«Βόμβα» στα ασφαλιστικά δικαιώματα εργαζομένων και συνταξιούχων αποδεικνύεται η μελέτη του Κέντρου Προγραμματισμού και Οικονομικών Ερευνών (ΚΕΠΕ) για το Ασφαλιστικό που του είχε ανατεθεί από την κυβέρνηση και το προσχέδιό της διέρρευσε στον Τύπο. Οι διαπιστώσεις και τα πρώτα συμπεράσματα της μελέτης αναδεικνύουν την «πολυδιάσπαση» ως βασικό πρόβλημα του Ασφαλιστικού, προϊδεάζουν για τα μέτρα που σχεδιάζονται και αφορούν όλες τις προϋποθέσεις συνταξιοδότησης που ισχύουν.

Από την αρχή, κάνοντας λόγο για «προνόμια» και όχι για δικαιώματα, η μελέτη επιχειρεί να δυσφημίσει οτιδήποτε εξασφάλισαν στο παρελθόν κάποιες ομάδες εργαζομένων και συνεχίζει ακόμα να ισχύει, παρά τις ανατροπές που έχουν ψηφιστεί τα τελευταία χρόνια. Δίνοντας το στίγμα του νέου ασφαλιστικού χάρτη που σχεδιάζει το υπουργείο Εργασίας, η μελέτη σημειώνει: «Η πολυδιάσπαση του συστήματος (...) δημιουργεί τις κατάλληλες προϋποθέσεις προκειμένου να διατηρηθούν προνόμια που θεσπίστηκαν στο παρελθόν και αντικρούουν κάθε έννοια κοινωνικής ισότητας» (!).

Ξεκαθαρίζοντας ότι η περίφημη «ενοποίηση» δεν θα είναι μόνο διοικητική και λειτουργική, όπως προπαγανδιστικά ισχυριζόταν το υπουργείο, προσθέτει: «Το ασφαλιστικό σύστημα, όμως, δεν είναι κατακερματισμένο μόνο διοικητικά. Το σύστημα συντάξεων χαρακτηρίζεται από μια πολυνομία, η οποία δημιουργεί έντονες κοινωνικές ανισότητες, αφού αντιμετωπίζει όμοιες περιπτώσεις πολιτών με διαφορετικό τρόπο. Οι προϋποθέσεις συνταξιοδότησης (χρόνος ασφάλισης και όρια ηλικίας), τα ποσοστά αναπλήρωσης, οι κατώτατες συντάξεις, οι ασφαλιστικές και εργοδοτικές εισφορές, οι κοινωνικοί πόροι και η κρατική χρηματοδότηση ποικίλλουν τόσο μεταξύ των Ταμείων, όσο και μεταξύ ασφαλισμένων στο ίδιο Ταμείο».

Με άλλα λόγια, «κοινωνική ισότητα» για την κυβέρνηση και το κεφάλαιο είναι η προς τα κάτω εξίσωση των ασφαλιστικών δικαιωμάτων όλων των εργαζομένων. Σ' αυτή την κατεύθυνση, βάζει στο επίκεντρο της νέας της παρέμβασης τα πάντα:

• Το χρόνο ασφάλισης και τα όρια ηλικίας.
• Τα ποσοστά αναπλήρωσης.
• Τις κατώτατες συντάξεις.
• Τις ασφαλιστικές εισφορές.
• Τους κοινωνικούς πόρους.
• Την κρατική χρηματοδότηση.

Η έκθεση επιχειρεί να «χτίσει» την επιχειρηματολογία της με τις διαφορές που υπάρχουν και μεταξύ Ταμείων, αλλά και ανάμεσα σε κατηγορίες ασφαλισμένων μέσα στο ίδιο Ταμείο. Ειδικότερα, εστιάζει:

• Σε διαφορές μεταξύ κλάδων και επαγγελμάτων. Ως χαρακτηριστικό παράδειγμα αναφέρει «το καθεστώς των βαρέων και ανθυγιεινών» και «τις πρόσφατες ρυθμίσεις για αναγνώριση πλασματικών ετών στους ενστόλους στο Δημόσιο».
• Στις διαφορές μεταξύ ηλικιών ή ημερομηνία πρώτης ασφάλισης, όπου κάνει ειδική αναφορά «στην περίπτωση των δημοσίων υπαλλήλων» και μάλιστα στο διαφορετικό καθεστώς που ισχύει «αν άρχισαν να εργάζονται πριν ή μετά το 1983»!
• Στις διαφορές μεταξύ φύλων, όπου σημειώνει πως «σε ορισμένα Ταμεία, παρά τις ευρωπαϊκές οδηγίες, συνεχίζουν να υπάρχουν αρκετά πιο ευνοϊκές ρυθμίσεις για τις γυναίκες»!

Και για να μην υπάρχει αμφιβολία για τα μέτρα που σχεδιάζονται να νομοθετηθούν το επόμενο φθινόπωρο, η μελέτη του ΚΕΠΕ προσθέτει χαρακτηριστικά: «Αν και για όλους τους παραπάνω διαχωρισμούς μπορούν, τουλάχιστον από αυτούς που ευνοούνται, να προταθούν πειστικές αιτιολογίες για την ύπαρξή τους, από οικονομικής και κοινωνικής άποψης είναι μάλλον δύσκολο να δικαιολογηθούν».

Χαρακτηριστικό της προσπάθειας που γίνεται για να «θεμελιωθεί» μια αύξηση στα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης και πιθανώς και του χρόνου ασφάλισης, είναι η επιμονή της μελέτης να υποβαθμίσει το γεγονός ότι η μέση ηλικίας συνταξιοδότησης στη χώρα μας είναι τα 62,34 χρόνια με τον αντίστοιχο μέσο όρο στην ΕΕ των «27» να είναι στα 62,09 (στοιχεία 2010) και ενώ από τότε έχουν τεθεί πρόσθετα εμπόδια στις προϋποθέσεις συνταξιοδότησης.

Παρ' όλα αυτά, η μελέτη του ΚΕΠΕ χαρακτηρίζει «παραπλανητική» τη χρήση της μέσης ηλικίας συνταξιοδότησης (!), καθώς όπως ισχυρίζεται «σε πολλά ασφαλιστικά ταμεία η μέση ηλικία συνταξιοδότησης είναι χαμηλότερη» και αυξάνει εξαιτίας των όρων συνταξιοδότησης στον ΟΓΑ και στον ΟΑΕΕ. Μάλιστα, για το ΙΚΑ αναφέρει ότι «ο γενικός κανόνας», δηλαδή τα ανώτερα ηλικιακά όρια συνταξιοδότησης που ισχύουν, «είναι η εξαίρεση». Γι' αυτό προτείνει όχι την παραπέρα αύξηση των γενικών ορίων, «αλλά τροποποιήσεις- καταργήσεις στις ισχύουσες εξαιρέσεις»!

Προκλητικά, δε, φωτογραφίζει τις αναπηρικές συντάξεις, καθώς, όπως κυνικά ισχυρίζεται, «οι συντάξεις αναπηρίας του ΙΚΑ αποτελούν διέξοδο για νέους ασφαλισμένους ή ασφαλισμένους με λίγες ημέρες ασφάλισης». Δηλαδή, το ΚΕΠΕ μας λέει ότι ο εργαζόμενος που έμεινε ανάπηρος, από ατύχημα ή ασθένεια, το επέλεξε προκειμένου να βρει διέξοδο και να συνταξιοδοτηθεί!

Παράλληλα, η μελέτη του ΚΕΠΕ επικεντρώνεται στο ζήτημα των ασφαλιστικών εισφορών και ειδικά αυτών που δεν εισπράττονται. Σε αυτά τα πλαίσια, προτείνει την επέκταση της δράσης του Κέντρου Είσπραξης Ασφαλιστικών Οφειλών (ΚΕΑΟ) και για ποσά μικρότερα των 5.000 ευρώ, που σημαίνει ότι ο κατασταλτικός χαρακτήρας του μέτρου επικεντρώνεται στους πιο φτωχούς ασφαλισμένους και ιδιαίτερα σε ΟΑΕΕ, ΟΓΑ, ΕΤΑΑ.

Επιπλέον, για την είσπραξη των ληξιπρόθεσμων οφειλών, κρίνεται «χρήσιμο» η πρόσβαση και του ΚΕΑΟ στα περιουσιακά στοιχεία των ασφαλισμένων, ενώ μέχρι οι ασφαλιστικές εισφορές να μπορούν να εισπράττονται από την Εφορία (μέσα του 2017), προτείνεται να εμπλακούν στη διαδικασία είσπραξης εκτός από το ΚΕΑΟ και «ειδικευμένες ιδιωτικές εταιρείες»!

Πάντως, παρά τις επαναλαμβανόμενες ρυθμίσεις προς τις επιχειρήσεις και τις μειώσεις των εργοδοτικών εισφορών και ενώ η κυβέρνηση εξισώνει τους καπιταλιστές - όσον αφορά τον τρόπο και τις μεθόδους αντιμετώπισης για τις εισφορές τους προς τα Ταμεία - με τους μικρομεσαίους ΕΒΕ και τους αγρότες, που κλείνουν τα μαγαζιά τους και εγκαταλείπουν τα χωράφια τους, οι ληξιπρόθεσμες οφειλές των επιχειρήσεων προς το ΙΚΑ εκτοξεύτηκαν στο ιστορικό ποσό των 13,5 δισ. ευρώ!

Μάλιστα, η γιγάντωση της εισφοροαποφυγής προς το ΙΚΑ έγινε ιδιαίτερα μέσα στο 2013, όπου οι ληξιπρόθεσμες οφειλές σχεδόν διπλασιάστηκαν. Συγκεκριμένα, οι ληξιπρόθεσμες οφειλές προς το ΙΚΑ στο τέλος του 2011 ανέρχονταν στα 7,003 δισ. ευρώ. Στο τέλος του 2012 αυξήθηκαν στα 7,723 δισ. ευρώ (αύξηση κατά 10,3%) για να εκτιναχτούν το 2013 στα 13,540 δισ. ευρώ (!), αύξηση 75,3% μέσα σε ένα μόλις χρόνο. Σημειώνεται ότι στα μέσα του 2012, η κυβέρνηση είχε απαλλάξει τους εργοδότες από την εισφορά τους προς την Εργατική Κατοικία και την Εργατική Εστία, χαρίζοντάς τους 250 εκατομμύρια ευρώ σε ετήσια βάση.

Το πόσο η χαριστική αυτή πολιτική αποδείχθηκε «επιτυχής» φαίνεται από την πορεία των οφειλών το επόμενο ακριβώς έτος που σχεδόν διπλασιάστηκαν. Για να φανεί το μέγεθος των χρεών προς το ΙΚΑ, αξίζει να αναφερθεί ότι το ίδιο έτος οι καταβαλλόμενες συντάξεις ανήλθαν στα 10,8 δισ. ευρώ. Δηλαδή, τα χρέη των καπιταλιστών προς το ΙΚΑ (μέρος των οποίων αφορά στις εισφορές που έχουν παρακρατηθεί από τους εργαζόμενους), είναι μεγαλύτερα από το κονδύλι των συντάξεων! Είναι επίσης χαρακτηριστικό ότι από τα 13,540 δισ. ευρώ, σε ρύθμιση έχουν μπει μόλις το 1,132 δισ. ευρώ, δηλαδή λιγότερο από το 10% των ληξιπρόθεσμων οφειλών.

Η υπεξαίρεση του ιδρώτα των εργαζομένων (ασφαλιστικές κρατήσεις στο μισθό τους) από τους καπιταλιστές και η μη καταβολή τους προς το ΙΚΑ, γίνεται ακόμα πιο επικίνδυνη κάτω από τα εξής δεδομένα:

Πρώτο, σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ (4ο τρίμηνο του 2013), το 41,2% του εργατικού δυναμικού ασφαλίζεται για κύρια σύνταξη στο ΙΚΑ.

Δεύτερο, το 53% των συντάξεων που καταβάλλει το Ταμείο καλύπτεται από τις ασφαλιστικές εισφορές, που σε μεγάλο μέρος τους, όπως προκύπτει, δεν καταβάλλονται από τις επιχειρήσεις.

Τρίτο, στην επισήμανση που κάνει και η μελέτη του ΚΕΠΕ πως «η τάση των τελευταίων δράσεων είναι προς την κατεύθυνση της χρήσης συντελεστών βιωσιμότητας (βλέπε π.χ. ΕΤΕΑ), σημαίνει ότι οι συντάξεις που χορηγούν οι Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης θα είναι ανάλογες των εσόδων που εισπράττουν, δηλαδή των Εισφορών Κοινωνικής Ασφάλισης. Με άλλα λόγια, λιγότερες εισφορές θα μεταφράζονται αυτόματα σε χαμηλότερες συντάξεις».