Μονή Δαφνίου

Παρθενώνας

Οι στύλοι του Ολυμπίου Διός

Τα ψηφιδωτά της μονής (11ος αι.) την κατατάσσουν ανάμεσα στα πιο αξιόλογα μνημεία της Χριστιανικής τέχνης. Από ορυκτά της αττικής γης, μοναδικά στην κομψότητα του σχεδίου, στην πλα­στικότητα και την έκφραση των μορφών, μοναδικά και για τον πλούτο και την αρμονία του χρώματος. Βυζαντινή αρχόντισσα η μο­νή φύλαξε ως τις μέρες μας, μέσα στην πολυτάραχη ζωή της την πολύτιμη κληρονομιά των αιώνων.

Στη διασταύρωση των εμπορικών δρόμων Αθηνάς και Ερμού απλώνεται μια από τις πιο χαρακτηριστικές και τις πιο γραφικές πλατείες της Αθήνας, το Μοναστηράκι. Το όνομά της το χρωστάει στην παλιά εκκλησία της Πανα­γίας (8ος αι.) που βρίσκεται μέσα στο κέντρο της. Και λίγο πιο κει - ίσως πάνω σ' αρχαία ερείπια -, συνυπάρχει μαζί της από χρό­νια το παλιό τούρκικο τζαμί - τώρα πια μουσείο της λαϊκής τέχνης. Χτίστηκε από τα μάρμαρα της μιας από τις κολόνες του Ολυμπίου Διός, που γκρέμισε για τη δουλειά αυτή ο Τούρκος διοικητής της Αθήνας. Δίπλα τους μπερδεύονται στη σκιά της Ακρόπολης τα μάρμαρα τα αρχαία, οι παραγκούλες των πωλητάδων και τ' απομει­νάρια της τουρκοκρατίας τα διάφορα. Τριγύρω στους δρόμους και τις πλατειούλες «με τα λαμπρά μεγάλα ονόματά τους» Ηφαίστου, Πανδρόσου, στα παλιά «γύφτικα», «τσαρουχάδικα», «παλιατζίδικα», θα βρεις κάτι απ' την ψυχή της Αθήνας που έφυγε μέσα στ' απομεινά­ρια ενός τρόπου ζωής ξεχασμένου για τους πολλούς. Εικόνες παλιές και μπακίρια και έργα λαϊκής τέχνης. Κι ακόμα ρουχισμό «αμερι­κάνικο», μια εταζερίτσα παλιά να βολέψει κάποια ανάγκη του επαρ­χιώτη φοιτητή, το κάδρο με την Γενοβέφα ή τον Οθέλλο να στολίσουνε την καμαρούλα στη φτωχογειτονιά. Ισως ανακαλύψεις α­κόμα πιο γνήσια, εδώ πέρα, την ψυχή του Ρωμιού, με τις αρετές και τα πάθη της - όπως την διαμόρφωσαν οι ταραγμένοι αιώνες που πέρασαν από τον τόπο αυτόν.

Προπύλαια

που γέρνουν οι κληματαριές...»

Τα χιλιοτραγουδισμένα στενά δρομάκια της Παλιάς Αθήνας που κούρνιασε στα ριζά του Ιερού Βράχου.

Παλιές εκκλησιές και ταβερνάκια, ξεθωριασμένα αρχοντικά με το χαγιάτι και την αυλή που μοσχοβολάει βασιλικό και γαζία. Φτωχογειτονιές που σκαρφαλώνουνε, ίδια ασπρισμένοι περιστερώνες, πάνω στα βράχια. Είναι η Πλάκα η παλιά που αντιστέκεται στον κοσμοπολιτισμό και στο χρόνο. Μπορείς να περάσεις αλησμόνητη βραδιά, ανάλογα με την τσέπη και το προσωπικό σου το γούστο. Μέσα σε ταβέρ­να πολυτελείας, στα ημίφωτα ενός νάιτ κλαμπ, ή σ' ένα από τα κουτουκάκια της. Κι αν είσαι αδιόρθωτος νοσταλγός του παλιού θα θυμηθείς που κάποτε κάτω από την κληματαριά, με τους ήχους κάποιας κιθάρας παλιάς, με το τηγανισμένο μπακαλιαράκι μπροστά σου και τη «μισή» της «θεϊ­κής ξανθής» της ρετσίνας, σ' έβρισκε το ξημέρωμα.

Διαβαίνοντας ύστερα τα στενορύμια της, θ' ακούσεις μία καντάδα να σμίγει με τους μοντέρνους ρυθμούς, θα δεις να μπερδεύονται οι παλιές γραφικότητες με τα παρδαλά πουκάμισα και τις εύθυμες πα­ρέες της νεολαίας.

Και ίσως νιώσεις ακόμα μέσα στο σβήσιμο κάποιας παλιάς με­λωδίας να ξεψυχάει μαζί μια ολόκληρη εποχή και να παραδίνει τη σκυτάλη της στο καινούριο.

Μοναστηράκι

Πάνω στα σχέδια του Θ. Χάνσεν και με επίβλεψη του αρχιτέκτονα Ε. Τσίλερ, ολοκληρώθηκε το 1885. Το γλυπτικό μέρος της πλούσιας διακόσμησης έγινε από τον Λ. Δρόσο. Στην πρόσοψη στοχαστικοί, μαρμαρώσανε ο Πλάτωνας με τον Σωκράτη και ψηλά, στις Ιωνικές κολόνες απάνω, σε υπερφυσικό μέ­γεθος, αγναντεύουν την πολιτεία τους οι θεϊκοί προστάτες της τέ­χνης και της σοφίας, ο Απόλλωνας και η Αθήνα. Οι γλυπτές συν­θέσεις στα αετώματα έγιναν πάνω στα σχέδια του ζωγράφου Ραάλ. Στο κεντρικό αέτωμα η γέννηση της Αθηνάς δουλεύτηκε σε μάρ­μαρο από τον Δρόσο, ενώ στα δυο πλαϊνά σε τερακότα από τον Πολωνό γλύπτη Μελίντσκι. Στο εσωτερικό οι τοιχογραφίες της μεγάλης αίθουσας παριστάνουν το μύθο του Προμηθέα και στο βάθος ο μαρμάρινος ανδριάντας του δωρητή Σίμωνα Σίνα. Η Ακαδημία Αθηνών μαζί με την Εθνική Βιβλιοθήκη πλαισιώ­νουν το αυστηρά νεοκλασικού ρυθμού κτίριο του Πανεπιστημίου. Αποτελούν και τα τρία μαζί ένα από τα ωραιότερα οικοδομικά κο­σμήματα της σύγχρονής μας Αθήνας.

Πλάκα

Με αυτά τα λόγια αυτοπαρουσιάζεται ο ήρωας του Φίλιππου Φιλίππου στο νέο του βιβλίο «Ο άντρας που αγαπούσαν οι γυναίκες», που κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις «Πατάκη». Ο γνωστός και αγαπητός μας Τηλέμαχος, ο μεγάλος ονειροπόλος, ο ολίγον δημοσιογράφος και ολίγον ιδιωτικός ντετέκτιβ, θα εμπλακεί σε μια συγγραφική αλλά και ερωτική περιπέτεια που θα έχει σαν αποτέλεσμα έναν αναπάντεχο θάνατο - ένα έγκλημα.

Θέμα του βιβλίου; Το έγκλημα, ο έρωτας, η ζήλια, το όνειρο, η προδοσία, ο σαρκασμός και αυτοσαρκασμός, η μανία με τη συγγραφή και την ανάγνωση, κυρίως όμως το αιώνιο το γαρ πολύ του έρωτα γεννά παραφροσύνη.

Ο συγγραφέας, μάστορας της τέχνης του αστυνομικού μυθιστορήματος, παρουσιάζει μια καλά δομημένη νουάρ ιστορία με σωστές αναλογίες, δηλαδή: σασπένς, υποδόριο χιούμορ, αγωνία, ανατροπές, ανάλογη ατμόσφαιρα, και αισθησιασμό. Αθέλητη ή ηθελημένη η αφέλεια του κεντρικού ήρωα στα «γυναικεία θέματα» προσθέτει μια δόση γοητείας στον «Αντρα που αγαπούσαν οι γυναίκες», κυριολεκτικά αφοπλιστική.

Ο Λεοντάρης δεν ενδιαφέρεται να εντρυφήσει στη γυναικεία περίπλοκη ψυχή, μάλιστα σε κάποιο βαθμό αρνείται να την κατανοήσει, απλώς μοιάζει να ψιθυρίζει τους στίχους του Βερλαίν: Ω ψυχή μου έχεις σαλπάρει για τρομερά ναυάγια. Και σηκώνει άγκυρα, έτοιμος για όλα.

Μόνο που δεν φαντάζεται πόσα και ποια είναι αυτά τα «όλα», και τι κινδύνους εγκυμονούν. Γι αυτό έχει σαλπάρει προς άγνωστη ερωτική κατεύθυνση, χωρίς να έχει μαζί του «σωσίβια λέμβο».

Σ' ένα κρουαζιερόπλοιο που ταξιδεύει στη μαύρη θάλασσα ο Τηλέμαχος Λεοντάρης συναντά μια συγγραφέα αισθηματικών βιβλίων. Το ειδύλλιο θα συνεχιστεί και στην Αθήνα. Ενας ξαφνικός θάνατος θα ανατρέψει τα πάντα. Το ίδιο ξαφνικά θα εισβάλουν στη ζωή του μια νέα κοπέλα, ένας μελισσοκόμος, ένας απατημένος σύζυγος, μια καλλονή Ουκρανή και ένας παράξενος συμπατριώτης της. Πρόκειται για ένα εξαιρετικό νουάρ. Διαβάζεται απνευστί.

Στις σελίδες του θα θαυμάσουμε αριστουργήματα της παραδοσιακής ελληνικής χρυσοκεντητικής τέχνης από τα τέλη του 19ουαιώνα και τις αρχές του 20ού,ιδωμένα από το «αμείλικτο μάτι» του στερεομικροσκοπίου που επεσήμανε το μεγαλείο, αλλά και τη φθορά τους. Στην πλειονότητά τους, είναι κομμάτια από τη σπάνια συλλογή χρυσοκέντητων «ζακέτων» του Λυκείου των Ελληνίδων, που αποκαλύπτει εδώ όλη την ομορφιά της, αλλά και τον μεγάλο κίνδυνο που διατρέχει. Τα χρυσοκεντήματα διασώθηκαν στο Μουσείο Ιστορίας της Ελληνικής Ενδυμασίας του Λυκείου, αλλά αυτό δεν είναι πια αρκετό. Τώρα πρέπει «να σώσουμε τα διασωθέντα». Με το σύνθημα αυτό, το Λύκειον των Ελληνίδων προχώρησε στην έκδοση του φετινού του Ημερολογίου, τα έσοδα από την πώληση του οποίου θα χρησιμοποιηθούν και αυτά για τη συντήρηση των κεντημάτων που απειλούνται σοβαρά απ' το χρόνο.

Το Ημερολόγιο 2010 του Λυκείου των Ελληνίδων πωλείται στα κεντρικά βιβλιοπωλεία, αλλά και στο Πωλητήριο του Λυκείου, στην οδόν Δημοκρίτου 7Α, όπου μπορεί επίσης κανείς να βρει κανείς και άλλα πολλά πρωτότυπα και έξυπνα δώρα, σε πολύ προσιτές τιμές.

• Ενα εύχρηστο και καλαίσθητο ημερολόγιο για την καινούρια χρονιά, με όμορφες εικόνες και αναμνήσεις ενός κοριτσιού από τις αρχές του 20ού αιώνα, κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Μεταίχμιο» υπό τον τίτλο «Ο χρόνος περνάει... οι σελίδες γεμίζουν». Το ημερολόγιο βασίζεται στο βιβλίο της Μαρίζας Ντεκάστρο«Τα χρόνια πέρασαν... οι σελίδες γέμισαν», που κυκλοφορεί από τις ίδιες εκδόσεις και περιλαμβάνει αρχειακό φωτογραφικό υλικό (ΕΛΙΑ). Η εξαιρετική εικονογράφηση ανήκει στην Μυρτώ Δεληβοριά.

Σαν μια ηλιαχτίδα στις σκοτεινές μέρες του Δεκέμβρη, μια φωτεινή, φιλική ηλιαχτίδα, εμφανίστηκε το νέο βιβλίο της αγαπητής σε όλους μας Βάσως Ψαράκη, για να ζεστάνει, να ομορφύνει τις ώρες μας αλλά και να «ταΐσει» τη φαντασία μας. Μεταφορικά και κυριολεκτικά. «Στο Κάστρο της Σουμουτού, η Τουρουπίτα μαγειρεύει μαζί με τα παιδιά» (εκδ. «Πατάκη»). Σε αυτό το συναρπαστικό Κάστρο που κρύβεται μέσα στο πυκνόφυτο δάσος, μια παρέα παιδιών συναντά την υπέροχη Τουρουπίτα, τη δημοφιλή μάγισσα της Κουζίνας, και με τρόπους παιχνιώδεις, τραγούδια, κέφι, και οίστρο μαγειρεύουν 24 συνταγές. Φαγητά πρωτότυπα, νόστιμα και υγιεινά, που η ονομασία τους και μόνο, ανοίγουν την όρεξη σε μικρούς και μεγάλους, όπως η Σούπα του Πειρατή, οι κουραμπιέδες του Μάγου Σαλαδίκ, Σολομός στο φούρνο με φρούτα, η Σαλάτα Ουράνιο Τόξο κ.ά.

Και τις 72 σελίδες του βιβλίου, η γνωστή εικονογράφος και συγγραφέας, τις έχει γράψει με το χέρι της και συμπορεύονται με τρόπο ταιριαστό, με τις συνακόλουθες εικόνες.

Οι ιστορίες της Βάσως Ψαράκη δίνουν συναρπαστικά ερεθίσματα για ανάγνωση, γνώση και δράση και αποτυπώνονται στη μνήμη των μικρών θαυμαστών της. Ακόμη και όταν μεγαλώσουν τις ανακαλούν, ιστορίες που μοιάζουν να φέρνουν το καλοκαίρι μέσα στην καρδιά του χειμώνα.