Παρατηρείται στην Ελλάδα, αλλά και διεθνώς, το ζήτημα της εβδομηντάχρονης Ιστορίας της Σοβιετικής Ενωσης να επανέρχεται συχνά - πυκνά κάθε φορά που προβλήματα του καπιταλισμού και αντιδράσεις των λαών οξύνονται, παίρνοντας καθεστωτική διάσταση. Είναι μήνυμα κι αυτό των καιρών για τη θνησιγενή έλλειψη σταθερότητας του κεφαλαιοκρατικού οικονομικού συστήματος. Πρόκειται για μια ιστορία κατ' ουσία εξήντα χρόνων από τότε που η σοβιετική χώρα βγήκε ρημαγμένη από το τέλος του Δεύτερου Παγκοσμίου Πολέμου. Η αλματώδης ανάπτυξη έμεινε ως άθλος να θυμίζει τις δυνατότητες της επαναστατικής βούλησης του ρωσικού προλεταριάτου και της σχεδιασμένης σοσιαλιστικής οικονομίας πάνω στην κοινωνικοποίηση της αστικής ιδιοκτησίας.

Η αναζήτηση και διαπιστώσεις των αιτιών ανατροπής και διάλυσης της ΕΣΣΔ αποτελεί ακριβώς την επιβεβαίωση του ιστορικού άθλου του σοσιαλισμού. Είναι διαπιστωμένες οι δύο πρώτες συνδυασμένες αιτίες που προκάλεσαν μακρόχρονα την καταστροφή. Η μια είναι η εισαγωγή κανόνων της καπιταλιστικής οικονομίας που δε χαλιναγωγήθηκαν, αλλά αντίθετα υπόσκαψαν τη σοσιαλιστική οικονομική οργάνωση. Η άλλη είναι η χρόνια αυτονόμηση του διευθυντικού διαχειριστικού οικοδομήματος από τον εργατικό έλεγχο σ' όλη την κλίμακα της κρατικής και κομματικής λειτουργίας. Είναι αυτό το κοινό που συμβαίνει στο γραφειοκρατικό στρώμα της κοινωνίας που το ανεξέλεγκτο απλώνεται σιγά σιγά έως τον τελευταίο κατώτερο κρατικό υπάλληλο.

Η υπερενενηντάχρονη ιστορία της Σοβιετικής Ενωσης έδωσε πλούσια διδάγματα σε αυτό το ζήτημα. Επίσης και στο ζήτημα της λαϊκής πολιτικής εκπροσώπησης. Το αστικό καθεστώς δίνει διέξοδο στις εσωαστικές διενέξεις με την ύπαρξη περισσοτέρων του ενός κόμματος και τις εκλογές. Ετσι αποφεύγει να συσσωρεύει τις πολιτικές αντιθέσεις σε ένα κόμμα που μια πιθανή κατάρρευσή του θα συμπαρέσυρε το αστικό καθεστώς. Το ζήτημα αυτό στην περίοδο της εργατικής εξουσίας χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή και μελέτη. Υπό την προϋπόθεση βεβαίως του σεβασμού του σοσιαλιστικού συντάγματος. Η πρακτική αξία αυτού του σεβασμού βρίσκεται στην ανωτερότητα της σοσιαλιστικής δημοκρατίας έναντι της αστικής στο να μπορεί να νομοθετεί με την πολιτική βούληση των διαφόρων τμημάτων της ίδιας της εργατικής τάξης. Εδώ συντελείται η ανώτερη μορφή προλεταριακού επαναστατικού ελέγχου των ίδιων των κρατικών οργάνων του εργατικού κράτους. Βεβαίως, η μελλοντική αφύπνιση του προλεταριάτου στις χώρες που απάρτιζαν την ΕΣΣΔ και η μελέτη της ιστορικής πείρας που βγαίνει θα εμπλουτίσει ακόμα περισσότερο την αντίληψη για το σοσιαλισμό που γνωρίσαμε και για αυτό που θέλουμε να οικοδομήσουμε στο μέλλον.