-- Οποιος ισχυρίζεται ότι δεν έχει χρόνο ή ότι δεν βρίσκει κάποιο χρόνο για διάβασμα, πιστεύω ότι δεν είναι ειλικρινής. Το σωστό είναι ότι δεν φτάνει ο χρόνος, λόγω των σύνθετων και συνεχών εξελίξεων που επιβάλλουν πολύ τρέξιμο και πρακτική δράση, να περνάς περισσότερο χρόνο με το βιβλίο. Αλλά πάντα μπορεί ο καθένας και η καθεμιά να εξοικονομεί χρόνο, όσο μπορεί ο καθένας. Γι' αυτό δεν χρειάζεται να «δραπετεύεις» στον κόσμο του βιβλίου, αλλά να επιδιώκεις να ζεις στον κόσμο του βιβλίου, ενταγμένο οργανικά σε κάθε δράση και ενέργειά σου, στον οποιοδήποτε προγραμματισμό σου.

-- Τι είδους βιβλία επιλέγετε να διαβάζετε; Εχετε αγαπημένο συγγραφέα;

-- Συνηθίζω να διαβάζω τα πάντα. Και λογοτεχνία και ιστορικό βιβλίο και πολιτικό - όπως λέγεται - βιβλίο. Αλλωστε το γεγονός ότι από τον χαρακτήρα της χρέωσής μου στο Κόμμα, έτσι κι αλλιώς, οφείλω να παρακολουθώ τις εξελίξεις, την ιδεολογική - πολιτική διαπάλη που διεξάγεται και στην Ελλάδα και διεθνώς, τις οικονομικές εξελίξεις, τους διεθνείς και εγχώριους ανταγωνισμούς και αντιθέσεις, τις εξελίξεις με τον ιμπεριαλιστικό πόλεμο και τις στρατιωτικές συγκρούσεις, καταλαβαίνετε ότι το εύρος της θεματολογίας είναι τεράστιο και φυσικά, όσο μπορώ, το παρακολουθώ, με τη βοήθεια των συνεργατών μου στο Πολιτικό Γραφείο, στο Γραφείο Τύπου και στα Τμήματα της ΚΕ, οι οποίοι με ενημερώνουν για ό,τι καινούργιο προκύψει και χρειάζεται να ερευνηθεί, να μελετηθεί.

Σαν ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, χρειάζεται πολύ συχνά επίσης να ανατρέχω στους κλασικούς της κοσμοθεωρίας μας, στα έργα του Μαρξ, του Ενγκελς, του Λένιν, δεν είναι έργα που μια φορά τα διαβάζεις και τα παρατάς. Πάντα υπάρχει κάτι καινούργιο που μπορείς να βρεις μέσα στα γραπτά τους. Οπως άλλωστε και σε άλλα βιβλία. Φυσικά ξεκοκαλίζω τις εκδόσεις της «Σύγχρονης Εποχής», ένα πλούσιο σε εκδόσεις εκδοτικό και συγχρονισμένο με την επικαιρότητα. Ετσι, στα 200 χρόνια του 1821 κυκλοφόρησε μια πολύ ενδιαφέρουσα έκδοση, ή στα 100 χρόνια της Μικρασιατικής Εκστρατείας και Καταστροφής επίσης, τις οποίες σας συνιστώ να διαβάσετε. Στη λογοτεχνία αγαπημένοι μου είναι ο Καζαντζάκης, ο Λουντέμης, ο Μίμης Ραβάνης - Ρεντής, ο Σεμιόνοφ, ο Στάινμπεκ. Τώρα τελευταία με συνεπήρε διαβάζοντάς την η Εφη Νούσκα, η οποία δυστυχώς «έφυγε» νωρίς και άδικα, αφήνοντάς πίσω της όμως ένα σημαντικό έργο. Διαβάστε τα «Γεωμετρικά απρόοπτά» της.

-- Ποιος ήταν εκείνος από το περιβάλλον σας που σας μύησε στην αγάπη για τα βιβλία;

-- Τα παιδικά χρόνια ήταν πολύ δύσκολα, ο πατέρας και η μάνα νοίκιαζαν ένα δωμάτιο σε μια αυλή όπου έμεναν άλλες πέντε οικογένειες και μέσα εκεί ήταν η κουζίνα, το υπνοδωμάτιο, το καθιστικό, μέχρι την ηλικία των 9 χρόνων, μετά τα δωμάτια έγιναν 2 μέχρι την ηλικία των 13 χρόνων και μετά 3, δηλαδή ήταν στενάχωρα. Παρ' όλα αυτά, πάντα στο σπίτι υπήρχε μια μικρή βιβλιοθήκη, ενώ όσα βιβλία δεν χωρούσαν τοποθετούνταν σε κούτες κάτω από το κρεβάτι ή μετά μέσα στην ντουλάπα και ανασύρονταν για μελέτη από εκεί. Ηταν ο πατέρας κυρίως, διαπαιδαγωγημένος από τις φυλακές και τις εξορίες ως κομμουνιστής, αυτός που είχε σχέση με το βιβλίο και αυτό το μετέδωσε και στην σύζυγό του και μητέρα μου και στα παιδιά του. Δεν μπορώ να ξεχάσω ότι από τότε που μπορούσα να συλλαβίζω, να διαβάζω, ήταν αναρτημένα στον τοίχο του δωματίου μας, γραμμένα από το χέρι του πατέρα μου, το «μελέτα κι έχε άγρυπνα τα μάτια της ψυχής σου στη ζωή» και το «τρώγε το φαΐ σου, αγάπα το κελί σου, διάβαζε πολύ».

-- Διαβάζετε ψηφιακά βιβλία;

-- Προτιμώ το χαρτί. Νομίζω είναι ανεπανάληπτη η αίσθηση να κρατάς το βιβλίο στο χέρι, να το ξεφυλλίζεις, να μπορείς και να σημειώνεις πάνω του, να μπορείς να το κουβαλάς παντού, χωρίς τον φόβο να χάσεις το σήμα ή να θέλει φόρτιση και να μην μπορείς να βρεις ρεύμα εκεί που είσαι ή λόγω των διακοπών ρεύματος, ιδιαίτερα τώρα με την ενεργειακή κρίση - φτώχεια. Οχι, προτιμώ το βιβλίο, έτσι όπως το γνώρισα από παιδί. Αυτό δεν σημαίνει ότι αποκλείεται να ανατρέξω κάποια στιγμή στο διαδίκτυο, στο ψηφιοποιημένο βιβλίο, όταν δεν μπορώ να το βρω σε χαρτί κάποια στιγμή. Απλά σας επισημαίνω τι προτιμώ. Το ψηφιακό μόνο βοηθητικά το χρησιμοποιώ μέχρι σήμερα.

-- Αρκετοί γράφουν τις εμπειρίες από την καριέρα τους και μας καταθέτουν ιστορικά στοιχεία με την έκδοση κάποιου βιβλίου. Να το περιμένουμε από εσάς;

-- Δεν μου είχε περάσει καν από το μυαλό, μέχρι τη στιγμή που μου κάνατε την ερώτηση. Οχι, πιστεύω ότι ο καθένας μας καταθέτει τη συμβολή του στο σήμερα με τη δράση του, τις τοποθετήσεις του, τις ομιλίες, τα άρθρα, τον καθημερινό αγώνα του. Αυτό μετά βεβαίως γίνεται παρελθόν, γίνεται κομμάτι της Ιστορίας, η οποία διαμορφώνεται κυρίως από τη συλλογική σκέψη και δράση, από την κίνηση των εργατικών - λαϊκών δυνάμεων και αυτό πιστεύω ότι είναι που πρέπει να αποκρυσταλλώσει η ιστορική μελέτη.

-- Ο Γενικός Γραμματέας του ΚΚΕ πώς φαντάζεται την πρόοδο στον χώρο του βιβλίου; Υπάρχει περιθώριο καλυτέρευσης των συνθηκών;

-- Πιστεύω βαθιά ότι πάντα μπορούμε να δημιουργήσουμε περιθώρια καλυτέρευσης. Η πρόοδος του βιβλίου, όπως προανέφερα, αρχίζει από την οικογένεια. Σπίτι χωρίς βιβλιοθήκη είναι ένα σπίτι «γυμνό», «αδειανό». Μαζί με την οικογένεια σπουδαίο ρόλο παίζει και το σχολείο. Είναι αισιόδοξο το γεγονός ότι σήμερα υπάρχουν εκπαιδευτικοί που, υπερβαίνοντας τα εμπόδια των αναλυτικών προγραμμάτων για υποκατάσταση της γνώσης από την κατάρτιση και εκμάθηση της γλώσσας από συνταγές μαγειρικής, βοηθούν τους μαθητές να αγαπήσουν το διάβασμα της καλής λογοτεχνίας, τους προτρέπουν να πλουτίσουν τη σκέψη τους μελετώντας και εξωσχολικά βιβλία, να αξιοποιήσουν τις σχολικές βιβλιοθήκες, που δυστυχώς όλα τα τελευταία χρόνια οδηγούνται σε διάλυση ή μένουν κλειστές. Ομως καθοριστική σημασία έχει και η κοινωνική δραστηριότητα, η συμμετοχή στους κοινωνικούς αγώνες, γιατί εκεί δημιουργούνται προβληματισμοί, ανησυχίες και απαιτήσεις, που δεν αντιμετωπίζονται πρακτικά και εμπειρικά. Προϋποθέτουν γνώση θεωρητική, που μόνο το βιβλίο μπορεί να δώσει. Το Κόμμα μας αποδίδει ιδιαίτερη σημασία σ' αυτόν τον τομέα. Προτρέπει συστηματικά στο διάβασμα όχι μονάχα της δικής μας θεωρίας, αλλά και κάθε τι καλού και κοινωνικά ωφέλιμου έχει δημιουργήσει η ανθρώπινη σκέψη. Να σας πω μόνο ενδεικτικά ότι τα τελευταία δώδεκα χρόνια έχουμε διοργανώσει πέντε επιστημονικά συνέδρια για τη λογοτεχνία, ελληνική και ξένη, τα υλικά των οποίων έχουν κυκλοφορήσει σε καλαίσθητες εκδόσεις βιβλίων από τη «Σύγχρονη Εποχή».