Η μεγάλη πλειοψηφία των αυτοαπασχολούμενων αντιμετωπίζει σοβαρό πρόβλημα επιβίωσης και αυτό είναι ορατό «διά γυμνού οφθαλμού». Να δούμε, όμως, τι λένε και τα στατιστικά στοιχεία:

Πάνω από 200.000 μικροεπιχειρήσεις έκλεισαν από το 2010. Δύο στις τρεις που λειτουργούν ακόμα κινδυνεύουν να κλείσουν μέσα στο 2014. Η μείωση του τζίρου για το δεύτερο εξάμηνο του 2013 ανέρχεται στο 22,9%. Από την απαρχή της κρίσης, η συνολική πτώση ανέρχεται στο 65%. Τα χρέη διογκώνονται, οι απλήρωτες ασφαλιστικές οφειλές προς ΟΑΕΕ (40%), οι λογαριασμοί προς τις ΔΕΚΟ (35%), την εφορία (33%), τους προμηθευτές (28%). Τα μη εξυπηρετούμενα ή καθυστερούμενα δάνεια προς τράπεζες ανέρχονται στο 28% (ΙΜΕ ΓΣΕΒΕΕ).

Πάνω από 370.000 ασφαλισμένοι έχουν χρέη προς τον ΟΑΕΕ, σε σύνολο 740.000 ενεργών ασφαλισμένων, δηλαδή οι μισοί. Τα χρέη προς το ταμείο έχουν ξεπεράσει τα 7 δισ. ευρώ. Ολο και περισσότεροι αυτοαπασχολούμενοι χάνουν το δικαίωμα στην ιατροφαρμακευτική περίθαλψη λόγω χρεών (στοιχεία του ΟΑΕΕ).

Η κατηγορία «πολύ μικρές επιχειρήσεις» (απασχόληση έως 10 άτομα), που περιλαμβάνει κατά κύριο λόγο αυτοαπασχολούμενους χωρίς προσωπικό, από 820.000 το 2009 μειώθηκε σε 514.000 το 2013. Δηλαδή, μείωση κατά 37% σε 5 χρόνια (Eurostat).

Και για όσους νομίζουν ότι θα βγουν στη σύνταξη και θα γλιτώσουν, τα πράγματα δεν είναι ρόδινα.

Οι συνταξιούχοι του ΟΑΕΕ υπέστησαν εκτεταμένες περικοπές των συντάξεων. Η μέση σύνταξη το 2009 ήταν 808 ευρώ και το 2013 539 ευρώ, δηλαδή 33% μικρότερη και ας πληρώθηκαν μέχρι τελευταία δεκάρα οι εισφορές. Χιλιάδες ασφαλισμένοι αποκλείονται από τη σύνταξη, αν έχουν χρέη πάνω από 20.000 ευρώ (4-5 χρόνια απλήρωτων εισφορών) και όσοι χρωστάνε λιγότερα θα τα ξεπληρώσουν με παρακράτηση από τη σύνταξη. Και άλλη μείωση, δηλαδή.

Πώς φτάσαμε, όμως, ως εδώ; Φταίει μόνο η οικονομική κρίση;

Μερικοί θα πουν ότι φταίνε οι «παθογένειες» της οικονομίας, άλλοι, πιο ευφάνταστοι, θα τα ρίξουν στο «σοβιετικό» μοντέλο ανάπτυξης (;), στη «γενιά» της μεταπολίτευσης και πάει λέγοντας. Πέρα από τις επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης, που δεν την έφεραν οι αυτοαπασχολούμενοι, η σημερινή κατάσταση δεν έπεσε από τον ουρανό.

Αλήθεια, τώρα τέθηκε το ζήτημα της «αναμόρφωσης» του ασφαλιστικού συστήματος ή πριν από 15 χρόνια; Τώρα ανακαλύφθηκε η «απελευθέρωση των επαγγελμάτων» ή προβλεπόταν από τη Συνθήκη του Μάαστριχτ; Οι ιθύνοντες της Ευρωπαϊκής Ενωσης δεν ήταν αυτοί που σιγοψιθύριζαν εδώ και χρόνια ότι οι μικροεπιχειρήσεις παραείναι πολλές και «νοθεύουν» τον ανταγωνισμό;

Να γιατί τα σημερινά αδιέξοδα των αυτοαπασχολούμενων, που οξύνει η οικονομική κρίση, είναι αποτέλεσμα της πολιτικής των κυβερνήσεων όλα τα προηγούμενα χρόνια και των κατευθύνσεων της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Δηλαδή, η οικονομική κρίση επιτάχυνε προαποφασισμένα μέτρα. Και για του λόγου το αληθές, σταχυολογούμε παρακάτω μερικές μόνο πλευρές της κυβερνητικής πολιτικής.

Για το Φορολογικό. Σε εφαρμογή βρίσκεται ο νέος φορολογικός νόμος με κατάργηση του αφορολόγητου και 26% φορολογία από το πρώτο ευρώ. Σε συνδυασμό με τα κριτήρια διαβίωσης, φορτώνει νέα βάρη στη μεγάλη πλειοψηφία των αυτοαπασχολούμενων. Την περίοδο αυτή, με την πτώση του τζίρου των μικροκαταστημάτων, τα ποσά που χρεώνονται είναι αδύνατο να πληρωθούν και οδηγούν στην απόγνωση.

Για το Ασφαλιστικό. Ο ΟΑΕΕ, για το 2014, προβλέπεται να παρουσιάσει έλλειμμα 500 εκ. ευρώ. Στα συρτάρια της κυβέρνησης βρίσκονται μέτρα για παραπέρα μείωση των συντάξεων. Συζητιέται έντονα η κατάργηση της λεγομένης «βασικής σύνταξης» για τους συνταξιούχους του πρώην ΤΕΒΕ, που θα μειώσει αυτόματα τις μηνιαίες συντάξεις της πλειοψηφίας των συνταξιούχων κατά 220 ευρώ.

Για τα χρέη. Ηδη έχει ενεργοποιηθεί το ΚΕΑΟ (Κέντρο Είσπραξης Ασφαλιστικών Οφειλών), που από την αρχή του χρόνου έχει αποστείλει χιλιάδες κατασχετήρια. Τα περισσότερα αφορούν χρέη στον ΟΑΕΕ. Ανάλογη κατάσταση ισχύει και για τα χρέη προς την εφορία που διογκώνονται καθημερινά. Η κυβέρνηση θα επιταχύνει τους μηχανισμούς είσπραξης, για να αυξήσει τα δημόσια έσοδα. Ανάλογα μέτρα συζητούνται για τα «κόκκινα» δάνεια, με στόχο τη διασφάλιση των συμφερόντων των τραπεζών.

Για την απελευθέρωση των επαγγελμάτων. Μια σειρά νόμοι με γενικό τίτλο «Απελευθέρωση επαγγελμάτων» έχουν ήδη ψηφιστεί. Οι περισσότεροι από αυτούς, όπως η απελευθέρωση στον τομέα της μεταφοράς, στο ψωμί, στο φάρμακο, στο ωράριο, στα επαγγελματικά δικαιώματα και τις άδειες άσκησης επαγγέλματος, έχουν άμεση σχέση με τους όρους δραστηριοποίησης των αυτοαπασχολούμενων στην αγορά και στρέφονται σε βάρος τους. Το επόμενο διάστημα, η κυβέρνηση θα προχωρήσει με γρηγορότερους ρυθμούς στην εφαρμογή τους.

Σε όσους φαντασιώνονται ότι η αποχώρηση της «τρόικας» θα δώσει μια ανάσα, αφιερώνουμε, σε ελεύθερη απόδοση, τη δήλωση του νέου υπουργού Οικονομικών: «Μπορούμε και χωρίς την τρόικα». Για να μην υπάρχουν και αυταπάτες.

Αυτά τα αντιλαϊκά μέτρα επιβάλλονται για να αλλάξουν, προς το χειρότερο και σε βάθος χρόνου, τους όρους που δραστηριοποιείται η μεγάλη πλειοψηφία των αυτοαπασχολούμενων. Εύκολα διακρίνονται και οι προθέσεις της κυβέρνησης για το είδος της ανάκαμψης της οικονομίας που ευαγγελίζεται. Η ανάπτυξη που προετοιμάζουν δε χωρά το κάθε μικρομάγαζο, είναι κομμένη και ραμμένη στα μέτρα των μεγάλων μονοπωλιακών ομίλων, άντε και μιας χούφτας μεσαίων επιχειρήσεων δορυφόρων τους. Αυτά τα μέτρα έχουν συναποφασιστεί στην Ευρωπαϊκή Ενωση από τις κυβερνήσεις και θα εφαρμοστούν από κάθε κυβέρνηση που ορκίζεται στο όνομα του «ευρωμονόδρομου», είτε είναι μνημονική είτε αντιμνημονιακή.

Απέναντι σ' αυτήν την πραγματικότητα, που επιδεινώνεται καθημερινά για τη μεγάλη πλειοψηφία των αυτοαπασχολούμενων, η ανάπτυξη των αγώνων σε αντιμονοπωλιακή κατεύθυνση είναι ο μόνος σίγουρος δρόμος που μπορεί να βάλει φραγμούς, να καθυστερήσει, ακόμα και να ανατρέψει αντιλαϊκά μέτρα. Δεν έχουμε αυταπάτες ότι ένα τέτοιο κίνημα μπορεί να αναπτυχθεί «διά περιπάτου». Υπάρχουν εμπόδια που πρέπει υπερπηδηθούν:

Ο αρνητικός συσχετισμός δύναμης στο συνδικαλιστικό κίνημα, που φέρνει στον αφρό τις δυνάμεις του συμβιβασμού και της απαξίωσης των αγώνων (ΠΑΣΟΚ - ΣΥΝ - ΝΔ). Αυτές έχουν πλειοψηφία στη ΓΣΕΒΕΕ, την ΕΣΕΕ και τις περισσότερες Ομοσπονδίες. Αυτές οι ηγεσίες νομιμοποίησαν τα αντιλαϊκά μέτρα με τη συμμετοχή τους στους «κοινωνικούς διαλόγους», στήριξαν τις κατευθύνσεις της Ευρωπαϊκής Ενωσης όλα τα προηγούμενα χρόνια.

Αντικειμενικά, εξυπηρετούν τα συμφέροντα ελάχιστων μεσαίων επιχειρήσεων, που διεκδικούν μερίδιο στην αντιλαϊκή διέξοδο από την κρίση. Ακόμα και στις λίγες περιπτώσεις που εξήγγειλαν κινητοποιήσεις δεν πήραν μέτρα για την ενημέρωση και την κινητοποίηση των αυτοαπασχολούμενων. Στις σημερινές συνθήκες αποδεικνύονται επικίνδυνες για τα συμφέροντα των εκατοντάδων χιλιάδων αυτοαπασχολούμενων και μικρών ΕΒΕ.

Η μικρή συμμετοχή των αυτοαπασχολούμενων στα σωματεία. Πάνω από το 90% είναι έξω από κάθε συνδικαλιστική δραστηριότητα. Γνωρίζουμε ότι δεν είναι εύκολη υπόθεση να μπει στη δράση η μεγάλη μάζα των ασυνδικάλιστων αυτοαπασχολούμενων. Δεν είναι εύκολο να κατανοήσει την αξία της συλλογικής δράσης αυτός που έχει μάθει να τα λύνει όλα στους τέσσερις τοίχους του μαγαζιού του. Με την όξυνση των προβλημάτων, όμως, γίνονται πιο φανερά τα περιορισμένα όρια της ατομικής δραστηριότητας μπροστά στα αδιέξοδα που ορθώνει η κυβερνητική πολιτική.

Τελικά, αλλαγή των συσχετισμών στο συνδικαλιστικό κίνημα, κατά κύριο λόγο, σημαίνει συσπείρωση τέτοιων ανθρώπων. Οι σημερινοί συσχετισμοί στα τριτοβάθμια όργανα στηρίζονται σε άμαζα σωματεία με περιορισμένη ή ανύπαρκτη δράση, όπου αλωνίζουν κάποιοι επιτήδειοι συνδικαλιστές και ρυθμίζουν πόσοι και τι θα ψηφίσουν, πολλές φορές στα χαρτιά.

Σήμερα, παρά τα προβλήματα, είναι αναγκαία, περισσότερο από ποτέ, η ανασυγκρότηση του συνδικαλιστικού κινήματος, που βρέθηκε ανέτοιμο να αντιμετωπίσει μια τέτοιας κλίμακας αντιλαϊκή επίθεση.

Η ενίσχυση της δράσης της ΠΑΣΕΒΕ είναι αναγκαία προϋπόθεση για την ανασυγκρότηση του συνδικαλιστικού κινήματος. Με αυτό το κριτήριο και μ' αυτόν το στόχο πρέπει να σχεδιάσουν τη δουλειά τους το επόμενο διάστημα οι Ομοσπονδίες, τα σωματεία, οι συνδικαλιστές που εντάσσονται στη δύναμή τους. Δίνοντας βάρος στη συσπείρωση δυνάμεων και την ανάπτυξη των αγώνων σε μέτωπα πάλης όπως το Φορολογικό, το Ασφαλιστικό σε κοινή δράση με τα σωματεία των συνταξιούχων, για τα προβλήματα της Υγείας και της ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης των ανασφάλιστων ΕΒΕ, για τα χρέη των αυτοαπασχολούμενων, την απελευθέρωση των επαγγελμάτων.

Χρειάζεται να ενισχυθεί η δουλειά στις αυτοαπασχολούμενες γυναίκες, που αντιμετωπίζουν επιπλέον προβλήματα. Ιδιαίτερη αξία έχει να αναδειχθούν τα προβλήματα των αυτοαπασχολούμενων του τουρισμού, πολύ περισσότερο που ο συγκεκριμένος κλάδος προβάλλεται από την κυβέρνηση ως πρότυπο της ανάπτυξης που ευαγγελίζεται. Υπάρχει, γενικότερα, η ανάγκη εξειδίκευσης στόχων και μετώπων πάλης ανά κλάδο, ώστε να γίνει πιο αποτελεσματική η παρέμβαση των αντιμονοπωλιακών δυνάμεων.

Η ΠΑΣΕΒΕ, με τη δράση της, μπορεί να προσανατολίσει ανώριμες δυνάμεις στην οργανωμένη δράση. Να αποκρούσει ενέργειες που εύκολα μπορούν να χειραγωγηθούν και να αφοπλίσουν το συνδικαλιστικό κίνημα. Κάτω από την πίεση των προβλημάτων βγαίνουν στην επιφάνεια καταστάσεις όπου συνυπάρχουν η αγανάκτηση και η θέληση για δράση με τη μοιρολατρία, τη φοβία, την απογοήτευση και διαθέσεις απόγνωσης και άμεσων ουτοπικών λύσεων που, δήθεν, μπορούν να φέρουν γρήγορα αποτελέσματα.

Η ανάπτυξη της δράσης της ΠΑΣΕΒΕ μπορεί να φωτίσει καλύτερα τις πραγματικές αιτίες των προβλημάτων. Να αποκαλυφθούν αυταπάτες ότι η όποια αναθέρμανση της αγοράς θα φέρει ανάκαμψη στο εισόδημα των αυτοαπασχολούμενων. Να αποκρουστούν τα «αντιμνημονιακά» μέτωπα που προωθούν οι δυνάμεις του ΣΥΡΙΖΑ για μια κυβέρνηση που δήθεν θα έχει καλύτερη διαπραγματευτική ικανότητα.

Το επόμενο διάστημα, όλα τα αντιλαϊκά μέτρα που θεσμοθετήθηκαν βρίσκονται σε πλήρη εφαρμογή, πέρα από νέα που βρίσκονται στο συρτάρι. Το επόμενο διάστημα, οι Ομοσπονδίες, τα σωματεία, όλες οι αντιμονοπωλιακές δυνάμεις που συσπειρώνονται στην ΠΑΣΕΒΕ μπορούν να οργανώσουν πιο αποτελεσματικά την πάλη για τα πραγματικά συμφέροντα των εκατοντάδων χιλιάδων αυτοαπασχολούμενων και μικρών ΕΒΕ.