Πέμπτη 20 Ιούνη 2013
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Σελίδα 24
ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ
ΚΑΡΕΛ ΣΤΕΚΛΙ
Ο καλός στρατιώτης Σβέικ

Η Τσεχοσλοβακία υπήρξε η δεύτερη χώρα μετά τη Σοβιετική Ενωση που εθνικοποίησε εξ ολοκλήρου, στα τέλη της δεκαετίας του '40, την κινηματογραφική της βιομηχανία, θεσμοθέτησε ένα νέο σύστημα παραγωγής που βασιζόταν σε τρεις κύριους συντελεστές. Στα ειδικά εφοδιασμένα στούντιο για την παραγωγή ταινιών μαριονετών και κινούμενων σχεδίων, στην οργάνωση ομάδων για συλλογική παραγωγή ταινιών «λάιβ άκτιον» και στην ίδρυση κρατικής σχολής κινηματογράφου και τηλεόρασης - μετά το '60 - ως τμήμα της Ακαδημίας Δραματικής τέχνης (FAMU). Την ίδια εποχή οργανώθηκε στην Μπρατισλάβα και ένα ξεχωριστό σύστημα παραγωγής με δικές του εγκαταστάσεις στούντιο για ταινίες ντοκιμαντέρ και μυθοπλασίας.

Ο συγγραφέας της σατιρικής νουβέλας «Ο Καλός Στρατιώτης Σβέικ», Γιάροσλαβ Χάσεκ, γεννήθηκε στην Πράγα σε μια «ένδοξη» εποχή, όταν η πόλη ήταν κέντρο λογοτεχνίας, με ηχηρά ονόματα όπως του Κάφκα και του Μπροντ. Ο Χάσεκ έμεινε στην ιστορία ως ο συγγραφέας ενός από τα σημαντικότερα λογοτεχνήματα όλων των εποχών, παρόλο που δεν πρόλαβε να το ολοκληρώσει γιατί πέθανε νωρίτερα, σε ηλικία μόλις σαράντα ετών.

«Η Τύχη του Καλού Στρατιώτη Σβέικ κατά τη Διάρκεια του Παγκοσμίου Πολέμου», όπως είναι και ο πρωτότυπος τίτλος του λογοτεχνήματος, συνιστά από τα πιο καυστικά κείμενα που με μαεστρία και δηκτική αντιπολεμική διάθεση και κριτική σατιρίζει την αυστροουγγρική πολιτική και τα αίτια και τα γεγονότα του Α' Παγκόσμιου Πολέμου.

Η - αρχικά τρίωρη - διασκευή του 1956 σε σκηνοθεσία Κάρελ Στέκλι κατά βάση πιστή στο γράμμα και το πνεύμα του, συχνά διασκευασμένου, τσέχικου λογοτεχνικού κοσμήματος, θα μπορούσε να διαθέτει και πολύ περισσότερη χυδαιότητα και πολύ περισσότερη σατιρική οξύτητα και κάποια από τα πιο αστεία κομμάτια του βιβλίου που δεν υπάρχουν στο φιλμ. Βέβαια η ταινία, μέσα από το βλέμμα του σκηνοθέτη, παραμένει πάντα απολαυστικά κοντά στο πρωτότυπο, αναπαράγοντας μέσα από την απαράμιλλη εικονογράφηση του Σβέικ, μια αξιοπρεπή εκδοχή της θορυβώδους αντιπολεμικής παρωδίας του συγγραφέα, προϊδεάζοντας ταυτόχρονα για τη μορφή και το πνεύμα της καυστικής σάτιρας που θα υιοθετηθεί από το τσέχικο Νέο Κύμα κατά τη δεκαετία του '60, με έντονα τα χαρακτηριστικά της μαύρης κωμωδίας.

Πράγα 1914. Ο απλοϊκός Γιόζεφ Σβέικ που κλέβει και πουλάει σκύλους κατατάσσεται με την έναρξη του Α' Παγκοσμίου Πολέμου, μετά τη δολοφονία του αρχιδούκα Φερδινάνδου στο Σαράγιεβο, στον αυστροουγγρικό στρατό και μπαίνει σε περιπέτειες πρώτα στα μετόπισθεν και έπειτα, κατά τη διάρκεια μιας μεγάλης ανάβασης για να συναντήσει τη μονάδα του, στην πρώτη γραμμή του μετώπου.

Τον Σβέικ υποδύεται ο Ρούντολφ Χρουζίνσκι, ο πιο αγαπητός ίσως Τσέχος ηθοποιός της γενιάς του, που με το πρόσωπό του ίδιο φεγγάρι ολόγιομο και τα γοητευτικά του μάτια λες και γεννήθηκε για να παίξει αυτό το εγγενούς ηλιθιότητας, άκρατου αυθορμητισμού και παρορμητισμού, «ζυμαρένιο» αγόρι του Χάσεκ στον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο. Με τα ενθουσιώδη αυλάκια που σχηματίζονται στο μέτωπό του ο «αντιήρωας» Σβέικ του Στέκλι θυμίζει περισσότερο βραδυκίνητο επιζώντα και λιγότερο τον πονηρό ηλίθιο του Χάσεκ.

Η ταινία θεωρείται από τις καλύτερες προσαρμογές του έργου του Χάσεκ στο σινεμά. Μέσα από την κωμωδία, τη σάτιρα και τον (αυτο)σαρκασμό, τα χτυπήματα στους μιλιταριστές εξουσιαστές, στρατιωτικούς και πολιτικούς, είναι διαρκή και ηχηρά. Ο Στέκλι, βασίζεται σε αξιόλογους ηθοποιούς της χώρας και γράφει με σπιρτάδα τις περιπέτειες του απλοϊκού Σβέικ, επισημαίνοντας την ηλιθιότητα της κυβέρνησης και τον παραλογισμό του πολέμου. Μια ταινία αξιόλογη, που έστω και ενημερωτικά, πρέπει να δείτε.

Παίζουν: Ρούντολφ Χρουζίνσκι, Εύα Σβομπόντοβα, Γιόζεφ Χιμόναζ κ.ά.

Παραγωγή: Τσεχοσλοβακία (1956).


Κορυφή σελίδας
Ευρωεκλογές Ιούνη 2024
Μνημεία & Μουσεία Αγώνων του Λαού
Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ