Προσκεκλημένος της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ, επισκέφτηκε τις προηγούμενες μέρες τη χώρα μας ο Ιβαν Πινέιρο, ΓΓ της ΚΕ του Βραζιλιάνικου ΚΚ και είχε συζητήσεις με Τμήματα της ΚΕ, ενώ επισκέφτηκε και τα γραφεία του «Ριζοσπάστη». Ετσι είχαμε την ευκαιρία να συνομιλήσουμε μαζί του για την κατάσταση στη χώρα του, μια χώρα 200 εκατομμυρίων, που συγκαταλέγεται στην 7η θέση στην ιμπεριαλιστική πυραμίδα και, ταυτόχρονα, τα λαϊκά στρώματα αντιμετωπίζουν τεράστια κοινωνικά προβλήματα.

Η συζήτησή μας έχει ως εξής:

-- Μιλήστε μας σχετικά με την πολιτική κατάσταση στη χώρα και τη νέα κυβέρνηση της Ντίλμα Ρουσέφ, που διαδέχεται την κυβέρνηση Λούλα.

-- Πρώτα απ' όλα, πρέπει να πούμε ότι στη Βραζιλία η 8ετής περίοδος της κυβέρνησης Λούλα υπήρξε μια από τις περιόδους με τη μεγαλύτερη καπιταλιστική ανάπτυξη, μια από τις ευνοϊκότερες περιόδους και παρά την κρίση ο βραζιλιάνικος καπιταλισμός αναπτύχθηκε με μεγάλους ρυθμούς. Επίσης πάρα την εικόνα που επιχειρείται να περάσει από πολλές λεγόμενες «αριστερές» δυνάμεις διεθνώς είναι μια κυβέρνηση του κεφαλαίου. Τα μεγάλα μονοπώλια στη βιομηχανία και την αγροτική οικονομία, το χρηματιστικό κεφάλαιο ποτέ δεν είχαν τέτοια υπερκέρδη. Αυτή η καπιταλιστική ανάπτυξη προωθήθηκε με ένα βασικό εργαλείο του κράτους, την Εθνική Τράπεζα Οικονομικής Ανάπτυξης της Βραζιλίας που επέτρεψε σε αυτούς τους μεγάλους ομίλους δυναμική παρουσία στο διεθνή ανταγωνισμό.

Εμείς ως κόμμα στηρίξαμε την κυβέρνηση Λούλα ως το 2005. Πρέπει να πούμε ότι πριν τον Λούλα για 8 χρόνια ήταν στην κυβέρνηση ο Φερνάντο Ενρίκε Καρντόζο, μια κυβέρνηση της δεξιάς που είχε εφαρμόσει όλες τις κλασικές νεοφιλελεύθερες μεθόδους προς όφελος του κεφαλαίου, με ισχυρούς δεσμούς με τον ιμπεριαλισμό, πρωτίστως με τις ΗΠΑ. Οταν ο Λούλα εκλέγεται, υπάρχουν μεγάλες λαϊκές προσδοκίες γιατί έχει υποσχεθεί μεγάλες αλλαγές στο πρόγραμμά του. Και παρόλο που είχε όλες τις προϋποθέσεις να προχωρήσει σε μεγάλες αλλαγές και με την υποστήριξη 60 εκατομμυρίων Βραζιλιάνων, άρχισε να κυβερνά σε συνεργασία με τα αστικά κόμματα, δημιουργώντας μια μεγάλη κοινοβουλευτική συμμαχία μαζί τους, για να εξασφαλίζει, όπως έλεγε, τη «θεσμοποιημένη κυβερνησιμότητα».

Μπορούμε να πούμε με τον πιο κατηγορηματικό τρόπο ότι στις δύο θητείες του Λούλα δεν υπήρξε το παραμικρό μέτρο, που θα μπορούσε να χαρακτηριστεί, έστω και στις πιο γενικές γραμμές του, ως σοσιαλιστικό. Οι βασικές κατευθύνσεις της κυβέρνησής του, που είχε υπεύθυνη Σχεδιασμού την σημερινή Πρόεδρο Ντίλμα Ρουσέφ, ήταν το λεγόμενο πακέτο για την επιτάχυνση της καπιταλιστικής ανάπτυξης, δηλαδή της προσπάθειας να ξεπεραστούν προβλήματα του βραζιλιάνικου καπιταλισμού, που έχουν σχέση με τις υποδομές, ώστε να δυναμώσει ο ρόλος του βραζιλιάνικου κεφαλαίου στη διεθνή σκηνή.

Το 2006 εμείς στον πρώτο γύρο δεν υποστηρίξαμε τον Λούλα, γιατί προχώρησε σε συμμαχία με αστικές δυνάμεις από το κόμμα του Καρντόζο. Στο δεύτερο γύρο στηρίξαμε τον Λούλα κριτικά, διατηρώντας την ανεξαρτησία και αυτοτέλειά μας χωρίς καμία δέσμευση, χωρίς καμία απαίτηση, λέγοντας μόνο το εξής: «Να νικήσουμε τη δεξιά σημαίνει να συνεχίσουμε να είμαστε αντιπολίτευση στην κυβέρνηση Λούλα», ενώ αξιολογήσαμε τα θετικά βήματα στην εξωτερική πολιτική. Οχι ότι είχε καμία αντιιμπεριαλιστική πολιτική, αλλά γιατί είχε μικρότερες δεσμεύσεις με τον αμερικάνικο ιμπεριαλισμό και στο σχέδιό του να φέρει σε καλύτερη θέση τον βραζιλιάνικο καπιταλισμό στο πλαίσιο της Λατινικής Αμερικής ο Λούλα, με την διπλωματία του, ανέπτυξε την αλληλεγγύη στις κυβερνήσεις Τσάβες και Εβο Μοράλες. Αυτό για εμάς ήταν καλύτερο, από το να επικρατούσε το κόμμα του Καρντόζο, που θα έκανε συμμαχίες σε αντίστροφη κατεύθυνση με τον ιμπεριαλισμό και με το αντιδραστικό καθεστώς της Κολομβίας του Ουρίμπε και την αντιδραστική περουβιανή ολιγαρχία.

Οσον αφορά την σημερινή Πρόεδρο Ντίλμα Ρουσέφ, αυτή εξελέγη με τις ευλογίες του Λούλα, είναι δική του επιλογή. Ολα δείχνουν ότι η πολιτική της σοσιαλδημοκρατικής διαχείρισης του καπιταλισμού, που θα συνεχιστεί τόσο σε εθνικό όσο και σε διεθνές επίπεδο, θα είναι πιο συντηρητική από αυτήν του Λούλα.

-- Σε ό,τι αφορά τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι εργαζόμενοι, τα πλατιά λαϊκά στρώματα; Ποια είναι η κατάσταση;

-- Η Βραζιλία δεν είναι απομονωμένη, ούτε καμία νησίδα ανάπτυξης, μέσα στον καπιταλιστικό κόσμο που βιώνει την κρίση σε όλα τα επίπεδα. Η κρίση είναι, θα λέγαμε, στην πόρτα της Βραζιλίας και γι' αυτό η κυβέρνηση Ρουσέφ θα πάρει μέτρα στον οικονομικό τομέα πιο αντιδραστικά από ό,τι ο Λούλα, γιατί πρέπει να κάνει τη λεγόμενη «δημοσιονομική εξυγίανση». Θα επιτεθεί στα εργατικά λαϊκά δικαιώματα. Ηδη, έχουν ανακοινωθεί περικοπές 50 δισεκατομμυρίων ρεάλ από προγράμματα με κοινωνικό χαρακτήρα και η κατάσταση των εργαζομένων ήδη από την κυβέρνηση Λούλα είναι τέτοια που δεν υπάρχει ούτε μια νέα κατάκτηση ή δικαίωμα. Στη Βραζιλία, ουσιαστικά, έχει παγιωθεί το πάγωμα των μισθών. Διευρύνθηκαν οι ελαστικές εργασιακές σχέσεις, ο Λούλα εφάρμοσε πολλά στοιχεία από το αντεργατικό πρόγραμμα του Καρντόζο. Για παράδειγμα, το νόμο περί πτώχευσης επιχειρήσεων, που επιτρέπει προνομιακά δάνεια στο κεφάλαιο, προκειμένου, υποτίθεται, να σωθούν θέσεις εργασίας.

Επίσης στην αγροτική οικονομία έγινε μεγάλη συγκέντρωση σε λίγα χέρια, προωθήθηκαν μεγάλες εκμεταλλεύσεις για την παραγωγή βιοκαυσίμων και σόγιας. Η λεγόμενη επιδοματική πολιτική του Λούλα με το λεγόμενο «οικογενειακό καλάθι» ευνόησε 11 εκατομμύρια βραζιλιάνικες οικογένειες, που ζούσαν κάτω από το όριο της φτώχειας, ώστε τώρα να ζουν ...στο όριο ή λίγο πάνω. Μιλάμε για μια μέση μηνιαία βοήθεια της τάξης των 40 ευρώ. Αυτό κάπως αναζωογόνησε την οικονομία σε μικρούς δήμους, που βεβαίως ακόμα ζουν σε συνθήκες ανέχειας.

Μπορούμε να πούμε ότι οι κυβερνήσεις Λούλα και η συνέχειά τους, από την άποψη των συμφερόντων των κυρίαρχων τάξεων, είναι αναντικατάστατες. Ειδικά του Λούλα, λόγω και της προσωπικής του ιστορίας, της συμμετοχής στο συνδικαλιστικό κίνημα που τον έκανε να ταυτίζεται με τους Βραζιλιάνους εργαζόμενους και με το αναμφισβήτητο χάρισμα της επικοινωνίας του, που χρησιμοποιήθηκε για να πείθει τους εργαζόμενους ότι «είναι αναγκαίες οι θυσίες για να μη χαθούν θέσεις εργασίας». Από την Ρουσέφ, που είναι μια γραφειοκράτης, πρέπει να περιμένουμε πέρα από την επιδείνωση εσωτερικά και επιδείνωση και πιο συντηρητική πολιτική στην εξωτερική πολιτική. Και αν στις κυβερνήσεις Λούλα υπήρξε μεγάλη διείσδυση του βραζιλιάνικου κεφαλαίου στην Αφρική, στην Ασία και έφερε την αστική τάξη της Βραζιλίας στην 7η θέση στην ιμπεριαλιστική πυραμίδα (π.χ., η συμμετοχή στην οργάνωση BRIC των αναδυόμενων καπιταλιστών χωρών εκτός της ίδιας, των Ρωσίας, Ινδίας και Κίνας), σήμερα εκτιμάμε ότι ο βραζιλιάνικος καπιταλισμός θα επιχειρήσει ένα ακόμα μεγαλύτερο άλμα ποιοτικό, και για να χρησιμοποιήσουμε έναν ποδοσφαιρικό όρο, θα ανέβει κατηγορία, από τη δεύτερη στην πρώτη.

Από εδώ προκύπτουν και τα οικονομικά μέτρα που απαιτούνται για τα συμφέροντα του κεφαλαίου. Ηδη, στην εξωτερική πολιτική υπάρχουν κινήσεις που δείχνουν τον προσανατολισμό. Για παράδειγμα, αντικατέστησαν τον πρώην υπουργό Εξωτερικών, έναν άνθρωπο που είχε μια στάση έστω αντιπαράθεσης στα λόγια με τις ΗΠΑ, με ένα διπλωμάτη καριέρας, τον πρώην πρέσβη της Βραζιλίας στις ΗΠΑ, που είναι παντρεμένος με Κολομβιανή και ζει στην Κολομβία. Επίσης η στάση της Βραζιλίας, συνεργασίας με την Τουρκία και το Ιράν, φαίνεται να αλλάζει. Πρόσφατα, η Βραζιλία ψήφισε υπέρ της αποστολής διεθνών παρατηρητών για το ζήτημα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στο Ιράν. Στην περίπτωση του πολέμου της Λιβύης που η Βραζιλία προήδρευε στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, κράτησε στάση αποχής. Και τρίτο στοιχείο είναι η πρόσφατη επικοινωνιακή επίσκεψη Ομπάμα στη χώρα, που επιχείρησε να δείξει σε όλο τον κόσμο ότι η Βραζιλία και οι ΗΠΑ είναι μεγάλοι σύμμαχοι.

--Το κόμμα σας πώς παρεμβαίνει, ποιοι είναι οι βασικοί άξονες της δράσης σας, πώς προβάλλετε τη στρατηγική σας;

-- Το κόμμα αναπτύσσει τη δράση του στους ακόλουθους τομείς: Πρώτα στο να δυναμώσουμε τους δεσμούς μας με την εργατική τάξη και τα συνδικάτα, προσπαθώντας να δημιουργήσουμε ένα πολιτικό μέτωπο αντικαπιταλιστικό αντιιμπεριαλιστικό και να δημιουργήσουμε μια ενότητα στη δράση με άλλες οργανώσεις επαναστατικές κομμουνιστικές. Βέβαια, σήμερα το να έχει κανείς τον τίτλο κομμουνιστικό, πρέπει να το επιβεβαιώνει καθημερινά στην πράξη. Επίσης διευρύνουμε τη διεθνιστική μας αλληλεγγύη με άλλα κινήματα. Πρέπει να πούμε ότι στη Βραζιλία αυτό που λέμε «αριστερά», αν και ο όρος έχει χάσει κατά πολύ τη σημασία του, είναι χωρισμένη σε δύο βασικές ομάδες: Η πρώτη είναι αυτή που υποστηρίζει άκριτα τις κυβερνήσεις Λούλα (το Κόμμα των Εργατών, το ΚΚ της Βραζιλίας και το Σοσιαλιστικό Κόμμα, που, βέβαια, δεν έχει καμία σχέση με το σοσιαλισμό ). Στην άλλη ομάδα, που αντιπολιτεύεται τον Λούλα, είμαστε εμείς, το Βραζιλιάνικο ΚΚ, έχουμε σχέσεις με κάποιες δυνάμεις από το Σοσιαλιστικό Εργατικό Κόμμα, που είναι μια ομπρέλα, ουσιαστικά, ετερογενών και αντιφατικών δυνάμεων, όπως και με προσωπικότητες που δεν έχουν κομματική ένταξη, και υπάρχουν και τροτσκιστικές δυνάμεις, που λειτουργούν ως «αριστερό δεκανίκι της δεξιάς».

Είμαστε σε μια σύνθετη πραγματικότητα με την επίδραση της σοσιαλδημοκρατικής διαχείρισης να κυριαρχεί, ωστόσο φαίνεται ότι επέρχεται φθορά των πολιτικών δυνάμεων που στηρίζουν άκριτα το Κόμμα Εργατών, τον Λούλα, και με το βάθεμα της κρίσης υπάρχουν διεργασίες.

Ετσι αυτό που προετοιμάζουμε εμείς είναι το δυνάμωμα του εργατικού ταξικού κινήματος, του νεολαιίστικου κινήματος, ώστε να προωθούμε τη στρατηγική μας που είναι η εξής: Ξεπερνώντας την παλιότερη αντίληψη του κόμματός μας για αρκετές δεκαετίες περί δύο σταδίων της επανάστασης (εθνικοδημοκρατικό ή εθνικοαπελευθερωτικό και μετά σοσιαλιστικό), θεωρούμε σήμερα ότι στη Βραζιλία δεν υπάρχει καμία πιθανότητα για συμμαχία με την αστική τάξη και, επίσης, δεν υπάρχει καμία πιθανότητα να γίνει η μετάβαση στο σοσιαλισμό μέσα από τα αστικά όργανα. Δεν είναι ότι προτείνουμε την ένοπλη πάλη. Αλλά θέλουμε να καταδείξουμε ότι μέσα από τα αστικά όργανα δεν μπορεί να μεταρρυθμιστεί ο καπιταλισμός, ούτε και να υπάρξει μετάβαση στο σοσιαλισμό. Προσπαθούμε να πείσουμε τις εκμεταλλευόμενες μάζες ότι η επανάσταση είναι υπόθεση της δικής τους οργάνωσης και κινητοποίησης και πρέπει να είναι προετοιμασμένες για όλες τις συνθήκες.

Αυτή είναι η στρατηγική μας και επίσης παλεύουμε για την ενότητα των επαναστατικών δυνάμεων στη Λατινική Αμερική που σε όλες τις χώρες αντιμετωπίζουμε τα ίδια προβλήματα, την ιμπεριαλιστική επιθετικότητα. Γι' αυτό χρειάζεται συντονισμός των δυνάμεων, για παράδειγμα, στο ζήτημα της στρατιωτικοποίησης με τις ξένες βάσεις, της εκμετάλλευσης του Αμαζονίου και των φυσικών πόρων από τα πολυεθνικά μονοπώλια.

Επίσης είμαστε πολύ ανήσυχοι με τις τελευταίες κινήσεις της λεγόμενης Μπολιβαριανής Επανάστασης και της κυβέρνησης Τσάβες, και συμφωνούμε με το ΚΚ Βενεζουέλας στην κριτική του για την απαράδεκτη έκδοση του δημοσιογράφου Χοακίν Πέρες Μπεσέρα στο αντιδραστικό καθεστώς της Κολομβίας.

-- Η γνώμη σας για την ενδυνάμωση του διεθνούς κομμουνιστικού κινήματος ποια είναι;

-- Το κόμμα μας ιδιαίτερα τα τελευταία 5 χρόνια παρακολουθεί στενά και συμμετέχει στη δράση του, ξεπερνώντας μεγάλα προβλήματα που αντιμετωπίσαμε τη δεκαετία του '90. Βλέπουμε, δυστυχώς, ότι υπάρχουν πολλά κομμουνιστικά κόμματα τα οποία στην πραγματικότητα είναι κόμματα ρεφορμιστικά που δε θέτουν το ζήτημα της εξουσίας και της σοσιαλιστικής επανάστασης, αλλά με τη δράση τους υπηρετούν την ταξική συνεργασία, και αυτό δεν είναι μόνο στην Ευρώπη, αλλά και στη Λατινική Αμερική. Εμείς είμαστε εδώ στην Ελλάδα, γιατί συμφωνούμε με το ΚΚΕ και έχουμε κοινές αντιλήψεις για την αναγκαιότητα της σοσιαλιστικής επανάστασης. Εκτιμάμε την προσφορά του ΚΚΕ στο διεθνές κομμουνιστικό κίνημα, την επιρροή και το ειδικό του βάρος στην εργατική τάξη της Ελλάδας και την προσπάθειά του για τη συσπείρωση ενός επαναστατικού πόλου μέσα στο διεθνές κομμουνιστικό κίνημα.