Το ζήτημα του τουρισμού και της αναψυχής, σαν βασικό λαϊκό δικαίωμα, στενά δεμένο με την ίδια την ανάγκη για αναπλήρωση της εργατικής δύναμης, έφερε στο προσκήνιο το Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας, παρουσιάζοντας τις θέσεις του σε συνέντευξη Τύπου, στις 13 Απρίλη, με αφορμή και την εξελισσόμενη οικονομική κρίση. Ανάμεσα σε άλλα, έγινε εκτενής αναφορά στις άθλιες συνθήκες και εργασιακές σχέσεις με τις οποίες απασχολούνται οι εργαζόμενοι του κλάδου, ως συνέπεια του τρόπου με τον οποίο αναπτύσσεται ο Τουρισμός, μέσα σε συνθήκες που καθορίζονται από το κυνήγι του μέγιστου επιχειρηματικού κέρδους.

Μία από τις συνέπειες αυτού του τρόπου ανάπτυξης είναι και το γεγονός ότι χιλιάδες εργαζόμενοι βρίσκονται με το ένα πόδι σταθερά στην ανεργία, αφού δουλεύουν εποχικά, μόνο για 5 ή 6 μήνες το χρόνο. Χιλιάδες ακόμα κάνουν λιγοστά μεροκάματα και δεν μπορούν να διασφαλίσουν καν την αναγκαία ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, ειδικά μετά τον αντιασφαλιστικό νόμο Πετραλιά, που αύξησε σε 100 (από 50) τα απαιτούμενα γι' αυτό ένσημα. Χιλιάδες είναι και αυτοί που δουλεύουν ανασφάλιστοι, στην πλειοψηφία τους νέοι σε ηλικία, ως «μαθητευόμενοι» επαγγελματικών σχολών, που παρέχουν ειδικότητες και γνώσεις αμφιβόλου ποιότητας.

Στη διαμόρφωση αυτής της εργασιακής «ζούγκλας», συμβάλλει και η ραγδαία «άνθιση» των λεγόμενων «ιδιωτικών γραφείων ευρέσεως εργασίας». Ο «Ρ» παρουσιάζει σήμερα μια πτυχή αυτού του σύγχρονου δουλεμπορίου, μέσα από τη διαφημιστική καμπάνια με την οποία ένα τέτοιο γραφείο απευθύνεται στους ξενοδόχους, καλώντας τους σε «συνεργασία».

«Τι μπορούμε να σας προσφέρουμε: Μερική ή πλήρη απασχόληση;... Είστε ξενοδόχος; Πώς μπορούμε να χαμηλώσουμε το κόστος της επιχείρησής σας;...», διαφημίζει στην ιστοσελίδα της η εταιρεία «In Globe Agency». Οπως ενημερώνει τους ενδιαφερόμενους, πουλάει το εξής συμφέρον προϊόν: «Παρέχουμε παιδιά από χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης και από χώρες με τις οποίες υπάρχει διακρατική συμφωνία μεταξύ αυτών και της Ελλάδας...».

Στο σχέδιο ιδιωτικού συμφωνητικού (μεταξύ του «αντιπροσώπου», δηλαδή της «In Globe» και του «πελάτη», δηλαδή του ξενοδόχου, για την περίοδο Ιούνης - Οκτώβρης 2009) που παραλαμβάνει ο ενδιαφερόμενος επιχειρηματίας, διευκρινίζεται ότι η εταιρεία αναλαμβάνει την υποχρέωση επιλογής και διάθεσης εργατικού δυναμικού, που αποτελείται από δύο κατηγορίες: Σπουδαστές που θέλουν να κάνουν την πρακτική τους άσκηση στην Ελλάδα και άλλοι εργαζόμενοι.

Αξιοποιώντας την οικονομική κρίση και την ανασφάλεια που μεγαλώνει για όλο και περισσότερους εργαζόμενους, τα σύγχρονα δουλεμπορικά γραφεία και οι μεγαλοξενοδόχοι συνεργάζονται για να συμπιέσουν προς τα κάτω την τιμή της εργατικής δύναμης και να πλουτίσουν από την άγρια εκμετάλλευση, κυρίως νέων παιδιών, που βγαίνουν για πρώτη φορά στην παραγωγή και πρέπει μέσα στην παραγωγή να μάθουν ότι τα δικαιώματά τους φτάνουν μέχρι το σημείο που επιτρέπει η κερδοσκοπική δίψα και ανάγκη του μεγάλου κεφαλαίου.

«Η αμοιβή του "αντιπροσώπου" ανέρχεται σε 400 ευρώ για κάθε εργαζόμενο που θα διαθέσει στον "πελάτη"...». Ακόμα και οι λέξεις που χρησιμοποιούνται δεν είναι τυχαίες. Ο εργαζόμενος δεν είναι παρά ένα ακόμα εμπόρευμα. Η συγκεκριμένη εταιρεία πουλά, λοιπόν, αυτό το εμπόρευμα με τιμή μονάδας (μαζί με τον «ελάχιστο καταβαλλόμενο μισθό» κάθε εργαζόμενου που καθορίζεται στα 400 ευρώ το μήνα) 480 ευρώ. Τιμή όντως ... συμφέρουσα, αφού ακόμα και ο βασικός μισθός ενός ξενοδοχοϋπαλλήλου, που δεν έχει καμία προϋπηρεσία, ξεκινά από τα 650 ευρώ (καθαρά).

Είναι χαρακτηριστικό ότι ειδικά οι μαθητευόμενοι βρίσκονται εντελώς «στον αέρα». Οι όροι μαθητείας είναι αντικείμενο διμερούς συμφωνίας ανάμεσα στη σχολή τους και την επιχείρηση που τους στέλνει να κάνουν πρακτική άσκηση. «Δεν υπάρχει σύμβαση μαθητείας», διευκρίνισαν στον «Ρ» αρμόδιοι υπάλληλοι του υπουργείου Απασχόλησης. Κατά συνέπεια, χιλιάδες νέα παιδιά εγκαταλείπονται έρμαια της «ανταγωνιστικότητας» κάθε επιχείρησης, που ανεξέλεγκτα καθορίζει πόσο θα «αποζημιώνονται» (τυπικά, δε θεωρούνται εργαζόμενοι και, συνεπώς, δεν υπάγονται στις συλλογικές συμβάσεις εργασίας), πόσες ώρες θα δουλεύουν κλπ.

Το σχέδιο ιδιωτικού συμφωνητικού με την «In Globe» ορίζει ότι, μόνον εφόσον ολοκληρωθεί η «απασχόλησή του μέχρι και την τελευταία ημέρα της πρακτικής του άσκησης, όπως ορίζεται στην ατομική του σύμβαση», κάθε εργαζόμενος - σπουδαστής παίρνει και ένα bonus 200 ευρώ, ως πριμ παραγωγικότητας, αλλά και για να καλύψει τα έξοδα επιστροφής στη χώρα του.

Μ' αυτόν τον τρόπο, οι μεγαλοξενοδόχοι πετυχαίνουν μ' έναν σμπάρο δυο τρυγόνια. Από τη μια, εξασφαλίζουν πάμφθηνα εργατικά χέρια, σε πόστα και ειδικότητες ιδιαίτερα δύσκολες και απαιτητικές και, από την άλλη, παρακάμπτουν εντελώς την κλαδική Συλλογική Σύμβαση, επιδιώκοντας την οριστική κατάργησή της.

Ο εργαζόμενος δουλεύει χωρίς ένσημα. Το 8ωρο - 5ήμερο, που προβλέπεται τυπικά, είναι υπό διαρκή αίρεση, αφού κάθε διαπραγμάτευση με την εργοδοσία είναι ατομική και, άρα, εργαζόμενοι και σπουδαστές γίνονται όμηροι των εργοδοτικών εκβιασμών και μεθοδεύσεων. Επιπλέον, πρέπει να είναι φρόνιμοι και πειθήνιοι, γιατί μπορεί να κριθούν «ακατάλληλοι» και να αντικατασταθούν, «χωρίς ο "πελάτης" να επιβαρυνθεί με τη σχετική δαπάνη», όπως σημειώνεται στο σχετικό διαφημιστικό της εταιρείας.

«Υπάρχουν ξενοδόχοι που σε δύο μονάδες μπορεί να έχουν και 1.200 μαθητευόμενους», σημειώνουν στον «Ρ» συνδικαλιστές του Συνδικάτου Εργατοϋπαλλήλων Επισιτισμού - Τουρισμού - Ξενοδοχείων. Είναι, μάλιστα, χαρακτηριστικό ότι ένας από τους λόγους για τους οποίους πρόσφατα «πάγωσε» η συζήτηση για το νομικό πλαίσιο που θα καθορίζει ενιαία τους όρους πρακτικής άσκησης όλων των μαθητευόμενων, ήταν και το γεγονός ότι οι ξενοδόχοι ζητούν το ποσοστό κάλυψης των θέσεων εργασίας σε κάθε μονάδα με αυτόν τον τρόπο να πενταπλασιαστεί και από 10% να φτάσει το 50%.

Βέβαια, δεν είναι δύσκολο να καταλάβει κανείς ποιον θα ωφελεί ο καρπός αυτών των συζητήσεων. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η κατεύθυνση που δίνει η φετινή προκήρυξη του Οργανισμού Τουριστικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης (ΟΤΕΚ) του υπουργείου Τουριστικής Ανάπτυξης με θέμα «Πρακτική άσκηση μαθητών - σπουδαστών και καταρτιζόμενων του ΟΤΕΚ θέρους 2009».

-- Η αμοιβή κάθε μαθητευόμενου είναι 380 ευρώ για οκτώ ή έξι (για τους ανήλικους) ώρες δουλειά καθημερινά.

-- Οι ασφαλιστικές υποχρεώσεις του εργοδότη εξαντλούνται στην κάλυψη του κινδύνου εργατικού «ατυχήματος», που συνεπάγεται καταβολή περίπου 9 ευρώ στο ΙΚΑ.

-- Οι σπουδαστές που απουσιάζουν λόγω ασθενείας αμείβονται μόνο για τις πρώτες 3 μέρες της απουσίας. Ωστόσο, για κάθε αδικαιολόγητη, αλλά και δικαιολογημένη, για προσωπικούς λόγους απουσία, η επιχείρηση έχει το δικαίωμα να παρακρατήσει το 1/25ο του μηνιαίου επιδόματος, δηλαδή περίπου 15 ευρώ.

Την ώρα που οι τιμές στην αγορά εργασίας των ξενοδοχοϋπαλλήλων διαμορφώνονται στα παραπάνω εξευτελιστικά επίπεδα, οι εργοδότες πλουτίζουν. Αλλωστε, η προστασία της κερδοφορίας των επιχειρήσεων είναι βασική επιλογή των ίδιων των κυβερνώντων. Μόλις την περασμένη Πέμπτη, η υπουργός Απασχόλησης επιβεβαίωσε ότι, ήδη, καταρτίζεται πρόγραμμα για την επιδότηση με 50 εκατομμύρια ευρώ της εποχικής απασχόλησης τον Απρίλη και Μάη στα ξενοδοχεία, με αποτέλεσμα οι εργοδότες να εξασφαλίζουν 50.000 (ουσιαστικά τσάμπα) εποχικά απασχολούμενους. Οι ξενοδόχοι έχουν, ήδη, ζητήσει την επέκταση της επιδότησης και για Ιούνη, Σεπτέμβρη και Οκτώβρη. Στην ίδια κατεύθυνση, δρομολογήθηκε επιδότηση προγράμματος 3.500 ανέργων, ύψους 45 εκατ. ευρώ, με την υποχρέωση να πάρουν οι επιχειρήσεις το 30% των καταρτιζομένων.

Κι όλα αυτά, την ώρα που οι 20 μεγαλύτεροι όμιλοι κατέγραψαν το 2007 καθαρά κέρδη 127 εκατομμύρια ευρώ, έναντι 62 εκατ. ευρώ το 2006. Την ίδια στιγμή, υπολογίζεται ότι τα τελευταία χρόνια το 50% των Ελλήνων εργαζομένων δε μπορεί να κάνει διακοπές.

Η διαπίστωση της αντίφασης, του παραλογισμού, δεν αρκεί. Το δουλεμπόριο που στήνεται σε βάρος των εργαζομένων στον Τουρισμό είναι η άλλη όψη του νομίσματος της πολιτικής που θέλει την αναψυχή και τις διακοπές εμπόρευμα. Θέλει τις τουριστικές υποδομές και τις υπηρεσίες σχεδιασμένες για την ενίσχυση της «ανταγωνιστικότητας» των μονοπωλιακών ομίλων που δραστηριοποιούνται στον κλάδο και όχι για την ικανοποίηση των λαϊκών δικαιωμάτων.

Φιλολαϊκή φιλεργατική διέξοδος δεν μπορεί να υπάρξει χωρίς την οργανωμένη πάλη για έναν άλλο δρόμο ανάπτυξης, που θα υπηρετεί το λαό και όχι τα μονοπώλια. Οσο ο Τουρισμός παραμένει στα χέρια ισχυρών μονοπωλίων και ιδιωτών, τόσο θα χειροτερεύουν οι εργασιακές συνθήκες για τους χιλιάδες ξενοδοχοϋπαλλήλους, τόσο οι ποιοτικές και φτηνές διακοπές θα γίνονται άπιαστο όνειρο για τους εργατοϋπαλλήλους και τα άλλα λαϊκά στρώματα.