Ολα άρχισαν το 1914. Για τον Γιάννη, γιατί η εργατική τάξη είχε, ήδη, προϊστορία. Οκτώ χρόνων τότε, ήδη τέσσερα χρόνια στην Αγ. Σοφιά του Πειραιά που είχαν μετακομίσει απ' την Παλιά Κοκκινιά όπου γεννήθηκε. "Ο πατέρας ήταν οικοδόμος, καλλιτέχνης οικοδόμος. Εφτιαχνε τ' αρχοντικά των πλουσίων του Πειραιά. Η πόλη είχε πολλούς πλούσιους. Ξέρετε, τα αμάξια με τα εμπορεύματα από τον Πειραιά έφταναν μέχρι τη Θεσσαλία".

Η πόλη, βέβαια, είχε και την εργατική τάξη της. Πολυάριθμη, με ένα, όμως, σημαντικό "μειονέκτημα": Να είναι υποχρεωμένη καθημερινά με το μόχθο της να εξασφαλίσει την επιβίωσή της και την αναπαραγωγή της εργατικής της δύναμης. Τη διαφορά ο Γιάννης τη βίωσε νωρίς: "Τότε, ξέρετε, στον περίβολο του εργοστασίου ήταν και η βίλα του αφεντικού".

Είχε, βέβαια, την τύχη, ο Γιάννης να γεννηθεί τη χρονιά, που ένας άλλος συνονόματός του, ο Γιάννης Σκληρός, διακήρυσσε στο βιβλίο του "το κοινωνικό μας ζήτημα": "Τους εργάτας ημπορούμεν να ονομάσωμεν τάξιν του μέλλοντος, διότι εις το μέλλον θα φθάσουν την πλήρη των ανάπτυξιν και θα παίξουν τον σπουδαίον ρόλον, τον οποίον η εξέλιξις, αναμφιβόλως, επιφυλάσσει εις αυτούς". Μια τάξη, που, βέβαια, δεν περίμενε το μέλλον να 'ρθει από μονάχο του και η οποία το 1914, όταν ο Γιάννης στάθηκε μπρος στην πύλη του εργοστασίου του Κούπα, είχε ήδη αναγνωρισμένα - από το 1911 - τα συνδικάτα της, ενώ την ίδια χρονιά, το 1914, ο Π. Δημητράτος είχε ιδρύσει στην Αθήνα τη Σοσιαλιστική Εργατική Ενωση.

Η είδηση βαριά: "Πέθανε ο πατέρας". "Ο Γιάννης, οκτώμιση χρόνων και μαθητής της τρίτης τάξης του δημοτικού, ήταν ο τρίτος της οικογένειας. Δύο αδέλφια ακόμα είχαν χαθεί στις μακρινές και φουρτουνιασμένες θάλασσες...". Εμεναν, όμως, ακόμα πίσω η μητέρα, η αδελφή η Λούλα και ο Βαγγελάκης ο μικρότερος αδελφός.

"Πρωί - πρωί, όπως ήταν, με κοντά παντελονάκια, πήγε απ' έξω απ' του Κούπα και ζήτησε δουλιά. Εκεί ακριβώς, περνούσαν οι μαστόροι μέσα στο εργοστάσιο, οι τεχνίτες και τον ρωτούσαν: "Τι θες εσύ; Μικρό παιδί εδώ;". Αλλά τότε, μπαίναν και παιδιά 8 και 10 χρόνων στη δουλιά. Δεν είναι όπως τώρα, που έχουμε και ανέργους 30 - 35 χρόνων. Τελευταίος, μπήκε ο σχεδιαστής, ο συνέταιρος του Κούπα. Καλοντυμένος, με γραβάτα. Ρωτάει: "Τι θες εσύ παιδί μου εδώ;". "Θέλω να πιάσω δουλιά, γιατί πέθανε ο πατέρας μου". "Ελα μαζί μου". Με πήρε και με πήγε στο σχεδιαστήριο. Αίθουσα μεγάλη, με όλα τα σύνεργα του σχεδίου (πίνακες κλπ.). Στους έξι μήνες - επειδή φαίνεται από εμπειρία ξέρανε αυτοί ότι εάν μπει ένας καινούριος που δεν ξέρει τίποτα, στους έξι μήνες θα τα έχει μάθει όλα - με κάλεσαν σε μια επιτροπή. "Σε ποιο τμήμα θέλεις να πας για να μάθεις μια τέχνη, να γίνεις καλός τεχνίτης;". Το μόνο που μου είχε κάνει εντύπωση - εκτός από τα μηχανήματα του μηχανουργείου, του λεβητοποιείου κλπ - ήταν ότι δεν ήξερα πώς λιώνουν το μαντέμι, το αλουμίνιο, πώς γίνεται νερό και το ρίχνουν μέσα στη γη, στο καλούπι. Δε μου λέγαν να μου εξηγήσουν οι μαστόροι εκεί".

***

Αποτέλεσμα: Τους ζήτησε να πάει στο χυτήριο. "Τότε οι "μουτζούρηδες", ήταν σεβαστοί άνθρωποι και όλο λέγαν οι γείτονες ότι αυτοί είναι καλοί άνθρωποι. Εγώ, θυμάμαι, ένα πουκαμισάκι φόραγα, που ήταν ακριβώς για τους μουτζούρηδες. Μπλε και μαύρο χρώμα, για να μη φαίνεται η μουτζούρα. Με τέτοιο πουκάμισο, πέρασα μέχρι τα 35 μου χρόνια". Οταν μπήκε όμως στο χυτήριο, ήταν λιγότερο από 10 χρονώ. Ο Α ιμπεριαλιστικός πόλεμος, στο φόρτε του. Προκαλεί ένταση και ανάμεσα στους ντόπιους πρώτους σοσιαλιστικούς ομίλους. Η ίδρυση σοσιαλιστικού κόμματος δεν μπορεί να προχωρήσει, εξαιτίας των διαφορών. Η ίδρυση της Γ Διεθνούς ξεκαθαρίζει τα πράγματα. Η σοσιαλιστική επανάσταση βρίσκει τον μαθητευόμενο σιδηροχύτη μ' όλες τις αισθήσεις τεντωμένες. "Γνώριζε τους πάντες και τα πάντα. Τα μάθαινε όλα. Του δίναν οι μαστόροι τις συνδρομές να τις πηγαίνει στο σωματείο... Ιδρύθηκε η ΓΣΕΕ, μετά το Κόμμα". Ανυπομονούσε, μα ήταν ακόμα μαθητευόμενος. "Είκοσι δύο χρόνων, το 1929, πήρε το πρώτο ημερομίσθιο τεχνίτη".

Ηταν η ώρα. "Ο Βενιζέλος πέρασε νόμο (το Ιδιώνυμο) για την απαγόρευση των ιδεών των πολιτών. Πλουτίστηκαν με κόσμο τα ξερονήσια. Το 1930 ο Γιάννης γίνεται μέλος του Κόμματος!". "Θυμάμαι. Ολα παράνομα. Και οι συγκεντρώσεις γίνονταν στο λεπτό ακριβώς! Εκεί στον Ηλεκτρικό απ' έξω ξαφνικά μέσα απ' τον κόσμο πετάγονταν στον αέρα ένας ομιλητής, τα έλεγε και χανόμασταν μετά. Ημασταν άσοι!". "Τα μέλη του Κόμματος εμπιστεύτηκαν τον Γιάννη να μιλήσει στη μεγάλη συγκέντρωση στο Πασαλιμάνι!".

Σ' ένα εργοστάσιο στη Σύρα είχαν κερδίσει ήδη το Ταμείο Αλληλοβοήθειας. Το Κόμμα είχε βάλει μπροστά τα αιτήματα για συνολική εφαρμογή του 8ωρου, για συντάξεις κ.ά. Με την κρίση του '29, κλείνουν τα εργοστάσια. "Η πείνα είχε πάρει τρομακτικές διαστάσεις. Ο Γιάννης βρέθηκε φορτοεκφορτωτής στο λιμάνι. Σκληρή δουλιά. Το '33 άρχισαν να ανοίγουν τα εργοστάσια. Το Κόμμα είχε στόχο να κερδίσουμε το Ταμείο. Ενώθηκαν το '34 η Μηχανουργική Ενωση, η Ενωση Λεβητοποιών και η Ενωση Σιδηροχυτών. 8.000 μουντζούρηδες στη συνέλευση. Στην επιτροπή που εκλέγεται, μέσα και ο Γιάννης". Πάνω από του Λυκιαρδόπουλου το μηχανουργείο, ήταν η Ενωση Ελλήνων Βιομηχάνων. Μπαίνει η αντιπροσωπεία. "Τι θέλετε ρε;", "Εχουμε ένα υπόμνημα", "Αντε φύγετε", "φεύγουμε, αλλά θα 'ρθείτε εσείς...".

Αρχίζει το 1935 η μεγάλη απεργία. Σαράντα πέντε μέρες. Σταματά για λίγο, για να μας πει εκτός μαγνητοφώνου τα συνωμοτικά της εποχής... "Αυτά δεν τα γράφουμε...", θα πει με νόημα αρκετές φορές σε διάφορες στιγμές της συζήτησης.

Η κόντρα με τα αφεντικά, σκληρή. Το ίδιο και η απόφαση: "Συνεχίζουμε την απεργία μέχρι να σκουριάσουν οι μηχανές". "Πίσω δε γυρνάμε. Μπορούμε να πιάσουμε κι άλλη δουλιά". Η περιφρούρηση των εργοστασίων σφιχτή.

Μέσα καλοκαιριού. Τα αιτήματα έγιναν δεκτά. Το Ταμείο Μετάλλου είναι ακόμα και σήμερα μια ιστορική κατάκτηση εκείνης της απεργίας.

"Αποτέλεσμα: Το Κόμμα να οργανώνει συνεχώς τους εργάτες, οι απεργίες να παίρνουν μεγάλες διαστάσεις. Το 1936 οι καπνεργάτες, οι τσαγκαράδες, το μέταλλο, είχαν κερδίσει ήδη το Επικουρικό!". Που σήμερα κινδυνεύει...

"Το 1937 το Κόμμα έδωσε εντολή στον Γιάννη να περάσει στην παρανομία. Φτάνει στο Βόλο, γυρνάει όλη την Ελλάδα. Το '38, εντολή για την Αθήνα. Ερχεται η σύλληψη. Αϊ - Στράτης. Πέθαναν πάρα πολλοί σύντροφοι εκεί... Το '40 μεγάλη πείνα και θάνατος. Κι από κοντά σκοτωμοί. Διοικητής Χωροφυλακής που βάραγε στο ψαχνό ο Κουσκούσης. Ειδοποιείται το Κόμμα για τους θανάτους και τους σκοτωμούς. Ερχεται επιτροπή με γιατρό και τρόφιμα. Οι σύντροφοι όλο και μειώνονταν. Εντολή του Κόμματος στο γιατρό: Να σηκωθούν οι πεινασμένοι, να περπατήσουν! Προσπάθεια έναν - έναν, να φάει, να κινήσει το ένα πόδι, μετά το άλλο... Ενα μήνα κοντά μας. 17 Ιούλη του 1943, το Κόμμα έστειλε καϊκι. Οι Ελληνες χωροφύλακες είχαν παραδώσει ήδη τους κρατούμενους στους Γερμανούς... Δώδεκα τη νύχτα φύγαμε. Μας έβγαλε στη Χαλκιδική". Πάλι τα μυστικά που "δε γράφουμε"...

***

Παράνομος στη Θεσσαλονίκη. Κάλεσμα από την ΚΕ του Κόμματος να κατέβει στην Αθήνα. Φτάνει στου Ψυρρή. Εντολή για Νότια Εύβοια. Εχει αρχίσει ξανά η σφαγή. "Πιάστηκε ο γραμματέας, ανέλαβε ο Γιάννης". Το '46 με τα πρώτα σκιρτήματα του αντάρτικου τον βρίσκει στη Λιβαδειά. Προδίνεται η δουλιά. "Γίνανε στο Γιάννη οι ανάλογες "περιποιήσεις" και βρέθηκε στο Μακρονήσι". Περνά από τη γνωστή "υποδοχή", απ' το λάκκο, μένει για λίγο στο στρατόπεδο των στρατηγών (Σαράφη, Μάντακα κ.ά)., το '48 είναι ακόμα στον Αϊ - Γιώργη της Μακρονήσου. Εβδομος λόχος, οι "αμετανόητοι". Βασανιστήρια. Αρματαγωγό και ξανά Αϊ - Στράτη. Ακόμα ορθός. "Ηταν εκεί τότε κοντά 4.000 εξόριστοι. Το 1952 διαταγή: Απολύονται 202 και ο Γιάννης Λίππας. Ξανά στον Πειραιά. Παραλαβή από το μηχανισμό. Τη Χρύσα...". Η νέα παρανομία. Πάλι δε γράφουμε...

Και τα δύσκολα ήταν ακόμα μπροστά. Οχι ο Καραμανλισμός, ούτε η δικτατορία, ούτε η διάσπαση του '68. Ο Γιάννης κουβαλά 30 χρόνια φυλακές και εξορίες και δυο θανατικές ποινές.

"Η επικίνδυνη στιγμή για το Κόμμα ήταν το 13ο Συνέδριο". Παύση και μια πίκρα ζωγραφίζεται στο πρόσωπό του για πρώτη φορά σ' όλη τη συζήτηση. "Εμείς τους αναδείξαμε. Δεν είχαν εμπειρίες...". Το μαγνητόφωνο κλείνει πάλι. Δε θέλει να γράψουμε για ονόματα με κουβέντες φορτισμένες συναισθηματικά και διακρίνεις σ' αυτή τη συγκεκριμένη θέληση αυτού του 92χρονου κομμουνιστή, μια έγνοια, ένα σεβασμό βαθύ για το 80χρονο Κόμμα που δεν του έπρεπε ό,τι απειλήθηκε "εκείνο το βράδυ".

"Δεν κοιμηθήκαμε καθόλου εκείνο το βράδυ. Οταν είπε (σ.σ. αναφέρει όνομα) ότι τη Δευτέρα θα διοικούν άλλες δυνάμεις το Κόμμα... Στο τσιμέντο καθισμένοι όλη νύχτα. Ενα τσιγάρο, άλλο τσιγάρο. Μέχρι το πρωί. Και ύστερα, το αποτέλεσμα της ψηφοφορίας. Πόλεμος σκέτος. Και ήρθανε την άλλη μέρα να μπούνε από πίσω. Κανείς δεν κοιμήθηκε σύντροφοι εκείνο το βράδυ...".

"Τον άνθρωπο, τελικά, σύντροφοι, τον γνωρίζεις στο διάβα του, όχι όταν μιλά".