Κυριακή 24 Νοέμβρη 2013
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
MAVEN
Δεύτερη αποστολή στο δρόμο προς τον Αρη

Καλλιτεχνική απεικόνιση της διαστημοσυσκευής MAVEN όταν θα έχει φτάσει στον προορισμό της
Καλλιτεχνική απεικόνιση της διαστημοσυσκευής MAVEN όταν θα έχει φτάσει στον προορισμό της
Σε πορεία προς τον Αρη βρίσκεται η νέα αμερικανική αποστολή, που εκτοξεύτηκε στις 18 Νοέμβρη από το ακρωτήριο Κανάβεραλ και φέρει το όνομα «Αρειανή Ατμόσφαιρα και Εξέλιξη Πτητικών» (Mars Atmosphere and Volatile Evolution) ή MAVEN. Η αυτόματη διαστημοσυσκευή θα διερευνήσει πώς η ηλιακή ακτινοβολία ενδέχεται να στέρησε τον Αρη από το μεγαλύτερο μέρος της ατμόσφαιράς του, μετατρέποντας σε παγωμένη έρημο έναν πλανήτη, που ίσως κάποτε μπορούσε να υποστηρίξει μικροβιακή ζωή.

Προηγούμενες αποστολές στον Αρη έδειξαν ότι η ατμόσφαιρα και το κλίμα του άλλαξαν στο πέρασμα του χρόνου, καθώς έχουν βρεθεί ενδείξεις ότι υπήρχαν μεγάλες ποσότητες υγρού νερού στην επιφάνειά του κατά την αρχαία αρειανή περίοδο, ενώ σήμερα δεν υπάρχει ούτε σταγόνα. Οι επιστήμονες θέλουν να μάθουν τι συνέβη στο νερό και πού πήγε η παχιά ατμόσφαιρα του πλανήτη. Η αποστολή MAVEN θα μελετήσει τη φύση των ανώτερων στρωμάτων της αρειανής ατμόσφαιρας, πώς η ηλιακή δραστηριότητα συμβάλλει στην απώλεια μέρους της ατμόσφαιρας και το ρόλο που έπαιξε διαχρονικά η διαφυγή αερίων στο Διάστημα.

Το επιστημονικό μέρος της εξειδικευμένης αυτής αποστολής της NASA θα ξεκινήσει 5 βδομάδες αφότου το MAVEN τεθεί σε τροχιά γύρω από τον κόκκινο πλανήτη το Σεπτέμβρη του 2014 και θα έχει διάρκεια ενός έτους. Η τροχιά θα είναι ελλειπτική με κοντινότερη απόσταση προς τον πλανήτη τα 150 χιλιόμετρα. Σε αυτό το ύψος το σκάφος θα περνά μέσα από τα ανώτερα στρώματα της ατμόσφαιρας και θα αναλύει τα μόρια και τα ιόντα των αερίων που θα συλλέγει σε κάθε πέρασμα. Στο άλλο, το μακρινότερο άκρο της τροχιάς, σε ύψος 6.000 χιλιομέτρων, το MAVEN θα φωτογραφίζει τον Αρη στο υπεριώδες τμήμα του φάσματος. Ο συνδυασμός της κοντινής και μακρινής παρατήρησης θα επιτρέψει στους επιστήμονες να έχουν πιο πλήρη εικόνα για τα ανώτερα στρώματα της ατμόσφαιρας.

Η εκτόξευση της αποστολής MAVEN προς τον Αρη, όπως την κατέγραψε η κάμερα από τον υγροβιότοπο κοντά στο ακρωτήριο Κανάβεραλ
Η εκτόξευση της αποστολής MAVEN προς τον Αρη, όπως την κατέγραψε η κάμερα από τον υγροβιότοπο κοντά στο ακρωτήριο Κανάβεραλ
Η αποστολή προβλέπει και πέντε «βυθίσεις» της διαστημοσυσκευής μέχρι το ύψος των 125 χιλιομέτρων, όπου βρίσκεται το όριο με τα κατώτερα ατμοσφαιρικά στρώματα, έτσι ώστε να σχηματιστεί ένα πληρέστερο προφίλ ολόκληρου του εξωτερικού στρώματος. Από τις μετρήσεις που θα κάνει το MAVEN θα μπορέσει να προσδιοριστεί με ακρίβεια η σημερινή κατάσταση της ανώτερης ατμόσφαιρας και της ιονόσφαιρας του Αρη και ο σημερινός ρυθμός απώλειας αερίων στο Διάστημα. Τα συμπεράσματα αυτά θα χρησιμοποιηθούν ώστε να γίνει αντίστροφη προβολή στο παρελθόν και να εκτιμηθούν οι αντίστοιχοι ρυθμοί πριν από δισεκατομμύρια χρόνια.

Το MAVEN με ανοιχτά τα φωτοβολταϊκά πάνελ έχει μήκος 11,4 μέτρα (περίπου όσο ένα σχολικό λεωφορείο), ενώ μαζί με το καύσιμο και το οξειδωτικό ζυγίζει 2,5 τόνους. Η διαδρομή που θα ακολουθήσει είναι βαλλιστική, δηλαδή απευθείας από τη Γη προς το σημείο της τροχιάς του Αρη, όπου ο πλανήτης θα βρεθεί το Σεπτέμβρη του 2014. Η αποστολή στοίχισε γύρω στα 650 εκατομμύρια δολάρια, μεγάλο μέρος από τα οποία κατέληξε στα ταμεία της κατασκευάστριας «Λόκχιντ Μάρτιν».

Προχωρά και το ινδικό

Με βάση τα προβλεπόμενα προχωράει και η ινδική αποστολή στον Αρη, καθώς το «Mangalyaan» («Αρειανό σκάφος» στα σανσκριτικά) έκανε με επιτυχία την τελευταία πυροδότηση του κινητήρα του για να ανεβάσει την τροχιά του σε ύψος που θα του επιτρέψει να αποκτήσει ταχύτητα διαφυγής. Η πυροδότηση έγινε στις 16 Νοέμβρη, διάρκεσε 243,5 δευτερόλεπτα και έβαλε το σκάφος σε ελλειπτική τροχιά με απόγειο 192.874 χιλιόμετρα. Αν και με βάση τον προγραμματισμό θα ήταν η πέμπτη πυροδότηση, στην πραγματικότητα ήταν η έκτη, αφού μεσολάβησε μια έκτακτη στις 12 Νοέμβρη, ώστε να διορθωθεί η μικρότερης διάρκειας από το προβλεπόμενο τέταρτη πυροδότηση. Ο κινητήρας θα τεθεί για άλλη μια φορά σε λειτουργία την 1η Δεκέμβρη, ώστε να δώσει την τελική ώθηση, που - καλώς εχόντων των πραγμάτων - θα θέσει το «Mangalyaan» σε πορεία προς τον Αρη, στον οποίο αναμένεται να φτάσει στις 24 Σεπτέμβρη του 2014, δηλαδή τον ίδιο μήνα που θα φτάσει και το MAVEN.


Επιμέλεια:
Σταύρος ΞΕΝΙΚΟΥΔΑΚΗΣ
Πηγές: nasa.gov, earthsky.org

ΚΟΜΗΤΗΣ ISON
Μερικές μέρες πριν από την καυτή συνάντηση

Ο κομήτης ISON, όπως φωτογραφήθηκε στις 16 Νοέμβρη, λίγο μετά την εμφάνιση της διπλής κόμης, που έκανε ορισμένους αστρονόμους να συμπεράνουν ότι ο πυρήνας του έχει διασπαστεί
Ο κομήτης ISON, όπως φωτογραφήθηκε στις 16 Νοέμβρη, λίγο μετά την εμφάνιση της διπλής κόμης, που έκανε ορισμένους αστρονόμους να συμπεράνουν ότι ο πυρήνας του έχει διασπαστεί
Κατώτερος των προσδοκιών αποδείχτηκε ως τώρα ο κομήτης ISON, που τον Απρίλη φαινόταν ότι ίσως γίνει ο «κομήτης του αιώνα». Αυτές τις μέρες, όμως, μπαίνει στην πιο φωτεινή του φάση καθώς τρέχει όλο και πιο γρήγορα προς το περιήλιο, δηλαδή το σημείο της μικρότερης απόστασής του από τον Ηλιο (περί το ένα εκατομμύριο χιλιόμετρα), στο οποίο προσδιορίστηκε ότι θα φτάσει στις 28 Νοέμβρη. Στο σημείο εκείνο υπολογίζεται ότι η θερμοκρασία της επιφάνειας του πυρήνα του θα ξεπεράσει τους 2.000 βαθμούς Κελσίου, με αποτέλεσμα να δημιουργηθούν μεγάλες ποσότητες αερίων από την εξάτμιση του πάγου που περιέχει. Είναι πιθανό να σχηματιστούν μεγάλη κώμη και ουρά, που αν είναι πυκνές και περιέχουν πολλή σκόνη θα ανακλούν αρκετό φως, ώστε να είναι ορατές με γυμνό μάτι από τη Γη. Ενδεχομένως, η βίαιη εξάτμιση των υλικών να οδηγήσει και τον ίδιο τον κομήτη σε βίαιο τέλος, με διάσπασή του σε μικρότερα κομμάτια, ή πλήρη εξαφάνισή του, όπως έχει γίνει και με άλλους πριν απ' αυτόν.

Ο ISON ή C/2012 S1, προέρχεται από το νέφος Οορτ στις εσχατιές του ηλιακού συστήματος και έχει διάμετρο γύρω στα 5 με 6 χιλιόμετρα, αλλά η κόμη του ήδη έχει πάρει τεράστιες διαστάσεις. Συχνά οι κομήτες αποκτούν κόμη τόσο μεγάλη, ώστε θα χωρούσε σε αυτή ακόμα και ο ίδιος ο Ηλιος!

Οι κομήτες είναι μικρά παγωμένα ουράνια σώματα που, κυρίως λόγω των μεταξύ τους βαρυτικών αλληλεπιδράσεων και συγκρούσεων, κάποια στιγμή αλλάζουν τροχιά και οδεύουν προς το εσωτερικό του ηλιακού συστήματος. Η τροχιά πολλών απ' αυτούς γίνεται τότε εξαιρετικά ελλειπτική (μεγάλη απόσταση των δύο εστιακών κέντρων), με αποτέλεσμα στο περιήλιο να περνούν «ξυστά» από τον Ηλιο.

Καθώς κινείται ο κομήτης, σχηματίζεται πίσω του μια χαρακτηριστική ουρά από υλικά της κόμης, που μεγαλώνει όσο πλησιάζει στον Ηλιο και είναι πάντα στραμμένη μακριά από το άστρο, λόγω της πίεσης ακτινοβολίας και του ηλιακού ανέμου. Σε κάθε πέρασμα κοντά από τον Ηλιο, ο κομήτης χάνει μέρος από τα πτητικά συστατικά του, με αποτέλεσμα η κόμη και η ουρά να είναι μικρότερες και μετά από πολλά περάσματα σχεδόν ανύπαρκτες. Η ουρά του κομήτη είναι στην πραγματικότητα διπλή: μία κυρτή που οφείλεται στη σκόνη και μία ευθεία που οφείλεται στα αέρια.

Την περίοδο που ο κομήτης ISON θα βρίσκεται στο περιήλιο ή κοντά σ' αυτό θα έχει χαθεί πίσω από τον Ηλιο ή μέσα στο θάμπος του. Αν επιβιώσει από την επίσκεψη στη γειτονιά του άστρου μας, τότε θα προβάλει και πάλι στον ορίζοντα τις πρώτες μέρες του Δεκέμβρη. Οσο απομακρύνεται από τον Ηλιο θα είναι μεν ευκολότερα ορατός (για περισσότερη ώρα και σε πιο σκοτεινό υπόβαθρο), αλλά ταυτόχρονα θα μειώνεται και η φωτεινότητά του. Προς το τέλος του Δεκέμβρη θα είναι ορατός από το βόρειο ημισφαίριο τόσο την αυγή όσο και το δειλινό, ενδέχεται, όμως, να χρειάζονται κιάλια. Καλύτερη περίοδος για την παρατήρησή του θα είναι μεταξύ 10 και 14 Δεκέμβρη, λίγο πριν την ανατολή και μόλις θα έχει δύσει το φεγγάρι.



Ευρωεκλογές Ιούνη 2024
Μνημεία & Μουσεία Αγώνων του Λαού
Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ