Ενα καταπληκτικό ταξίδι σε μια από τις κορυφαίες ιστορικές περιόδους του παγκόσμιου κομμουνιστικού κινήματος, προσφέρουν οι εκδόσεις «Σύγχρονη Εποχή», με την έκδοση ενός πολύτιμου λευκώματος για την Κομμουνιστική Διεθνή. Τη Διεθνή που τραγουδήθηκε από εκατομμύρια εργάτες σε όλον τον κόσμο, τη Διεθνή που έγινε συνώνυμη με το όραμα της απελευθέρωσης των εργατών από τα καπιταλιστικά δεσμά σ' όλο τον κόσμο. Πηγή πολύτιμων συμπερασμάτων η ιστορία της, δίνεται στο λεύκωμα μέσα από σειρά εγγράφων που στην πλειοψηφία τους, για πρώτη φορά, παρουσιάζονται στην Ελλάδα. Ενα πλήθος φωτογραφιών συμπληρώνει την παρουσίαση που ολοκληρώνεται με τις επεξεργασίες του ΚΚΕ για το σοσιαλισμό που γνωρίσαμε και τη σοσιαλιστική επανάσταση. Η έκδοση ξεφεύγει από τα όρια ενός λευκώματος και γίνεται πραγματικό εργαλείο ειδικά για τις νεότερες γενιές των κομμουνιστών που ψάχνουν να βρουν με πυκνό τρόπο ένα νήμα να συνδέσουν την πάλη τους με την ιστορία του κομμουνιστικού κινήματος.

Η Κομμουνιστική (ή Τρίτη) Διεθνής (ΚΔ) υπήρξε έκφραση της αναγκαιότητας διεθνούς ενότητας του επαναστατικού εργατικού κινήματος στην περίοδο από την ίδρυσή της (1919) έως την αυτοδιάλυσή της (1943). Η ιστορία της αποτυπώνει το βαθμό ωριμότητας του επαναστατικού κινήματος μέσα στο διεθνή συσχετισμό δυνάμεων αυτής της χρονικής περιόδου, καθώς και τις διακυμάνσεις στο συσχετισμό, την πρωτοφανή νίκη του κομμουνιστικού κινήματος με την επικράτηση της Οκτωβριανής Σοσιαλιστικής Επανάστασης στη Ρωσία, αλλά και τις δυσκολίες από την επίδραση του οπορτουνισμού στο κίνημα ιδιαίτερα των ηγέτιδων καπιταλιστικών χωρών, σε συνθήκες όξυνσης των ενδοϊμπεριαλιστικών αντιθέσεων με την εκδήλωση ιμπεριαλιστικών πολέμων.

Σήμερα, 90 χρόνια από την ίδρυση της ΚΔ και 66 χρόνια από την αυτοδιάλυσή της, σε συνθήκες απρόβλεπτης - ιστορικά προσωρινής - ήττας του κομμουνιστικού κινήματος, η ιστορία της ΚΔ δέχεται πολύμορφη και πολύπλευρη επίθεση παραποίησης, διαστρέβλωσης. Τόσο η άμεση αστική όσο και η οπορτουνιστική επίθεση έχουν ως στόχο τους να παρεμποδίσουν τη διεθνή ενότητα του εργατικού κινήματος ενάντια στο διεθνή ταξικό αντίπαλο, ενάντια στο κεφάλαιο, ανεξάρτητα από την «πατρίδα» προέλευσής του. Ο οπορτουνισμός προσφέρει ιδιαίτερες υπηρεσίες στην ιδεολογική - πολιτική επίθεση του κεφαλαίου, προβάλλοντας αδυναμίες και προβλήματα της δράσης της ΚΔ, όχι από τη σκοπιά των κοινών στρατηγικών συμφερόντων των διαφόρων εθνικών τμημάτων της εργατικής τάξης, αλλά από τη σκοπιά του συμβιβασμού του εργατικού κινήματος διεθνώς προς όφελος της διάσωσης του καπιταλιστικού συστήματος. Η αντικομμουνιστική επίθεση πήρε νέες διαστάσεις και χαρακτηριστικά με τη νίκη της αντεπανάστασης στην ΕΣΣΔ και στις άλλες χώρες της σοσιαλιστικής οικοδόμησης, με την καπιταλιστικοποίησή τους που έδωσε τη δυνατότητα όχι στην αξιοποίηση αρχείων, αλλά στο ξεπούλημά τους και αρχικά στη διαστρεβλωμένη ερμηνεία των πληροφοριών.

Σήμερα, το κομμουνιστικό κίνημα, βρισκόμενο σε περίοδο ανασύνταξης, είναι σε θέση να διαμορφώσει προϋποθέσεις μιας μελλοντικής έρευνας και μελέτης της Ιστορίας της ΚΔ, τα συμπεράσματα της οποίας να ενισχύσουν την επαναστατική ιδεολογική και στρατηγική του ενότητα.

Η μελέτη της πορείας της Κομμουνιστικής Διεθνούς και της εξέλιξης της στρατηγικής στο διεθνές κομμουνιστικό κίνημα είναι από τα νέα καθήκοντα που έθεσε το 18ο Συνέδριο του ΚΚΕ. Δηλαδή, βασικά ζητήματα που αφορούν την ΚΔ βρίσκονται στη διαδικασία της κομματικής έρευνας.

Το ΚΚΕ φιλοδοξεί να συμβάλει σε αυτό το καθήκον από κοινού με άλλα κομμουνιστικά κόμματα και ομάδες κομμουνιστών επιστημόνων, ώστε να ωριμάσουν νέες μορφές έκφρασης της ιδεολογικής και στρατηγικής ενότητας του κομμουνιστικού κινήματος στον 21ο αιώνα.

Η έκδοση αυτού του λευκώματος, που γίνεται με την επιμέλεια της ΙΕ της ΚΕ του ΚΚΕ, έχει σκοπό να αναζωογονήσει το ενδιαφέρον για την Ιστορία της ΚΔ, ιδιαίτερα στις νέες γενιές των κομμουνιστριών και κομμουνιστών, να δώσει πληροφορίες, αρχειακά και φωτογραφικά ντοκουμέντα χρήσιμα στην απόκτηση ιστορικής γνώσης και στην ανάπτυξη της επαναστατικής εργατικής, κομμουνιστικής συνείδησης.

Αγνωστες ή ξεχασμένες παραμένουν πολλές πλευρές του προλεταριακού διεθνισμού, της ενιαίας δράσης των ΚΚ σε όλο τον κόσμο, που αφορούσε την οργάνωση βοήθειας σε διωκόμενους κομμουνιστές και τη στήριξη απεργιακών αγώνων, την εκδοτική δραστηριότητα της ΚΔ, την οργάνωση σχολών κατάρτισης στελεχών με την επαναστατική θεωρία του μαρξισμού - λενινισμού, τη λειτουργία δικτύων πληροφόρησης και δημοσιογραφικής ενημέρωσης.

Ξεχωριστή θέση στη δράση της ΚΔ είχε η πάλη για την ισοτιμία και τη χειραφέτηση των εργατριών και των γυναικών των λαϊκών στρωμάτων, που είχε επικεφαλής τις επαναστάτριες στελέχη της ΚΔ.

Το ίδιο αφορά τη δράση της Κομμουνιστικής Διεθνούς των Νέων ως τμήμα της ΚΔ. Αξιοσημείωτη είναι και η στήριξη των αγωνιζόμενων φτωχών αγροτών σε διεθνές επίπεδο.

Τα υλικά που δημοσιεύονται σε αυτό το λεύκωμα, παρόλο που έχουν δημοσιευτεί τις προηγούμενες δεκαετίες σε διάφορες χώρες, είναι σχεδόν άγνωστα (μη δημοσιευμένα) στην Ελλάδα.

Κύριος στόχος αυτού του λευκώματος είναι να δώσει, έστω και μέσα από σχετικά περιορισμένο αρχειακό και φωτογραφικό υλικό, τις πιο δυνατές στιγμές της διεθνούς επαναστατικής δράσης του προλεταριάτου. Ο αγώνας των κομμουνιστών για την ανατροπή του καπιταλισμού και την οικοδόμηση του σοσιαλισμού έχει βαθιές ρίζες στον αγώνα της εργατικής τάξης όλων των χωρών του κόσμου. Η αντεπαναστατική νίκη και η καπιταλιστική παλινόρθωση, η βαθιά οπορτουνιστική διάβρωση και κρίση του κομμουνιστικού κινήματος δεν εξαλείφουν από την ιστορία τις κατακτήσεις της επαναστατικής πάλης, πολύτιμη κληρονομιά για μια δυναμική ανασύνταξη και αντεπίθεση. Είναι ιστορική νομοτέλεια η νίκη της εργατικής τάξης, παίρνοντας στην ιδιοκτησία της τα μέσα παραγωγής, τον πλούτο που η ίδια παράγει, καταργώντας την εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο, οικοδομώντας τη σοσιαλιστική - κομμουνιστική κοινωνία.

Στην παρούσα έκδοση, σε κάθε κεφάλαιο προηγείται ένα κείμενο - οδηγός για τη χρονική περίοδο ή το θέμα που αφορούν οι εικόνες και ορισμένα ντοκουμέντα της περιόδου. Τα γεγονότα δίνονται κατά χρονολογική σειρά, ενώ σε ξεχωριστά υποκεφάλαια παρουσιάζονται μια σειρά οργανώσεις ή δραστηριότητες που συνδέονταν με την ΚΔ, για τις οποίες παρατίθεται ένα σύντομο «βιογραφικό».

Ο «Ριζοσπάστης» παρουσιάζει σήμερα ένα μικρό μέρος από τα υλικά που περιέχονται στο λεύκωμα και ειδικά το τμήμα που αφορά στην πορεία προς τη συγκρότηση της Κομμουνιστικής Διεθνούς.