Κυριακή 15 Μάη 2011
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Σελίδα 16
ΕΝΘΕΤΗ ΕΚΔΟΣΗ: "7 ΜΕΡΕΣ ΜΑΖΙ"
ΤΑ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ
Καθ' οδόν: Στον κόσμο των ζώων και των πουλιών...

Γιάννης Κεφαλληνός, «Το παγώνι στο αηδόνι»
Γιάννης Κεφαλληνός, «Το παγώνι στο αηδόνι»
Η επίδραση της φύσης και ό,τι υπάρχει μέσα σε αυτή στον άνθρωπο φαίνεται και στην περίπτωση της χρησιμοποίησης ως ανθρωπωνυμίων των ονομάτων των πουλιών. Ιδιότητες που διακρίνουν τα ζώα και ιδίως τα πτηνά έγιναν αιτία παρομοιώσεων προς τους ανθρώπους και ιδίως προς τις γυναίκες που είχαν παρεμφερείς ιδιότητες. Την αρχή των παρομοιώσεων αυτών τη βρίσκουμε στην αρχαιότητα π.χ. Λεωνίδας, Τιμολέων και παραδείγματα υπάρχουν και στον Ομηρο, τις συναντάμε και στα δημώδη άσματα και τελικά έγιναν ονόματα. Μετά τα μέσα του προηγούμενου αιώνα όλο και πιο σπάνια χρησιμοποιούνται.

Στην ελληνική μυθολογία ο αετός ήταν το σύμβολο του πατέρα των θεών, του Δία, και φορέας του θεϊκού του όπλου του κεραυνού. Από τον αετό, σύμβολο δύναμης και κυριαρχίας, προέκυψαν τα ονόματα Αετός και Αετιδεύς, ο γιος του Αετού. Σύμβολο κύρους, δύναμης και εξουσίας είναι και το γεράκι. Μεταξύ των Αιγυπτίων, των Ελλήνων και των Ρωμαίων, αυτό το πουλί ήταν αφιερωμένο στον Ηλιο, όπως ο αετός, απ' όπου παίρνει όλες τις δυνάμεις που προέρχονται από το συμβολισμό αυτού του ουράνιου σώματος. Από το γεράκι προέκυψαν τα Γερακίνα, Γερακούλα.

Από το λιοντάρι, σύμβολο της δύναμης και της υπεροχής, τα Λεοντής, Λεοντίνη, Λιοντάρης, Λέων, Λεόντιος, ένα από τα συνηθέστερα βαφτιστικά της Παλαιολόγειας εποχής. Το γνωστότερο όλων το Λεωνίδας. Η ανδρεία του ομώνυμου Σπαρτιάτη ήταν σίγουρα μεγάλη, εξασφαλίζοντας και τη διατήρηση του ονόματός του στην αιωνιότητα και το από την αρχαιότητα προερχόμενο Τιμολέων (θα το εξετάσουμε αναλυτικά στην αντίστοιχη ενότητα).

Αηδόνι

Αηδόνα από το αηδόνι = γυναίκα με γλυκιά φωνή. Ανήκει στην κατηγορία των πολύ σπάνιων ονομάτων. Δεν εμφανίζεται στο δείγμα, όμως συνεχίζει να χρησιμοποιείται και σήμερα. Το αρσενικό Αηδόνης εμφανίζεται μία φορά.

Γιώργος Βαρλάμος, «Δέντρο με πουλί»
Γιώργος Βαρλάμος, «Δέντρο με πουλί»
Η αηδόνα ήταν μυθολογικό πρόσωπο. Σύμφωνα με μια εκδοχή του μύθου αντί να σκοτώσει από ζήλια το μεγαλύτερο γιο της αδελφής της Νιόβης, σκότωσε κατά λάθος το γιο της. Από τότε έκλαιγε απαρηγόρητα και ο Δίας που τη λυπήθηκε τη μεταμόρφωσε σε αηδόνι που κλαίει μελωδικά ακόμη και σήμερα το θάνατο του παιδιού της. Επειδή όλη η οικογένεια υπέφερε από αυτό το έγκλημα, ζήτησαν να μεταμορφωθούν σε πουλιά: Ο πατέρας της έγινε αλίετος (θαλάσσιος αετός), η μητέρα της αλκυών, η αδελφή της χελιδόνι, ο αδελφός της τσαλαπετεινός και ο άντρας της πελεκάνος.

Παγώνι

Από το περήφανο παγώνι προέκυψαν τα Παγώνης - Παγώνα, μεγεθυντικό της λέξης παγώνι (< παγώνι < παώνιον < πάων = η περήφανη).

Το Παγώνι είναι σύμβολο της αθανασίας και της αιωνιότητας. O συμβολισμός αυτός ίσως σχετίζεται με το γεγονός ότι ήταν το ιερό πτηνό της θεάς Ηρας, της αθάνατης βασίλισσας των ουρανών. Πολλές φορές χρησιμοποιούνταν ως χλευαστικό γυναικείο παρανόμι για ψηλομύτα και γεμάτη έπαρση γυναίκα, η οποία είναι κακόγλωσση και κακόψυχη.

Περιστέρι

Περιστέρα, από το περιστέρι, που είναι σύμβολο της αγνότητας, της πίστης, της αγάπης, της επικοινωνίας και της ειρήνης. Ομως τα περιστέρια από ηθικής απόψεως είναι πολύ διεφθαρμένα και όσοι λένε «λευκή περιστερά» μάλλον δεν έχουν ιδέα για το πόσο λάγνα είναι τα περιστέρια. Είναι τα πιο λάγνα και τα πιο ερωτύλα πουλιά. Οι Βαβυλώνιοι τα είχαν αφιερώσει στην Αφροδίτη τους, την Πιράχ ικ Ιστάρ, και από εκεί του έμεινε Πιράχ Ιστάρ, περιστερά. Οι Ελληνες τα ταύτιζαν με τη Διώνη, μητέρα της Αφροδίτης και συμβόλιζαν τον έρωτα.

Πέρδικα

Πέρδικα από την πέρδικα. Το πανέμορφο τούτο πτηνό έχει ένα αρκετά «δύσοσμο» όνομα. Κατά το λεξικό του Μπαμπινιώτη, η λέξη πέρδικα παράγεται από το ρήμα πέρδομαι, πιθανά λόγω του θορύβου που προκαλούν τα φτερά της. Η ερμηνεία της λέξης μπορεί να είναι «η κλανιάρα», η χιλιοτραγουδισμένη όμως λεβεντοπερπατούσα Ρήγισσα των ελληνικών βουνών προβάλλει περήφανη και καμαρωτή μέσα από θρύλους και παραδόσεις. Ο λαός την ταυτίζει με την όμορφη γυναίκα: «Καλώς την να την πέρδικα, που περπατάει λεβέντικα» ή την «περδικόστηθη», είτε επειδή αναφέρεται στην καλή υγεία: «σε δυο μέρες θα είσαι περδίκι», είτε αναφέρεται στο θάρρος του ανθρώπου: «το λέει η περδικούλα του».

Πάμπλο Πικάσο, «Το παιδί με το περιστέρι»
Πάμπλο Πικάσο, «Το παιδί με το περιστέρι»
Η Μυθολογία τη θέλει όμορφη νύμφη, της οποίας τα θέλγητρα ενόχλησαν τη μητέρα των θεών, Ηρα, που την γκρέμισε από την Ακρόπολη. Η Παλλάδα Αθηνά όμως τη λυπήθηκε και τη μεταμόρφωσε σε πουλί για να σωθεί. Αυτό το πουλί γέμισε από τότε τα ελληνικά βουνά. Αρχαίο όνομα που το έφερε η αδελφή του Δαίδαλου.

Είναι και επώνυμο (Περδικάρης, Περδίκης, Πέρδικας), το οποίο χρησιμοποιούσαν πολύ οι Βυζαντινοί.

Τρυγόνι

Τρυγόνα από το τρυγόνι, το σύμβολο της συζυγικής αγάπης και αφοσίωσης. Το ζευγάρι των τρυγόνων έχει παροιμιώδη αγάπη μεταξύ του. Οταν το ένα πεθάνει, το άλλο δε ζευγαρώνει με άλλο και μερικές φορές πεθαίνει από τη λύπη του. Είναι χαριτωμένα πουλιά, ήμερα και ευγενικά, γι' αυτό και χρησιμοποιούνταν ως χαϊδευτική προσφώνηση γυναικών. Παλαιότερα το Τρυγόνα ήταν ένα όνομα αρκετά συνηθισμένο. Σήμερα κρύβεται πίσω από κάποιο χαϊδευτικό. Διαπίστωσα κάποτε στο διαδίκτυο την έκπληξη κάποιας που έμαθε ότι το χαϊδευτικό Νέλλη της φίλης της «έκρυβε» το Τρυγόνα.

Και τέλος από τη μέλισσα, το σύμβολο της εργατικότητας, τα Μελισσώ, Μέλισσα, Μελισσίνη.

Η διάδοση των ονομάτων

Από τα πουλιά προέκυψαν 10 ανδρικά ονόματα με εμφανίσεις σε δείγμα ανδρών και 11 γυναικεία με εμφανίσεις σε δείγμα γυναικών. Το δημοφιλέστερο είναι ο Λέων με 70 εμφανίσεις και ακολουθούν η Παγώνα με 45, η Περιστέρα με 9, ο Λεόντιος με 6, οι Λεοντής, Αηδόνης από 3 το καθένα, η Μελισσίνη, Μέλισσα και ο Αετός από 2 και από μία εμφάνιση Γερακίνα, Τρυγόνα, Λιοντάρης, Παγώνης, Περιστέρης, Πέρδικας, Αετιδεύς. Τα Λεοντίνη, Αηδόνα, Πέρδικα, Μελισσώ, Γερακούλα δεν έχουν καμία εμφάνιση στο δείγμα, όμως χρησιμοποιούνται και σήμερα.

Συνηθέστερη είναι η χρήση των ονομάτων των πουλιών για την παραγωγή οικογενειακών ονομάτων (επιθέτων).


Λιθογραφία του Herni Motte εμπνευσμένη από την «Ιλιάδα»
Λιθογραφία του Herni Motte εμπνευσμένη από την «Ιλιάδα»

Στην ελληνική μυθολογία ο αετός ήταν το σύμβολο του Δία και φορέας του θεϊκού του όπλου του κεραυνού
Στην ελληνική μυθολογία ο αετός ήταν το σύμβολο του Δία και φορέας του θεϊκού του όπλου του κεραυνού

Ρωμαϊκό μωσαϊκό μιας πέρδικας, του 1ου - 2ου μ.Χ. αιώνα
Ρωμαϊκό μωσαϊκό μιας πέρδικας, του 1ου - 2ου μ.Χ. αιώνα

Ηρακλής ΚΑΚΑΒΑΝΗΣ


Κορυφή σελίδας
Ευρωεκλογές Ιούνη 2024
Μνημεία & Μουσεία Αγώνων του Λαού
Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ