Το προεδρείο του Σεμιναρίου

«Κλείνουν 100 χρόνια από τότε που η Γερμανίδα Κλάρα Τσέτκιν, μία από τις μεγαλύτερες γυναικείες φυσιογνωμίες του παγκόσμιου εργατικού επαναστατικού κινήματος, πρότεινε και υιοθετήθηκε στη Β' Διεθνή Συνδιάσκεψη των σοσιαλιστριών γυναικών να γιορτάζεται κάθε χρόνο αυτή η μέρα ως επέτειος για την ηρωική θυσία των απεργών εργατριών γυναικών που έγινε στις 8 του Μάρτη 1857 στη Νέα Υόρκη.

Η φετινή επέτειος αποτελεί κατά τη γνώμη μας μια μεγάλη ευκαιρία να αποτιμήσουμε το ρόλο του κομουνιστικού κινήματος στον αγώνα για την ισοτιμία των δύο φύλων, για τη χειραφέτηση της γυναίκας στην πορεία ενός αιώνα. Επείγει, όμως, ταυτόχρονα, να αναδείξουμε με ποια στρατηγική και τακτική θα αντιμετωπίσουμε την επιδείνωση της θέσης των γυναικών σε συνθήκες καπιταλιστικής κρίσης, ως ιδιαίτερο ζήτημα και μαζί αναπόσπαστο στοιχείο της ζωής της εργατικής - λαϊκής οικογένειας, του εργαζόμενου λαού».

«Το εθνικό επίπεδο παραμένει βασικό πεδίο της ταξικής πάλης, από εδώ συντελείται η όποια θετική αλλαγή στο διεθνή συσχετισμό. Εξίσου σημαντικό ζήτημα είναι η διεθνοποίηση του πεδίου της πάλης, ο συντονισμός και η υψηλού επιπέδου ταξική αλληλεγγύη. Είναι υποχρεωτικό καθήκον, καθώς ένα μεγάλο μέρος των σύγχρονων καπιταλιστικών χωρών είναι οργανικά ενταγμένο σε περιφερειακές ιμπεριαλιστικές διακρατικές ενώσεις, όπως είναι η ΕΕ, ενώ το σύνολο σχεδόν των καπιταλιστικών χωρών είναι ουσιαστικά ενταγμένο στο ιμπεριαλιστικό σύστημα ανεξαρτήτως τυπικών δεσμεύσεων ή όχι, ανεξαρτήτως επιπέδου ανάπτυξης».

Σε άλλο σημείο η Αλ. Παπαρήγα υπογράμμισε:

«Το γυναικείο ζήτημα ως ιστορικό κοινωνικό φαινόμενο είναι ένα σύμπλεγμα οικονομικών, πολιτικών, πολιτιστικών ανισοτιμιών και διακρίσεων, που εκδηλώνονται σε όλες τις κοινωνικές σχέσεις, συμπεριλαμβανομένων και των σχέσεων των δύο φύλων, και πηγάζει από τις ταξικές σχέσεις εκμετάλλευσης. Μπήκε στην πραγματική κοίτη του, από τους ιδρυτές του επιστημονικού σοσιαλισμού - κομμουνισμού, Μαρξ και Ενγκελς, που ανέδειξαν την ταξική φύση του, την αντανάκλασή του στο εποικοδόμημα, νομικό, πολιτικό, ιδεολογικό, πολιτιστικό, κάθε εκμεταλλευτικού κοινωνικοοικονομικού σχηματισμού και τις προϋποθέσεις για τη λύση του. Το γυναικείο ζήτημα τοποθετείται αντικειμενικά ως συστατικό της σύγχρονης στρατηγικής απέναντι σε μια κρίση που και όταν ξεπεραστεί θα οδηγήσει σε μια αναιμική ανάκαμψη σε σύγκριση με το παρελθόν, σε ένα νέο κύκλο κρίσης σε συνθήκες οξύτατου ενδοϊμπεριαλιστικού ανταγωνισμού, όπου δίπλα στα κλασικά για τον 20ό αιώνα κέντρα (ΕΕ, ΗΠΑ, Ιαπωνία) έχουν εμφανισθεί και νέα εθνικά κέντρα, νέες συμμαχίες, προσωρινές βεβαίως, που όμως λειτουργούν ως αντιάξονες απέναντι στις ΗΠΑ, ΕΕ κλπ., οξύνουν τους ανταγωνισμούς».

Αναφερόμενη στη συμβολή του ΚΚΕ στην ανάπτυξη του γυναικείου κινήματος, η Αλ. Παπαρήγα πρόσθεσε:

«Το ΚΚΕ 92 χρόνια κάνει συστηματική προσπάθεια να οργανωθεί αγώνας για το γυναικείο ζήτημα, έχει σοβαρή συμβολή στην ανάπτυξη του γυναικείου κινήματος, στην απόσπαση κατακτήσεων, στην ανάδειξη γυναικών στα όργανα του Κόμματος και του κινήματος, στην απόκρουση των αστικών, ρεφορμιστικών, νεοφεμινιστικών οπορτουνιστικών αντιλήψεων.

Ωστόσο, δεν έχουμε καταφέρει ακόμα να εξειδικεύεται η δουλειά στις γυναίκες σε κάθε τομέα του Κόμματος και του κινήματος, να αντιμετωπίζεται εύστοχα η λαθεμένη άποψη ότι η γυναικεία δράση είναι υπόθεση του γυναικείου κινήματος και ορισμένων γυναικών που καταπιάνονται με το σοβαρό αυτό και πάντα επίκαιρο τομέα πάλης. Η δυσκολία εξειδίκευσης της γενικής πολιτικής του Κόμματος στις γυναίκες εμφανίζεται όχι μόνο ανάμεσα στα στελέχη άνδρες αλλά και στις ίδιες τις συντρόφισσες. Η απάντηση στο ερώτημα αυτό δεν μπορεί να είναι ίδια με εκείνη της περιόδου που ήταν βαρύ και καταθλιπτικό το βάρος των παραδοσιακών αντιλήψεων περί της γυναικείας κατωτερότητας, περί αποκλειστικού ρόλου της γυναίκας ως συζύγου και μητέρας.

Οι αλλαγές και εκσυγχρονισμοί στα πλαίσια του καπιταλιστικού συστήματος που συνέβησαν στη διάρκεια των 100 χρόνων από τότε που η Κλάρα Τσέτκιν πρότεινε τη Διεθνή Μέρα της Γυναίκας έφεραν αντιφατικά αποτελέσματα στη συνείδηση των γυναικών. Σήμερα, πολύ περισσότερες γυναίκες και άνδρες έχουν αποβάλει ορισμένες αντιλήψεις που κυριαρχούσαν εδώ και 50 χρόνια, ο τρόπος ζωής των γυναικών δεν είναι ο ίδιος, είναι καλύτερος, προστέθηκαν όμως νέα προβλήματα και νέες ανάγκες.

1. Να αναδείξουμε την ιστορική μήτρα του ριζοσπαστικού γυναικείου αγώνα, τη μήτρα δηλαδή του κομμουνιστικού κινήματος και της θεωρίας του επιστημονικού σοσιαλισμού. Δίχως ιδεολογική αντεπίθεση σήμερα λίγα αποτελέσματα θα έχουμε. Να πολεμήσουμε στις γραμμές μας την άγνοια, κυρίως τη σχηματική, τυπική γνώση, την ημιμάθεια για την ταξική φύση του γυναικείου προβλήματος, να εκλαϊκεύσουμε τις θέσεις μας στον περίγυρό μας.

Η πραγματική ιστορία του αγώνα για την κοινωνική ισότητα των δύο φύλων, για την ισότητα άνδρα και γυναίκα δεν αρχίζει από τότε που αιτήθηκε η ψήφος των γυναικών, δεν αρχίζει ακόμα και στα πιο πρωτοπόρα συνθήματα των πρώτων αστών γυναικών. Αρχίζει από τότε που ο Μαρξ έκανε τη μεγαλύτερη ανακάλυψη, αποκάλυψε το μυστικό της καπιταλιστικής ταξικής εκμετάλλευσης, που είναι η απόσπαση της υπεραξίας, από τότε που ο Ενγκελς με τον πιο γλαφυρό τρόπο περιέγραψε επιστημονικά πριν απ' όλα ότι το γυναικείο φύλο περιέπεσε στην ανισοτιμία με το πέρασμα στην πρώτη ταξική κοινωνία, τη δουλοκτητική, από τότε που ο ίδιος ανέλυσε τη σχέση της ατομικής ιδιοκτησίας με το κράτος και την οικογένεια.

Να αναδείξουμε τη λενινιστική κληρονομιά των θέσεων για την απελευθέρωση της γυναίκας από την ταξική εκμετάλλευση και τη διπλή καταπίεση.

Οι θεμελιωτές του επιστημονικού σοσιαλισμού και της σοσιαλιστικής επανάστασης υπογράμμισαν τις συνθήκες μέσα στις οποίες μπορεί να συνδυαστεί χωρίς αντιφάσεις η συμμετοχή της γυναίκας στην κοινωνική εργασία με τη μητρότητα. Να απαλλαγεί η γυναίκα και η οικογένεια από το μεγαλύτερο μέρος των άχαρων και κοπιαστικών εργασιών του νοικοκυριού, μετατρέποντάς τες σε κοινωνική εργασία. Ετσι ώστε γυναίκες και άντρες θα εργάζονται, θα συμμετέχουν στους θεσμούς του εργατικού και κοινωνικού ελέγχου από τα κάτω προς τα πάνω, θα έχουν ελεύθερο χρόνο για να αναπτύσσουν ολόπλευρα τα ενδιαφέροντα και τις ικανότητές τους, τη συλλογικότητά τους, την κομμουνιστική διεθνιστική αλληλεγγύη.

2. Να αναδείξουμε τα συμπεράσματα της ιστορίας της πάλης για τη χειραφέτηση της γυναίκας. Ο αγώνας μπορεί να φέρει αποτελέσματα, δείχνει και κάτι πολύ σοβαρότερο, ότι κανένα θετικό αποτέλεσμα δεν είναι κατοχυρωμένο και βέβαιο αν ο αγώνας των γυναικών ως αναπόσπαστο μέρος του γενικότερου εργατικού - λαϊκού αγώνα δεν φθάσει ως το αίσιο τέλος, δηλαδή την ανατροπή της εξουσίας των μονοπωλίων, αν δε φτάσει στο σοσιαλισμό. Αν δε φθάσει στο αίσιο τέλος της νίκης της εργατικής τάξης και των συμμάχων. Αυτή η νίκη σηματοδοτεί μια νέα αρχή μιας πορείας οικοδόμησης της νέας κοινωνίας, η οποία εγγυάται την κοινωνική ισότητα, τέτοια ισότητα που παραμερίζει και καταργεί και τα τελευταία ίχνη της φυλετικής ανισότητας, της ανισότητας ανάμεσα στην πόλη και το χωριό, των προκαταλήψεων που έχουν καλλιεργηθεί με βάση την εθνικότητα, τη θρησκεία ή τις πολιτιστικές και άλλες διαφορές.

Να προβάλουμε τις ιστορικές κατακτήσεις των γυναικών στις χώρες του σοσιαλισμού, ασύγκριτες με τις όποιες κατακτήσεις απέσπασαν οι γυναίκες για ένα χρονικό διάστημα στις συνθήκες του καπιταλισμού.

Ο καπιταλισμός δεν κάνει λάθη. Διαπράττει εγκλήματα. Η εργατική εξουσία διέπραξε λάθη, και αυτή η διαφορά δεν είναι μικρή ανάμεσά τους.

Αν συγκρίνουμε το τότε της Ρωσίας και το σήμερα θα δούμε ότι από τα πρώτα χρόνια της σοσιαλιστικής οικοδόμησης και στη συνέχεια πάρθηκαν μέτρα ώστε η οικογένεια όσο διάστημα της μέρας ήταν μέσα στο σπίτι να μπορεί να αφιερώνεται στην ανάπτυξη των μεταξύ τους σχέσεων, να έχουν δημιουργικό ελεύθερο χρόνο, να μην είναι η ζωή στο σπίτι η συνέχεια της δουλειάς στο εργοστάσιο, στην επιχείρηση.

Πουθενά στον καπιταλισμό, και στις πιο αναπτυγμένες χώρες και πλούσιες, δε δημιουργήθηκε ένα τόσο πλατύ, εκτεταμένο, για τη συγκεκριμένη βεβαίως ιστορική περίοδο, δίκτυο κοινωνικών εγκαταστάσεων που κυρίως ωφελούσε εξ αντικειμένου τη γυναίκα.

3. Να εξασφαλιστεί το γυναικείο ζήτημα να αποτελεί αναπόσπαστο στοιχείο του κάθε τομέα δουλειάς στην εργατική τάξη, στην αγροτιά, στους αυτοαπασχολούμενους, στο χώρο της Παιδείας, της Υγείας, του περιβάλλοντος, παντού. Επιδιώκουμε η εξειδίκευση της πολιτικής μας στις γυναίκες να βρει απήχηση στις γραμμές του εργατικού κινήματος, των αυτοαπασχολούμενων, της φτωχής αγροτιάς, της νεολαίας που ανήκει στην εργατική τάξη, στα λαϊκά στρώματα. Να στηρίξουμε τη μεγάλη προσφορά των αγωνιστικών γυναικείων οργανώσεων, να συμβάλουμε στο ενιαίο μέτωπο του γενικότερου λαϊκού κινήματος με το ιδιαίτερα οργανωμένο γυναικείο κίνημα που η προσφορά του είναι και μπορεί να γίνει ακόμα πιο μεγάλη και δυναμική.

Η προβολή της ταξικής φύσης του γυναικείου ζητήματος είναι επίσης το καλύτερο πεδίο αντιμετώπισης υποτιμητικών αντιλήψεων σε βάρος των γυναικών, που υπάρχουν και σήμερα, έστω και αν έχουν ενδυθεί το μανδύα του μοντερνισμού, του κοσμοπολιτισμού.

Συμβάλλει στη βελτίωση των διαπροσωπικών σχέσεων των δύο φύλων, αναδείχνει τη σημασία της ενωμένης κοινής πάλης, απαντά στις αναθεωρητικές, οπορτουνιστικές και επιζήμιες απόψεις που ανάγουν το ζήτημα σε θέμα αντίθεσης των δύο φύλων, στις λεγόμενες πατριαρχικές και ανδροκρατικές αντιλήψεις. Οχι ότι δεν υπάρχουν οι τελευταίες, όπως υπάρχουν και λαθεμένες αντιλήψεις ανάμεσα και στις ίδιες τις γυναίκες, το ζήτημα όμως είναι η σωστή πολιτικοποίηση του ζητήματος και όχι η άμβλυνση της πολιτικής πάλης, της πολιτικής συνείδησης.

Είναι δική μας ευθύνη η ιδεολογικοπολιτική στήριξη, τα πρακτικά οργανωτικά μέτρα, η αλληλεγγύη ανάμεσα στα μέλη της κομμουνιστικής οικογένειας, στους συντρόφους καις τις συντρόφισσες ώστε κανείς, καμία να μη χάσει το δρόμο του αγώνα, που είναι ο δρόμος της πραγματικής ζωής.

Οφείλουμε να στεκόμαστε κοντά ιδιαίτερα σε εκείνες τις ηλικίες των γυναικών, που ζουν τη μεγαλύτερη πίεση των ατομικών και οικογενειακών δυσκολιών.

Προτείνουμε να ξεκινήσει με πιο συστηματικό τρόπο η ανταλλαγή εμπειριών ανάμεσα στα κόμματά μας και σε όλα τα άλλα που θέλουν, για την εξειδίκευση της στρατηγικής μας στις γυναίκες, για το συντονισμό μας, για την ενίσχυση του διεθνούς ριζοσπαστικού γυναικείου κινήματος».