Η βιομηχανική αποσάθρωση της Ρωσίας | ΠΟΛΙΤΙΚΗ

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Η βιομηχανική αποσάθρωση της Ρωσίας

Ως γνωστόν, γιορτάστηκε πριν από λίγες μέρες με μεγάλες φανφάρες στο Βερολίνο η 20ή επέτειος της «πτώσης»του τείχους, με την παρουσία του συνόλου σχεδόν της κυρίαρχης πολιτικής τάξης του δυτικού κόσμου, αλλά και προσώπων που αναδείχτηκαν από τα γεγονότα εκείνης της εποχής, όπως οι μετέπειτα Πρόεδροι Λεχ Βαλέσα και Βάτσλαβ Χάβελ, μαζί με τον ...«πιτσαδόρο» Μιχαήλ Γκορμπατσόφ. Ευκαιρίας δοθείσης, επιδόθηκαν γνωστοί και μη εξαιρετέοι αρθρογράφοι σε βαθυστόχαστα άρθρα και ενδελεχείς έρευνες γύρω από την πτώση του κομμουνισμού, όπως, για παράδειγμα, οι αρθρογράφοι του «Βήματος της Κυριακής» Στάθης Καλύβας και Νίκος Μουζέλης, συναγωνιζόμενοι ποιος θα βάλει πιο γρήγορα την ταφόπλακα στον κομμουνισμό! Τι κι αν, για να είμαστε επίκαιροι, οι Γερμανοί πολίτες υπήκοοι της πρώην Λαοκρατικής Δημοκρατίας της Γερμανίας έχουν πλειοψηφικά, σύμφωνα με καταγεγραμμένες έρευνες, θετική έως και πολύ θετική άποψη για το σοσιαλιστικό σύστημα της ΓΛΔ που έζησαν. Τι κι αν ακόμα, σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα του Ινστιτούτου για την πρώην ΓΛΔ του Ελεύθερου Πανεπιστημίου του Βερολίνου, μόνο μια μειοψηφία ανάμεσα στους νέους της Ανατολικής Γερμανίας θεωρεί την ΓΛΔ σαν μια δικτατορία που δε σεβόταν τα ανθρώπινα δικαιώματα.

Ο πρώτος, μάλιστα, από τους προαναφερθέντες, γνωστός για τις αντικομμουνιστικές πρωτοβουλίες και απόψεις του (μετά του άλλου εμβριθούς αντικομμουνιστή ιστορικού Ν. Μαρατζίδη), γενικεύοντας και απολυτοποιώντας σκόπιμα αρνητικά φαινόμενα που παρουσιάστηκαν στην ιστορική εξέλιξη του σοσιαλισμού, αποφαίνεται επί λέξει στο άρθρο του στο «Βήμα» της 8/11/2009: «Ο κομμουνισμός ως πολιτική πρακτική απέτυχε παταγωδώς και τελειωτικά. Η διατύπωση αυτή μπορεί να ακούγεται απόλυτη, αλλά η πραγματικότητα είναι αμείλικτη». Δεν είναι σκοπός αυτού του άρθρου να δοθεί επί της ουσίας απάντηση στα όσα ισχυρίζεται ο κ. καθηγητής του Πανεπιστημίου του Yale στο άρθρο του αυτό, άλλωστε κάποιες απόψεις του, όπως ο συνήθης για ιστορικούς αυτού του είδους παραλληλισμός ή ταύτιση του κομμουνισμού με το φασισμό, δεν αξίζουν σοβαρού σχολιασμού. Επειδή, όμως, πέρα από την πραγματικότητα, που είναι όντως αμείλικτη ιδιαίτερα σήμερα για εκατομμύρια ανέργους και γενικότερα για τα θύματα της διεθνούς καπιταλιστικής κρίσης, υπάρχει και η αμείλικτη πραγματικότητα της σύγκρισης ανάμεσα στο τότε (με τα λάθη και τις ελλείψεις του) του σοσιαλισμού και το τώρα της καπιταλιστικής παλινόρθωσης, θα παρουσιάσουμε εκτεταμένα αποσπάσματα από άρθρο που δημοσίευσε η γαλλική «Le Monde», τόσο στην καθημερινή (11-12/10/09), όσο και στη διεθνή (17/10/09) έκδοσή της, σε ρεπορτάζ της Marie Jego, με τίτλο «Στη Ρωσία θα εξαφανισθούν πόλεις - θύματα της αποκλειστικής βιομηχανοποίησης (mono-industrie)». Να υπενθυμίσουμε, για το λόγο ότι και παλιότερα είχαμε δημοσιεύσει στον «Ριζοσπάστη» αποσπάσματα από άρθρο της «Μοντ» σε σχέση με την πληθυσμιακή κατάρρευση της Ρωσίας (2/8/2009), ότι η εν λόγω εφημερίδα διαχρονικά μόνο για φιλοκομμουνιστική στάση δεν μπορεί να «κατηγορηθεί».

Η πόλη Νίζνι Ταγκίλ (Ουράλια) έχει χαρακτηριστεί από το Ρωσικό Υπουργείο Περιοχών σαν «καταδικασμένη» (φωτ. από την εφημερίδα «Le Monde»)

Στα 150 χιλιόμετρα από τον πολικό κύκλο, ο πληθυσμός της Βορκούτα, ανθρακοφόρας πόλης στο μέσο της τούνδρας, είναι ανήσυχος. Η πόλη είναι καταδικασμένη να εξαφανιστεί. Τα ορυχεία κάρβουνου πρόκειται να κλείσουν, οι 117.000 κάτοικοι είναι υποχρεωμένοι να βάλουν λουκέτο στις πόρτες τους. Αυτό αναφέρει, σε έκθεσή του, το Ρωσικό Υπουργείο των Περιοχών όπως περιγράφεται στην επίσημη επιθεώρηση του Vedomosti (29/09/09). Λόγω της κρίσης, η ρωσική κυβέρνηση έχει επικεντρώσει την προσοχή στην περίπτωση των πόλεων αποκλειστικής βιομηχανοποίησης που κληρονομήθηκαν από το σοβιετικό σύστημα, τότε που ένα εργοστάσιο ή ένα κόμπινατ απασχολούσε ένα 25% του ενεργού πληθυσμού.

Η Ρωσική Ομοσπονδία περιλαμβάνει 400 "μονο-πόλεις" (mono-villes), δηλαδή πληθυσμό 25 εκατομμυρίων σε συνολικό πληθυσμό της ομοσπονδίας 142 εκατομμυρίων. Η έκθεση διαχωρίζει τις πόλεις αυτές σε δύο κατηγορίες: τις βιώσιμες και τις καταδικασμένες. Οι πρώτες, περίπου 280, θα ενισχυθούν από το κράτος, οι άλλες καλούνται να αυτενεργήσουν ή να χαθούν. Δύο πόλεις του πολικού βορρά, η Βορκούτα και η Ιντα, θα εκκενωθούν από τον πληθυσμό τους. Η διαδικασία θα είναι αργή και "διακριτική": Στα 1.515 χιλιόμετρα από τα φώτα της Μόσχας όπου το 80% των οικονομικών διαθέσιμων έχει συγκεντρωθεί, η σταδιακή εξάλειψη εποικισμού δεκαετιών έχει ήδη αρχίσει σε μια αντίστροφη εξέλιξη σε σχέση με αυτό που γινόταν στο παρελθόν σε αυτές τις αντίξοες περιοχές».

Παρακάτω η δημοσιογράφος, αφού κάνει μνεία της Βορκούτα σαν ένα από τα πιο σκληρά στρατόπεδα εργασίας του σοβιετικού γκουλάγκ (ως γνωστόν, με αυτόν τον κλισέ όρο χαρακτηρίζονται συνήθως υπερβολικά και διαστρεβλωμένα εδώ και χρόνια στη Δύση τα στρατόπεδα εργασίας, σε μιαν ορισμένη περίοδο της σοβιετικής Ιστορίας, τα οποία περιλάμβαναν βασικά πολιτικούς αντιπάλους του σοσιαλιστικού κράτους ποικίλων αποχρώσεων, αλλά και ποινικούς), στην οποία οι κρατούμενοι μετά το θάνατο του Στάλιν δέχθηκαν να παραμείνουν στα ορυχεία αμειβόμενοι, προσθέτει:

«Η πόλη έφθασε κοντά στην καταστροφή την περίοδο της μετατροπής της οικονομίας (σε καπιταλιστική) τη δεκαετία του 1990 - "οι μαύρες φάτσες" έφθασαν μέχρι τη Μόσχα για να διαμαρτυρηθούν κάτω από τα κυβερνητικά κτίρια - και σήμερα παράγει ακόμα το 22% του ρωσικού κάρβουνου και κοκ. Παρ' όλα αυτά, η Βορκούτα είναι καταδικασμένη να αφανισθεί.

Ανάμεσα σ' αυτές τις καταδικασμένες πόλεις, 17 χαρακτηρίζονται σαν εκρηκτικής κατάστασης. Οπως λέει ο Αντρέι Νεχτσάντιν, υπουργός των περιοχών: "Σ' αυτές τις πόλεις, η κατάσταση μπορεί να ξεφύγει από τον έλεγχο ανά πάσα στιγμή και να απαιτηθεί η λήψη έκτακτων μέτρων"». Τέτοια πόλη θεωρείται το Πικάλιοβο, που την είχε επισκεφθεί ο πρωθυπουργός Β. Πούτιν τον περασμένο Ιούνιο για να καλμάρει την δυσαρέσκεια και επίσης το Τολιάτι (σ.σ. έχει παραμείνει τουλάχιστον για την ώρα η σοβιετική ονομασία της προς τιμήν του Ιταλού κομμουνιστή ηγέτη Παλμίρο Τολιάττι) στις όχθες του Βόλγα, εκεί όπου η αυτοκινητοβιομηχανία Avtovaz (102.000 εργάτες) προτίθεται να απολύσει 28.00 άτομα από τώρα μέχρι τέλος του έτους.

Πριν την κρίση, οι «μονο-πόλεις» παρήγαγαν το 40% του ρωσικού ΑΕΠ. Σήμερα, οι εργάτες πρέπει να αρκεσθούν σε μια εβδομαδιαία εργασία των τριών ημερών και σε ένα μισθό πετσοκομμένο στο 50%, ακόμα κι αυτόν απλήρωτο σε περίπτωση που το εργοστάσιο ή το κόμπινατ έχει πέσει έξω. Μια τέτοια περίπτωση είναι το κόμπινατ χαρτόμαζας και χαρτιού του Μπαϊκάλσκ που μετράει 15.200 κατοίκους στην περιοχή του Ιρκούτσκ της Σιβηρίας. Στην ανεργία εδώ και 10 μήνες οι 2.000 εργάτες του δεν ξέρουν τώρα σε ποιον θεό να πιστέψουν. Το κόμπινατ που εξασφάλιζε την απασχόληση του δυναμικού της πόλης έκλεισε, ταυτόχρονα απειλείται η λειτουργία του θερμοηλεκτρικού σταθμού του κόμπινατ που εφοδιάζει με ηλεκτρικό και θερμότητα όλο τον πληθυσμό του Μπαϊκάλσκ και σε αυτό το ενδεχόμενο δεν υπάρχει για την ώρα απάντηση. Εχει προταθεί από τις τοπικές εξουσίες η στροφή σε άλλες δραστηριότητες, όπως ο τουρισμός, δηλ. δραστηριότητες σκι, αθλητικές εγκαταστάσεις κλπ., αλλά πού να βρεθούν τα χρήματα για τέτοια ανοίγματα;

Μετά την οικονομική κρίση, έχει δυσκολέψει και η πρόσβαση σε πιστώσεις και παρότι η ίδια η Ρωσία είναι η τρίτη κάτοχος χρυσού και συναλλάγματος στον κόσμο (περίπου 300 δισ. ευρώ) είναι μάλλον απίθανο να στηρίξει και τις 400 «μονο-πόλεις». Τα ίδια και στο Σβετλογκόριε στην εσχατιά της ανατολικής Σιβηρίας, όπου το κλείσιμο του ορυχείου τουνγκστενίου έχει βγάλει στο δρόμο 227 οικογένειες και, απ' ό,τι φαίνεται, και αυτή η πολιτεία θα αφανισθεί. Κατά την Vedomosti, η κυβέρνηση δεν θα στηρίξει τις πόλεις «στις οποίες οι επιχειρήσεις δουλεύουν με τεχνολογία των τελευταίων 30-40 ετών, στις οποίες δεν έχει γίνει εκσυγχρονισμός τα τελευταία 15 χρόνια και βρίσκονται πολύ απομακρυσμένες από τις αγορές διάθεσης των προϊόντων τους».

Στη συνέχεια η αρθρογράφος, αφού υπογραμμίζει ότι το μέλλον των πόλεων αυτών είναι ένας μεγάλος πονοκέφαλος για την κυβέρνηση Πούτιν, η οποία στηρίχτηκε τα τελευταία δέκα χρόνια κυρίως στην μεγάλη άνοδο της τιμής του πετρελαίου και των πρώτων υλών για να διατηρήσει μια οικονομική ισορροπία και τον πολιτικό έλεγχο της κατάστασης, καταλήγει:

Η Ρωσία που ανταγωνίζεται σήμερα με τη Σαουδική Αραβία για την ηγεμονία στις εξαγωγές πετρελαίου εξακολουθεί να είναι υπερεξαρτημένη από τις πρώτες ύλες. Αντίθετα, η βιομηχανική παραγωγή είναι στο χαμηλότερο επίπεδο τα τελευταία δέκα χρόνια. Είναι χαρακτηριστικό ότι τα τελευταία χρόνια η Ρωσία ήταν η μόνη χώρα με ισχυρή ανάπτυξη που το ΑΕΠ ανέβαινε πιο γρήγορα από το δείκτη βιομηχανικής ανάπτυξης. Γι' αυτόν το λόγο έχει επηρεαστεί περισσότερο αρνητικά από την κρίση απ' ό,τι οι ομόλογές της χώρες του BRIC ( Βραζιλία, Ινδία και Κίνα).

Η αποβιομηχάνιση άρχισε με την κατάρρευση της ΕΣΣΔ, αλλά επιταχύνθηκε επί Βλαντιμίρ Πούτιν. Αντί να αποκαταστήσει τη βιομηχανική ανάπτυξη, η κυβέρνηση προτίμησε να στηριχτεί στις εισροές από το πετρέλαιο και το αέριο», κατά τον οικονομολόγο Βιατσεσλάβ Ινοζέμτσεφ σε πρόσφατη μελέτη του για τη Ρωσία. Ούτε φαίνεται να πιστεύει στις διακηρύξεις του Προέδρου Ντμίτρι Μεντβέντεφ για τον εκσυγχρονισμό της βιομηχανίας. «Δεν έχει τη συναίνεση. Η πολιτική ελίτ της Ρωσίας υποκρίνεται ότι η οικονομία είναι σε καλό δρόμο, ενώ η πλειοψηφία των επιχειρηματιών και της γραφειοκρατίας αποκτούν τα κέρδη τους από την εξαγωγή πετρελαίου, αερίου και πρώτων υλών. Δεν έχουν κανένα συμφέρον να εκσυγχρονίσουν τη βιομηχανία».

Οι εξελίξεις αυτές, που είναι φυσικά αποτέλεσμα της ανατροπής του σοσιαλιστικού συστήματος, με τον ταυτόχρονο πλήρη κρατικο-ολιγαρχικό έλεγχο των μέσων μαζικής ενημέρωσης, δίνουν μια εικόνα του είδους της αστικής δημοκρατίας των Πούτιν - Μεντβέντεφ. Από την άποψη αυτή, δεν ξενίζουν οι ανοιχτές καταγγελίες του ΚΚΡΟ και των μικρότερων αντιπολιτευόμενων κομμάτων για εκτεταμένη νοθεία στις τοπικές εκλογές της 11ης Οκτωβρίου υπέρ του κυβερνώντος κόμματος της Ενωμένης Ρωσίας. Ταυτόχρονα, υποδεικνύουν και σε ποιο πεδίο πρέπει κυρίως να διεξαχθεί από τους κομμουνιστές ο αγώνας για την εξουσία στη σημερινή Ρωσία.

Στ. Λειβ.
Πάτρα

ΠΑΡΟΜΟΙΑ ΘΕΜΑΤΑ

ΑΤΙΤΛΟ(2007-06-27 00:00:00.0)

Δράση ενάντια στη φορομπηχτική δημοτική μεταρρύθμιση(2006-02-02 00:00:00.0)

Τα λείψανα του τσάρου και οι νεκροί ανθρακωρύχοι(1998-07-17 00:00:00.0)

Στους δρόμους του αγώνα οι ανθρακωρύχοι(1998-07-12 00:00:00.0)

Στους δρόμους του αγώνα(1998-06-21 00:00:00.0)

Διαδήλωση ανθρακωρύχων(1998-06-12 00:00:00.0)