Με ευθύνη των κυβερνήσεων της ΝΔ και του ΠΑΣΟΚ είναι σχεδόν ανύπαρκτες οι δημόσιες υπηρεσίες προληπτικής ιατρικής, Δημόσιας Υγείας, υγείας και ασφάλειας στους χώρους εργασίας και εξωνοσοκομειακής φροντίδας και περίθαλψης. Δηλαδή υπηρεσίες που θα έπρεπε να υπάρχουν, μαζί με τον οικογενειακό γιατρό, σε Δημόσια - Δωρεάν Κέντρα Υγείας στο Πρωτοβάθμιο Επίπεδο. Αντιθέτως ενισχύθηκε και ενισχύεται η επιχειρηματική δράση.

Ταυτόχρονα υπάρχουν ο πλούτος που παράγουν οι εργαζόμενοι, η επιστημονική γνώση, οι τεχνολογικές δυνατότητες που αν μπουν στην υπηρεσία της προστασίας της υγείας των ανθρώπων και όχι του καπιταλιστικού κέρδους, μπορούν αποτελεσματικά να βοηθήσουν στην αντιμετώπιση επιδημιών ή άλλων κινδύνων για τη Δημόσια Υγεία και να περιορίσουν τις συνέπειές τους. Οι παρεμβάσεις βέβαια σε αυτή τη κατεύθυνση δεν πρέπει και δεν μπορεί να είναι της τελευταίας στιγμής.

Τι θα έπρεπε να έχει γίνει προ πολλού ώστε με μεγαλύτερη ασφάλεια να συζητάμε σήμερα για αντιμετώπιση ή και την πρόληψη της «νέας γρίπης» και κάθε γρίπης ή κινδύνου για την υγεία; Πέρα από την επιστημονική παρακολούθηση της κατάστασης, θα έπρεπε να υπάρχει σε σταθερή βάση (όχι αποσπασματικά και προσωρινά), με συστηματικό τρόπο, ένας συνδυασμός μέτρων για όλο τον πληθυσμό με την αντίστοιχη εξειδίκευση ανάλογα με το χώρο εργασίας και κατοικίας, το φύλο, την ηλικία, τη γενική κατάσταση της υγείας των ανθρώπων, τα επιδημιολογικά δεδομένα κλπ. Τα μέτρα αυτά πρέπει να εφαρμόζονται από το κράτος, από εξειδικευμένους επιστήμονες και να συμπεριλαμβάνουν τουλάχιστον:

-- Συστηματικό εντοπισμό, εκτίμηση και πρόληψη των διαφόρων κινδύνων για την υγεία.

-- Συστηματική ιατρική εξέταση - παρακολούθηση της υγείας των ανθρώπων, καταγραφή των ευάλωτων ομάδων και επιδημιολογική επιτήρηση.

-- Επιστημονική ενημέρωση με ευθύνη του κράτους και όχι των ΜΜΕ.

-- Εξασφάλιση των όρων υγιεινής, καθαριότητας και γενικά συνθηκών διαβίωσης και εργασίας ώστε να μην επιβαρύνεται η υγεία.

-- Ενίσχυση της άμυνας του οργανισμού όλου του πληθυσμού με όλα τα απαιτούμενα μέσα και με όλα τα ασφαλή εμβόλια που υπάρχουν.

Τα μέτρα αυτά απαιτούν ένα πλέγμα υπηρεσιών στην Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας που με σχεδιασμένο τρόπο να λειτουργούν πανελλαδικά. Δηλαδή Δημόσια - Δωρεάν Κέντρα Υγείας στις πόλεις και στα χωριά, με εξειδικευμένο προσωπικό (γιατροί βασικών ειδικοτήτων, οικογενειακοί γιατροί, παιδίατροι, γιατροί Εργασίας, νοσηλευτές, κοινωνικοί λειτουργοί, ψυχολόγοι, επιδημιολόγοι κλπ.) και αντίστοιχο σύγχρονο εξοπλισμό και εργαστηριακή υποδομή.

Μόνο η υλοποίηση τέτοιων μέτρων, που σε συνθήκες μιας επιδημίας ή πανδημίας θα πρέπει να αυξάνονται και να εντείνονται, μπορούν να αποτελέσουν μια αξιόπιστη άμυνα.

Ας αναρωτηθεί ο καθένας αν έχει αντιληφθεί να υλοποιείται από το κράτος με συστηματικό τρόπο κάποια από τις προαναφερόμενες δραστηριότητες στο σχολείο, στη δουλειά, στη σχολή, τη γειτονιά. Η πλειοψηφία θα απαντήσει αρνητικά. Η φανερή απουσία τέτοιων προληπτικών δραστηριοτήτων είναι που αυξάνει το φόβο των λαϊκών οικογενειών που ακούνε λόγια και σχέδια, αλλά δικαιολογημένα με βάση την προηγούμενη εμπειρία τους δυσπιστούν. Αναρωτιούνται πότε, πού και πώς θα γίνουν όλες αυτές οι υποσχέσεις που ακούν και αν επαρκούν τα εξαγγελλόμενα μέτρα;

Οι δηλώσεις του υπουργού σχετικά με τα εμβόλια, οι αντικρουόμενες απόψεις των επιστημόνων, οι δήθεν αποκλειστικές πληροφορίες των ΜΜΕ οδηγούν στη σύγχυση και στον πανικό. Εξάλλου ζούμε τη θεοποίηση της «ατομικής ευθύνης», με υπηρέτη της τις νέες τεχνολογίες, για όλες τις πλευρές της ζωής μας. Ο καθένας πρέπει με ατομική ευθύνη να ενημερωθεί για τη γρίπη, ελέω ΜΜΕ και διαδικτύου. Να πάρει απόφαση αν νοσεί ήπια ή βαριά και να κινηθεί αναλόγως. Να μάθει και να καταλάβει αν υπάρχει εμβόλιο και αν είναι ασφαλές.

Αυτό όμως δεν μπορεί να αποτελεί αξιόπιστο σχέδιο αντιμετώπισης ενός τόσο σοβαρού προβλήματος Δημόσιας Υγείας, όπως το εμφανίζουν, ώστε να απαιτούν κιόλας να εμπνέει σιγουριά στο λαό.

Ταυτόχρονα, είναι αντικειμενικό, λόγω της ελλιπέστατης Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας, να συρρέουν όλοι οι ασθενείς στα δημόσια νοσοκομεία, τα οποία αδυνατούν να αντεπεξέλθουν σε όλο αυτό το φορτίο. Η πολιτική που ακολουθείται χρόνια τώρα από τις κυβερνήσεις ΝΔ και ΠΑΣΟΚ και στα δημόσια νοσοκομεία ήρθε η ώρα που τους γύρισε μπούμερανγκ. Αυτή η πολιτική τους υπονομεύει την όποια δική τους προσπάθεια για να αντιμετωπίσουν τη «νέα» νόσο. Αντικειμενικά τώρα δημιουργεί φόβο η επίγνωση όλων ότι τα δημόσια νοσοκομεία λειτουργούν ήδη με προσωπικό ασφάλειας, λόγω της έλλειψης προσωπικού, πόσο μάλλον αν υπάρξουν αυξημένα και πιο βαριά κρούσματα. Επίσης είναι γνωστές οι ελλείψεις σε υποδομές και εξοπλισμό (ΜΕΘ, αναπνευστήρες, θάλαμοι αποσυμπίεσης).

Σοβαρό πρόβλημα στην παροχή υπηρεσιών υγείας θα δημιουργηθεί αν ασθενήσουν μαζικά οι υγειονομικοί που όπως διατυμπανίζεται είναι οι πρώτοι που βρίσκονται σε κίνδυνο. Είναι ανύπαρκτες όμως οι δημόσιες υπηρεσίες για την προστασία της Υγείας και Ασφάλειας των Εργαζομένων (ΥΑΕ) γενικά στους χώρους δουλειάς. Εχουν παραδώσει και αυτόν τον τομέα στην επιχειρηματική δραστηριότητα (ΕΞΥΠΠ). Τον τελευταίο καιρό, μάλιστα, ενόψει της πανδημίας, έχουν ενταθεί οι προσπάθειες να παραδοθούν στις ΕΞΥΠΠ και τα δημόσια νοσοκομεία.

Η εργοδοτική υποχρέωση για απασχόληση γιατρού Εργασίας και τεχνικού Ασφάλειας δεν τηρείται στην πλειοψηφία των χώρων εργασίας. Οι εργοδότες τώρα περιορίζονται σε αιτήσεις προς το υπουργείο ώστε να πάνε κλιμάκια στα εργοστάσια για να ενημερώσουν εργοδότες και εργαζόμενους σχετικά με τη «νέα γρίπη» (συνέντευξη κ. Αβραμόπουλου στις 15/7/09).

Αντίθετα με όλη την προαναφερόμενη άσχημη κατάσταση για την προστασία της υγείας του λαού, το θέμα που δεν αφήνεται στην τύχη του, είναι ο προσανατολισμός στο πανδημικό εμβόλιο, ως μέτρο πρόληψης, και στα αντιικά φάρμακα.

Τα εμβόλια αποτελούν πραγματικά σημαντικό όπλο στην καταπολέμηση λοιμωδών νοσημάτων. Δεν είναι όμως το μόνο όπλο. Απαιτείται συνδυασμός όλων των προληπτικών μέτρων που προαναφέρθηκαν. Ακόμη περισσότερο δεν μπορεί να αποτελεί το κύριο μέτρο όταν η αποτελεσματικότητα και κύρια η ασφάλεια του νέου πανδημικού εμβολίου που παρασκευάζεται είναι αμφίβολη.

Ο υπουργός Υγείας υποσχέθηκε ότι η κυκλοφορία του εμβολίου θα ξεκινήσει από τα τέλη Σεπτέμβρη. Ομως και η ίδια η Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας αναγκάζεται να πει (13 Ιούλη), με ανακοίνωσή της, ότι η ασφάλεια δεν μπορεί να είναι εγγυημένη νωρίτερα από το Δεκέμβρη. Επίσης ο ίδιος οργανισμός ανέφερε ότι «η τεχνολογία που χρησιμοποιείται για την παραγωγή ορισμένων εμβολίων δεν έχει αξιολογηθεί επαρκώς σχετικά με την ασφάλειά της».

Αλλωστε, με βάση την επιστημονική εμπειρία και πρακτική, απαιτούνται το ελάχιστο 2 χρόνια κλινικών ερευνών και μεγάλο δείγμα ανθρώπων, για να διασφαλιστεί ότι ένα εμβόλιο ή φάρμακο είναι ασφαλές για να κυκλοφορήσει. Τέλος, το υπουργείο υπόσχεται ότι το εμβόλιο θα χορηγείται δωρεάν. Τέτοιες υποσχέσεις έχουν ακουστεί και στο παρελθόν (π.χ. για το εμβόλιο κατά του ιού που προκαλεί καρκίνο του τραχήλου της μήτρας που τελικά καλύπτεται από τα ασφαλιστικά ταμεία).

Στην ουσία απ' όλες αυτές τις κυβερνητικές ενέργειες αναδεικνύεται για ακόμη μία φορά πώς μπορεί να αξιοποιηθεί ένα πρόβλημα δημόσιας υγείας για την ενίσχυση της κερδοφορίας των μονοπωλίων και μάλιστα σε συνθήκες οικονομικής κρίσης.

Εκατομμύρια δολάρια και ευρώ παγκοσμίως κατευθύνονται στις φαρμακοβιομηχανίες, για αγορά αποθεμάτων αντιικών φαρμάκων και για την παραγωγή του νέου πανδημικού εμβολίου. Με άλλα λόγια, πραγματοποιείται μία «επιχείρηση διόρθωσης της κερδοφορίας των πολυεθνικών φαρμάκου» που είχε μια κάποια πτώση λόγω της οικονομικής κρίσης. Δίνεται μια διέξοδος στα υπερσυσσωρευμένα κεφάλαιά τους με εξασφαλισμένους αγοραστές πριν ακόμη από την παραγωγή του προϊόντος (π.χ. η ελληνική κυβέρνηση έχει εγκρίνει κονδύλι 58 εκατ. ευρώ για 8 εκατ. δόσεις πανδημικού εμβολίου και 8 εκατ. ευρώ για αντιικά φάρμακα). Ταυτόχρονα, αναδεικνύονται ακόμη περισσότερο σε τέτοιες καταστάσεις τα ολέθρια αποτελέσματα που φέρνει στα λαϊκά στρώματα η παράδοση στα χέρια των μονοπωλίων της συλλογικής γνώσης, της έρευνας, της τεχνολογίας, της παραγωγής και στην προκειμένη περίπτωση η επιχειρηματική δράση στον τομέα της Υγείας γενικότερα.

Δεν μπορεί κανείς να παραβλέψει και κάποιες άλλες πλευρές που αφορούν την πανδημία. Για παράδειγμα ελκύει την προσοχή το γεγονός ότι η ίδια επιμονή και ετοιμότητα δεν έχει δοθεί παγκοσμίως για πολλούς άλλους κινδύνους για τη Δημόσια Υγεία, που, διαπιστωμένα και όχι πιθανολογούμενα, οδηγούν σε εκατομμύρια θανάτους. Ενδεικτικά, σύμφωνα με τις επίσημες στατιστικές της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας, κάθε χρόνο καταγράφονται 2,2 εκατομμύρια θάνατοι εργαζομένων από εργατικά ατυχήματα και επαγγελματικές ασθένειες. Σύμφωνα με την ΠΟΥ, 11,7 εκατ. πεθαίνουν κάθε χρόνο από φυματίωση παγκοσμίως, ενώ το 2006 πέθαναν 748.850 παιδιά κάτω των 5 ετών από ελονοσία (World Malaria Report 2008).

Επίσης με αφορμή την πανδημία εκπονούνται σχεδιασμοί που περιλαμβάνουν σενάρια με μέτρα όπως περιορισμός συναθροίσεων, μετακινήσεων κλπ. Στο Μεξικό είναι γνωστό ότι απαγορεύτηκε η πρωτομαγιάτικη συγκέντρωση όταν ξέσπασε η γρίπη. Δε θα μπορούσε κανείς να αρνηθεί ότι στα πλαίσια της επιστημονικής αντιμετώπισης μιας σοβαρής πανδημίας μπορεί να είναι θεμιτός κάποιος περιορισμός των κοινωνικών επαφών των ανθρώπων για τον περιορισμό της εξάπλωσης της νόσου.

Το ανησυχητικό είναι ότι τέτοιοι σχεδιασμοί συμπεριλαμβάνονται σε επίσημες ανακοινώσεις της ΕΕ που αφορούν τη βιοτρομοκρατία. Συγκεκριμένα, σε έγγραφο της ΕΕ με τον τίτλο «Σχετικά με την ενίσχυση του συντονισμού όσον αφορά το σχεδιασμό της γενικής ετοιμότητας για επείγουσες καταστάσεις Δημόσιας Υγείας σε επίπεδο ΕΕ» (COM 605 2005), η πιθανότητα εμφάνισης πανδημίας γρίπης ανακατεύεται μαζί με την εσκεμμένη απελευθέρωση βιολογικών, χημικών και ραδιοπυρηνικών παραγόντων, δηλαδή τη βιοτρομοκρατία. Σε αυτό το σχέδιο, ανάμεσα σε άλλα μέτρα, προβλέπονται και μέτρα δημόσιας τάξης, συνοριακοί έλεγχοι, κλείσιμο εγκαταστάσεων, αποκλεισμός περιοχών κ.ά.

Σε μια περίοδο που αναμένεται όξυνση της ταξικής πάλης, λόγω της οικονομικής κρίσης, που και γι' αυτό το λόγο αυξάνονται τα γενικά κατασταλτικά και περιοριστικά μέτρα (κάμερες, τράπεζα DNA), η συμπερίληψη της πανδημίας της γρίπης μαζί με όλα τα άλλα χρειάζεται να προκαλέσει την αγωνιστική επαγρύπνηση του λαϊκού κινήματος.

Προβληματισμό, τέλος, προκαλεί το αν διασφαλίζεται το ιατρικό απόρρητο των αυξημένων ιατρικών πληροφοριών (προσωπικά δεδομένα) που διακινούνται ανάμεσα στα διάφορα συντονιστικά κέντρα για την αντιμετώπιση της γρίπης (εθνικά, ευρωπαϊκά και διεθνή).

Αναδεικνύεται για άλλη μία φορά ότι το σημερινό εκμεταλλευτικό σύστημα δεν μπορεί να προστατεύσει την υγεία των λαών. Η ολόπλευρη και αποτελεσματική προστασία και προαγωγή της υγείας όλου του πληθυσμού μπορεί να επιτευχθεί μόνο από ένα σύστημα που τα βασικά και συγκεντρωμένα μέσα παραγωγής θα είναι λαϊκή περιουσία και που μέσω του κεντρικού σχεδιασμού, σε πανεθνική κλίμακα, η λαϊκή εξουσία θα μπορεί να ικανοποιεί πλήρως τις λαϊκές ανάγκες.

Η σοσιαλιστική Κούβα μας δίνει την απόδειξη για το πώς μπορεί να αντιμετωπιστεί μια «φυσική καταστροφή» ή μια νόσος, όταν ως πρώτο και σταθερό μέλημα ιεραρχείται η υγεία και η ασφάλεια του λαού. Στον τυφώνα που έπληξε πρόσφατα το νησί δεν μπήκε σε κίνδυνο η ζωή κανενός, λόγω των προληπτικών μέτρων εκκένωσης περιοχών. Τα θύματα του τυφώνα «Κατρίνα» στις ΗΠΑ δεν μπορούν να πουν το ίδιο!

Το εργατικό και λαϊκό μαζικό κίνημα στην Ελλάδα έχει εμπειρία. Μπορεί και πρέπει να βάλει στο επίκεντρο της πάλης του την ολόπλευρη προστασία της υγείας της εργατικής τάξης και των λαϊκών στρωμάτων. Να διεκδικήσει να παρέχονται δωρεάν και με κρατική ευθύνη το σύνολο των κατάλληλων προληπτικών και θεραπευτικών παρεμβάσεων που απαιτούνται για κάθε άνθρωπο.

Σήμερα υπάρχουν οι δυνατότητες να προστατευτεί η Δημόσια Υγεία. Μπορούν να ξεπεραστούν οι καθυστερήσεις, οι ελλείψεις και παράλληλα να ληφθούν άμεσα μέτρα για τη γρίπη. Οι παρεμβάσεις όμως δεν πρέπει να τελειώσουν μαζί με την πανδημία και να ξαναεμφανιστεί ο πανικός στον επόμενο κίνδυνο ή ιό. Χρειάζεται να διασφαλιστεί ότι τα μέτρα θα έχουν χαρακτήρα μακροπρόθεσμο με συνέχεια για όλες τις πλευρές της Δημόσιας Υγείας. Και για άλλες παρόμοιες ασθένειες, αλλά και για φυσικά φαινόμενα όπως ο σεισμός, οι πλημμύρες κλπ.

Συγκεκριμένα σήμερα απαιτούνται για την πιο στοιχειώδη άμεση πρόληψη τα εξής:

• Δωρεάν παροχή υπηρεσιών Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας, που να περιλαμβάνει και παρεμβάσεις προληπτικής ιατρικής και Δημόσιας Υγείας.

Να ξεκινήσουν πανελλαδικά με κινητές μονάδες του υπουργείου σε παιδικούς σταθμούς, σχολεία και σχολές, στους χώρους εργασίας και στις γειτονιές, σε ΚΑΠΗ, στο στρατό, στα αεροδρόμια και στα σύνορα της χώρας, αλλά και σε χώρους που εργάζονται ή που ζουν μετανάστες, πρόσφυγες, άποροι, άστεγοι, Τσιγγάνοι, τοξικοεξαρτημένοι (καταλύματα, σκηνές, πλατείες κλπ.). Οι παρεμβάσεις να περιλαμβάνουν ιατρική εξέταση όλων, εντοπισμό, καταγραφή, παρακολούθηση της υγείας των πιο ευάλωτων ομάδων, επιστημονική ενημέρωση και εκπαίδευση, εμβολιασμό με όσα εμβόλια ήδη υπάρχουν και ενδείκνυνται για τις ευάλωτες ομάδες (εποχική γρίπη, πνευμονιόκοκκος) και με το νέο εμβόλιο αφού αποδειχθεί η ασφάλειά του για τη «νέα γρίπη».

Το προσωπικό να είναι εξειδικευμένο (γιατροί Εργασίας, παιδίατροι, λοιμωξιολόγοι, νοσηλευτές κλπ.).

Να εγκατασταθεί μηχανισμός επιδημιολογικής επιτήρησης - αναφοράς κρουσμάτων σε όλους αυτούς τους χώρους, πανελλαδικά.

• Δωρεάν παροχή νοσοκομειακής περίθαλψης για όποιον χρειαστεί νοσηλεία ανεξαρτήτως ασφαλιστικής κάλυψης.

Αμεσες μαζικές προσλήψεις μόνιμου προσωπικού πλήρους και αποκλειστικής απασχόλησης στα δημόσια νοσοκομεία. Μονιμοποίηση όλων όσοι δουλεύουν με ευέλικτες μορφές εργασίας (συμβασιούχοι, STAGE, επικουρικοί κλπ.) χωρίς όρους και προϋποθέσεις.

Ενίσχυση των υποδομών και εκσυγχρονισμός του εξοπλισμού των νοσοκομείων.

Πρακτική εξάσκηση - εκπαίδευση όλων των εργαζομένων στην αντιμετώπιση περιστατικών της «νέας γρίπης».

Λήψη όλων των μέτρων από το κράτος για την προστασία της υγείας και ασφάλειας όλων των εργαζομένων στα νοσοκομεία.

• Να εξασφαλιστεί επάρκεια σε φάρμακα και εμβόλια αφού αποδειχθεί η ασφάλεια και αποτελεσματικότητά τους.
• Κρατική χρηματοδότηση ερευνών για συμβολή στην αντιμετώπιση της νόσου (φάρμακα - εμβόλια) μέσα από κρατικούς φορείς.
• Ιδιαίτερη βοήθεια προς τους μετανάστες και τις οικογένειες τους, για βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης και εργασίας. Αξιοπρεπείς, υγιεινοί, κρατικοί χώροι φιλοξενίας για τους πρόσφυγες και όχι στρατόπεδα συγκέντρωσης. Να τους παρέχονται όλες οι υπηρεσίες προληπτικής ιατρικής, αλλά και ιατροφαρμακευτικής φροντίδας και περίθαλψης. Δωρεάν υγιεινή και ποιοτική σίτιση. Ειδική κρατική μέριμνα για μητέρες και παιδιά πρόσφυγες και μετανάστες.