Οι «προετοιμασίες» για την περιοδεία Ομπάμα έχουν ξεκινήσει στην Κεντρική Αμερική

Εντούτοις εντάσεις προκαλούν εκ των προτέρων οι ενέργειες των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ και η επαπειλούμενη επέμβαση στη Λιβύη. Προοπτική που βρίσκει σφόδρα αντίθετη όλη την περιοχή και ειδικά την Μπολιβαριανή Συμμαχία της Λατινικής Αμερικής και τη Βραζιλία. Μπορεί η Ουάσιγκτον να ενορχηστρώνει αριστοτεχνικά την προπαγάνδα περί του προέδρου Ούγο Τσάβες, πως... είναι ο μόνος που αντιτίθεται στην επέμβαση του ΝΑΤΟ και στηρίζει το «δικτάτορα Καντάφι», όμως, κατά το σύνηθες, η πραγματικότητα είναι διαφορετική. Η Βραζιλία, παρά το γεγονός ότι στήριξε τις κυρώσεις στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ εναντίον της Λιβύης, προωθεί τη δική της ατζέντα. Ενδεικτικά, σύμφωνα με το IPS, η υπουργός Εξωτερικών, Αντόνιο Αγκουιάρ Πατριότα, από το Πεκίνο, όπου βρισκόταν, ήταν σαφής για «την επιτακτική ανάγκη να αποφευχθεί η κλιμάκωση και η στρατιωτικοποίηση της κατάστασης και να εξευρεθεί λύση μέσω διαπραγματεύσεων και δίχως οποιαδήποτε ξένη επέμβαση». Επίσης η Βραζιλία ήταν αυτή που έθεσε ως πρώτο θέμα στην ατζέντα, στη Σύνοδο της IBSA, τις εξελίξεις στη Βόρεια Αφρική. Δεν πρόκειται για κάποιου είδους «ειρηνευτική αποστολή» που αναλαμβάνει η Βραζιλία, όπως στην Αϊτή που ηγείται του κατοχικού στρατού.

Οι στόχοι είναι πραγματιστικοί: Οι εξελίξεις ανατρέπουν δεδομένα που βάσει αυτών η Βραζιλία οικοδομεί εδώ και χρόνια την ανάδυσή της σε «παγκόσμιο παίκτη», ειδικά με τις χώρες της Μέσης Ανατολής (συμφωνία μεταξύ Τουρκίας, Ιράν και Βραζιλίας για πρόγραμμα ανταλλαγής ελαφρώς εμπλουτισμένου ιρανικού ουρανίου με υψηλά εμπλουτισμένο πυρηνικό καύσιμο, αναγνώριση του παλαιστινιακού κράτους στα σύνορα του 1967 κ.ά.) και της Αφρικής. Το κυριότερο, η αναταραχή δημιουργεί παρενέργειες στις συνεχώς διευρυνόμενες εμπορικές και οικονομικές σχέσεις όλων των χωρών της Λατινικής Αμερικής με τις χώρες της ευρύτερης Μέσης Ανατολής, ενώ αυξάνει και τις πιέσεις στις οικονομίες των χωρών εξαιτίας της ανόδου των τιμών των καυσίμων, των τροφίμων και των αγαθών, κάτι που απασχόλησε και τους επικεφαλής των κεντρικών τραπεζών του Mercosur, κατά την πρόσφατη σύνοδό τους στο Περού.

Υπό αυτό το σκεπτικό, η περιοδεία ενέχει αβεβαιότητες, παρότι σχεδιάστηκε πολύ προσεκτικά, καθώς έχει κάτσει η σκόνη από το πραξικόπημα στην Ονδούρα, εμπνεύσεως ΗΠΑ, που προκάλεσε -παρά τη θερμή εκκίνηση με την εκλογή Ομπάμα - εκ νέου παγετό στις σχέσεις ΗΠΑ και Λατινικής Αμερικής. Η περιοχή συνεχίζει να παρουσιάζει εξαιρετικά υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης, ενώ οι σχέσεις με τη Βενεζουέλα, τη Βολιβία και το Εκουαδόρ μάλλον χαρακτηρίζονται από την «αμοιβαία αποστασιοποίηση». Μία αποστασιοποίηση που κατά την πρόσφατη ενημέρωση της αρμόδιας Επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων του Κογκρέσου ερμηνεύτηκε από τον υφυπουργό Εξωτερικών Αρτούρο Βαλνσουέλα ως σαφές δείγμα πως «ο Τσάβες και το μοντέλο που προτείνει βρίσκονται σε υποχώρηση»...

Η Βραζιλία, που συνιστά το «κλειδί» της περιοδείας, θα είναι ο πρώτος σταθμός της, η οποία συνολικά έχει ως βασικούς στόχους την ενίσχυση των διμερών οικονομικών σχέσεων ειδικά με τη Βραζιλία και τη Χιλή - που κατά το Λευκό Οίκο συνιστούν χώρες με «δυναμικό ιδιωτικό τομέα» - αλλά και των σχεδίων για στήριξη ενός «άξονα των μετριοπαθών» και «διαλλακτικών κυβερνήσεων», μία ουσιαστικά παραλλαγή του «άξονα του κακού» του προκατόχου του, Τζορτζ Ου. Μπους.

Στη Βραζιλία, ο πρόεδρος Ομπάμα αναμένεται να εκφωνήσει ομιλία, ανάλογης στρατηγικής με αυτές που εκφώνησε στην Αίγυπτο και την Ινδία, εν πολλοίς ότι θα αναγνωρίσει τη Βραζιλία ως ντε φάκτο «αναδυόμενη δύναμη» με «ισότιμη θέση στο διεθνές γίγνεσθαι σε ένα πολυπολικό κόσμο» και να κάνει «σημαντικές ανακοινώσεις» όσον αφορά τις σχέσεις ΗΠΑ και Λατινικής Αμερικής.

Η αναγνώριση της πραγματικότητας συνιστά κίνηση τακτικής, ειδικά στην περίπτωση της Βραζιλίας, η οποία είναι η όγδοη οικονομία του πλανήτη -- με εταιρείες μεγαθήρια, όπως η μερικώς ιδιωτικοποιημένη πετρελαϊκή εταιρεία «Petrobras» που συγκαταλέγεται ανάμεσα στις 4 μεγαλύτερες παγκοσμίως, η «Vale do Rio Dose» η δεύτερη σε μέγεθος μεταλλουργική εταιρεία του πλανήτη, η «Embraer» η τρίτη αεροναυπηγική εταιρεία του κόσμου κ.ά.

Ο πρόεδρος Ομπάμα θα «ανακοινώσει» ολόκληρο πακέτο συμφωνιών, που κατά το πρακτορείο «Ρόιτερς» ήδη έχει συμφωνηθεί εκ των προτέρων. Βασικό στοιχείο του είναι η «προσφορά χρηματοδότησης» εκ μέρους των ΗΠΑ για κοινά έργα υποδομής από αμερικανικές και βραζιλιάνικες εταιρείες. Η χρηματοδότηση θα επιτρέψει στις αμερικανικές εταιρείες να διαδραματίσουν κομβικό ρόλο στην οικοδομική δραστηριότητα στη Βραζιλία, καθώς η χώρα ετοιμάζεται πυρετωδώς για τη φιλοξενία του Παγκόσμιου Κυπέλλου Ποδοσφαίρου το 2014 και των Ολυμπιακών Αγώνων το 2016. Επίσης, σύμφωνα με το σχέδιο, προβλέπεται η σύσταση κοινοπραξιών και η συγχρηματοδότηση - μέσω της αμερικανικής «Export-Import» και της βραζιλιάνικης κρατικής αναπτυξιακής τράπεζας BNDES - έργων υποδομής σε τρίτες χώρες και κυρίως στην Αφρική, όπου και οι δύο χώρες προσβλέπουν στον περιορισμό της αυξανόμενης επιρροής των κινεζικών εταιρειών.

Η αντιμετώπιση της Κίνας, καθώς φαίνεται, είναι το «σημείο» που φέρνει «κοντά» ΗΠΑ και Βραζιλία. Χαρακτηριστικό είναι ότι κατά την πρόσφατη προπαρασκευαστική επίσκεψή του στη Βραζιλία, ο υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ Τίμοθι Γκάιτνερ εισάκουσε όλες τις ανησυχίες της Βραζιλίας για την έλλειψη ισορροπίας στις εμπορικές συναλλαγές μεταξύ των δύο χωρών και για την πολιτική της FED με το τύπωμα δολαρίων, που προκαλεί πιέσεις στη βραζιλιάνικη οικονομία και συμβάλλει σε αυτό που ο υπουργός Οικονομικών της Βραζιλίας, Γκουίντο Μαντέγκα, είχε πρώτος ονομάσει ως «νομισματικό πόλεμο». Αποτέλεσμα, τα υποτιμημένα νομίσματα άλλων χωρών να εξαναγκάσουν τη Βραζιλία να δεχτεί ένα υπερβολικά μεγάλο μερίδιο των παγκόσμιων ροών χρήματος, που οδήγησε στην ανατίμηση του βραζιλιάνικου ρεάλ κατά 38% έναντι του δολαρίου. Η απόλυτη αποδοχή του αιτήματος ήταν η συναίνεση για την άσκηση πίεσης προς την Κίνα για ανατίμηση του γουάν. Εξάλλου, η Βραζιλία δεν έχει μόνο πρόβλημα με τις ΗΠΑ, αλλά και με την Κίνα (παρόλο που συμμετέχει και στη συνεργασία BRIC - Βραζιλία, Ρωσία, Ινδία και Κίνα) καθώς την τελευταία διετία το «υποβαθμισμένο γουάν» και οι αθρόες εισαγωγές φθηνών κινεζικών προϊόντων έχουν σφοδρότατες συνέπειες στο βιομηχανικό τομέα και τη μεταποιητική βάση της Βραζιλίας.

Ευήκοα ώτα στην Μπραζίλια, σύμφωνα με τον Νταν Ρεστρέπο, ανώτατο σύμβουλο του Λευκού Οίκου σε θέματα δυτικού ημισφαιρίου, θεωρείται ότι θα βρει ο πρόεδρος Ομπάμα όσον αφορά και τις διεθνείς σχέσεις, ειδικά για τη σχετική «αποστασιοποίηση» από την πολιτική του πρώην προέδρου Λουίς Ινάσιου Λούλα ντα Σίλβα και το διπλωματικό εναγκαλισμό με το Ιράν, μεταξύ άλλων. Εξάλλου, δείγμα γραφής κατά τον Ρεστρέπο αποτελούν όχι μόνο οι δηλώσεις της προέδρου Ρουσέφ για σύσφιξη των διμερών σχέσεων και η επιλογή τού επί χρόνια πρέσβη στις ΗΠΑ, Αντόνιο Πατριότα, ως υπουργού Εξωτερικών, αλλά και οι πρόσφατες συνομιλίες ΗΠΑ και Βραζιλίας για την εξεύρεση λύσης στην πολιτική κρίση της Αϊτής, δηλαδή τις εκλογές-παρωδία και την επιβολή τελικά (μέσω απειλών και εκβιασμών) των επιλογών της Ουάσιγκτον και των υπολοίπων ιμπεριαλιστικών δυνάμεων, όσον αφορά τους δύο υποψηφίους του δεύτερου γύρου των προεδρικών εκλογών της 2ης Μαρτίου και την «απόσυρση» του υποψηφίου τού μέχρι σήμερα κυβερνώντος κόμματος ΙΝΙΤΕ.

Τα σημάδια «αλλαγής πλεύσης» εκ μέρους της προέδρου Ρουσέφ, όσον αφορά τις διμερείς σχέσεις, κατά τους αναλυτές, θα συμβάλλουν τα μάλα στη δημιουργία και την εδραίωση ενός στρατοπέδου «διαλλακτικών δυνάμεων» στη Λατινική Αμερική, όπου οι ΗΠΑ, εκμεταλλευόμενες και τις αντιθέσεις μεταξύ των χωρών, θα μπορέσουν να απομονώσουν ακόμη περισσότερες χώρες που διαφοροποιούνται σχετικά, όπως τη Βενεζουέλα, τη Βολιβία, το Εκουαδόρ, τη Νικαράγουα ή την Αργεντινή.

Θεωρείται λοιπόν, ότι η επιλογή των τριών χωρών δεν είναι τυχαία, εκτός της Βραζιλίας, η επίσκεψη Ομπάμα στη Χιλή πέραν των διμερών εμπορικών συμφωνιών, θα συμβάλουν ακόμη περισσότερο στην ενίσχυση της θέσης της Χιλής. Εξάλλου, όπως δήλωσε και πρόσφατα ο πρόεδρος Ομπάμα, το επιτυχημένο μοντέλο της Χιλής, δηλαδή η υποτιθέμενη «επιτυχής μετάβαση από τη χούντα Πινοτσέτ στη δημοκρατία», που φυσικά δεν έγινε ποτέ, μπορεί να χρησιμεύσει ως παράδειγμα για την Αίγυπτο και τις άλλες χώρες της περιοχής.

Πιο περίπλοκα ίσως είναι τα θέματα της ατζέντας για την επίσκεψη στο Ελ Σαλβαδόρ, καθώς περιλαμβάνουν μία ευρύτατη γκάμα. Από το ακανθώδες ζήτημα του μεταναστευτικού ζητήματος, μέχρι τον πόλεμο κατά των ναρκωτικών (ειδικά υπό το πρίσμα του νέου «Σχεδίου Κεντρική Αμερική») και τη διεύρυνση των εμπορικών σχέσεων μέσω της CAFTA, ειδικά για την υφαντουργική βιομηχανία, αλλά και τις προοπτικές που διανοίγονται οικονομικά με την παραγωγή των αποκαλούμενων βιοκαυσίμων.

Ενας ακόμη βασικός λόγος είναι η στήριξη του προέδρου Μαουρίσιο Φούνες και άλλων «μετριοπαθών δυνάμεων» στο Ελ Σαλβαδόρ, που θα λειτουργήσει και ως παράδειγμα για όλη την περιοχή της Κεντρικής Αμερικής. Σύμφωνα με αναλυτές, είναι κρίσιμο για τα συμφέροντα των ΗΠΑ, ο Μαουρίσιο Φούνες ή ανάλογες «κεντροαριστερές» ή «κεντροδεξιές» δυνάμεις να είναι επιτυχείς και με αυτόν τον τρόπο να εξασφαλίσουν τη συνέχεια στην κυβέρνηση, ιδιαίτερα υπό το πρίσμα ότι η διακυβέρνηση Φούνες ήδη έχει φέρει στα πρόθυρα της διάσπασης το «Μέτωπο Φαραμπούτο Μαρτί για την Εθνική Απελευθέρωση» (FMLN), ενώ οι δημοσκοπήσεις («LaPrensa Grafica» και «Mitofsky») που διενεργήθηκαν, δείχνουν σαφή υποχώρηση των δυνάμεών του. Οχι τυχαία καθώς τα σημαντικότερα ευρήματα των εν λόγω δημοσκοπήσεων είναι α) πάνω από το 1/3 του εκλογικού σώματος (34%) παραμένει αναποφάσιστο και β) το 71% θεωρεί ότι η κατάσταση στη χώρα είναι άσχημη και ειδικότερα το 74% θεωρεί ότι η κατάσταση στην αγορά εργασίας είναι άσχημη ή πολύ άσχημη. Συνεπώς η επίσκεψη Ομπάμα που έχει γίνει το «γεγονός» της χρονιάς για το Ελ Σαλβαδόρ στοχεύει, πέραν της προώθησης των ιμπεριαλιστικών συμφερόντων, και στη χρησιμοποίηση του Ελ Σαλβαδόρ ως παράδειγμα προς μίμηση για την Κεντρική Αμερική και ευρύτερα...