη δυνατότητα στο Κόμμα, να υπερβαίνει τον τοπικό κατατεμαχισμό. Να συνενώνει την τοπική δουλιά ώστε να αποτελεί αυτή, δουλιά του ενός και του ίδιου κόμματος. Δίχως συντονισμό ο Λένιν τόνιζε ότι χάνονται τα 9/10 της δουλιάς.

Ο δημοκρατικός συγκεντρωτισμός διασφαλίζει να αξιοποιούνται οι τοπικές απόψεις και να στηρίζουν τη γενική πείρα. Συμβιβάζει την τοπική με τη γενική δράση.

Η τήρηση του δημοκρατικού συγκεντρωτισμού, οι αρχές και οι κανόνες λειτουργίας του Κόμματος, πρέπει να συνδυάζονται αναπόσπαστα με την ενίσχυση των ιδεολογικών πεποιθήσεων των κομμουνιστών και την εξασφάλιση κάθε μέλος να έχει και να λέει γνώμη.

Το κόμμα όπως λέει ο Λένιν (2), δεν είναι οικογενειακός όμιλος. Απαιτείται ενιαίο καθοδηγητικό κέντρο, παράλληλα με την πειθαρχία, συλλογικότητα στην καθοδήγηση και γενικά συλλογικό πνεύμα. Το ενιαίο καθοδηγητικό κεντρικό όργανο, δηλαδή η ΚΕ, σύμφωνα με την αρχή του δημοκρατικού συγκεντρωτισμού, έχει υποχρέωση να διασφαλίζει τη συλλογική επεξεργασία και την ενιαία δράση.

Δεν αρκεί η ενότητα στα ζητήματα του προγράμματος και τακτικής για την ενότητα του Κόμματος. Χρειάζεται και οργανωτική ενότητα με βάση το Καταστατικό, η υποταγή της μειοψηφίας στην πλειοψηφία.

Στην πορεία δράσης του Κόμματος μπορεί να εμφανιστούν ορισμένες αντιθέσεις που αν δεν προσεχθούν μπορεί να εξελιχθούν σε σοβαρό κομματικό πρόβλημα, σε κρίση.

1) Ιδεολογική ομοφωνία χωρίς σταθερή οργανωτική ενότητα.

2) Οργανωτική ενότητα χωρίς αντίστοιχη ιδεολογική ομοφωνία.

Οι ιδεολογικές διαφωνίες επιδρούν στην οργανωτική ενότητα, αλλά και η ανοργανωσιά ενισχύει τις παρεκκλίσεις. Η εξασθένιση των αρχών κομματικής οικοδόμησης εξασθενίζει και το ιδεολογικό, πολιτικό περιεχόμενο του Κόμματος. Οι συγχύσεις επίσης μπορεί να μετατραπούν σε σοβαρή διαφωνία με ιδεολογικό περιεχόμενο αν δεν αντιμετωπισθούν με σωστή δουλιά και βοήθεια των συντρόφων και συντροφισσών.

Ενα ζήτημα που μόνιμα πρέπει να απασχολεί είναι πώς αναζητούμε τον καλύτερο και πιο αποτελεσματικό "χειρισμό" του κομματικού μέλους που δεν κατανοεί ή παραβιάζει αρχές και κανόνες λειτουργίας. Δηλαδή η αντιμετώπιση του ανθρώπινου παράγοντα μέσα στην κομματική ζωή, χωρίς να διακινδυνεύουμε να καλλιεργείται η υποτίμηση στο σεβασμό των αρχών.

Το πρόβλημα δε λύνεται με συνταγές, χρειάζεται όμως να το έχουμε μπροστά μας σε κάθε περίπτωση, να συνειδητοποιούμε τη φύση του, να καταπιανόμαστε σοβαρά με τέτοια προβλήματα, υπεύθυνα και συλλογικά.

Η αρχή του δημοκρατικού συγκεντρωτισμού που αποτελεί δύναμη και όπλο του Κόμματος, δέχεται τα πυρά των οπορτουνιστών, που σε αρκετές περιπτώσεις ξεκινούν την προσπάθεια αποδιοργάνωσης και διάλυσης του Κόμματος με το χτύπημα αυτής της αρχής και στη συνέχεια επιδιώκουν να περάσουν τις διαλυτικές απόψεις τους. Συνήθης οπορτουνιστική θεωρία είναι η αναγόρευση των τάσεων ως δημοκρατία, ενώ η άρνηση και απαγόρευση των τάσεων θεωρείται αυταρχισμός και περιορισμός της ελευθερίας. Σε ορισμένες περιπτώσεις οι οπορτουνιστικές απόψεις "πιάνουν" γιατί πατάνε σε αδυναμίες ή παραβιάσεις του δημοκρατικού συγκεντρωτισμού, σε υπαρκτά προβλήματα. Οι οπορτουνιστές δε θέλουν να τα διορθώσουν αλλά να τα χρησιμοποιήσουν για την κατάργηση της αρχής.

Στα αστικά και μικροαστικά κόμματα το τελευταίο διάστημα εμφανίστηκαν πολλές συζητήσεις για την αρχή της πλειοψηφίας, την ύπαρξη ή όχι τάσεων, ακόμα και για το αν τα στελέχη μπορεί να διαφωνούν δημόσια.

Η συζήτηση αυτή αποκαλύπτει ότι ο σεβασμός της απόφασης της πλειοψηφίας και η ενιαία δράση είναι ανάγκη για όλα τα κόμματα, χωρίς αυτό βεβαίως να σημαίνει δημοκρατικό συγκεντρωτισμό.

Για τη σχέση "βάσης και καθοδήγησης".

Η αρχή του δημοκρατικού συγκεντρωτισμού δικαιολογημένα έχει συγκεντρώσει τα πυρά της αστικής, μικροαστικής και οπορτουνιστικής προπαγάνδας, αφού από τη φύση της, όταν εφαρμόζεται σωστά αποτελεί καθοριστική πηγή δύναμης για το Κόμμα στη σκληρή καθημερινή του δράση. Γνωστές είναι οι προσπάθειες που καταβάλλονται να αποδειχθεί ότι ο δημοκρατικός συγκεντρωτισμός παράγει από τη φύση του την αντίθεση βάσης και καθοδήγησης. Οτι κατοχυρώνει την αυθαιρεσία της καθοδήγησης έναντι της βάσης, και ότι η βάση αντιπροσωπεύει τη δημοκρατία, ενώ η καθοδήγηση τον αυταρχισμό και ετσιθελισμό, την ιδιοτέλεια, την αυθαιρεσία.

Η προπαγάνδα αυτή χρησιμοποιεί πολλά επιχειρήματα που ταιριάζουν όμως στα χαρακτηριστικά και στον τρόπο οργάνωσης της αστικής κοινωνίας και των αστικών κομμάτων. Υπηρετούν συγκεκριμένη σκοπιμότητα: να αποδοθούν οι αντιλαϊκές επιλογές των αστικών και μικροαστικών κομμάτων σαν επιλογές ηγεσιών, προσώπων και όχι σαν επιλογές που εκφράζουν και αντανακλούν συγκεκριμένα ταξικά συμφέροντα. Απηχούν εμπειρίες οργανωμένων μελών των κομμάτων αυτών που βλέπουν την ηγεσία τους να υιοθετεί πολιτική και θέσεις που έρχονται σε αντίθεση με τις δικές τους πεποιθήσεις και εμπειρίες.

Τέτοιες αντιθέσεις έχουν βεβαίως παρουσιασθεί στην ιστορική πορεία του Κόμματος, δηλαδή όταν παραβιάζεται ο δημοκρατικός συγκεντρωτισμός, ή δε λειτουργεί σωστά ο δεσμός της δημοκρατίας με το συγκεντρωτισμό, η διαλεκτική τους σχέση. Ο δημοκρατικός συγκεντρωτισμός δε λειτουργεί από μόνος του, αλλά με τη ζωντανή συνεπή δράση, με τη συνεχή επαγρύπνηση όλου του Κόμματος. Επόμενα η τήρησή του απαιτεί επαγρύπνηση. Η απαιτητικότητα στην πιστή τήρησή του δεν πρέπει να υποχωρεί ποτέ.

Η ευθύνη της καθοδήγησης, των στελεχών, στη λειτουργία και συνεπή εφαρμογή του, είναι πολύ μεγαλύτερη σε σύγκριση με την ατομική ευθύνη του ξεχωριστού κομματικού μέλους. Η παραβίαση του δημοκρατικού συγκεντρωτισμού από στελέχη, από καθοδηγητικά όργανα, έχει πολύ μεγαλύτερες και βαθύτερες, καθοριστικές συνέπειες από το αν γίνεται μεμονωμένα σε μια ΚΟΒ, ή από ορισμένα μέλη του Κόμματος. Τοπικού χαρακτήρα παραβιάσεις αντιμετωπίζονται πολύ πιο εύκολα, δεν απειλούν γενικότερα την πορεία του Κόμματος.

Η "δημοκρατία" της καθοδήγησης κρίνεται από το αν καταφέρνει να συγκεντροποιεί δημοκρατικά τις γνώμες, την πείρα και τη δράση όλου του Κόμματος. Αν επιτυγχάνει την υλοποίηση των αποφάσεων, αν διασφαλίζει την ενιαία δράση, το δημιουργικό έλεγχο, την κριτική και αυτοκριτική. "Η δημοκρατία" της βάσης κρίνεται από το κατά πόσο αυτή συμμετέχει στην επεξεργασία και την πρακτική προώθηση των κομματικών αποφάσεων, στο δημοκρατικό σχηματισμό της απόφασης της πλειοψηφίας.

Η εσωκομματική δημοκρατία, επόμενα, δε διαιρείται σε δημοκρατία της βάσης και της κορυφής, καθώς το κόμμα αποτελεί ένα ενιαίο σύνολο από το οποίο δεν πρέπει και δεν μπορείς να αποσπάσεις την καθοδήγηση από τη βάση και αντίστροφα. Η ειδική ευθύνη των στελεχών πηγάζει από τα δικαιώματα και τις δυνατότητες που έχουν λόγω των ευρύτερων και πιο σύνθετων καθηκόντων που επιτελούν. Αναμφισβήτητα η κριτική και τα καταστατικά μέτρα πρέπει να είναι πολύ πιο αυστηρά όταν στελέχη παραβιάζουν το δημοκρατικό συγκεντρωτισμό. Μέτρα πρέπει να παίρνονται επίσης όταν στελέχη δεν πρωτοστατούν στη σωστή εφαρμογή του, παρά τις υποδείξεις και την προσπάθεια που έγινε να κατανοήσουν την ευθύνη τους.

Η καθοδήγηση, τα στελέχη - ανεξάρτητα από διάθεση, ικανότητα - δεν είναι δυνατό να διασφαλίζουν την τήρηση της βασικής αυτής αρχής, όταν δεν επαγρυπνούν και τα μέλη του Κόμματος.

Προβάλλουμε πλατιά την αξία της κομμουνιστικής πειθαρχίας, η οποία δεν έχει καμία σχέση με την αστική πειθαρχία και τους στόχους που υπηρετεί.

Ο όρος πειθαρχία στη λενινιστική διδασκαλία αποκτά ευρύτερο και βαθύτερο περιεχόμενο:

Η ουσία της πειθαρχίας είναι η πειθώ, η συνείδηση της αξίας της, η βαθιά πίστη στην ιδεολογία και την αποστολή του Κόμματος. Η πειθαρχία μεγαλώνει όταν επαληθεύονται και δοκιμάζονται στο καμίνι της πάλης και των εξελίξεων οι θέσεις και εκτιμήσεις του Κόμματος. Η έννοια της πειθαρχίας ισχύει και ευρύτερα στο λαϊκό κίνημα με την έννοια ότι πρέπει να είναι οργανωμένο και πειθαρχημένο στους στόχους και σκοπούς του. Προϋποθέσεις της πειθαρχίας είναι:

• Η συνειδητότητα και αντοχή της πρωτοπορίας.
• Ικανότητα σύνδεσης και ως ένα βαθμό συγχώνευσης με τις λαϊκές μάζες.
• Ικανότητα πειθούς των μαζών που σημαίνει συνεχή δουλιά, πάλη με τις δυσκολίες και τα εμπόδια ώστε οι λαϊκές μάζες να αποκτούν πρωτοπόρες διαθέσεις.

Χωρίς αυτούς τους παράγοντες, η πειθαρχία είναι μιμητισμός, πιθηκισμός όπως έλεγε ο Λένιν. Βεβαίως οι όροι της πειθαρχίας δε διαμορφώνονται αυτόματα, είναι προϊόν συνεχούς δουλιάς, είναι στόχος προς κατάκτηση, διατήρηση και ξανά κατάκτηση - όταν οι συνθήκες το απαιτούν. Γιατί και αυτή η αρετή οπισθοχωρεί σε ορισμένες στιγμές όπως έχει δείξει η πείρα. Κυρίως όταν υποτιμάται η επίδραση της αστικής ιδεολογικής και της πίεσης που ασκεί το καπιταλιστικό σύστημα.

Η αστική ιδεολογία, κυρίως όμως η οργάνωση της καπιταλιστικής κοινωνίας και οι αναδιαρθρώσεις που προωθεί οδηγούν στην πλατιά διάδοση του πιο εγωιστικού, εγωκεντρικού ατομισμού. Η διάδοση του ατομισμού, η αποθέωση και λατρεία της "προσωπικότητας", έχει βαθύτερες επιδράσεις καθώς διεισδύει σε χώρους προοδευτικής σκέψης, και μέσα στις γραμμές μας.

Να αναπτύσσουμε πλατιά στο λαό την αντίληψή μας για την αυθεντία της συλλογικότητας έναντι της θεωρίας περί της αυθεντίας της προσωπικότητας, της ατομικής εγωιστικής ελευθερίας.

Είναι επείγουσα ανάγκη όχι μόνο στις γραμμές μας αλλά και ευρύτερα να αναδείξουμε τη σημασία της οργάνωσης, την αξία της οργάνωσης που πολλαπλασιάζει τη δύναμη των λαϊκών μαζών. Τα μεγάλα ταλέντα υπάρχουν και στο Κόμμα και στο λαό, θα αποδώσουν για το κομμουνιστικό και ευρύτερο λαϊκό κίνημα μόνο αν αποδέχονται στην πράξη την κομμουνιστική πειθαρχία και τη συλλογικότητα.

Σημαντική μορφή συλλογικότητας είναι να γνωρίζεις και να αξιοποιείς το "δημιουργημένο έργο" δηλαδή τη συλλογική πείρα και γνώση που υπάρχει.

Μια από τις αστικές και μικροαστικές - αναθεωρητικές απόψεις, είναι ότι η έννοια της συλλογικότητας συγκρούεται με το σεβασμό του ρόλου του ατόμου και της προσωπικότητας. Αντίθετα η ιδεολογία μας, η λενινιστική θεωρία για το Κόμμα, δεν καταργεί την ατομική εκτίμηση των πράξεων και του ρόλου του ξεχωριστού ανθρώπου. Η ιστορία, όπως είναι γνωστό, δε δημιουργείται από τις ενέργειες, τις πράξεις και τις ιδέες του ενός, των προσωπικοτήτων. Η προσωπικότητα δρα με βάση τις προσωπικές ιδιότητές της στα πλαίσια συνόλων, δηλαδή μιας τάξης, ενός κόμματος, μιας ομάδας. Μπορεί οι πράξεις των ξεχωριστών ατόμων, ιδιαίτερα αυτών που κατέχουν υπεύθυνες θέσεις να αποτελούν κοινωνικά και πολιτικά γεγονότα, όμως έξω από την κοινωνία και τη συλλογική δράση το μεμονωμένο άτομο είναι ανίσχυρο.

Η προσωπικότητα είναι συσσωρευτής της κοινωνικής ενέργειας των μαζών και των συμφερόντων τους. Πίσω από αυτές βρίσκονται οι λαϊκές μάζες. Η μεγαλοποίηση της προσωπικότητας ισοδυναμεί με μείωση των μαζών.

Το μέτρο της προσωπικότητας δε βρίσκεται στη διάκριση από τις μάζες αλλά στο βαθμό ένωσης και αρμονίας μαζί τους. Ηρωας δεν είναι το πρόσωπο αλλά οι μάζες που αποτελούν την κινητήρια δύναμη της προόδου. Δεν κινείται εξάλλου η ζωή με τις ιδέες αλλά από τις υλικές συνθήκες που καθορίζουν τη συνείδηση.

Η συζήτηση για συγκεκριμένα λάθη προσώπων, όπως υπογράμμιζε ο Λένιν, δεν πρέπει να οδηγεί σε γενίκευση της κριτικής σε βάρος του οργάνου που ανήκουν όταν αυτά βεβαίως δεν έχουν ευθύνη για τα λάθη και τις επιλογές των συγκεκριμένων μελών τους. Επίσης τα επιμέρους λάθη των προσώπων να μην οδηγούν σε αφορισμό της συνολικής δουλιάς τους, όταν μάλιστα γίνεται εκτίμηση ότι δεν επηρεάζουν τη συνολική τους απόδοση. Κριτήριο επίσης αποτελεί η στάση των στελεχών απέναντι στα λάθη τους, η διάθεση να δουν κριτικά τη δουλιά τους και να βελτιωθούν.

Ο Λένιν (3) έλεγε πως χρειάζεται η πείρα των αυθεντιών δηλαδή των παλιών αγωνιστών που έχουν πείρα οργάνωσης.

Το ιδιαίτερο συμφέρον του κομμουνιστή δε διαφέρει από το κομματικό, αφού ο ρόλος και η αποστολή του Κόμματος συνδέεται με τον αγώνα για λαϊκά προβλήματα, την απελευθέρωση της εργατικής τάξης και όλων των καταπιεζομένων από κάθε μορφής εκμετάλλευση και καταπίεση.

Ευρύτερα στην κοινωνία απαιτείται δραστήρια προβολή της θέσης ότι στα ατομικά συμφέροντα υπάγονται και τα κοινωνικά, συλλογικά. Στον καπιταλισμό εκδηλώνεται με ανοιχτές ή συγκαλυμμένες μορφές, η ψυχολογία του ατομικισμού, που εμφανίζεται και ως αντιπαράθεση ανάμεσα στο κοινωνικό και το ατομικό. Ο προσανατολισμός της προσωπικότητας πρέπει να είναι η συλλογικότητα, ο διεθνισμός.

Η αντίληψή μας για τον συνδυασμό και τη σχέση της κοινωνικής και ατομικής εξέλιξης είναι ανάγκη να αποτελέσει θέμα ευρύτερου προβληματισμού. Μπορεί να αξιοποιηθεί η παρακάτω σκέψη που δίνει ένα ευρύτερο πλαίσιο κατευθύνσεων για τη σχέση ατομικής και κοινωνικής εξέλιξης - συνείδησης. Μπορεί αυτή η σχέση να εμφανίζεται με τις παρακάτω μορφές και ιδιότητες:

Κοινωνική φαντασία να βλέπει ο καθένας νοερά τον εαυτό του μέσα στο πλαίσιο της κοινωνικής εξέλιξης.

Κοινωνική σκέψη, δηλαδή ικανότητα σύλληψης των πολύπλοκων σχέσεων και εξαρτήσεων στην κοινωνική σφαίρα. Είναι ιδιαίτερη ικανότητα που κατακτάται στα πλαίσια της κοινωνικής δράσης.

Ατομική εμπειρία που απεικονίζει τις κοινωνικές συνθήκες, με συνεχή προσπάθεια να καταπολεμιούνται όλοι εκείνοι οι συντελεστές που καλλιεργούν την παραμορφωμένη και στρεβλή ατομική συνείδηση.

Συσχετισμός ηθικής,προσωπικής και κοινωνικής εξέλιξης. Η θετική κοινωνική εξέλιξη συμβάλλει στην ηθική και το αντίθετο.

Ο ΗΓΕΤΙΚΟΣ ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΚΟΜΜΑΤΟΣ

Οι έννοιες ηγετικός, πρωτοποριακός ρόλος του Κόμματος

Σχετίζονται μεταξύ τους δεν ταυτίζονται. Ετσι και αλλιώς το Κόμμα είναι το πιο πρωτοπόρο τμήμα της εργατικής τάξης, οι κομμουνιστές είναι στην πρωτοπορία, δηλαδή στην πρώτη γραμμή του αγώνα. Μπορεί να είσαι πρωτοπορία, αλλά να μην ασκείς ηγετικό ρόλο στο κίνημα, να μην μπορείς να καθοδηγήσεις συνολικά το κίνημα λόγω συσχετισμού δύναμης. Η κατάκτησή του είναι θέμα συσχετισμού, εφόσον υπάρχει σωστή πολιτική. Αν, όμως, δεν είσαι πρωτοπόρος στην πράξη, δεν μπορείς και να κατακτήσεις ηγετικό ρόλο στην πορεία.

Στα ντοκουμέντα του 15ου Συνεδρίου τονίζουμε ότι προϋπόθεση για να έχει αποτελέσματα και προοπτική το Μέτωπο είναι η κατάκτηση του ηγετικού ρόλου της εργατικής τάξης και του Κόμματος.

Ο ηγετικός ρόλος του Κόμματος και της εργατικής τάξης πραγματοποιείται μέσα από την κοινή δράση στο κοινωνικό και πολιτικό επίπεδο. Αφορά και την πολιτική συνεργασιών με άλλα κόμματα και κινήσεις, πολιτικούς σχηματισμούς, που μπορεί να εμφανιστούν στην πορεία. Αντανακλάται στις συμφωνίες και στη διαπάλη για την τήρησή τους ή τη λύση τους, αν έτσι απαιτεί το γενικότερο συμφέρον του αγώνα. Ο καθοδηγητικός ρόλος του Κόμματος ασκεί επίδραση στη στάση των άλλων πολιτικών δυνάμεων που στηρίζουν το Μέτωπο. Δημιουργεί προϋποθέσεις, ώστε να μετριάζει έως και να αναιρεί - όσο είναι δυνατό - την ασυνέπεια ή την ταλάντευση που αυτές οι δυνάμεις δείχνουν όταν μπαίνουν στην ημερήσια διάταξη βαθιές ανατροπές, που θίγουν το ίδιο το καπιταλιστικό σύστημα και οδηγούν στην κατάργησή του.

Να είμαστε προετοιμασμένοι ότι οι συμφωνίες δε θα γίνονται πάντα σεβαστές από τις άλλες πολιτικές δυνάμεις, που εκφράζουν ταλαντευόμενα κοινωνικά στρώματα, τα οποία φοβούνται ριζικές αλλαγές ή τα ιδιαίτερα συμφέροντά τους δεν ταυτίζονται με τη συνολική κατεύθυνση και κυρίως την τελική έκβαση αυτών των αλλαγών.

Ο καθοδηγητικός ηγετικός ρόλος του Κόμματος κρίνεται σε κρίσιμα και σοβαρά ζητήματα και όχι στις επιμέρους πλευρές ενός αγώνα. Δεν πρέπει να συγχέεται με την τακτική των αναγκαίων συμβιβασμών που καλείται να κάνει το Κόμμα σε ορισμένες φάσεις ή συγκεκριμένες στιγμές, ειδικότερα στις συμφωνίες με άλλα πολιτικά κόμματα, ή στους αναγκαίους συμβιβασμούς, ώστε να μην απειλείται η κοινωνική συμμαχία, η κοινή δράση στα πλαίσια του μαζικού κινήματος.

Αλλο πράγμα οι συμφωνίες και άλλο τα λάθη και η προδοσία. Η πολιτική των συμβιβασμών πρέπει να διασφαλίζει και να μην απειλεί τη γενικότερη τακτική και στρατηγική του Κόμματος. Δεν υπάρχουν συνταγές για τους συμβιβασμούς, χρειάζονται "όμως τα μάτια δεκατέσσερα".

Η πιο επικίνδυνη οπορτουνιστική και ρεφορμιστική άποψη είναι αυτή που αρνείται τον ηγετικό ρόλο του Κόμματος και του προλεταριάτου στο εργατικό λαϊκό κίνημα, είναι αφοπλισμός.

Το βασικό καθήκον του κόμματος να κερδίσει την ενεργητική υποστήριξη της πλειοψηφίας της εργατικής τάξης, ώστε να αναδειχτεί σε τάξη απελευθερώτρια της κοινωνίας από κάθε μορφή εκμετάλλευσης

Η εργατική τάξη προϋπήρχε του Κόμματος και δρούσε πριν την εμφάνισή του με διάφορες μορφές και περιεχόμενο, ανάλογα με τις βαθμίδες της πάλης. Πριν την εμφάνιση του Κόμματος υπήρξαν οι ξεχωριστές συγκρούσεις του εργάτη με τον αστό εργοδότη του, στη συνέχεια άρχισε η μάχη αυτή να παίρνει ορισμένα στοιχεία πάλης ανάμεσα σε δύο τάξεις, πράγμα που οδήγησε στην εμφάνιση εργατικών ενώσεων, διάφορων μορφών συνασπισμών. Τα συνδικάτα, στο αρχικό στάδιο ανάπτυξης του καπιταλισμού, αποτελούσαν ένα τεράστιο άλμα στα ζητήματα της οργάνωσης, ήταν η πρώτη σοβαρή οργάνωση που έδινε στοιχεία ταξικής συνείδησης στην εργατική τάξη. Σε σχέση όμως με το Κόμμα, το συνδικάτο (ως μαζική οργάνωση της εργατικής τάξης), και το πιο ταξικό, έχει χαρακτηριστικό του γνώρισμα τη στενότητα του ορίζοντα, ένανορισμένο συντεχνιασμό, αυθορμητισμό που περιέχει εμβρυακά και μόνο στοιχεία του συνειδητού. Αυτά πρέπει να καλλιεργούνται και να αναπτύσσονται συνεχώς, καθώς η δράση γεννάει νέα προβλήματα και απαιτήσεις.

Το Κόμμα ξεχωρίζει από τις σεχταριστικές ομάδες γιατί πριν απ' όλα ασχολείται με την πολιτική διαπαιδαγώγηση και οργάνωση της εργατικής τάξης και του λαού, στηρίζεται στις μάζες, υπολογίζει τη συνειδητότητά τους και το βαθμό οργάνωσής τους.

Η θεωρία μας αναφέρεται σε πολλά έργα των κλασικών στη διαφορά και τη σχέση ανάμεσα στο αυθόρμητο και το συνειδητό.

Το πέρασμα από το αυθόρμητο στο συνειδητό είναι μια διαρκής πορεία. Σε κάθε φάση ανάπτυξης του κινήματος, το επίπεδο συνείδησης διαφέρει. Σήμερα, η αντιμονοπωλιακή, αντιιμπεριαλιστική συνείδηση αποτελεί ένα κριτήριο για την εκτίμηση της ωρίμανσης της πολιτικής συνείδησης.

Υπογραμμίζουμε τις διαφορές κόμματος και εργατικής τάξης για να υπολογίζουμε τη διαφορά επιπέδου συνείδησης, οργάνωσης. Συνειδητοποιούμε την ανάγκη συνεχούς, επιτακτικής δουλιάς για πιο στενή σύνδεση και συγχώνευση. Για να αναδείξουμε τον πρωτοπόρο, ηγετικό ρόλο του Κόμματος, την ευθύνη του να βοηθήσει την εργατική τάξη να συνειδητοποιήσει την αποστολή της.

Το Κόμμα είναι η μαχητική πρωτοπορία που επιδιώκει να πάρει τις μάζες με το μέρος του. Ξέρει την κατεύθυνση που πρέπει να πάρει ο αγώνας, θα την πάρει αν πειστούν οι μάζες γι' αυτήν την κατεύθυνση.

Οφείλει να έχει γενικό και μόνιμο στόχο του να αφομοιώνεται από όσο γίνεται μεγαλύτερο μέρος της εργατικής τάξης η ιδέα της πολιτικής πάλης, δηλαδή της ταξικής πάλης που θέτει το πρόβλημα της πολιτικής εξουσίας. Η ιδέα αυτή δεν είναι δυνατό να κατακτηθεί από το σύνολο της εργατικής τάξης στις συνθήκες του καπιταλισμού. Θα την αφομοιώνει ο πολιτικά μορφωμένος και μαχόμενος με συνέπεια εργαζόμενος. Η συμπάθεια της πλειοψηφίας κατακτείται με μακρόχρονη δράση. Η πάλη για την κατάκτηση της επιρροής στην εργατική τάξη είναι και θα είναι εξαιρετικά σκληρή.

Το Κόμμα με τη δράση του μετατρέπει μια μερική μορφή πάλης σε πάλη γενικότερης σημασίας. Βοηθά την εργατική τάξη να κατανοεί την αναγκαιότητα να συμμετέχει στην πάλη και να αγωνίζεται σθεναρά για τα συμφέροντα όλων των καταπιεζομένων, εκμεταλλευομένων, επιδιώκει την εξουσία και να ασκεί επίδραση στις κρατικές υποθέσεις.

Η Ρόζα Λούξεμπουργκ έλεγε για το κόμμα του Λένιν: "Το κόμμα του Λένιν ήταν το μόνο που συνειδητοποίησε την αποστολή και το καθήκον ενός πραγματικά επαναστατικού κόμματος και με το σύνθημα "όλη η εξουσία στα χέρια του προλεταριάτου και της αγροτιάς", εξασφάλισε την επανάσταση και την προχωρητική της πορεία. Ετσι οι μπολσεβίκοι έλυσαν το περίφημο ζήτημα για την "πλειοψηφία του λαού"... ο δρόμος οδηγεί όχι μέσω της "πλειοψηφίας" στην επαναστατική τακτική, αλλά αντίθετα, με το μέσο της επαναστατικής τακτικής στην "πλειοψηφία"".

Ο Λένιν στο έργο του "ΤΙ ΝΑ ΚΑΝΟΥΜΕ" αναλύει με πολλά παραδείγματα και σκέψεις το ρόλο του Κόμματος στο να μετατρέπει την πάλη της εργατικής τάξης, με επίκεντρο τα διάφορα προβλήματά της σε πάλη πολιτική, εξηγώντας ότι η πάλη γίνεται πολιτική στο βαθμό που γίνεται ταξική. Χαρακτηριστική είναι η φράση του ότι "η απεργία είναι σχολείο του πολέμου όμως δεν είναι ο ίδιος ο πόλεμος".

Μέσα στην εργατική τάξη υπάρχει ανομοιομορφία και από άποψη συνείδησης, αλλά και από άποψη συνθηκών ζωής και δουλιάς, χωρίς βεβαίως να αναιρείται ο χαρακτήρας της ως τάξης.

Η πορεία ενότητας δράσης της εργατικής τάξης είναι συνάρτηση του βαθμού της πολιτικής της ωρίμανσης, της συνείδησης και του βαθμού οργάνωσής της, του συσχετισμού δυνάμεων στο εσωτερικό, αλλά και σε διεθνές επίπεδο. Εξαρτάται από μια σειρά αντικειμενικούς εσωτερικούς, αλλά και εξωτερικούς, παράγοντες που επενεργούν στο εσωτερικό μιας χώρας.

Ανάμεσα σε αυτούς τους παράγοντες υπάρχει ένας που είναι μοναδικής σημασίας: η ενότητα του Κόμματος, δίχως την οποία είναι ανέφικτη η ενότητα της εργατικής τάξης ανεξάρτητα από το επίπεδο των άλλων ενοποιητικών παραγόντων.

Η ενιαία θέληση του Κόμματος μπορεί να γίνει ενιαία θέληση ενός μέρους της τάξης και στην πορεία ολόκληρης της τάξης.

Ο ηγετικός ρόλος του Κόμματος στο εργατικό και γενικότερο λαϊκό κίνημα έχει στενή σχέση με την ικανότητά του να συνδέει, με σωστό τρόπο, σε κάθε φάση του κινήματος, την τακτική και τη στρατηγική. Από το ειδικό ζήτημα, στο μερικό πρόβλημα και το γενικό πολιτικό πρόβλημα.

Στο Πρόγραμμα του Κόμματος υπογραμμίζεται ότι "η αντιιμπεριαλιστική, αντιμονοπωλιακή δημοκρατική γραμμή πάλης συμβάλλει στη συσπείρωση της μεγάλης πλειοψηφίας του λαού, στην αντίσταση και υπεράσπιση των συμφερόντων του από την επιθετικότητα του μεγάλου κεφαλαίου. Είναι ο δρόμος που βοηθά να αλλάξει ο συσχετισμός δυνάμεων, να γίνει η προσέγγιση και, κάτω από ορισμένες προϋποθέσεις, να πραγματοποιηθεί το πέρασμα στο σοσιαλισμό. Σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια, ο αγώνας αυτός συνδέεται περισσότερο και εντάσσεται οργανικά στον αγώνα για την ανατροπή του καπιταλισμού".Αυτή η θέση εκφράζει την αναγκαιότητα σωστής σύνδεσης τακτικής και στρατηγικής.

Ο ηρωισμός μιας μακρόχρονης και δύσκολης οργανωτικής δουλιάς είναι από

μια άποψη απροσμέτρητα πιο δύσκολος από τον ηρωισμό των εξεγέρσεων. Απαιτείται ικανότητα να περνάμε από το ειδικό, στο μερικό και το γενικό, ώστε η καθημερινή δουλιά να παίρνει υπόψη τις αντικειμενικές συνθήκες, το συγκεκριμένο επίπεδο συνείδησης, αλλά με τρόπο που δεν επισκιάζει και δεν απωθεί στο περιθώριο τη βασική μας δράση για τη συγκρότηση του Μετώπου και τον αγώνα για το σοσιαλισμό. Το πρόβλημα της ανεργίας, της λιτότητας, το συνταξιοδοτικό ή το ασφαλιστικό δεν αποτελούν παρά εκφράσεις και προβλήματα του γενικότερου πολιτικού προβλήματος. Η σύνδεση ενός συγκεκριμένου προβλήματος με το γενικότερο πολιτικό πρόβλημα δε γίνεται ορατή άμεσα από τις λαϊκές μάζες, δένεται με ορατά και αόρατα - από το λαό - νήματα. Δική μας ευθύνη είναι να αποκαλύπτουμε και να αναδεικνύουμε με μαστοριά και τέχνη αυτήν τη διασύνδεση.

Η μακρόχρονη πείρα του Κόμματός μας έχει δείξει ότι η σύνδεση τακτικής και στρατηγικής, η υποταγή της καθημερινής δουλιάς (που διατηρεί την αναντικατάστατη αξία της) στο στρατηγικό σκοπό του ΚΚΕ δεν είναι μια εύκολη υπόθεση στην πράξη.

Οι βασικές προγραμματικές κατευθύνσεις και στόχοι πάλης που επεξεργάστηκε το 15ο Συνέδριο μπορεί να θεωρηθούν σαν ο κρίκος σύνδεσης της καθημερινής δουλιάς με τον άμεσο πολιτικό μας στόχο τη συγκρότηση του Μετώπου, τη θεμελίωση της κοινωνικής συμμαχίας, την οργάνωση της πάλης με προοπτική ριζικές αλλαγές που θίγουν τα βάθρα του καπιταλιστικού συστήματος.

Παρά την υποχώρηση του κομμουνιστικού κινήματος εξ αιτίας των ανατροπών, με σοβαρότατες συνέπειες στην ιδεολογική σταθερότητα των κομμουνιστών, υπάρχουν και διαμορφώνονται συνεχώς νέες προϋποθέσεις για τη ριζοσπαστικοποίηση της συνείδησης, λόγω της όξυνσης των αντιθέσεων και της πιο στενής σύνδεσης του οικονομικού και πολιτικού αγώνα. Η νεοφιλελεύθερη επίθεση που εξαπολύθηκε τα τελευταία χρόνια και συνεχώς κλιμακώνεται, αντικειμενικά διευκολύνει τη μεγαλύτερη πολιτικοποίηση, την ανάδειξη στο επίκεντρο των δύο στρατηγικών αντιλήψεων που συγκρούονται σήμερα στην ελληνική κοινωνία και γενικότερα στον καπιταλιστικό κόσμο. Ενδεικτικό παράδειγμα ο προεκλογικός αγώνας, οι τελευταίες συζητήσεις στη Βουλή που έβαλαν στο προσκήνιο τις δύο στρατηγικές.

Η μελέτη των τελευταίων μαζικών κινητοποιήσεων δείχνει ότι αρχίζει να γίνονται πιο ευδιάκριτοι οι δύο δρόμοι ανάπτυξης της ελληνικής κοινωνίας, η αντίθεση με τα μονοπώλια και τον ιμπεριαλισμό, η αντιπαράθεση ανάμεσα στις δυνάμεις που ενδιαφέρονται να διαιωνίσουν το καπιταλιστικό σύστημα και σε εκείνες που το αμφισβητούν και παλεύουν με προοπτική το σοσιαλισμό.

Συμπερασματικά, λοιπόν, το Κόμμα χρησιμοποιεί όλες τις εκδηλώσεις για μετεξέλιξη του αγώνα σε αντιιμπεριαλιστική, αντικαπιταλιστική επαναστατική πάλη. Η ουσία είναι η πάλη για τα οικονομικά και κοινωνικά προβλήματα να κατανοείται ως πάλη για την αλλαγή της πολιτικής εξουσίας από τα πιο πρωτοπόρα τμήματα της κοινωνίας.

Η καθημερινή τρέχουσα δράση προετοιμάζει τη γενικότερη πολιτική δράση για την οικοδόμηση του Μετώπου και την οργάνωση της πάλης με προοπτική το σοσιαλισμό.

Το Κόμμα διεκδικεί την καθοδήγηση της εργατικής τάξης, την κερδίζει με σκληρή μάχη και συνεχή προσπάθεια. Βεβαίως βασίζεται: Στη γνώση και αφομοίωση της μαρξιστικής λενινιστικής θεωρίας. Στη χάραξη σωστής πολιτικής γραμμής. Στη στενή παρακολούθηση των εξελίξεων και των τάσεων. Στην επιστημονική τεκμηρίωση των θέσεων και προτάσεών του. Στη δύναμή του να συνδέεται με τις λαϊκές μάζες. Στην επεξεργασία θέσεων και κατευθύνσεων στα ειδικά ζητήματα που απασχολούν το λαό, σε όλα τα θέματα που συνδέονται με τις σύγχρονες ανάγκες του. Το ΚΚΕ αναδεικνύει την υπεροχή του σε όλα τα μέτωπα της πολιτικής ζωής, της κοινωνικής, του πολιτισμού, στις αξίες, κλπ.Εκτός των παραπάνω προϋποθέσεων χρειάζεται η συνεχής προσπάθεια για την ανάπτυξη της ικανότητας του Κόμματος να ασκεί καθοδηγητικό ρόλο, όπως λέμε δε φθάνει να θέλεις πρέπει και να παίρνεις τα μέτρα σου για να μπορείς.

Ο καθοδηγητικός ρόλος του Κόμματος, που πηγάζει από το χαρακτήρα και την αποστολή του, δεν πρέπει να θεωρείται ως ρόλος που ασκείται με το πνεύμα ή τη λογική της υποβάθμισης του ρόλου των μαζών, της αυτάρκειας και της έπαρσης, του αλάθητου. Αντίθετα, ο χαρακτήρας και η αποστολή του Κόμματος συνδέεται αναπόφευκτα με την ανάγκη το Κόμμα να διδάσκει, αλλά και να διδάσκεται από τις λαϊκές μάζες. Ο Λένιν, που έσκυψε πολύ βαθιά στη διδασκαλία για το Κόμμα, υπογράμμιζε την παραπάνω θέση πολύ συχνά, βγαλμένη μέσα από το καμίνι της πάλης και της προετοιμασίας της σοσιαλιστικής επανάστασης, της σοσιαλιστικής οικοδόμησης.

Βεβαίως, η διαδικασία πειθούς των λαϊκών μαζών, δεν είναι μια διαδικασία εύκολη και σχετικά σύντομη, χρειάζεται χρόνος, πολύ περισσότερο που οι λαϊκές μάζες δεν έχουν την ελευθερία και τη δυνατότητα να πληροφορούνται και να κρίνουν τα γεγονότα με τις γνωστές συνθήκες που κυριαρχούν στην καπιταλιστική κοινωνία. Οι προϋποθέσεις πειθούς συνδέονται με τη συμμετοχή ευρύτερων λαϊκών μαζών, πριν απ' όλα της εργατικής τάξης, στην ταξική πάλη, στις συγκρούσεις και αναμετρήσεις.

Η πλούσια πολιτική πείρα του κομμουνιστικού κινήματος και του σχεδόν 80χρόνου Κόμματός μας, όσο κι αν είναι γεμάτη εμπειρίες και διδάγματα, δεν επαρκεί. Δεν μπορεί να δίνει από μόνη της όλες τις αναγκαίες ιδέες και συμπεράσματα. Είναι εντελώς αναγκαίο να εμπλουτίζεται με την κριτική επεξεργασία και ανάλυση της πείρας, της δράσης και της πρωτοβουλίας των λαϊκών μαζών.

Τα άλλα πολιτικά κόμματα που επικρίνουν το ΚΚ (οι γνωστές αναφορές περί καπελώματος, παραβίασης της αυτοτέλειας του μαζικού κινήματος κλπ.), επίσης διεκδικούν την καθοδήγησή του και την καθοδήγηση της εργατικής τάξης όχι βεβαίως για να απελευθερώσουν τη δύναμη και την πρωτοβουλία της, αλλά για να την ενσωματώσουν στην πολιτική του συστήματος, να την αποτρέψουν από το δρόμο της πάλης και της αμφισβήτησης.

Ο Λένιν με τη διδασκαλία του για το Κόμμα θεμελίωσε τον καθοδηγητικό ρόλο του Κομμουνιστικού Κόμματος. Η παρακάτω θέση του περιγράφει την ουσία του όρου:

"Μόνο το πολιτικό κόμμα της εργατικής τάξης δηλαδή το ΚΚ είναι σε θέση να συνενώσει, να διαπαιδαγωγήσει, να οργανώσει την πρωτοπορία του προλεταριάτου και όλων των εργαζομένων μαζών, να αντιμετωπίζει τις αναπόφευκτες μικροαστικές ταλαντεύσεις αυτών των μαζών, τις αναπόφευκτες παραδόσεις και υποτροπές της επαγγελματικής στενότητας ή των επαγγελματικών προκαταλήψεων ανάμεσα στο προλεταριάτο και να καθοδηγεί όλη την ενιαία δράση του προλεταριάτου, να το καθοδηγεί πολιτικά και διά μέσου αυτού να καθοδηγεί όλες τις εργαζόμενες μάζες".

Οι οπορτουνιστικές απόψεις στο εργατικό κίνημα εκφράζουν στην ουσία τους, την αντίληψη ευθυγράμμισης του Κόμματος με τη συνείδηση των λαϊκών μαζών. Μια τέτοια αντίληψη έχει σοβαρές αρνητικές συνέπειες, γιατί επιδρά και στην πρακτική δράση, καταλήγει στην άρνηση της αναγκαιότητας και δυνατότητας της σοσιαλιστικής επανάστασης. Μετατρέπονται έτσι σε φορείς των αντιλήψεων της κυρίαρχης τάξης μέσα στο κίνημα.

Εμείς οφείλουμε να υπολογίζουμε κάθε φορά το επίπεδο συνείδησης και ωριμότητας των λαϊκών μαζών, που, ως γνωστόν, δε διαμορφώνεται σαν αποτέλεσμα ελεύθερης και ανεξάρτητης επιλογής, αλλά επηρεάζεται αποφασιστικά από την κατευθυνόμενη επιχείρηση ενσωμάτωσης, χειραγώγησης, πολύμορφης ανοιχτής ή συγκαλυμμένης τρομοκρατίας στις συνθήκες του καπιταλισμού. Με την επιδίωξη να κατακτάμε την ικανότητα να ασκούμε τον καθοδηγητικό μας ρόλο και να πείθουμε.

Επιδιώκουμε να αναδειχτεί το κόμμα στον πολιτικό ηγέτη του εργατικού και γενικότερου λαϊκού κινήματος. Αυτή η επιδίωξη δεν έχει καμία σχέση με τους τρόπους που πραγματοποιείται μια στρατιωτική διοίκηση. Αλλο πράγμα η πολιτική καθοδήγηση, άλλο πράγμα η στρατιωτική. Οι λαϊκές μάζες θα εκτιμήσουν και θα αναγνωρίσουν το ρόλο του Κόμματος μέσα από την πολιτική πείρα που κατακτούν. Οι κομμουνιστές παλεύουν ανοιχτά, προπαγανδίζουν τις απόψεις τους, ασκούν κριτική και κάνουν αντιπαράθεση με απόψεις που ζημιώνουν το λαϊκό κίνημα, υπολογίζοντας ότι έχουν να κάνουν με λαϊκές μάζες που πρέπει να πειστούν και να πειθαρχούν εθελοντικά στους σκοπούς του αγώνα και όχι με ένα στρατό που δρα με παραγγέλματα.

Το Κόμμα, ακόμα κι αν είναι πιο ισχυρό και μαζικό σε σχέση με το σημερινό του επίπεδο, δεν είναι δυνατό να "φτιάξει" ένα ισχυρό μαζικό λαϊκό κίνημα, να συγκροτήσει το Μέτωπο, ούτε να δώσει εντολή και να γίνει η σοσιαλιστική επανάσταση, δίχως την ενεργητική δράση και πρωτοβουλία πλατύτερων λαϊκών μαζών.

Το Κόμμα μπορεί να εμπνεύσει την πρωτοπόρο και επαναστατική δράση των λαϊκών μαζών, μπορεί να δώσει την ώθηση στη δημιουργία του Μετώπου, όμως δε θα είναι έργο μόνο των κομμουνιστών. Ακόμα και σε συνθήκες απότομης ανόδου του κινήματος, δεν είναι δυνατό στις συνθήκες του καπιταλισμού να ευθυγραμμίζεται η μεγάλη πλειοψηφία του λαού με την ιδεολογία, το Πρόγραμμα του Κόμματος. Μπορεί να ασκεί ηγετικό ρόλο στο λαϊκό κίνημα, με την έννοια ότι αναγνωρίζεται ο ρόλος του στην πρώτη γραμμή του αγώνα, το εμπιστεύονται ευρύτερες λαϊκές μάζες, και εκείνες που δεν ασπάζονται την κοσμοθεωρία μας και τη συνολική πολιτική μας.

Η παρακάτω ιδέα του Λένιν, τηρουμένων των αναλογιών, μπορεί να συνδεθεί και με τη δράση ολόκληρου του Κόμματος (1). Στα 1915 τόνιζε ότι "οι βουλευτές δεν έλαμπαν ούτε με τη χωρίς προηγούμενο ρητορεία, ούτε με τις "επισκέψεις" στα αστικά, διανοουμενίστικα σαλόνια, ούτε με την "καπατσοσύνη" του "Ευρωπαίου" δικηγόρου και του κοινοβουλευτικού άνδρα, αλλά με τους δεσμούς τους με τις εργατικές μάζες, με τη γεμάτη αυταπάρνηση δουλιά στις μάζες, με την εκπλήρωση της ταπεινής, άσημης, βαριάς, άχαρης και πολύ επικίνδυνης δουλιάς του παράνομου προπαγανδιστή και οργανωτή".

Η έννοια της ελευθερίας γνώμης και κριτικής δεν είναι μια αφηρημένη έκφραση, αποσπασμένη από τη συνολική ζωή και τα καθήκοντα του Κόμματος. Αναπτύσσεται στα πλαίσια της ιδεολογίας και του Προγράμματος του Κόμματος, με βάση και τις αρχές λειτουργίας του.

Οπως συμβαίνει με όλες τις συγκεκριμένες καταστατικές υποχρεώσεις, έτσι και στο ζήτημα αυτό δεν πρέπει ο τύπος να τρώει την ουσία. Η ελευθερία γνώμης και κριτικής ασκείται με ολοκληρωμένο και αποτελεσματικό για όλο το Κόμμα τρόπο, όταν βασίζεται στη γνώση, στην πείρα από τη δραστήρια συμμετοχή στη δράση του Κόμματος και του κινήματος. Οταν η γνώμη διαμορφώνεται σε στενή σχέση με τις πλατιές λαϊκές μάζες στο χώρο εργασίας και κατοικίας.

Το δικαίωμα της ελεύθερης έκφρασης της γνώμης δεν είναι ένα δικαίωμα χωρίς κανένα απολύτως περιορισμό. Υπάρχει ένας και μόνο περιορισμός: Να ασκείται με τέτοιο τρόπο ώστε να συμβάλλει στη συλλογικότητα και τη διαμόρφωση ολοκληρωμένων, όσο γίνεται, αποφάσεων. Ορισμένες πλευρές θίγονται ενδεικτικά:

• Η προσπάθεια για τεκμηρίωση της γνώμης, ιδιαίτερα μάλιστα αν εκφράζει μια διαφορετική άποψη ή προτείνει ένα διαφορετικό χειρισμό σε κάποιο σοβαρό ζήτημα.
• Η τεκμηριωμένη απάντηση - αντιπαράθεση με λαθεμένες γνώμες είναι εντελώς απαραίτητη και αναγκαία. Η δημοκρατία εκφράζεται και με τη δυνατότητα έκφρασης διαφωνίας, αλλά και με την κριτική τοποθέτηση στις διαφορετικές και λαθεμένες απόψεις. Με την υπεράσπιση των κομματικών αποφάσεων από λαθεμένες απόψεις και πρακτικές. Αρκεί να γίνεται με τρόπο που δε θίγει την προσωπικότητα των συντρόφων που διαφωνούν. Οι σύντροφοι που διαφωνούν δεν πρέπει να εκλαμβάνουν την κριτική των απόψεών τους ως απαγόρευση του δικαιώματος να εκφραστεί μια σοβαρή διαφωνία. Είναι επιζήμια και επικίνδυνη η ανοχή απέναντι σε παραβιάσεις του Καταστατικού ή σε λαθεμένες απόψεις, ιδιαίτερα όταν εμφανίζεται ανάμεσα σε στελέχη, για διάφορους λόγους, όπως, π.χ., μήπως δυσκολευτούν οι προσωπικές σχέσεις. Η συντροφική κριτική δεν πρέπει και δεν μπορεί να επηρεάζει τις προσωπικές και κομματικές σχέσεις, αντίθετα τις ενισχύει και τις αναπτύσσει.
• Η αποφασιστικότητα στην υπεράσπιση μιας γνώμης δε σημαίνει πείσμα και προκαταβολική άρνηση, να την απαρνηθεί ή να την τροποποιήσει ο σύντροφος ή η συντρόφισσα που την προβάλλει. Η συλλογική σκέψη είναι ανώτερη και με μεγαλύτερο κύρος σε σχέση με τους περιορισμούς που έχει μια προσωπική γνώμη, που στηρίζεται σε περιορισμένες εμπειρίες, γνώσεις και πληροφορίες.
• Η κατάθεση μιας γνώμης, η απαίτηση για συζήτηση κάποιου θέματος πρέπει να ασκείται με δημιουργικό τρόπο, ώστε να προκύπτουν πρακτικά αποτελέσματα. Από την άποψη αυτή χρειάζεται να τίθεται στον κατάλληλο χρόνο, ανάλογα και με το συγκεκριμένο θέμα συζήτησης, ανάλογα με την επικαιρότητά του. Να παίρνονται υπόψη οι αποφάσεις του Συνεδρίου ή άλλων κομματικών σωμάτων, που καθορίζουν γενικές επιλογές και βασικά καθήκοντα. Το Καταστατικό προβλέπει σε τακτά διαστήματα να επανεξετάζονται ορισμένα θέματα, να κρίνονται τα καθοδηγητικά όργανα, ακόμα υπάρχει δυνατότητα να εξετάζονται συλλογικά και νέα προβλήματα που ανακύπτουν, π.χ., με Συνέδριο, ή άλλα Σώματα, συνδιασκέψεις.
• Η ελευθερία γνώμης και κριτικής συνεπάγεται και την ελευθερία να επαναφέρει το μέλος του Κόμματος ένα ζήτημα ή ένα θέμα που για διάφορους λόγους έχει απορριφθεί από την Κομματική Οργάνωση ή το καθοδηγητικό όργανο στο οποίο μετέχει. Συμβαίνει, χρήσιμες απόψεις και κριτικές παρατηρήσεις, προτάσεις και ιδέες να απορρίπτονται ή γιατί δεν έχουν μελετηθεί, ή γιατί δεν κρίθηκαν ώριμες. Η επαναφορά βοηθάει να διορθωθούν τέτοια ζητήματα.

Ωστόσο, το δικαίωμα της επαναφοράς δεν είναι απεριόριστο. Η συνεχής επαναφορά ζητημάτων που έχουν απορριφθεί, χωρίς στο μεταξύ να έχουν προκύψει νέες πλευρές, όχι μόνο δε βοηθά, αλλά σε ορισμένες περιπτώσεις δυσκολεύει τη συλλογική δουλιά, αποπροσανατολίζει.

Το Καταστατικό ορίζει ότι το ΚΚΕ είναι κόμμα "ομοϊδεατών εθελοντών". Αυτό δε σημαίνει ότι η προσφορά του μέλους του Κόμματος και η πειθαρχία στις αποφάσεις είναι υπόθεση προσωπική, εθελοντική. Η ένταξη είναι θέμα ελεύθερης και συνειδητής προσωπικής επιλογής. Αυτό σημαίνει ότι γίνεται με αποδοχή των αρχών και κανόνων λειτουργίας, με γνώση της υποχρέωσης ότι πρέπει ο καθένας και η καθεμιά να παλεύει και να ενδιαφέρεται για την εφαρμογή των αποφάσεων της πλειοψηφίας.

Η ιδιότητα του κομματικού μέλους δε συνεπάγεται υποχρεώσεις μόνο απέναντι στο Κόμμα, είναι συνυφασμένη με υποχρεώσεις απέναντι στην εργατική τάξη, το λαό, το λαϊκό κίνημα γενικότερα.

Ο αποφασιστικός, κινητήριος ρόλος της κριτικής

Το βασικό περιεχόμενο του όρου κριτική είναι η κριτική εξέταση της δουλιάς και δράσης του Κόμματος, των οργάνων, των ΚΟΒ. Η κριτική έχει αξία και αποτέλεσμα όταν συνδυάζεται με τη συμμετοχή στην πρακτική δουλιά, που δίνει τα όπλα κρίσης των αποφάσεων, του τρόπου και των μεθόδων δράσης. Στα πλαίσια της κριτικής εξέτασης της δουλιάς και της πρακτικής δράσης εντάσσεται και η κριτική των προσώπων.

Στόχος της κριτικής πρέπει να είναι ο πραγματικός έλεγχος, τα πραγματικά γεγονότα και όχι οι υποκειμενικές διαθέσεις και τάσεις, οι προσωπικές συμπάθειες ή αντιπάθειες. Στη δοκιμασία της κριτικής έχει αξία να μπαίνουν βασικά πολιτικά γεγονότα και πράξεις και όχι οι μικροδιενέξεις, επιμέρους αδυναμίες και προβλήματα. Ωστε η κριτική να αποτελεί κινητήρια δύναμη στη γενικότερη πολιτική του Κόμματος και στα βασικά καθήκοντα που προωθεί σε κάθε φάση.

Αφορά διαφορετικές απόψεις που εκφράζονται συστηματικά, ιδιαίτερα όταν εκδηλώνονται για μεγάλο διάστημα από τους ίδιους συντρόφους, όταν δηλαδή υποδηλώνουν ύπαρξη διαφωνίας σε ζητήματα σημασίας, που αφορούν κεντρική ή τοπική επιλογή. Δεν αναφερόμαστε σε διαφορετικές προτάσεις ή σκέψεις σε ζητήματα της τρέχουσας δουλιάς, περιορισμένης σημασίας.

Η συστηματική διαφωνία όταν εμφανίζεται στα στελέχη έχει βαρύνουσα σημασία, επιδρά στη λειτουργία και απόδοση των καθοδηγητικών οργάνων, ακόμα και στη συνολική δουλιά, ανάλογα και με τη στάση στις αποφάσεις.

Αυτό που προέχει είναι να συζητούνται τα αίτια των διαφορετικών απόψεων, τι είναι εκείνο που τις προκαλεί. Η συζήτηση των διαφορετικών απόψεων με ιδεολογικά και πολιτικά κριτήρια συμβάλλει στον εντοπισμό των προβλημάτων, διευκολύνει τη δημιουργία καλής ατμόσφαιρας για συζήτηση, περιορίζει τη δυνατότητα να πάρει η συζήτηση μορφή αντιπαράθεσης και διένεξης. Ο Λένιν έλεγε χαρακτηριστικά "ναι στη διαμάχη (όταν βεβαίως έχει αντικείμενο), όχι στη διάλυση".

Το κύριο και βασικό είναι να κατακτηθεί η ουσιαστική συζήτηση στο επίπεδο της ΚΟΒ, πράγμα που σήμερα είναι εξαιρετικά αδύνατο. Η δε γίνεται συζήτηση και αντίλογος, οπότε κουκουλώνονται τα προβλήματα, ή παίρνει τη μορφή διαμάχης και οξυμένης διένεξης, με αποτέλεσμα, είτε οι διαφωνούντες να αισθάνονται μειωμένοι, είτε να είναι ελεύθεροι να δυσκολεύουν τη λειτουργία της ΚΟΒ, παρεμβάλλοντας σε κάθε ευκαιρία τη διαφωνία τους.

Μπορεί μια λαθεμένη και αρνητική κριτική να περιέχει ορισμένα στοιχεία αλήθειας, με την έννοια ότι είναι δυνατό διαφορετικές απόψεις να προέρχονται από μια γενίκευση επιμέρους προβλημάτων. Εστω και αν απορριφθεί μια λαθεμένη άποψη, μπορεί να αξιοποιηθεί η πείρα της συζήτησης ή τα επιμέρους θετικά στοιχεία, που ενδεχόμενα μια άλλη άποψη μπορεί να περιέχει.

Σε ορισμένες περιπτώσεις η εκδήλωση μιας ζωηρής διαφωνίας μπορεί να οφείλεται σε έλλειψη ενημέρωσης ή σε στρεβλή ενημέρωση, σε παραπληροφόρηση έξω από το συγκεκριμένο χώρο που εμφανίστηκε το ένα ή το άλλο πρόβλημα. Οπως επίσης μπορεί να οφείλεται σε απόκρυψη λαθών, ή σε άρνηση αναγνώρισης λαθών από στελέχη ή καθοδηγητικά όργανα.

Στο χαρακτήρα και την ιστορική αποστολή του Κόμματος ενυπάρχει το στοιχείο της πρωτοβουλίας, ως χαρακτηριστικό, ως ανάγκη και απαίτηση. Αν το αντιμετωπίσουμε με εκκλήσεις, δεν κάνουμε τίποτε. Θα καλλιεργήσουν το πνεύμα και τη διάθεση πρωτοβουλίας οι λιγότεροι, αυτοί που για διάφορους λόγους τολμούν, είτε από χαρακτήρα, είτε από τον τρόπο ζωής τους, είτε λόγω ατομικών χαρισμάτων και επιδεξιότητας. Σε αυτές όμως τις περιπτώσεις η πρωτοβουλία δε συνεπάγεται πάντα και την ορθή επιλογή ή ότι οδηγεί στην αναβάθμιση της συνολικής δουλιάς.

Το πνεύμα της πρωτοβουλίας αναπτύσσεται όταν βασίζεται σε ένα αναγκαίο επίπεδο γνώσης, αφομοίωσης της πολιτικής και ιδεολογίας μας, στη σταθερή σύνδεση με τις λαϊκές μάζες. Οταν στηρίζεται στην ενθάρρυνση και παρόρμηση από τα καθοδηγητικά όργανα, όταν οι αποφάσεις είναι έτσι επεξεργασμένες ώστε να καλλιεργούν και να αφήνουν περιθώρια στην ανάπτυξη της πρωτοβουλίας, π.χ., των ΚΟΒ, των μελών.

Η απουσία πρωτοβουλίας δε δείχνει πάντα ανικανότητα - όπως πιστεύεται συνήθως - εκφράζει σε αρκετές περιπτώσεις έλλειψη δημιουργίας προϋποθέσεων ώστε αυτή να εκδηλώνεται.

Το πνεύμα της πρωτοβουλίας μπορεί να εκφραστεί με τη δημιουργική εφαρμογή των κατευθύνσεων και αποφάσεων. Κυρίως φαίνεται όταν το στέλεχος ή το μέλος του Κόμματος καλείται με δική του ευθύνη, όταν ανακύπτει ένα νέο ζήτημα, να δίνει τη σωστή λύση, στα πλαίσια των γενικότερων θέσεων του Κόμματος. Συμβαίνει να εμφανίζονται προβλήματα για τα οποία δεν υπάρχει από τα πριν συγκεκριμένη προετοιμασία και καθοδήγηση, ώστε να έχει προκαθοριστεί ο χειρισμός, πράγμα που δεν είναι αναγκαίο σε αρκετές περιπτώσεις. Αλλωστε, η ζωή είναι και θα είναι πολύ πιο πλούσια από τις προβλέψεις μας, από τις εκτιμήσεις ή την πείρα που έχουμε αποκτήσει σε συγκεκριμένα ζητήματα και χειρισμούς.

Η γνώση της πολιτικής και της τακτικής του Κόμματος δίνει σιγουριά στο στέλεχος και στο μέλος, ένα είδος αυτοπεποίθησης να χειριστεί ζητήματα, ή να αναλάβει νέες δραστηριότητες. Η λειψή γνώση, η έλλειψη ενημέρωσης και πείρας συνήθως αναστέλλει και κουμπώνει.

Το πνεύμα πρωτοβουλίας δε συγκρούεται με το συλλογικό χαρακτήρα της δουλιάς. Βεβαίως, η πρωτοβουλία πρέπει να ασκείται με αυξημένο αίσθημα ευθύνης, ώστε να αποφεύγεται ένας προσωπικός χειρισμός να έρχεται σε αντίθεση με τις κομματικές αποφάσεις, ή να δεσμεύει προκαταβολικά σε μια τοποθέτηση ή ενέργεια που τυχόν δεν πρέπει. Ο φόβος ή ο κίνδυνος μια πρωτοβουλία να μη φέρει τα αναμενόμενα αποτελέσματα ή ακόμα και να οδηγήσει σε λάθη δεν πρέπει να καλλιεργεί μια στάση αποφυγής πρωτοβουλιών και ανάληψης ευθυνών. Απαιτεί επαγρύπνηση, μέτρημα από όλες τις πλευρές τι και πώς θα γίνει.

Αλλωστε, σχετικά λίγες και εξαιρετικές θα είναι οι περιπτώσεις που δεν μπορεί να αναζητηθεί μια δεύτερη γνώμη, η γνώμη του Γραφείου της ΚΟΒ ή του παραπάνω οργάνου, η γνώμη του καθοδηγητή, ώστε με μεγαλύτερη σιγουριά και βεβαιότητα να πραγματοποιηθεί και να δοκιμαστεί μία νέα σκέψη.

Η καθοδήγηση του Κόμματος, τα όργανα οφείλουν να θέτουν σε όλο το Κόμμα θέματα γενικότερης σημασίας, όχι με στόχο την απλή ενημέρωση, αλλά πριν απ' όλα την ουσιαστική συζήτηση και την επεξεργασία αποφάσεων, ή την έγκριση αποφάσεων. Δεν ξεχνάμε την πείρα του Κόμματός μας ειδικά την περίοδο '89 - '91 όταν δεν τέθηκαν έγκαιρα υπόψη όλων των κομματικών δυνάμεων τα προβλήματα που είχαν ανακύψει στην ΚΕ και στην ΚΝΕ. Για το ζήτημα αυτό έχει γίνει αυτοκριτική της ΚΕ και έχει επικυρωθεί από το 14ο Συνέδριο.

Ο όρος ενημέρωση αναφέρεται εδώ με πιο συγκεκριμένο και ειδικό περιεχόμενο, ως ανάγκη και υποχρέωση, τα μέλη του Κόμματος να γνωρίζουν όλες τις αναγκαίες πληροφορίες ή ειδικά ζητήματα που είναι αναγκαία για τον προσανατολισμό τους στη δουλιά. Η ενημέρωση δεν είναι αυτοσκοπός, δε γίνεται για να ικανοποιεί βεβαίως την απλή περιέργεια ή τις απορίες, αλλά για να μπορεί το κομματικό μέλος να ασκεί τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις του. Η ενημέρωση σε ένα ζήτημα μπορεί να αφορά όλο το Κόμμα, μπορεί όμως να είναι συγκεκριμένου τοπικού ενδιαφέροντος.

Οι αρνητικές εμπειρίες δεν πρέπει να οδηγούν σε μια εύκολη γενίκευση του τύπου ΝΑ ΤΑ ΞΕΡΟΥΜΕ ΟΛΑ. Μια τέτοια άποψη τόσο γενική, χωρίς ιεράρχηση, μπορεί να οδηγήσει στον εκφυλισμό της ενημέρωσης, με την έννοια ότι δεν είναι δυνατό να φορτώνεται η ΚΟΒ με όγκο πληροφοριών και ειδικών ζητημάτων που δεν έχουν ιδιαίτερη σημασία.

Η ενημέρωση των ΚΟΒ γίνεται πολύπλευρα και πολύμορφα, ανάλογα με τη φύση των ζητημάτων, δεδομένου ότι ο όγκος των πληροφοριών ή των ζητημάτων σήμερα έχει αυξηθεί σημαντικά.

Το πρόβλημα της ενημέρωσης δεν είναι εσωκομματικό μόνο ζήτημα. Τέτοια ανάγκη υπάρχει και για τους φίλους και οπαδούς του Κόμματος, ανθρώπους που συνεργαζόμαστε σε διάφορα μέτωπα πάλης. Ωστε και αυτοί να έχουν τις αναγκαίες πληροφορίες.

Ο "Ριζοσπάστης" αποτελεί αναντικατάστατο μέσο για την άμεση και ενιαία ενημέρωση των κομμουνιστών και κομμουνιστριών για γεγονότα και χειρισμούς του Κόμματος, για επίκαιρα ζητήματα που γεννά η καθημερινότητα. Ενας μεγάλος όγκος αναγκαίων και πολύτιμων πληροφοριών, συλλογικής πείρας, περνάει καθημερινά μέσα από το "Ριζοσπάστη". Μπορεί να γίνει πιο πλούσιος και αποτελεσματικός με την αύξηση της αρθρογραφίας γύρω από την κομματική ζωή, τις θέσεις των Τμημάτων της ΚΕ, την πείρα των στελεχών και των οργανώσεων. Βεβαίως, υπάρχουν ζητήματα, γεγονότα ή πληροφορίες, που για διάφορους λόγους δεν είναι δυνατόν να δοθούν από το "Ριζοσπάστη". Η εσωκομματική ενημέρωση απαιτεί οργάνωση και αναζήτηση του καλύτερου τρόπου ή των καλύτερων μεθόδων ώστε να γίνεται συστηματικά, να μην παραλείπεται μέσα στο φόρτο των τρεχόντων καθηκόντων.

Είναι πρόβλημα ότι ένα πολύ μεγάλο μέρος των κομματικών μελών δεν ενημερώνεται για διάφορα ζητήματα που είναι χρήσιμο και πρέπει να έχει γνώση και κρίση. Το πρώτο και το βασικό είναι όργανα και στελέχη προσωπικά να έχουν συνεχή ανησυχία, προσανατολισμό, να ενημερώνουν, να πληροφορούν και όπου χρειάζεται να παίρνουν γνώμη για συγκεκριμένα ζητήματα. Η απουσία μιας τέτοιας ανησυχίας προκαλεί σοβαρά προβλήματα, δυσκολεύει τη σωστή λειτουργία των οργανώσεων και την πιο ουσιαστική σχέση του μέλους με το Κόμμα γενικά. Προκαλεί δικαιολογημένα δυσαρέσκεια, καλλιεργεί έδαφος το μέλος του Κόμματος να αισθάνεται αποκομμένο από σημαντικές πληροφορίες και γνώση ζητημάτων ή καταστάσεων που αν τα γνωρίζει μπορεί να βοηθήσει στην έγκαιρη αντιμετώπισή τους.

Το θέμα της ενημέρωσης ειδικά στις σημερινές συνθήκες είναι αρκετά σύνθετο, έχει σοβαρές δυσκολίες, που όμως δεν είναι καθόλου αξεπέραστες.

Ορισμένες σκέψεις και πλευρές

Προκύπτει ανάγκη επιλογής, ποιες αποφάσεις, ποια ζητήματα πρέπει να συμπεριληφθούν στην ενημέρωση, ώστε αυτή να μην παίρνει τυπικό χαρακτήρα, να μην περιλαμβάνει ζητήματα περιορισμένης και δευτερεύουσας σημασίας. Ο όγκος των πληροφοριών δεν είναι το κύριο κριτήριο, αλλά η ποιότητα της ενημέρωσης και των πληροφοριών, ανάλογα με τις ανάγκες των οργανώσεων, ανάλογα ακόμα και με τις ιδιαίτερες ανάγκες ορισμένων οργανώσεων. Να επιλέγεται η διαδικασία και ο τρόπος της ενημέρωσης.

Για να αποφεύγονται οι υποκειμενισμοί, η ενημέρωση οργανώνεται υπεύθυνα από το όργανο, με γραπτά σημειώματα. Με τη δημιουργία ενός λειτουργικού αρχείου αποφάσεων και ενημερωτικών σημειωμάτων.

Η καλή οργάνωση της συνεδρίασης οργάνων και ΚΟΒ μπορεί να βοηθήσει να εξοικονομηθεί χρόνος, ώστε να γίνεται συστηματική ενημέρωση για ειδικά ζητήματα και αποφάσεις.

Η διαδικασία της ενημέρωσης, επίσης, γίνεται μέσα από τη συζήτηση συγκεκριμένων ζητημάτων που απασχολούν την ΚΟΒ ή ένα όργανο. Π.χ. συζητώντας θέματα παιδείας, ή γενικότερα πολιτικά ζητήματα, μπορεί να συμπεριληφθούν και ειδικά ενημερωτικά ζητήματα, αναγκαίες πληροφορίες, ώστε η ενημέρωση να πιάσει τόπο και να συνδεθεί με τη συγκεκριμένη δράση.

Προκύπτει επίσης ανάγκη, η ενημέρωση να οργανώνεται στον κατάλληλο χρόνο, αν δεν πρόκειται για ζητήματα άμεσης σημασίας. Το καθοδηγητικό όργανο, ο καθοδηγητής κρατά συστηματικά σημειώσεις για το ποια ζητήματα πρέπει να φτάσουν ως την ΚΟΒ, να μην τα ξεχνά, να μην παίρνει η ενημέρωση ρουτινιάρικο και πρόχειρο χαρακτήρα.

Η ενημέρωση υπηρετεί τη συνολική κομματική δουλιά, της δίνει πρόσθετα εφόδια, ανεβάζει τη συλλογικότητα και την εσωκομματική δημοκρατία, βοηθάει να κατανοείται η αίσθηση της συνέχειας, άρα και μέσω αυτής μπορεί να δυναμώνει ο έλεγχος και η κριτική εξέταση της πείρας.

Σημαντικές ΚΑΙ ΕΠΙΚΑΙΡΕΣ οι λενινιστικές υποδείξεις για τη σημασία που έχει η αφοσίωση στο Κόμμα, στη θεωρία και τους σκοπούς του, στα συμφέροντα του λαού, στα διεθνιστικά συμφέροντα της εργατικής τάξης και των λαών. Η μεγάλη σημασία στη σταθερότητα στις ιδεολογικές αρχές, στις αρχές συγκρότησης και λειτουργίας του Κόμματος, η σταθερή και συνεπής υπεράσπιση των αρχών.

Περισσότερες προϋποθέσεις ανάπτυξης έχει το στέλεχος που κατανοεί και συμφωνεί με την πολιτική του Κόμματος, που έχει συνείδηση της σημασίας πιστής και απαρέγκλιτης τήρησης του Καταστατικού, σέβεται την κομμουνιστική πειθαρχία, κάνει ειλικρινή αυτοκριτική.

Κεντρικό μόνιμο ζήτημα η πολιτική για την ανάδειξη εργατικών στελεχών ώστε να μην παραβιάζεται η κοινωνική σύνθεση του Κόμματος, ιδιαίτερα των οργάνων, της ΚΕ.

Η ανάδειξη γυναικείων στελεχών παίζει αποφασιστικό ρόλο στη δουλιά του Κόμματος στις γυναίκες, στην αντιμετώπιση των ιδιαίτερων δυσκολιών που έχουν στην πολιτικοποίηση και ενεργητική συμμετοχή στην καθημερινή δράση.

Ο Λένιν μιλώντας για τα στελέχη κατά πρώτο αναφέρεται στο ταλέντο του οργανωτή. Είναι από τις πιο σημαντικές και ενδιαφέρουσες επισημάνσεις που διατηρεί και σήμερα την επικαιρότητά της. Δεν αφορά τα λεγόμενα οργανωτικά στελέχη, αλλά το σύνολο των στελεχών, που έχουν καθήκον να οργανώνουν την πάλη, τη δράση, την ανάπτυξη του Κόμματος κλπ.

Ο Λένιν προσδιόριζε το οργανωτικό ταλέντο:

• Ως ικανότητα να βλέπεις, να έχεις διορατικότητα, να καταλαβαίνεις. Το οργανωτικό ταλέντο δεν έχει σχέση με τη μανία του σχεδιασμού. Αντίθετα, απαιτείται το στέλεχος με μια λέξη ή με τις λιγότερες λέξεις να προσανατολίζει και να επιλύει ζητήματα χωρίς περιττές διαδικασίες. Οσο μειώνονται οι ξεχωριστές και επείγουσες εντολές, τόσο αναδεικνύεται και καλλιεργείται η αποτελεσματικότητα της δουλιάς.
• Ως ικανότητα διαχωρισμού των ουσιωδών από τα επουσιώδη. Λιγότερη "καθοδήγηση" και περισσότερο ιδεολογικοπολιτική και πρακτική δουλιά που καθοδηγεί. Να μη χάνεται το στέλεχος σε πληθώρα αναλυτικών καθηκόντων. Να κατακτά την ικανότητα του πολιτικού αισθητηρίου.
• Ως τόλμη ανάθεσης καθηκόντων σε άλλους συντρόφους και συντρόφισσες, τόλμη στην ανάδειξη και εύστοχη διάταξη στελεχών. Είναι η αρετή της αντικειμενικής εκτίμησης των προσώπων με περιορισμό ως και εξάλειψη κάθε στοιχείου υποκειμενισμού και ιδιαίτερα πνεύμα φιλικότητας. Ως ικανότητα ελέγχου της καταλληλότητας ανθρώπων.

Βεβαίως η ικανότητα του στελέχους καλλιεργείται και αναπτύσσεται μέσα στη δράση. Περισσότερες προϋποθέσεις ανάπτυξης έχει εκείνο το στέλεχος που δεν επαναπαύεται, δεν αισθάνεται αυτάρκεια και επάρκεια. Συνεχώς ενδιαφέρεται να τελειοποιεί τη δουλιά του, ακούει και παίρνει υπόψη την κριτική, τη δέχεται, δεν αντιδρά εγωιστικά, ακόμα και όταν γίνεται στόχος υπερβολικής και άδικης - κατά την κρίση του - κριτικής.

Η αξιολόγηση των στελεχών δεν μπορεί να είναι στατική, πώς δηλαδή εμφανίζεται σήμερα, ούτε να γίνεται ένα τυπικό ισοζύγιο των θετικών και αρνητικών πλευρών, αδυναμιών του.

Είναι δυνατόν ορισμένες αδυναμίες και ελλείψεις που εμφανίζει ένα υποψήφιο για ανάδειξη στέλεχος να διορθώνονται στην πορεία ή να μην είναι καθοριστικές για την αξιοποίησή του. Σημασία έχει αν το συγκεκριμένο στέλεχος δέχεται και αξιοποιεί τη συνολική βοήθεια, παίρνει όπως λέμε "από βοήθεια". Δηλαδή πρέπει να παίρνονται υπόψη όλα τα χαρακτηριστικά του και εκείνα που πλησιάζουν ή εκπληρώνουν τις απαιτήσεις, αλλά και η δυνατότητα να διαμορφωθούν θετικά χαρακτηριστικά στην πορεία με την κατάλληλη βοήθεια, τη συλλογικότητα, τον έλεγχο και τη συντροφική κριτική.

Ορισμένες όμως αδυναμίες και ελαττώματα μπορεί να αποδειχθούν καθοριστικά για τη συνολική πορεία και την αποδοτικότητα ενός στελέχους, να ακυρώνουν πλεονεκτήματα και προτερήματα που έχει. Η εγωιστική στάση, η φιλοδοξία, η αρνητική στάση στην κριτική, ο αυταρχισμός, η υποτίμηση των αρχών λειτουργίας του Κόμματος, η αγνόηση και υποτίμηση της αναντικατάστατης αξίας της συλλογικότητας, η μανία της κριτικής, η διάθεση επιβολής των προσωπικών απόψεων με κάθε μέσο, η ανεύθυνη συζήτηση έξω από τα όργανα, είναι ελαττώματα που μπορεί να γείρουν την πλάστιγγα αρνητικά και να ακυρώσουν την όποια ικανότητα ή πείρα έχει ένα στέλεχος.

Εξαιρετική σημασία έχει η λενινιστική υπόδειξη για το συνδυασμό της μαστοριάς του έμπειρου κομματικού στελέχους με μακρόχρονη κομματική πείρα και θητεία με τη ζωντάνια του νέου. Για το Κόμμα μας η υπόδειξη αυτή έχει ακόμα μεγαλύτερη σημασία λόγω πρόσθετων προβλημάτων που γεννήθηκαν με τα κενά στις γενιές, λόγω της διάλυσης των κομματικών οργανώσεων και της διπλής κρίσης που περάσαμε (1968, 1991). Το πρόβλημα αυτό δεν το προσέχουμε όσο χρειάζεται, παρά το γεγονός ότι έχουμε πρόσφατη αρνητική πείρα. Δεν αξιοποιούμε όσο χρειάζεται την πείρα συντρόφων που έχουν μεγάλη κομματική ηλικία, με την ατομική συνεργασία, με τη συμμετοχή τους σε κομματικές δουλιές, που μπορεί να προσφέρουν με σκέψεις, υποδείξεις και παρατηρήσεις, με τη διαπαιδαγωγητική τους στάση.

Σημαντικές πλευρές ακόμα είναι:

1) Η προσωπική επαφή του στελέχους, του μέλους με τις μάζες.

2) Το σύστημα κομματικής μόρφωσης και επιμόρφωσης για τα στελέχη.

3) Η ειδίκευση στελεχών σε συγκεκριμένους τομείς δουλιάς, απαραίτητη - εκτός των άλλων - και για τη ζωντανή και ολοκληρωμένη γενίκευση της πείρας. Η σημασία της λογοδοσίας και του ελέγχου της ειδικής δουλιάς για τη γενικότερη υπόθεση.

Η μαρξιστική λενινιστική διδασκαλία δίνει ιδιαίτερη σημασία στο ρόλο της ΚΟΒ, ως θεμέλιου και έκφρασης του Κόμματος. Το ΚΚ είναι το μοναδικό κόμμα που δίνει θεμελιακή σημασία στο ρόλο της ΚΟΒ. Κανένα αστικό ή μικροαστικό κόμμα, όσο και αν νιώθει την ανάγκη να έχει κάποιες υποτυπώδεις οργανώσεις, ώστε να μπορεί να ενσωματώνει το λαό στην πολιτική τους, δε δίνει δικαιώματα στη βάση. Αντίθετα, τη φοβάται γιατί λόγω της σύνθεσής της είναι δυνατό να υιοθετήσει ιδέες σε αντίθεση με την ηγεσία.

Οι διαφοροποιήσεις στον πολιτικό συσχετισμό, οι διεργασίες συνείδησης υλοποιούνται κυρίως από τη δράση της ΚΟΒ ως έκφρασης του Κόμματος στο χώρο της.

Αν και μόνιμα γίνεται λόγος για το ρόλο της ΚΟΒ εντούτοις η λειτουργία που υπάρχει σήμερα έχει στενέψει ανησυχητικά το ρόλο και το έργο της. Το πρόβλημα αυτό αντανακλά το επίπεδο της καθοδήγησης από την πλευρά της ΚΕ και των ενδιάμεσων οργάνων που έχουν άμεση ευθύνη για τις ΚΟΒ.

Κωδικοποιώντας το ρόλο της ΚΟΒ μπορούμε να αναφέρουμε:

1) Γνώση χώρου, προβλημάτων που απασχολούν ή υπάρχουν ανεξάρτητα αν και πώς συνειδητοποιούνται από τις λαϊκές μάζες. Γνώση του συγκεκριμένου συσχετισμού, της δράσης των άλλων δυνάμεων και ιδιαίτερα του μαζικού κινήματος.

2) Επεξεργασία θέσεων για τα προβλήματα του χώρου, ιδιαίτερα για αυτά που έχουν κυρίως τοπικό χαρακτήρα, αλλά και εξειδίκευση των γενικότερων στο χώρο. Προσοχή στις γενικές υποδείξεις και εκτιμήσεις που μετατρέπονται σε ιδιαίτερο σύνθημα.

3) Διάταξη δυνάμεων της ΚΟΒ και του κύκλου επιρροής σύμφωνα με τις ανάγκες, αλλά και με έμφαση στις ιδιαίτερες κατευθύνσεις του 15ου Συνεδρίου για τη δουλιά στην εργατική τάξη και τη νεολαία. Δείκτης η σύνδεση με την εργατική τάξη και τις λαϊκές μάζες, η ικανότητα καθοδήγησής τους, η ανάπτυξη των αγώνων, η συγκρότηση μετώπων πάλης, συσπείρωσης και συμμαχίας. Το ζήτημα είναι πώς αναπτύσσεται η κομματική επίδραση στις λαϊκές μάζες, η σωστή σχέση με τις μαζικές οργανώσεις.

Πώς συνδυάζεται ο καθοδηγητικός ρόλος της ΚΟΒ με τη στήριξη και ανάπτυξη της πρωτοβουλίας των μαζών. Δεν πρόκειται για δύο πλευρές σε αντιπαράθεση, αλλά σε διαλεκτική σχέση. Η εκτίμηση του ρόλου της πρωτοβουλίας των μαζών έχει άμεση σχέση με την κατάκτηση πρωτόβουλου ρόλου από την πλευρά της ίδιας της ΚΟΒ.

Αύξηση της σημασίας της πολιτικής καθοδήγησης των λαϊκών μαζών από την ΚΟΒ. Κατάκτηση ικανότητας πειθούς.

4) Ο τρόπος πραγματοποίησης συνελεύσεων, η ατομική χρέωση, η συζήτηση της συλλογικής και ατομικής πείρας. Πολιτικοποίηση της δράσης της ΚΟΒ. Αντιστοιχία κομματικής ζωής και δράσης με τις απαιτήσεις του 15ου Συνεδρίου, τις εξελίξεις και αντιθέσεις του χώρου.

5) Ο επιτελικός ρόλος του Γραφείου της ΚΟΒ και του γραμματέα. Να εμπνέει αγωνιστικό πάθος για τα καθημερινά ζητήματα, να φροντίζει να τα συνδέει με τους γενικότερους στόχους. Να μελετά και να κάνει υπόθεση της ΚΟΒ τα προβλήματα του μαζικού κινήματος, είτε αυτό είναι σε ύφεση, είτε σε στασιμότητα ή άνοδο. Ο ρόλος του στην κομμουνιστική διαπαιδαγώγηση, μεθοδικότητα στο καθήκον αυτό, μόνιμη δουλιά και όχι αντιμετώπιση σε ειδικές στιγμές.

6) Πώς αξιοποιείται η περίοδος δοκιμασίας του νέου κομματικού μέλους. Είναι μια περίοδος με ανοιχτές πόρτες για την κομμουνιστική διαπαιδαγώγηση, η δεκτικότητα είναι μεγαλύτερη. Οταν δεν αξιοποιείται η περίοδος της δοκιμασίας, τότε συσσωρεύονται προβλήματα, που πιο δύσκολα αντιμετωπίζονται στην πορεία.

Η κομματική οικοδόμηση στα εργοστάσια και τις επιχειρήσεις είναι το πιο αποφασιστικό βήμα για να διευρύνονται και να βαθαίνουν οι δεσμοί του κόμματος με την εργατική τάξη.

Ολη η εργατική τάξη δεν μπορεί να ανέβει στο επίπεδο του πρωτοπόρου τμήματος μέσα στον καπιταλισμό, αλλά και στις συνθήκες της σοσιαλιστικής οικοδόμησης, όπως έδειξε και η πείρα του 20ού αιώνα. Οι εργάτες και οι εργάτριες μπορούν να τείνουν προς το κόμμα της εργατικής τάξης, αλλά δε σημαίνει ότι ταυτίζονται με αυτό στο σύνολό τους. Το Κόμμα για να διευρύνει και να βαθύνει τους δεσμούς με την εργατική τάξη, πρέπει να ανεβάζει την ικανότητά της να οργανώνεται στα σωματεία και τις άλλες μαζικές οργανώσεις, να συγκροτεί εργατικές Κομματικές Οργανώσεις σε τόπους δουλιάς και κλάδους. Σήμερα είναι αδήριτη ανάγκη να δημιουργηθούν πολλές εργατικές ΚΟΒ, υπάρχει πρόβλημα και ποσότητας και ποιότητας. Στην εργατική τάξη ισχύει πολύ περισσότερο αυτό που έλεγε ο Λένιν, ότι η καλή οργάνωση δεκαπλασιάζει τις δυνάμεις.

Στις σημερινές συνθήκες το πρόβλημα της οικοδόμησης ΚΟΒ στα εργοστάσια και τις επιχειρήσεις ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΑ ΑΠΟ ΤΙΣ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΙΚΕΣ ΔΥΣΚΟΛΙΕΣ ΠΟΥ ΥΠΑΡΧΟΥΝ είναι πρώτης σημασίας καθήκον, στόχος που χωρίς υποχώρηση πρέπει να παλέψουμε. Αποτελεί μια από τις βασικές προϋποθέσεις στην προσπάθειά μας, στο μεγάλο αγώνα για την κατάκτηση επιρροής στην εργατική τάξη. Αποτελεί το Α και το Ω για το Κόμμα, να βρίσκεται εκεί που βρίσκεται η πλειοψηφία των συνειδητών εργατών που συμμετέχουν στην πολιτική ζωή.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Για μια πιο συστηματική δουλιά αυτομόρφωσης πάνω στη λενινιστική θεωρία για το προλεταριακό κόμμα νέου τύπου, σημειώνουμε την εξής βιβλιογραφία:

1. Β. Ι. ΛΕΝΙΝ: Για το προλεταριακό κόμμα νέου τύπου, εκδ. "ΣΕ".

2. Β. Ι. ΛΕΝΙΝ: Για τους κανόνες της κομματικής ζωής και τις αρχές κομματικής καθοδήγησης, εκδ. "ΣΕ".

3. Β. Ι. ΛΕΝΙΝ: Για τα συνδικάτα, εκδ. "ΣΕ".

4. Β. Ι. ΛΕΝΙΝ: Τι να κάνουμε; Από τις εκδόσεις "ΣΕ" σε μπροσούρα ή στα Απαντα ΛΕΝΙΝ 5η έκδοση, "ΣΕ", τόμος 6.

5. Β. Ι. ΛΕΝΙΝ: Ενα βήμα μπρος, δύο βήματα πίσω, από τις εκδόσεις "ΣΕ" σε μπροσούρα ή στα Απαντα ΛΕΝΙΝ 5η έκδοση, "ΣΕ", τόμος 9.

1 Β. Ι. Λένιν, Απαντα, ΣΕ, τόμος 26, σελ. 172 - 3 και 194 - 5.

2 Β. Ι. Λένιν, Απαντα, ΣΕ, τόμος 8, σελ. 385.

3 Β. Ι. Λένιν, Απαντα, ΣΕ, τόμος 14, σελ. 235.

29

Ορισμένες πλευρές, που διαδραματίζουν σοβαρό ρόλο στην άνοδο της επιρροής και του καθοδηγητικού ρόλου του Κόμματος στο εργατικό και γενικότερο λαϊκό κίνημα

1) Να εξετάζεται συστηματικά από όλο το Κόμμα πώς αναπτύσσεται η συνείδηση της εργατικής τάξης, με αφετηρία τα προβλήματα που τη συγκινούν. Πώς προσλαμβάνει τις θέσεις μας και τις θέσεις των άλλων κομμάτων, πώς θα βγάζει όσο γίνεται πιο σωστά πολιτικά συμπεράσματα. Να κατανικήσουμε την τάση να περιγράφουμε και να αναδείχνουμε τις δυσκολίες αποσπασμένες από το έδαφος των δυνατοτήτων και των αντιθέσεων που οξύνονται. Να μελετάμε και να αναδείχνουμε πώς θα ξεπεράσουμε ή θα μειώσουμε αυτές τις δυσκολίες, ποιες νέες λύσεις ή μέθοδες θα χρησιμοποιήσουμε, ή πόσο σταθερά εφαρμόζουμε τις δοκιμασμένες μέθοδες προσέγγισης της εργατικής τάξης και κομματικής οικοδόμησης.

2) Η δράση μας να συμβάλλει, ώστε η εργατική τάξη να κατανοεί ότι το μοναδικό μέσο για να καλυτερέψει τη θέση της είναι η πάλη ενάντια στην αστική τάξη και τους καπιταλιστές, με στόχο την πολιτική εξουσία.

Να κατακτά πείρα ότι η αλλαγή μιας κυβέρνησης από μια άλλη, που δρα στα πλαίσια του συστήματος, δεν εξαλείφει την κοινωνική αδικία. Να κατανοεί, στον ένα ή τον άλλο βαθμό, μέσα από την πείρα, τη σχέση μεταρρύθμισης και επανάστασης. Να χρησιμοποιεί τα κατάλληλα μέσα και μορφές πάλης που ανεβάζουν τη συνείδηση, διαπαιδαγωγούν, ατσαλώνουν.

Αποκτά μεγάλη σημασία η λενινιστική υπόδειξη, να αναδείχνουμε σε κάθε φάση, στα διάφορα επί μέρους μέτωπα δράσης, το βασικό κρίκο της αλυσίδας που διευκολύνει την αντιιμπεριαλιστική αντιμονοπωλιακή δράση, την αντιπαράθεση και σύγκρουση με το καπιταλιστικό σύστημα. Οπως τόνιζε ο Λένιν, και η πείρα του κομμουνιστικού κινήματος επιβεβαιώνει, τα γεγονότα που ζει ο λαός αποτελούν μια αλυσίδα. Η διάταξη των κρίκων της, ο τρόπος με τον οποίο δένεται ο ένας κρίκος με τον άλλο δεν είναι ίδιος σε κάθε φάση και σε κάθε τομέα. Η αλυσίδα των γεγονότων δε μοιάζει με "την απλή αλυσίδα που κατασκευάζει ο σιδεράς". Αρα, η επιλογή του βασικού κρίκου, η ιεράρχηση στόχων, μέσων, ενεργειών είναι σημαντικό και μόνιμα επίκαιρο ζήτημα.

Το Κόμμα προβάλλει στόχους και αιτήματα που συγκινούν και τραβούν στην πάλη τα πιο διαφορετικά στρώματα, που καταπιέζονται από τον ιμπεριαλισμό και τα μονοπώλια. Να φαίνονται οι αμοιβαίες σχέσεις ανάμεσα στις τάξεις. Π.χ., είναι έξω από τα πράγματα να μιλάμε για την εισοδηματική πολιτική και τη λιτότητα, χωρίς να δείχνουμε τα καπιταλιστικά κέρδη, τα προνόμια, το πώς αυτά διευρύνονται και μεγαλώνουν.

Οι λαϊκές μάζες, σε μεγάλο βαθμό, ταυτίζουν τη γενική πρόοδο της χώρας με τις οικονομικές διεκδικήσεις, γεγονός φυσιολογικό. Αλλωστε, όλες σχεδόν οι διεκδικήσεις έχουν οικονομικό υπόβαθρο. Μια τέτοια στάση, όμως, δε σημαίνει ότι έχει κατακτηθεί ή ότι είναι εύκολη η κατάκτηση ταξικής αντίληψης, συνείδησης.

Η πάλη γύρω από τα οικονομικά αιτήματα να βοηθάει στην πολιτική συνειδητοποίηση. Να συνδέεται αναπόσπαστα με τη δραστηριότητα για την καλλιέργεια ταξικής συνείδησης, την ανάδειξη της ουσίας της καπιταλιστικής εκμετάλλευσης, τη σχέση κεφαλαίου και εργασίας, την ύπαρξη της υπεραξίας. Τις κομμουνιστικές αξίες, την αναγκαιότητα και αναπόφευκτη επικράτηση του σοσιαλισμού μέσω της επαναστατικής δράσης της εργατικής τάξης και των πρωτοποριακών λαϊκών μαζών.

Σήμερα περισσότερο απ' ό,τι στο παρελθόν ο αγώνας για οικονομικές διεκδικήσεις φέρνει αντιμέτωπη την εργατική τάξη με την αστική τάξη συνολικά, και όχι μόνο με τον ξεχωριστό εργοδότη. Παρ' όλα αυτά, οι οικονομικές διεκδικήσεις (μισθοί, συντάξεις, επιδόματα, επιχορηγήσεις σε παιδεία, υγεία, γενικότερα στην κοινωνική πολιτική) δεν οδηγούν άμεσα και εύκολα στην αντίθεση και ρήξη με τις καπιταλιστικές σχέσεις. Στην καλύτερη περίπτωση, μπορεί να οδηγήσουν στην κατανόηση απλά του αιτήματος για μια απλή ανακατανομή πόρων, στη διανομή ενός μέρους των κερδών. Η αντίληψη αυτή δεν οδηγεί αυτόματα στη διαμόρφωση αντικαπιταλιστικής συνείδησης (δηλαδή στην κατανόηση της αναγκαιότητας ανατροπής της πολιτικής εξουσίας, στην επίλυση δηλαδή του "ποιος - ποιον").

Οταν "χάνει" η εργατική τάξη οικονομικά από μια αντιλαϊκή κυβέρνηση, δε σημαίνει υποχρεωτικά ότι χάνει και πολιτικά τη μάχη στις συνθήκες του καπιταλισμού. Με την έννοια ότι συσσωρεύει πολιτική πείρα, την οποία πρέπει και μπορεί να την αξιοποιεί για να προσδίδει αποτελεσματικότητα και προοπτική στους αγώνες της στην πορεία.

Επόμενα, απαιτείται πολιτική διαπαιδαγώγηση όσο γίνεται ευρύτερου τμήματος της εργατικής τάξης και των άλλων στρωμάτων, ώστε να μετριάζονται και να κατανικούνται οι τάσεις κόπωσης και απογοήτευσης, συμβιβασμού, όταν οι αγώνες δεν οδηγούν σε επίλυση προβλημάτων.

3) Αναδεικνύεται, ακόμα περισσότερο σήμερα, σε πρώτης γραμμής καθήκον η διαπαιδαγώγηση στις αρχές του προλεταριακού διεθνισμού. Το κομμουνιστικό και εργατικό κίνημα έχει πίσω του συσσωρευμένη μια τεράστια πείρα που άρχισε να διαμορφώνεται πριν 150 χρόνια με τη δημοσίευση του Κομμουνιστικού Μανιφέστου (1848) με την ίδρυση της Διεθνούς Ενωσης των Κομμουνιστών, που έμεινε γνωστή ως Πρώτη Διεθνής.

4) Να βοηθάμε με τη δράση μας να μην είναι απαθής η εργατική τάξη στα προβλήματα των άλλων κοινωνικών λαϊκών στρωμάτων, στα ιδιαίτερα προβλήματα των γυναικών και της νεολαίας. Η εργατική τάξη πρέπει να κατανοεί σε όσο γίνεται μεγαλύτερο μέρος της ότι εκφράζει συμφέροντα και των συμμάχων της. Σήμερα, μια τέτοια αντίληψη προϋποθέτει τεράστια δουλιά, παίρνοντας υπόψη τους αντικειμενικούς και υποκειμενικούς παράγοντες που οδηγούν στην κατακερματισμένη συνείδηση, στη συνείδηση του στενού ατομικού ή τοπικού, ή, το πολύ, κλαδικού συμφέροντος. Υπόψη ότι η αστική τάξη και το πολιτικό σύστημα δουλεύει συστηματικά με το όπλο "του διαίρει και βασίλευε", με επιλεκτικές παροχές, με εξαγορά συνειδήσεων κλπ.

5) Η δράση του Κόμματος να διασφαλίσει την κατανόηση της σημασίας της κοινής πάλης, ανάμεσα στο εργατικό και το νεολαιίστικο κίνημα, να αναδειχτεί το κίνημα της νεολαίας σε σημαντική δύναμη του Αντιιμπεριαλιστικού Αντιμονοπωλιακού Δημοκρατικού Μετώπου. Το πρόβλημα της κοινής δράσης και συμμαχίας εργατικού και νεολαιίστικου κινήματος απαιτεί ιδιαίτερη συζήτηση, ξεχωριστή διάλεξη.

Δεν πρέπει να απολυτοποιούνται ορισμένα φαινόμενα που υπάρχουν αντικειμενικά και δημιουργούν την εντύπωση ανυπέρβλητων δυσκολιών σήμερα για την κοινή δράση των δύο κινημάτων. Η εργατική τάξη και το κίνημά της μπορεί σήμερα να συνειδητοποιήσει και να κατανοήσει τα προβλήματα και τους τρόπους επικοινωνίας με τη νέα γενιά, με τις πολύ νεαρές ηλικίες. Είναι λάθος να μεγεθύνονται οι υπαρκτές δυσκολίες επικοινωνίας, λόγω αλλαγών στον τρόπο ζωής της νεολαίας, στον τρόπο ψυχαγωγίας, στη συμπεριφορά της. Αλλωστε σε κάθε περίοδο εμφανίζονταν, και θα εμφανίζονται και στο μέλλον, διαφορές στον τρόπο ζωής και τις ιδιαίτερες αντιλήψεις ανάμεσα στις διαφορετικές γενεές. Αυτές οι διαφορές πρέπει να αξιοποιηθούν και να αποτελέσουν στοιχείο προόδου, συνολικής ώθησης προς εμπρός.

Ας σκεφθούμε ότι η ίδια η εργατική τάξη δεν είναι μακριά καθόλου από τη νέα γενιά, έχει παιδιά, βιώνει όλα τα προβλήματά τους από τη στιγμή που γεννώνται ως την ενηλικίωση και στην πορεία.

Η σύγχρονη εργατική τάξη ζει ακόμα πιο έντονα τα προβλήματα των παιδιών της, τα νεολαιίστικα προβλήματα, μέσα από την ανεργία και τη λιτότητα, τα προβλήματα της παιδείας, της κοινωνικής εγκληματικότητας, των ναρκωτικών, των πολεμικών αναμετρήσεων και συγκρούσεων, που προκαλεί η ιμπεριαλιστική σύγχρονη τάξη πραγμάτων.

Ο ρόλος του Κόμματος στην ανάπτυξη της κοινής δράσης εργατικού και νεολαιίστικου κινήματος είναι αποφασιστικός. Πρόκειται πριν απ' όλα για ζήτημα κατανόησης και προσανατολισμού. Το πρόβλημα δεν αφορά μόνο την πολιτική καθοδήγηση της ΚΝΕ, τη στήριξη των πρωτοβουλιών της (που και αυτό δεν το έχουμε λύσει ακόμα σήμερα). Αφορά το άνοιγμα και τη συνεχή παρουσία του Κόμματος στα προβλήματα και τις ανάγκες της νεολαίας.

6) Να υπολογίζουμε σωστά το συσχετισμό δύναμης, όπως είναι διαμορφωμένος και ταυτόχρονα να τον βλέπουμε και μέσα από τη δυναμική της δράσης και της εξέλιξης. Ο συσχετισμός φαίνεται μέσα στην πάλη. Το ότι οι δυνάμεις σήμερα δεν είναι επαρκείς, δεν είναι λόγος να διστάζουμε για ανάληψη πρωτοβουλιών. Να τολμάμε, να δοκιμάζουμε την πείρα και την αντοχή των λαϊκών μαζών, βεβαίως σωστά μελετημένα και αφού προηγούμενα έχουμε καλλιεργήσει το έδαφος. Να μη βάζουμε προκαταβολικά περιορισμούς σε θαρραλέες πρωτοβουλίες, χωρίς να τις δοκιμάζουμε στην πράξη.

Η πρωτοπορία της εργατικής τάξης εξαντλεί τις δυνατότητες, ώστε να εκπληρώνονται οι στόχοι που μπαίνουν σε κάθε φάση.

Βεβαίως, δεν μπορείς να αγνοείς συσχετισμό ΠΟΥ ΤΕΛΙΚΑ ΚΡΙΝΕΙ ΤΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ, ΟΜΩΣ ΣΤΟ ΟΝΟΜΑ ΤΟΥ ΣΥΣΧΕΤΙΣΜΟΥ δεν πρέπει να φθάνεις σε έκπτωση καθηκόντων. Το ίδιο το αποτέλεσμα δεν μπορεί να θεωρείται το μοναδικό κριτήριο ορθότητας μιας πολιτικής. Ακόμα κι αν η εκπλήρωση των προκαθορισμένων στόχων είναι μερική, ή ακόμα κι αν σε μια αναμέτρηση έχουμε ήττα ή απόκλιση στόχων και αποτελεσμάτων, δε σημαίνει ότι δεν πρέπει να παίρνονται τολμηρές αποφάσεις, ή ότι η γενική πολιτική ή μια ή άλλη επιλογή δεν είναι ορθή. Δεν αποτελεί απόδειξη ότι το Κόμμα θέτει ουτοπικούς ή λαθεμένους σκοπούς. Είναι δείκτης του συσχετισμού, του επιπέδου πολιτικής συνείδησης.

Ταυτόχρονα, είναι ανάγκη να έχουμε ανοιχτό μέτωπο στην κριτική εξέταση της δουλιάς και των αποτελεσμάτων.

Ο Λένιν υπογράμμιζε "ότι οι μεγάλοι πόλεμοι στην ιστορία, τα μεγάλα καθήκοντα των επαναστάσεων, εκπληρώνονται μόνο και μόνο γιατί οι πρωτοπόρες τάξεις επαναλάμβαναν και μια και δύο φορές την έφοδό τους και κέρδιζαν τη νίκη, διδαγμένες από την πείρα που τους έδωσαν οι ήττες. Οι νικημένοι στρατοί πρέπει να διδάσκονται σωστά".

7) Να συλλαμβάνει το Κόμμα την πραγματική και όχι επιθυμητή εξέλιξη των γεγονότων. Χρειάζεται η επιλογή των κατάλληλων συνθημάτων, που δε σημαίνει όλα να βγαίνουν με έναν απλοϊκό τρόπο, κατευθείαν από το Πρόγραμμα, αλλά να το εκφράζουν, να βρίσκονται μέσα στις κατευθύνσεις του, να μη συγκρούονται με αυτές. Θέτουμε ως άμεσο πολιτικό καθήκον τη συγκρότηση του Μετώπου, επιδίωξη που απαντά στις ανάγκες του σήμερα για την οργάνωση της σύγκρουσης με τα μονοπώλια και τον ιμπεριαλισμό, ταυτόχρονα υπηρετεί το σκοπό του Κόμματος για την ανατροπή του καπιταλισμού και την οικοδόμηση της σοσιαλιστικής κοινωνίας.

8) Να γίνεται ρεαλιστική εκτίμηση για την πορεία της επιρροής της πολιτικής του Κόμματος στις λαϊκές μάζες. Το γεγονός ότι οι μαζικές οργανώσεις και τα διάφορα κινήματα υιοθετούν ορισμένους στόχους και αιτήματα που προβάλλει το Κόμμα μας δε σημαίνει ότι υιοθετείται και η ουσία της πολιτικής μας. Αρα, είναι διαρκής η ανάγκη, να φθάνει η πολιτική μας και οι ιδεολογικές μας θέσεις όσο γίνεται πιο πλατιά, συστηματικά, επίμονα, και με υπομονή, με τη βεβαιότητα ότι στην πορεία θα καλλιεργηθούν και θα ωριμάσουν οι κατάλληλες συνθήκες και οι προϋποθέσεις να τις ασπαστούν ευρύτερες εργατικές και λαϊκές μάζες.

9) Το Κόμμα να δρα και να ασκεί τον καθοδηγητικό του ρόλο σωστά, ώστε η εργατική τάξη να μη χάνει την ταξική της πείρα. Τέτοιες παλινδρομήσεις στη συνείδηση της εργατικής τάξης τις ζούμε σήμερα. Να κατανοεί η εργατική τάξη και γενικότερα οι λαϊκές μάζες τη μεγάλη αξία της οργάνωσης, της ενότητας και πειθαρχίας. Να κατανοεί τη δύναμή της, τα μέσα που πρέπει να χρησιμοποιήσει, προκειμένου να πάρει την εξουσία.

10) Να μην υποβιβάζεται η κομματική δουλιά στο επίπεδο του μαζικού κινήματος.

Το ζήτημα αυτό έχει πολλές πλευρές, σε τελευταία ανάλυση, αναδείχνει τη σχέση Κόμματος και μαζικού κινήματος. Χρειάζεται προσοχή στο πώς προβάλλουμε στο λαό την αναγκαιότητα των λαϊκών αγώνων, την ανάπτυξη οργανωμένου ισχυρού συνδικαλιστικού κινήματος, την ανάπτυξη κοινωνικών κινημάτων και συμμαχιών. Η αντίληψη ότι οι αγώνες φέρνουν λύσεις και αποτελέσματα είναι γενικά σωστή, όχι όμως με το στενό και αφαιρετικό τρόπο, που πολλές φορές προβάλλεται.

Οι αγώνες καλλιεργούν το έδαφος για πολιτικές διεργασίες, για ανάπτυξη πολιτικής συνείδησης, όταν αυτοί συγχωνεύονται με τη δουλιά για διάδοση της πολιτικής και του Προγράμματος του Κόμματος, με τη δράση για την ισχυροποίηση του Κόμματος και τη δημιουργία του ΑΑΔ Μετώπου. Η αποτελεσματικότητα των αγώνων, ιδιαίτερα στις σημερινές συνθήκες (αρνητικός συσχετισμός, προώθηση της καπιταλιστικής ανασυγκρότησης, περιορισμός των ελιγμών και παραχωρήσεων σε σχέση με το παρελθόν), δεν είναι άμεση.

11) Να παρακολουθούμε και να επαγρυπνούμε απέναντι στα μέσα και τις μέθοδες που χρησιμοποιεί η άρχουσα τάξη και οι μηχανισμοί της, τα αστικά κόμματα και η εργοδοσία, για να ενσωματώνουν, εξαγοράζουν, χειραγωγούν και τρομοκρατούν.

Το προσωπικό παράδειγμα του κομμουνιστή στην αντίσταση και καταδίκη των φαινομένων εξαγοράς είναι το καλύτερο μάθημα.

12) Να μη διστάζουμε να ανοίγουμε γενικότερα θέματα στην εργατική τάξη, στο λαό, νέα θέματα και προβλήματα, που μπορεί σε μια συγκεκριμένη φάση να μην έχουν συγκεντρώσει την προσοχή τους, να μην είναι ώριμα για πάλη στο επίπεδο του μαζικού κινήματος. Δεν υπάρχει πρόβλημα, που πρέπει να μένει μακριά από την εργατική τάξη και τα ενδιαφέροντά της, γιατί κανένα δεν της είναι ξένο ή δεν πρέπει να το βλέπει σαν μη δικό της.

13) Να καταπολεμάμε την τάση να δίνονται σκόρπια και ευκαιριακά χτυπήματα κατά της πολιτικής της άρχουσας τάξης και των κυβερνήσεών της. Να στοχεύουμε σε συστηματική δουλιά σε όλα τα μέτωπα, που κυριαρχούν η εκμετάλλευση και καταπίεση. Πρόβλημα αποτελεί η υποτίμηση ή η έλλειψη φροντίδας για συνεχή δράση σε μέτωπα πάλης, όπως τα ιδιαίτερα προβλήματα των γυναικών, της υγείας, της παιδείας, της μάστιγας των ναρκωτικών και της αύξησης της εγκληματικότητας, της καταστροφής του περιβάλλοντος, της πολιτιστικής υποκουλτούρας, της αξιοποίησης και χρήσης των νέων τεχνολογιών, προβλήματα υγιεινής και ασφάλειας κλπ. Δεν έχουμε μπροστά μας στενά οργανωτικού χαρακτήρα αδυναμίες, αλλά και πολιτικού και ιδεολογικού χαρακτήρα. Η επίλυση οργανωτικών ζητημάτων στον τομέα αυτό μπορεί να βοηθήσει και στην πολιτική κατανόηση του ρόλου των μετώπων αυτών.

14) Να μην ξεχνάμε, να μην υποτιμούμε τις διακρίσεις και διαφορές που υπάρχουν ανάμεσα στα μέλη του Κόμματος και στους εξωκομματικούς εργάτες και εργάτριες, μικρομεσαίους, αγρότες, που και αυτοί βεβαίως δεν αποτελούν κάτι το ομοιόμορφο. Υπάρχουν εξωκομματικοί, που είναι κομμουνιστές, φίλοι, μας συμπαθούν. Εξωκομματικοί με προκαταλήψεις. Τα φαινόμενα αυτά, όταν τα συναντάμε μέσα στην εργατική τάξη και τα λαϊκά στρώματα, ανάμεσα ακόμα σε ανθρώπους που παίρνουν αριστερές, προοδευτικές θέσεις πρέπει να ανάγονται σε πρόβλημα πληροφόρησης, πείρας, πολιτικής ωριμότητας. Αρα, η δουλιά μας αναπτύσσεται με το αισιόδοξο πνεύμα και τη διάθεση ότι δρούμε ανάμεσα σε ανθρώπους, που αύριο θα είναι συναγωνιστές μας, θα γίνουν κομμουνιστές και μέλη του Κόμματος ορισμένοι από αυτούς. Δεν πρόκειται για μόνιμους αντίπαλους και αντιρρησίες. Χωρίς να χαριζόμαστε σε λαθεμένες και επιζήμιες απόψεις, νιώθουμε την ευθύνη μας να πείσουμε και να κερδίσουμε αυτούς τους ανθρώπους στην πορεία.

Οι θυσίες του αγώνα αποτελούν στοιχείο διαπαιδαγώγησης και πολιτικοποίησης

Στην εργατική τάξη και στο λαό γενικότερα, είναι ανάγκη να υπάρχει συνείδηση των προσωπικών θυσιών που συνεπάγεται ο αγώνας, να καλλιεργείται το πνεύμα της αυτοθυσίας και του ηρωισμού, προς χάριν των γενικότερων ταξικών συμφερόντων. Υπάρχει και αντάλλαγμα σ' αυτήν τη στάση, η προσωπική ζωή του καθενός και της καθεμιάς αποκτά σημαντικό νόημα και προοπτική.

Το πνεύμα αυτοθυσίας και ηρωισμού δε διδάσκεται με λόγια, καλλιεργείται και αναπτύσσεται στην πορεία της δράσης και της σύγκρουσης. Στις σημερινές συνθήκες έντονης ιδεολογικοποίησης της πολιτικής της άρχουσας τάξης, γενικότερης ηθικής σήψης και πολιτιστικής φτώχειας, απαιτείται και αυτοτελής δουλιά για τη σημασία των αξιών του αγώνα, του ηρωισμού, της ανιδιοτέλειας και αυτοθυσίας.

Μέσα στις λαϊκές μάζες, υπάρχουν σήμερα δυνάμεις διατεθειμένες να κάνουν θυσίες, δυνάμεις που μπορεί και με τη βοήθεια του κομμουνιστικού παραδείγματος να εκφράσουν τέτοιες διαθέσεις και συμπεριφορές. Σημαντικός παράγοντας μιας τέτοιας διαπαιδαγώγησης είναι η επαφή της εργατικής τάξης και των άλλων λαϊκών στρωμάτων, ιδιαίτερα της νεολαίας με την ιστορία του Κόμματος, του εργατικού και γενικότερου λαϊκού κινήματος, με την προβολή ιστορικών γεγονότων που διαπαιδαγωγούν και διδάσκουν.

Το πιο ΒΑΣΙΚΟ μέσο διαπαιδαγώγησης είναι η ενότητα λόγων και έργων, οι κομματικές ιδέες να συμβαδίζουν με την κομματική πράξη.

Ο Λένιν, την περίοδο προετοιμασίας της επανάστασης, υπογράμμιζε ότι η επαναστατική διαπαιδαγώγηση δε γίνεται μόνο με την προπαγάνδα, αλλά αναπτύσσεται πρακτικά μέσα από την πάλη για την εξουσία. Μερικοί μήνες οξυμένης ταξικής σύγκρουσης διαπαιδαγωγούν και φωτίζουν περισσότερο τη συνείδηση σε σύγκριση με τα πολλά χρόνια "ήρεμης" εξέλιξης. Οτι η μόρφωση από μόνη της δεν ανεβάζει την επαναστατική συνείδηση, όταν δε συνδέεται με την ταξική στάση και δράση. Τόνιζε, επίσης, ότι η αντίδραση της αστικής τάξης και τα όπλα που χρησιμοποιεί παρέχουν πολύ υλικό για πολιτική μόρφωση και ατσάλωμα.

Στις σημερινές συνθήκες, που δεν έχει ακόμα ξεπεραστεί η γνωστή ύφεση στο εργατικό, κομμουνιστικό κίνημα, η πλατιά απογοήτευση εξαιτίας των ανατροπών, το θέμα προπαγάνδα - διαφώτιση παίρνει εξέχουσα σημασία, στη διαπαιδαγώγηση, στο ατσάλωμα, στην καλλιέργεια της διάθεσης για αγώνα.

Για την προπαγάνδα

Η σημασία της προπαγάνδας είναι συνυφασμένη με τη δράση του Κόμματος, είναι δύναμη στην προσπάθεια για την άνοδο της επιρροής του, των δεσμών του με την εργατική τάξη και το λαό, την πρόοδο της πάλης.

Τα βασικότερα προβλήματα που επιδιώκει να επιλύσει η δραστηριότητα της προπαγάνδας είναι η ανάπτυξη της συνειδητής δημιουργικής δράσης των λαϊκών μαζών. Η αστική τάξη και οι οργανώσεις της γνωρίζουν καλά τη σημασία της προπαγάνδας, την οποία χρησιμοποιούν προκειμένου να προλάβουν τη λαϊκή αντίδραση στην πολιτική τους, να την αναχαιτίσουν και να την τιθασεύσουν όταν ξεφύγει από τον έλεγχό τους.

Η κομμουνιστική προπαγάνδα δεν είναι ένα όπλο για το Κόμμα και μόνο. Στις σημερινές συνθήκες, της ωμής και απροκάλυπτης νεοφιλελεύθερης επίθεσης - συναίνεσης, αποτελεί ευρύτερη κοινωνική ανάγκη, με την έννοια ότι αποτελεί, όχι μόνο τη μοναδικά διαφορετική φωνή, αλλά και τη μοναδικά διαφορετική πηγή ενημέρωσης, πληροφόρησης, ερμηνείας του πραγματικού χαρακτήρα των γεγονότων και των τάσεων. Είναι η πιο ολοκληρωμένη απάντηση στο ψέμα και την υποκρισία της καπιταλιστικής κοινωνίας. Είναι η πηγή εκείνη, από την οποία η εργατική τάξη μπορεί να αντλήσει υλικό και ιδέες για να κατανικήσει τις αυταπάτες και τις προκαταλήψεις της.

Χωρίς να υποτιμούμε το ρόλο της τεχνικής της προπαγάνδας, την αυξανόμενη σημασία της μορφής της, το κύριο είναι πριν απ' όλα το πρόβλημα ουσίας, τι λέμε, για ποιο σκοπό και πώς το λέμε. Το ζήτημα της ζωντάνιας, της μαχητικότητας και της τεκμηρίωσης.

Η πείρα έχει δείξει ότι όσο πιο συστηματικά και μόνιμα οργανώνεται η προπαγάνδα και η πολιτική διαφώτιση, τόσο πιο πολύ κατακτάται η ικανότητα της επικοινωνίας και της πειθούς. Η προπαγάνδα καθοδηγείται, δεν αφήνεται στο τυχαίο ούτε στην προσωπική μόνο εμπειρία του κάθε μέλους και στελέχους.Η προπαγάνδα και η πολιτική διαφώτιση έχει μεγάλη αξία, αν διεξάγεται σε πλατιά κλίμακα, αν δηλαδή κάνει γνωστές τις σωστές απόψεις σε δεκάδες και εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπους, γίνεται κινητήρας δράσης.

Ο Λένιν υπογράμμιζε τη σημασία της ευρύτητας θεμάτων στην προπαγάνδα, ώστε η εργατική τάξη και τα άλλα λαϊκά στρώματα να μπορούν να έρθουν σε επαφή με τα συνολικότερα προβλήματα, όχι μόνο τα στενά τοπικά ή ειδικά. Να αποκτούν εικόνα ολόκληρης της κοινωνίας, ή και να βλέπουν το συνεκτικό δεσμό που δένει τα λαϊκά κοινωνικά στρώματα. Από εκείνη την εποχή έχουν διαμορφωθεί τεράστιες δυνατότητες, ώστε όλα τα μεγάλα προβλήματα να προπαγανδίζονται σε όλα τα κοινωνικά στρώματα, στην εργατική τάξη και στους συμμάχους της, στην πόλη και το χωριό. Η άρχουσα τάξη και οι πολιτικοί υποστηριχτές της, με την αξιοποίηση των σύγχρονων μέσων, ιδιαίτερα των ηλεκτρονικών, αλλά και της πληθώρας των εκδόσεων, έχουν τη δυνατότητα, ταχύτατα, "σε κλάσμα δευτερολέπτου", να καλλιεργούν ενιαία συνείδηση και στρεβλή γνώση για όλα τα μεγάλα και καθημερινά θέματα. Το Κόμμα μας δε διαθέτει ούτε μπορεί να κατακτήσει ισοδύναμα μέσα. Χωρίς να υποτιμούμε τα σύγχρονα τεχνικά μέσα και το ρόλο της εικόνας, η πιο πρόσφορη μορφή είναι αυτή που βασίζεται στην προσωπική επαφή, στο διάλογο, στο διάβασμα, που εμπεδώνει καλύτερα τις γνώσεις και τα κριτήρια.

Η εφημερίδα είναι το πρώτο μέσο για ενιαία διαφώτιση και, ταυτόχρονα, κριτήριο οργάνωσης.

Η διάδοση και μελέτη του "Ριζοσπάστη" από όλα τα μέλη του Κόμματος, από φίλους, οπαδούς, ψηφοφόρους είναι μια από τις πιο σημαντικές προϋποθέσεις για την κατάκτηση ικανότητας καθοδήγησης, ανάπτυξης δεσμών με το λαό, ανόδου της επιρροής του Κόμματος.

Επίκαιρη, επίσης, σημασία αποκτά η επισήμανση του Λένιν ότι η ζύμωση των γενικότερων θέσεών μας να μη γίνεται μόνο σε "επίσημες ευκαιρίες", όπως έλεγε ο Λένιν, αλλά συστηματικά και καθημερινά. Το καθήκον αυτό αφορά όλους ανεξαίρετα, μέλη και στελέχη, είναι στοιχείο της ζωντάνιας της καθημερινής δράσης.

Η ΥΠΕΡΑΣΠΙΣΗ ΤΟΥ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑ ΚΑΙ ΤΗΣ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑΣ ΤΟΥ ΚΟΜΜΑΤΟΣ

Από την πρώτη στιγμή που εμφανίστηκε το Κόμμα Νέου Τύπου ξέσπασε και η ιδεολογική επίθεση, με επίκεντρο την ταυτότητα και το χαρακτήρα του, τις οργανωτικές αρχές λειτουργίας του. Η αστική τάξη, οι υπερασπιστές της είδαν από την πρώτη στιγμή με ταξική ματιά και διαίσθηση το ρόλο του Κόμματος στην πολιτική χειραφέτηση της εργατικής τάξης και του κινήματός της. Η ιδεολογική επίθεση, που εξαπολύθηκε, κρατάει ως σήμερα και θα κρατήσει για όσο διάστημα πάνω στη γη υπάρχει και κυριαρχεί το καπιταλιστικό σύστημα, όσο γενικά υπάρχει καπιταλισμός.

Η διαπάλη γύρω από το χαρακτήρα και τις αρχές του Κόμματος διεξάγεται και μέσα στις γραμμές του εργατικού κινήματος, στην οργανωμένη πρωτοπορία του. Ανεξάρτητα από την ένταση που παίρνει το φαινόμενο και την έκτασή του, δεν έχει συγκυριακό χαρακτήρα, από τη στιγμή που το Κόμμα είναιζωντανός οργανισμός. Δρα μέσα στις συνθήκες κυριαρχίας της αστικής τάξης και των μηχανισμών της, δέχεται πολύμορφα τις συνέπειες και τις επιδράσεις των αντιθέσεων της καπιταλιστικής κοινωνίας, των υλικών παραγόντων που γεννάνε και αναγεννάνε τον οπορτουνισμό και το ρεφορμισμό.

Οι ρίζες του οπορτουνισμού και ρεφορμισμού βρίσκονται στην ίδια την καπιταλιστική κοινωνία, ιδιαίτερα στο στάδιο του ιμπεριαλισμού. Δε σημαίνει ότι υποχρεωτικά η διαπάλη με τον οπορτουνισμό θα παίρνει τα χαρακτηριστικά της εσωτερικής κρίσης του Κόμματος. Αυτό συμβαίνει όταν υποτιμάται ο κίνδυνος του οπορτουνισμού, δεν υπάρχει επαγρύπνηση, δε διασφαλίζονται συνδυασμένα όλες οι πολιτικές, ιδεολογικές και οργανωτικές προϋποθέσεις που θωρακίζουν το Κόμμα και το κάνουν να αντέχει.

Η θεωρία μας υπογραμμίζει ότι η υποτίμηση του οπορτουνισμού, όλων των παρεκκλίσεων, καλλιεργεί το έδαφος για αλλοίωση του χαρακτήρα και των αρχών λειτουργίας του Κόμματος. Πολλοί παράγοντες ΜΠΟΡΕΙ να οδηγήσουν σταδιακά στην αλλοίωση της φυσιογνωμίας του Κόμματος, στην άμβλυνση των κομμουνιστικών χαρακτηριστικών του όπως:

Σοβαρά, θεμελιακά λάθη στη χάραξη της γενικής πολιτικής γραμμής, λαθεμένη εκτίμηση της κατάστασης σε στιγμές ή φάσεις που σημειώνονται απότομες αλλαγές. Η απόσπαση της τακτικής από τη στρατηγική ή η ταύτιση τακτικής και στρατηγικής. Η απολυτοποίηση της εθνικής πείρας και των εθνικών ιδιομορφιών. Η παραμέληση της ιδεολογικής και διαπαιδαγωγητικής δραστηριότητας και επαγρύπνησης. Το χαμηλό θεωρητικό επίπεδο και η υποτίμηση της ανάπτυξης και εμπλουτισμού των θεωρητικών θέσεων, η υποτίμηση νέων φαινομένων και προβλημάτων που αναδεικνύει η ζωή. Η παραβίαση των κριτηρίων ανάδειξης στελεχών, η κακή κοινωνική σύνθεση, η υποτίμηση ή η παραβίαση των αρχών λειτουργίας.

Η ιστορία του κομμουνιστικού κινήματος περιέχει πολύτιμη σχετική πείρα με τις διενέξεις γύρω από το ρόλο του Κόμματος, τόσο στην περίοδο που χαρακτηρίστηκε ως παιδική φάση, όσο και στην πορεία, με αποκορύφωμα την κρίση του '89-'91.

Στις συνθήκες της σοσιαλιστικής οικοδόμησης η αναγκαιότητα τήρησης των λενινιστικών αρχών για την ιδεολογία και τη συγκρότηση του Κόμματος, όχι μόνο εξακολουθεί να υπάρχει, αλλά είναι από τις βασικές προϋποθέσεις επιβίωσης του σοσιαλισμού.

Η σωστή σχέση του Κόμματος με τη θεωρία, η ασίγαστη πάλη κατά του οπορτουνισμού, οι δεσμοί με τις μάζες και η ικανότητα του συνδυασμού των καθηκόντων της εξουσίας με το καθήκον της ιδεολογικοπολιτικής καθοδήγησης των μαζών για την ενεργή συμμετοχή τους στη σοσιαλιστική οικοδόμηση, η συλλογικότητα στη λειτουργία, η κοινωνική σύνθεση, η καλλιέργεια της σοσιαλιστικής συνείδησης και η διαπαιδαγώγηση με το παράδειγμα αποδείχτηκαν ζητήματα - κλειδιά για το ρόλο του Κόμματος, ως καθοδηγητικού πυρήνα της σοσιαλιστικής κοινωνίας.

Στις σύγχρονες συνθήκες, με τη συγκεκριμένη κατάσταση που επικρατεί στις γραμμές του κομμουνιστικού και εργατικού κινήματος (βλ.15ο Συνέδριο), γίνεται πιο έντονη η συζήτηση για το χαρακτήρα και το ρόλο του Κόμματος, για τις οργανωτικές του αρχές.

Υπερασπιζόμαστε τις σχετικές με το χαρακτήρα του Κόμματος αντιλήψεις μας, τόσο στη χώρα μας όσο και στις διεθνείς συζητήσεις και δραστηριότητες. Πρόκειται για τις αρχές και κατευθυντήριες ιδέες που διατηρούν την απόλυτη ισχύ τους. Καμία μεταβολή που έχει συμβεί τα τελευταία χρόνια δε δικαιολογεί την απάρνησή τους.

Αναφερόμαστε στο ρόλο και την αποστολή της εργατικής τάξης, άρα και στο χαρακτήρα και το ρόλο του Κόμματος. Στην αναγκαιότητα και δυνατότητα της επαναστατικής αλλαγής της καπιταλιστικής κοινωνίας, στις γενικές αρχές και νομοτέλειες της σοσιαλιστικής επανάστασης και της δικτατορίας του προλεταριάτου, το δημοκρατικό συγκεντρωτισμό. Η συζήτηση περί "επαναστατικής ανανέωσης", που συνεχίζει να γίνεται στις γραμμές ορισμένων κομμουνιστικών κομμάτων δε συνοδεύεται με το σεβασμό και την ισχύ των θεμελιακών αρχών του Κόμματος, της ταυτότητάς του. Η απάρνησή τους, η αλλοίωσή τους πλήττει το χαρακτήρα άρα και την αποτελεσματικότητα του Κόμματος, αποτελεί παράγοντα βαθιάς κρίσης που οδηγεί στη διάσπαση, τη διάλυση ή στη μετατροπή των κομμάτων αυτών σε σοσιαλδημοκρατικά.

Η σύγχρονη πείρα έχει δείξει ότι κανένα κόμμα δεν μπόρεσε να "ανανεώσει" την πείρα και τους δεσμούς του με τις λαϊκές μάζες σε αντίθεση με τις μαρξιστικές λενινιστικές αρχές που καθορίζουν την ιδεολογία, το χαρακτήρα και τις οργανωτικές αρχές του Κόμματος. Καταλήγει, τελικά, στο όνομα της προσαρμογής να μετατρέπεται σε κόμμα που περιορίζει τη δράση στα πλαίσια του καπιταλισμού και ακόμα χειρότερα, να απορρίπτει το ρόλο της εργατικής τάξης και γενικότερα των λαϊκών μαζών. Αναγορεύει σε κύριο μέτωπο δράσης τη συμμετοχή στους αστικούς θεσμούς.

ΣΚΟΠΟΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΤΗΣ ΔΙΑΛΕΞΗΣ

Η διάλεξη αυτή δεν επιδιώκει να δώσει συνταγές για το πώς θα λειτουργούμε καλύτερα, για το πώς οι ΚΟ θα αναπτύξουν πλατιές και στενές σχέσεις με την εργατική τάξη και τη νεολαία, γενικότερα με τα λαϊκά στρώματα που βρίσκονται στο επίκεντρο της νεοφιλελεύθερης επίθεσης. Δεν επιδιώκει να δώσει απευθείας απαντήσεις στο πώς θα αντιμετωπιστεί το πρόβλημα της στρατολογίας νέων μελών και της δραστηριοποίησης ενός μεγάλου αριθμού μελών, που δε βρίσκεται καθημερινά στη δράση ή δεν εκπληρώνει τις στοιχειώδεις καταστατικές του υποχρεώσεις.

Στοχεύει να προβληθούν οι θεωρητικές θέσεις μας για το ρόλο και τη λειτουργία του Κόμματος, τη δράση του για να κατακτήσει πλατύτερη πολιτική επιρροή στην εργατική τάξη και γενικότερα στα λαϊκά στρώματα, ώστε να μπούνε οι βάσεις της συγκρότησης του αντιιμπεριαλιστικού αντιμονοπωλιακού δημοκρατικού μετώπου πάλης. Εκτίθενται οι γενικότερες θέσεις μας σε ζητήματα όπου οξύνεται από τον αντίπαλο η ιδεολογική πάλη, με στόχο την εξασθένηση των αρχών και κανόνων λειτουργίας του Κόμματος, δηλαδή την αλλοίωση του χαρακτήρα άρα και της αποστολής του.

Η ιδεολογική επίθεση που δέχεται το Κόμμα Νέου Τύπου, ιδιαίτερα μετά το 1989, ασκεί επίδραση στις γραμμές μας και γενικότερα. Αν σωστά την αντιμετωπίσουμε, τότε είναι δυνατό μέσα από αυτήν τη διαπάλη να βγει το Κόμμα μας πιο ατσαλωμένο και δυναμωμένο.

Η διάλεξη επιμερίζεται σε επιμέρους θέματα, ώστε να διευκολυνθεί η κωδικοποίηση των κυριότερων αντιλήψεων και θέσεων. Εκτιμάμε ότι βοηθάει στην καλύτερη κατανόηση και συζήτηση, αν και έχει το μειονέκτημα μιας ορισμένης σχηματοποίησης. Σε ορισμένες περιπτώσεις καταφεύγει υποχρεωτικά στην επανάληψη σταθερών ιδεών, που χρησιμοποιούνται σαν ιδέες - απαντήσεις σε περισσότερα από ένα θέματα.

Η διάλεξη περιλαμβάνει ορισμένες γενικές αρχές και θέσεις που αφορούν το χαρακτήρα του Κόμματος, το Καταστατικό και τη λειτουργία του, τη δράση και τους σκοπούς του. Συγκεντρώνεται η προσοχή σε βασικά προβλήματα που αφορούν το Κόμμα, τα οποία εντοπίστηκαν και θίχτηκαν κατά το 15ο Συνέδριο. Πιο ειδικά:

1) Στο καθήκον που αναφέρεται στην Πολιτική Απόφαση"να ενισχυθούν και να επανακτηθούν πλήρως από τα μέλη και στελέχη, συνολικά τις ΚΟΒ και τα καθοδηγητικά όργανα, τα κομμουνιστικά χαρακτηριστικά που διαμορφώθηκαν στη σχεδόν 80χρονη ηρωική πορεία του Κόμματός μας. Είναι θεμέλιο και προϋπόθεση για να γίνει το Κόμμα δυνατό και ισχυρό, ικανό να αντέχει στις θύελλες, ικανό να ανταποκρίνεται στην ιστορική του αποστολή κάτω από οποιεσδήποτε συνθήκες".

2) Στην αποφασιστική σημασία που έχει η γνώση της θεωρίας μας, η κατάκτηση της μαρξιστικής - λενινιστικής μεθόδου ανάλυσης των φαινομένων και των εξελίξεων, η αφομοίωση της διδασκαλίας για το Κόμμα. Η θέση ότι δεν υπάρχει επαναστατική πράξη δίχως επαναστατική θεωρία πρέπει να αποτελεί βασικό οδηγό στην καθημερινή μας δράση. Συνειδητοποίηση της σημασίας της πολιτικής μόρφωσης στην ανάπτυξη της πολιτικής ωριμότητας και ικανότητας.

3) Στην ανάγκη της πάλης κατά του πρακτικισμού, χειροτεχνισμού, εμπειρισμού, του οικονομισμού, που αποτελεί μια από τις πιο επικίνδυνες εκδηλώσεις απόσπασης της θεωρίας από την πράξη, υποτίμησης της μεγάλης σημασίας που έχει η γνώση και αφομοίωση της θεωρίας, η επιστημονική επεξεργασία και στήριξη των εκτιμήσεων και θέσεών μας. Ο πρακτικισμός, ο εμπειρισμός δυσκολεύει την ανάπτυξη του καθοδηγητικού ρόλου του Κόμματος, συνεπάγεται μονομερείς, επιφανειακές, ακόμα μη αντικειμενικές και λαθεμένες εκτιμήσεις, καθώς αποσπά την προσοχή του Κόμματος από το σύνολο των κοινωνικών σχέσεων και αντιθέσεων που πρέπει να έχει υπόψη σε μια συγκεκριμένη φάση ή κατάσταση.

• Η βασική ιδέα που διαπερνά τα ζητήματα της διάλεξης είναι η μαρξιστική λενινιστική θέση ότι για να εκπληρώσει η εργατική τάξη την αποστολή της, πέρα από την παρουσία των αντικειμενικών προϋποθέσεων, έχει ανάγκη να συνειδητοποιήσει το ιστορικό της αυτό καθήκον και να δρα σαν οργανωμένη τάξη. Επόμενα ο ιστορικός προορισμός του Κόμματος είναι να δώσει στην εργατική τάξη όσο γίνεται πιο καθαρή συνείδηση για το δρόμο και τις προϋποθέσεις που θα πραγματοποιήσει αυτήν την αποστολή της.

Κατά συνέπεια,έχουμε υποχρέωση να κατακτάμε, να αναπτύσσουμε σε όλο και πιο ανώτερο βαθμό την ικανότητα, την ωριμότητα, την τέχνη να συνδέουμε την τακτική με τη στρατηγική, να υπηρετεί η τακτική το στρατηγικό μας σκοπό. Αυτή η φράση, που τόσες φορές επανειλημμένα θίγεται στη μαρξιστική - λενινιστική θεωρία, περικλείει ένα σύνολο σοβαρών καθηκόντων και υποχρεώσεων, που μόνιμα πρέπει να μας απασχολούν μέσα από την καθημερινή πείρα που συγκεντρώνουμε στη δουλιά μας.

Το καθήκον της ανόδου της πολιτικής συνείδησης της εργατικής τάξης δεν είναι βεβαίως ένα καθήκον που μπορεί να εκπληρωθεί έξω από το μαζικό αγώνα. Το Κόμμα δεν είναι μια οργάνωση ανθρώπων που ασκούν μονομερώς διαφώτιση και προπαγάνδα για να διαπαιδαγωγήσουν και να διδάξουν, αλλά η πρωτοποριακή οργάνωση που συνενώνει αρμονικά τη θεωρία με την καθημερινή πράξη. Η ενότητα πολιτικο-ιδεολογικής και πρακτικής μαζικής δράσης δεν είναι μια εύκολη υπόθεση, απαιτεί ωριμότητα και ικανότητα, συνέπεια, σταθερότητα, αποφασιστικότητα.

Ο καθορισμός του ταξικού χαρακτήρα του Κόμματος δε σημαίνει ότι το Κόμμα δεν ενδιαφέρεται να πιάσει ρίζες γενικότερα μέσα στα λαϊκά στρώματα, στη νεολαία, στα κινήματα. Το αντίθετο όπως είναι γνωστό ισχύει, το ΚΚ δίνει αποφασιστική σημασία στην κοινωνική συμμαχία της εργατικής τάξης με τα άλλα καταπιεζόμενα και εκμεταλλευόμενα κοινωνικά στρώματα. Εχει στόχο να οργανώνονται στις γραμμές του, εκτός από εργάτες και εργάτριες, τα πιο πρωτοποριακά και συνειδητά στοιχεία από τα άλλα λαϊκά κοινωνικά στρώματα. Τα μέλη του Κόμματος που προέρχονται από τα άλλα στρώματα της κοινωνίας διαμορφώνουν ταξική κομματική συνείδηση. Οπως και τα μέλη του Κόμματος που ανήκουν στην εργατική τάξη έχουν ενιαία αντίληψη, την κομματική, για τα ιδιαίτερα συμφέροντα των άλλων στρωμάτων και τη μεγάλη σημασία της κοινωνικής συμμαχίας.

• Μια δεύτερη βασική κατευθυντήρια ιδέα είναι ότι η δράση του Κόμματος αποτελεί σοβαρό παράγοντα στην ανάπτυξη της συνείδησης, της ικανότητας και της δράσης της εργατικής τάξης να προωθεί τη συμμαχία της με τα άλλα λαϊκά κοινωνικά στρώματα.

Και τα δύο αυτά στοιχεία, δηλαδή α) το επίπεδο συνείδησης της εργατικής τάξης και β) το Κόμμα δρουν ως αλληλοτροφοδοτούμενοι υποκειμενικοί παράγοντες. Συνιστούν βασικές προϋποθέσεις για τη συγκρότηση του ΑΑΔ Μετώπου, την οργάνωση δηλαδή της αντιιμπεριαλιστικής αντιμονοπωλιακής γραμμής πάλης που όπως καθόρισε το 15ο Συνέδριο "είναι ο δρόμος που βοηθά να αλλάξει ο συσχετισμός των δυνάμεων στη χώρα μας, να γίνει η προσέγγιση και κάτω από ορισμένες προϋποθέσεις να πραγματοποιηθεί το πέρασμα στο σοσιαλισμό".

Βεβαίως τα αποτελέσματα, οι ρυθμοί ανάπτυξης του κινήματος, η συνολική προχωρητική του πορεία δεν καθορίζονται αποκλειστικά από τους σκοπούς και τις επιδιώξεις του Κόμματος. Εξαρτώνται, επηρεάζονται από τους γενικότερους αντικειμενικούς, εσωτερικούς, αλλά και τους διεθνείς παράγοντες. Οπως υπογραμμίστηκε στο κλείσιμο των εργασιών του Συνεδρίου, "αν δεν ξέρουμε τι είναι υποκειμενικό και τι είναι αντικειμενικό, τότε δε θα βλέπουμε τις πραγματικές ευθύνες του Κόμματος, τι εξαρτάται από το Κόμμα και θα φορτώνουμε αντικειμενικές δυσκολίες στο Κόμμα. Η, το αντίθετο, θα εξηγούμε λάθη, ανεπάρκειες του Κόμματος, αποδίδοντάς τα όλα στις αντικειμενικές δυσκολίες".

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

To καταστατικό του Κόμματος αναφέρει στην εισαγωγή του ότι "το ΚΚΕ είναι το κόμμα της εργατικής τάξης, η συνειδητή οργανωμένη πρωτοπορία της, η ανώτατη μορφή οργάνωσής της. Είναι επαναστατική οργάνωση εθελοντών, ομοϊδεατών και αγωνίζεται για την ανατροπή του καπιταλισμού και την οικοδόμηση της σοσιαλιστικής - κομμουνιστικής κοινωνίας, στην οποία θα καταργηθεί κάθε εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο, κάθε καταπίεση και θα διασφαλιστεί ένα ανώτερο επίπεδο ζωής και δικαιωμάτων για το λαό, ισότητα δυνατοτήτων και δικαιωμάτων, ολόπλευρη πρόοδος του ελληνικού λαού".

Η παραπάνω θέση αποτελεί ακρογωνιαίο λιθάρι στη συνολική θεωρία για το Κόμμα και το ρόλο του. Το Κόμμα δεν πρωτοπορεί μόνο γιατί εξηγεί τη φύση των προβλημάτων και του καπιταλισμού, αλλά γιατί παλεύει να αλλάξει την κοινωνία.

Στο Κομμουνιστικό Μανιφέστο οι Μαρξ και Ενγκελς θέτουν με τη μορφή ερωτήματος και αναλύουν ποια είναι η σχέση των κομμουνιστών προς τους προλετάριους γενικά. Δίνουν χαρακτηριστικά την εξής γλαφυρή απάντηση:

"Οι κομμουνιστές δεν αποτελούν ένα ξεχωριστό κόμμα, που αντιτίθεται στ' άλλα εργατικά κόμματα. Δεν έχουν συμφέροντα που ξεχωρίζουν από τα συμφέροντα του προλεταριάτου στο σύνολό του. Δε διακηρύσσουν ξεχωριστές αρχές, που σύμφωνα μ' αυτές θα ήθελαν να πλάσουν το εργατικό κίνημα. Οι κομμουνιστές διαφέρουν από τα άλλα εργατικά κόμματα μονάχα κατά τούτο: ότι από τη μια μεριά, στους διάφορους εθνικούς αγώνες των προλετάριων, τονίζουν και επιβάλλουν τα συμφέροντα που είναι κοινά σε όλο το προλεταριάτο κι ανεξάρτητα από την εθνότητα. Και από την άλλη, ότι στις διάφορες βαθμίδες ανάπτυξης του αγώνα ανάμεσα στο προλεταριάτο και στην αστική τάξη, εκπροσωπούν πάντα τα συμφέροντα του κινήματος στο σύνολό του... Θεωρητικά πλεονεκτούν από την υπόλοιπη μάζα του προλεταριάτου με τη σωστή αντίληψη για τις συνθήκες, για την πορεία και για τα γενικά αποτελέσματα του προλεταριακού κινήματος".

Ο Λένιν υπογράμμιζε ότι καθήκον του Κόμματος δεν είναι να εξυπηρετεί το εργατικό κίνημα σε κάθε ξεχωριστό στάδιο του κινήματος, αλλά στο σύνολό του, προς τον τελικό σκοπό, γι' αυτό και πρέπει να περιφρουρεί την οργανωτική και ιδεολογική του αυτοτέλεια. Ο μαρξιστής, όπως έλεγε ο Λένιν, (κατά την εκτίμηση της επαναστατικής πάλης της περιόδου 1905 - 7) μπαίνει πρώτος στο δρόμο της άμεσης επαναστατικής πάλης και τον εγκαταλείπει τελευταίος όταν δεν υπάρχει ίχνος ελπίδας τη συγκεκριμένη βεβαίως φάση για την επιτυχία της. Αναπροσαρμόζει την τακτική του, ώστε να πετύχει τον πιο σύντομο δρόμο για τη νέα έφοδο προς το σκοπό.

Οταν συζητάμε για τα θεμελιακά χαρακτηριστικά, τις αρχές και τους κανόνες λειτουργίας του κόμματος, αναφερόμαστε σε σταθερές αρχές που ισχύουν γενικά, σε όλη την πορεία της δράσης του, ανεξάρτητα από τις αντικειμενικές συνθήκες, το συσχετισμό δύναμης.

Ο τρόπος που εκπληρώνονται οι αρχές, το επίπεδο που αυτές είναι αναπτυγμένες επηρεάζονται από αντικειμενικούς παράγοντες από το δοσμένο ιστορικά κοινωνικό - οικονομικό πολιτικό περιβάλλον, αλλά και από υποκειμενικούς παράγοντες όπως:

• Την ικανότητα του Κόμματος να χαράζει σωστή πολιτική γραμμή.
• Τη διαλεκτική σχέση τακτικής και στρατηγικής.
• Το βαθμό σύνδεσής του με την εργατική τάξη και γενικότερα τις λαϊκές μάζες.
• Την ικανότητα συγχώνευσης θεωρητικής και πρακτικής δουλιάς.
• Το σεβασμό στην τήρηση των καταστατικών αρχών και των κανόνων λειτουργίας του.
• Τη σταθερότητά του στη διαπάλη με τον οπορτουνισμό, τη σθεναρή αντιμετώπιση όλων των παρεκκλίσεων.

Ακόμα και αν εκτιμηθεί ότι έχουν διαμορφωθεί οι παραπάνω όροι - σε μια συγκεκριμένη περίοδο - δε δικαιολογείται καμία εφησύχαση. Η ανάπτυξη του Κόμματος δε σταματά. Μόνιμα θα προβάλλει η ανάγκη, η δουλιά του να αντιστοιχεί με το ρόλο και την αποστολή του, να εξελίσσεται συνεχώς, να προλαβαίνει, να προβλέπει. Μπορεί, επίσης, για διάφορους λόγους, να σημειωθεί οπισθοχώρηση ή χαλάρωση, απώλεια κατακτημένου επιπέδου λειτουργίας.

Αναμφισβήτητα μια συζήτηση για το Κόμμα μπορεί να εξελιχθεί σε μια συζήτηση για πολλά ζητήματα όπως οργανωτικά, πολιτικά, ιδεολογικά, ζητήματα που αφορούν τη δράση του στο μαζικό κίνημα, στη νεολαία, στις γυναίκες, στα διάφορα κοινωνικά κινήματα ή στον τομέα της έρευνας και των μελετών. Σε τελευταία ανάλυση όλα αυτά τα προβλήματα έχουν σημείο αναφοράς τη δουλιά του Κόμματος, τη λειτουργία της ΚΕ, τη δράση των στελεχών, τη λειτουργία και το ρόλο της ΚΟΒ. Δε χωρίζονται με σινικά τείχη τα ιδεολογικά, πολιτικά και οργανωτικά προβλήματα.

Η οργανωτική πλαδαρότητα, η παραβίαση των αρχών και κανόνων λειτουργίας του Κόμματος, η ελαστικότητα στα θέματα αρχών οργάνωσης, η παραμέληση της συστηματικής τελειοποιημένης οργανωτικής δουλιάς κρύβει προβλήματα ιδεολογικού και πολιτικού χαρακτήρα, όπως υποτίμηση ή άρνηση του χαρακτήρα του Κόμματος και του ρόλου της ταξικής πάλης. Είναι βέβαιο ότι ιδεολογικά και πολιτικά προβλήματα γύρω από τη στρατηγική του Κόμματος, το χαμηλό επίπεδο αφομοίωσης της πολιτικής και της ιδεολογίας μας, όταν έχουν σχετικά μαζικό χαρακτήρα γεννούν στην πορεία και προβλήματα οργανωτικού χαρακτήρα, κομματικής τάξης.

Η ενότητα του Κόμματος, η στενή σύνδεσή του με την εργατική τάξη και τις λαϊκές μάζες, η πύκνωση των γραμμών του, η τάση αύξησης της πολιτικής του επιρροής είναι σημαντικά στοιχεία και αποδείξεις ότι το Κόμμα λειτουργεί με βάση τις αρχές του και τους κανόνες λειτουργίας. Ο Λένιν έλεγε επίσης χαρακτηριστικά: "τι να συζητάμε για πρωτοπορία όταν δεν ξέρουμε να συγχωνευτούμε με τη μάζα και να την αναδείξουμε".

Στην ιστορική διαδρομή φάνηκε ότι και αυτά τα στοιχεία δεν πρέπει να απολυτοποιούνται. Είναι πιθανό και δυνατό σε μια φάση να υπάρχουν αυτά τα στοιχεία, όμως να συσσωρεύονται σταδιακά και "υπόγεια" ιδεολογικά προβλήματα και τα αποτελέσματα παρεκκλίσεων που δεν εντοπίστηκαν. Κομμουνιστικά κόμματα που επηρεάστηκαν από αναθεωρητικές ιδέες, για μεγάλο διάστημα διατήρησαν και μάλιστα αύξησαν την εκλογική τους επιρροή, τις θέσεις τους στο μαζικό κίνημα.

Τα προβλήματα ιδεολογικού χαρακτήρα, όταν δεν αντιμετωπίζονται στην ώρα τους, εκφράζονται συσσωρευμένα στην πορεία. Τότε γίνεται πιο δύσκολη και περίπλοκη η αντιμετώπισή τους. Η πρόβλεψη και η πρόληψη είναι το κύριο και το βασικό.