Ο ιμπεριαλισμός δε σκοτώνει μόνο με πολέμους και δικτατορίες. Οι «διαρθρωτικές αλλαγές» που επέβαλαν με τον έναν ή τον άλλον τρόπο η Παγκόσμια Τράπεζα και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (απελευθέρωση τιμών, μισθών, άρση προστατευτικών μέτρων της εθνικής οικονομίας) είχαν και έχουν ως αποτέλεσμα την οικονομική εξαθλίωση και καταστροφή εκατομμυρίων ανθρώπων. Οι λεγόμενες «εξεγέρσεις της πείνας», που κλιμακώθηκαν από τη δεκαετία του 1980 και έπειτα, κατεστάλησαν με τη βία: 186 πέθαναν από σφαίρες του στρατού στη Δομινικανή Δημοκρατία τον Απρίλη του 1984 διαμαρτυρόμενοι για τις αυξήσεις των τιμών. Στη Ζάμπια, ο στρατός άνοιξε πυρ εναντίον των «εξεγερμένων της πείνας», σκοτώνοντας 180, στην Αλγερία 300, στη Βενεζουέλα 500 (και αυτοί σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία).

Ο 20ός αιώνας υπήρξε αδιαμφισβήτητα η περίοδος εκείνη όπου η ανθρωπότητα γνώρισε τη μεγαλύτερη υλικοτεχνική ανάπτυξη στην ιστορία της, με τον παραγόμενο πλούτο να αυξάνεται με αλματώδεις ρυθμούς και το παγκόσμιο ακαθάριστο προϊόν να 25πλασιάζεται σε διάρκεια μόλις 100 χρόνων. Παρ' όλα αυτά, στα τέλη του αιώνα που πέρασε, οι συντάκτες της Εκθεσης για την Ανθρώπινη Ανάπτυξη, του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών, προειδοποιούσαν ότι ο κόσμος χαρακτηριζόταν από «τρομακτικά αυξημένες ανισότητες», καταλήγοντας στο συμπέρασμα πως «η ανάπτυξη που επιτρέπει στις σημερινές ανισότητες να διαιωνίζονται, ούτε είναι δυνατό να συνεχιστεί, ούτε πρέπει να συνεχιστεί».

Αυτό που προσπαθούσε με «διπλωματικό» τρόπο να ψελλίσει η Εκθεση του ΟΗΕ ήταν πως το υπάρχον κυρίαρχο κοινωνικοοικονομικό σύστημα του καπιταλισμού έχει οδηγήσει την υφήλιο σε τέτοιες ανισότητες, που συντελούν - όχι πλέον μακροπρόθεσμα, άλλα στο άμεσο μέλλον - σε αδιέξοδο, με απρόβλεπτες συνέπειες για την ανθρωπότητα στο σύνολό της. Η όξυνση των αντιθέσεων μεταξύ πλουσίων και φτωχών που καταγράφτηκε τις τελευταίες δεκαετίες είναι εντυπωσιακή:

-- Η ψαλίδα της μερίδας επί του παγκόσμιου εισοδήματος που αναλογούσε στο πλουσιότερο και το φτωχότερο ένα πέμπτο του παγκόσμιου πληθυσμού αντίστοιχα εκτοξεύθηκε από 30:1 το 1906 σε 78:1 το 1994.

-- Ενώ το παγκόσμιο ακαθάριστο εθνικό προϊόν αυξήθηκε κατά 40% την περίοδο 1970 - 1985, ο αριθμός των φτωχών αυξήθηκε, επίσης, κατά 17%. 200 εκατομμύρια άνθρωποι είδαν τα πραγματικά εισοδήματά τους να μειώνονται την περίοδο 1965 - 1980. Ο αριθμός αυτός ξεπέρασε το 1 δισεκατομμύριο την περίοδο 1980 - 1993.

-- Το 1996, ο ΟΗΕ ανακοίνωσε πως 100 χώρες βρίσκονταν σε δυσμενέστερη κατάσταση από ό,τι ήταν προ δεκαπενταετίας. Σήμερα, πάνω από 3 δισεκατομμύρια άνθρωποι ζουν σε απόλυτη ένδεια, με ημερήσιο εισόδημα που δεν ξεπερνά τα 1-2 δολάρια (σύμφωνα με τα στάνταρ που έχει καθορίσει η ίδια η Παγκόσμια Τράπεζα).

-- Στα τέλη του 1998, οι 200 μεγαλύτερες πολυεθνικές εταιρείες έλεγχαν το 80% της παγκόσμιας αγροτικής και βιομηχανικής παραγωγής, καθώς και το 70% των εμπορικών συναλλαγών και του τομέα των υπηρεσιών παγκοσμίως. Συνολικά, στα μέσα της δεκαετίας του 1990 υπήρχαν 38.500 πολυεθνικές, με κύκλο εργασιών που ξεπερνούσε τα 5,2 τρισ. δολάρια (ποσό μεγαλύτερο των παγκόσμιων εξαγωγών σε αγαθά και υπηρεσίες), και απασχολούμενο εργατικό δυναμικό που άγγιζε τα 150 εκατομμύρια. Στη λίστα των 100 ισχυρότερων οικονομικών οντοτήτων, οι 37 δεν ήταν κράτη, αλλά πολυεθνικές.

-- Οι 225 πλουσιότεροι άνθρωποι του κόσμου διέθεταν συνολική περιουσία που ανερχόταν στο 1 τρισ. δολάρια: Ποσό που αντιστοιχούσε στο ετήσιο εισόδημα των 2,5 δισεκατομμυρίων φτωχότερων ανθρώπων της υφηλίου. Οι τρεις πλουσιότεροι εξ αυτών, μάλιστα, είχαν περιουσία που ξεπερνούσε το άθροισμα του ακαθάριστου εθνικού προϊόντος των 48 λιγότερο ανεπτυγμένων κρατών του κόσμου.

-- Στη λεγόμενη μητρόπολη του καπιταλισμού, τις ΗΠΑ, το μερίδιο του πλουσιότερου 1% των οικογενειών επί του συνολικού πλούτου αυξήθηκε από 19,9% στα μέσα της δεκαετίας του 1970 σε πάνω από 38% στα τέλη του αιώνα.

Τι σημαίνει όμως πρακτικά για τους λαούς η εντατικοποίηση αυτή της εκμετάλλευσής τους από το κεφάλαιο; Μια απάντηση έδωσε πριν από λίγες μέρες ο Ζακ Ντιουφ, γενικός γραμματέας του FAO (οργάνωση του ΟΗΕ για τα τρόφιμα και τη γεωργία): «Αυτή τη στιγμή πεινάνε στον κόσμο ένα δισεκατομμύριο άνθρωποι, ο ένας στους έξι κατοίκους της Γης. Φέτος πεινάνε 105 εκατομμύρια άνθρωποι περισσότεροι από το 2008. Κάθε τριάντα δευτερόλεπτα πεθαίνουν πέντε παιδιά από υποσιτισμό. Αυτά είναι τα επιτεύγματα της σύγχρονης εποχής - της εποχής με την τεχνολογία, που μας επιτρέπει να πηγαίνουμε στο φεγγάρι». Ο Ντιουφ δεν προχώρησε σε καμιά καταγγελία για τον ένοχο. Αρκέστηκε σε μια καταγραφή. Στην περίπτωση αυτή όμως ακόμα και η καταγραφή είναι αποκαλυπτική για τον ένοχο. Η καταγραφή δείχνει δίπλα στους πεινασμένους: πάνω από μισό δισεκατομμύριο, χρόνια υποσιτισμένους. Απ' αυτούς τα 160 εκατομμύρια είναι παιδιά κάτω των 5 ετών. 1,2 δισεκατομμύρια άνθρωποι δεν έχουν πρόσβαση σε ασφαλές νερό.

Από τις εκθέσεις του ΟΗΕ, της Παγκόσμιας Τράπεζας και του Διεθνούς Γραφείου Εργασίας για την περίοδο 1994 - 2004 προκύπτει ότι:

-- 800 εκατομμύρια άνθρωποι δεν έχουν δυνατότητα παροχής ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης. Σύμφωνα με την Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας περισσότεροι από 15 εκατομμύρια θάνατοι που σημειώνονται κάθε χρόνο από αρρώστιες σε ενήλικες (20 - 64 ετών) θα μπορούσε να είχαν αποφευχθεί. Κι όμως, οι φαρμακοβιομηχανίες δεν επιτρέπουν στην αφρικανική ήπειρο, για παράδειγμα, να παρασκευάσει μαζικά φτηνά υποκατάστατα των φαρμάκων τους, προκειμένου να μην απειληθεί το μονοπώλιο που απολαμβάνουν, αδιαφορώντας για το ανθρώπινο κόστος.

-- 40 εκατομμύρια άνθρωποι έγιναν πρόσφυγες, εξαιτίας των ιμπεριαλιστικών πολέμων και επεμβάσεων, εμφύλιων συγκρούσεων, κλπ.

-- Στις ανεπτυγμένες καπιταλιστικές χώρες, στα τέλη του 20ού αιώνα, 100 εκατομμύρια άνθρωποι θεωρούνταν φτωχοί (ακόμα και με τα καπιταλιστικά μετρήσιμα μεγέθη), 37 εκατομμύρια ήταν άνεργοι, πάνω από το 1/3 του ενήλικου πληθυσμού τους δεν είχαν ολοκληρώσει τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, ενώ 5 εκατομμύρια εξ αυτών ήταν άστεγοι (στο Λονδίνο υπήρχαν 400.000 καταγεγραμμένοι άστεγοι, στη Νέα Υόρκη πάνω από 250.000, στο Παρίσι 200.000, ενώ ο πραγματικός αριθμός είναι πολύ μεγαλύτερος). Μόνο στις ΗΠΑ υπήρχαν 47 εκατομμύρια άνθρωποι χωρίς ιατρική ασφάλιση.

-- Σύμφωνα με τα στοιχεία που δημοσίευσε ο Διεθνής Οργανισμός Εργασίας, στα τέλη του 20ού αιώνα, περίπου 1,1 εκατομμύριο εργάτες πέθαιναν κάθε χρόνο από εργατικά ατυχήματα ή από ασθένειες σχετιζόμενες με το χώρο εργασίας (αριθμός υπερδιπλάσιος του αντίστοιχου των θανάτων από πολέμους, ο οποίος έφτανε τους 502.000 ετησίως). Συνολικά, σχεδόν 160 εκατομμύρια νέες περιπτώσεις βιομηχανικών ασθενειών καταγράφονταν κάθε χρόνο. Ο ετήσιος αριθμός εργατικών ατυχημάτων ξεπερνούσε τα 250 εκατομμύρια. Με άλλα λόγια, κάθε μέρα συνέβαιναν 685.000 εργατικά ατυχήματα, 475 κάθε λεπτό, οκτώ κάθε δευτερόλεπτο.

Είναι φανερό, λοιπόν, το πώς επιτυγχάνεται αυτή η άνευ προηγουμένου παραγωγή και συσσώρευση του πλούτου παγκοσμίως, καθώς και ποιοι πληρώνουν καθημερινά με τη ζωή τους το κόστος της καπιταλιστικής βαρβαρότητας και επιθετικότητας. Ο ΟΗΕ είχε υπολογίσει - σε ανύποπτη εποχή, το 1998 - πως το πρόσθετο κόστος που απαιτούνταν για την επίτευξη καθολικής πρόσβασης στη βασική εκπαίδευση, στη βασική ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, για την επαρκή σίτιση και εξασφάλιση πόσιμου νερού και στοιχειώδους αποχετευτικού συστήματος για όλους που το είχαν ανάγκη, θα έφτανε τα 40 περίπου δισ. δολάρια το χρόνο: ή το λιγότερο από το 4% του αθροίσματος του πλούτου που κατείχαν οι 225 πλουσιότεροι άνθρωποι του πλανήτη. Ομως, οι προτεραιότητες του κεφαλαιοκρατικού συστήματος είναι σαφώς διαφορετικές.