Ενα διαρκές, οξύ και δυσεπίλυτο πρόβλημα αποδεικνύεται ότι είναι η αντιπαράθεση στην Ουκρανία, που αποτελεί μια σύγκρουση ενδοαστική και ενδοϊμπεριαλιστική για μερίδια αγορών, ενεργειακούς πόρους και τους δρόμους μεταφοράς τους, στις πλάτες του λαού της χώρας που βίωσε και βιώνει την καπιταλιστική βαρβαρότητα μετά την ανατροπή του σοσιαλισμού και τη διάλυση της ΕΣΣΔ. Οι ιμπεριαλιστικές δυνάμεις, ΗΠΑ, ΕΕ και ΝΑΤΟ, κοντράρονται με την καπιταλιστική Ρωσία, η οποία διεκδικεί τις πρώην σοβιετικές Δημοκρατίες ως ζωτικό της χώρο - εντείνονται και οι στρατιωτικές προετοιμασίες με σειρά ασκήσεων σε βαλτικές χώρες και Μαύρη Θάλασσα - την ίδια ώρα που συναλλάσσονται μαζί της στον κοινό καπιταλιστικό δρόμο. Αυτό φαίνεται και με τα μπρος - πίσω στο παζάρι που εξελίσσεται με προσωρινούς συμβιβασμούς.

Ποια στοιχεία το δείχνουν ότι φοβάται ο «Γιάννης το θεριό και το θεριό το Γιάννη»;

Την προηγούμενη βδομάδα, είχε επιτευχθεί η συμφωνία κατάπαυσης του πυρός στις ανατολικές επαρχίες, στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων στο Μινσκ της Λευκορωσίας, που κάθισαν ο Οργανισμός για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη (ΟΑΣΕ), η αντιδραστική κυβέρνηση της Ουκρανίας, που στηρίζεται από εθνικιστικές και φασιστικές δυνάμεις, η Ρωσία και οι επικεφαλής των λεγόμενων Λαϊκών Δημοκρατιών του Ντονμπάς (Ντονέτσκ και Λουγκάνσκ) που καμία σχέση δεν έχουν με λαϊκή δημοκρατία και το σοσιαλισμό. Και ενώ η εκεχειρία σε γενικές γραμμές τηρείται, ξεκίνησε ο πόλεμος των κυρώσεων, με την αιτιολογία ότι η Ρωσία και οι ρωσόφωνοι πολιτοφύλακες δεν εφαρμόζουν τη συμφωνία.

Την Παρασκευή, η ΕΕ και οι ΗΠΑ συντονισμένα έθεσαν σε εφαρμογή νέο πακέτο κυρώσεων κατά της Ρωσίας που αφορά τον αποκλεισμό στο δανεισμό ενεργειακών εταιρειών, στρατιωτικής βιομηχανίας και τραπεζών. Στο στόχαστρο μπήκαν οι πετρελαϊκές εταιρείες «Rosneft», «Transneft» και «Gazprom Neft» (θυγατρική του ενεργειακού κολοσσού «Gazprom»), οι αμυντικές βιομηχανίες («Oboronprom», «United Aircraft Corporation» και «Uralvagonzavod»). Ειδικά οι αμερικανικές κυρώσεις αφορούν στη μεγαλύτερη ρωσική τράπεζα Sberbank, που απαγορεύονται οι συναλλαγές διάρκειας μεγαλύτερης των 30 ημερών. Επίσης, οι κυρώσεις σε εταιρείες θα επηρεάσουν τις έρευνες και την παραγωγή στην Αρκτική, σε υπεράκτια και σε σχιστολιθικά κοιτάσματα για πέντε ρωσικές εταιρείες: τις «Gazprom», «Gazprom Neft», «Lukoil», «Surgutneftegas» και «Rosneft». Φυσικά, πρόκειται για τομείς που οι ΗΠΑ ενδιαφέρονται ιδιαίτερα όπως τους ενδιαφέρει να υπάρξουν επίσης τριβές σε αυτούς τους τομείς ανάμεσα στην ΕΕ και τη Ρωσία προς όφελος των δικών τους μονοπωλίων.

Επίσης, οι κυρώσεις αναφέρονται σε 9 ακόμα αμυντικές βιομηχανίες, περιλαμβανομένου και του εργοστασίου όπλων «Καλάσνικοφ», και σε περισσότερο συμβολικής σημασίας κινήσεις όπως η απαγόρευση εισόδου και το πάγωμα λογαριασμών για κορυφαίους αξιωματούχους της ρωσικής κυβέρνησης, της Δούμας, των αρχών της Κριμαίας και των ηγετών του Ντονέτσκ και του Λουγκάνσκ. Βεβαίως, και η ΕΕ και οι ΗΠΑ ανέφεραν ότι οι κυρώσεις μπορούν να αρθούν «ανάλογα με τη στάση της Ρωσίας».

Τις κυρώσεις, ειδικά αυτές της ΕΕ, χαιρέτισε ως «ένδειξη αλληλεγγύης» ο Πρόεδρος της Ουκρανίας, Πέτρο Ποροσένκο, ευελπιστώντας ότι σύντομα, στις 16 Σεπτέμβρη, θα υπογραφόταν η συμφωνία σύνδεσης της Ουκρανίας με την ΕΕ. Ωστόσο, την Παρασκευή ήρθε νέος προσωρινός συμβιβασμός. Η ΕΕ, η Ρωσία και η Ουκρανία συμφώνησαν να αναβληθεί η εφαρμογή της συμφωνίας ελεύθερου εμπορίου μεταξύ ΕΕ και Ουκρανίας μέχρι τα τέλη του επόμενου έτους. Αυτό ανακοίνωσε ο Επίτροπος Εμπορίου Κάρελ Ντε Χουχτ, που είπε ότι μέχρι τότε η Ουκρανία θα συνεχίσει να απολαμβάνει προνομιακή πρόσβαση στην ευρωπαϊκή αγορά. Ο αξιωματούχος εξηγώντας το συμβιβασμό (καθώς είναι ισχυρή η αντίδραση της Ρωσίας) είπε χαρακτηριστικά: «Η απόφαση αυτή μάς αφήνει 15 μήνες για να συνεχίσουμε τις συνομιλίες. Συμφωνήσαμε να παρατείνουμε τα προσωρινά εμπορικά μέτρα που αφορούν τη μείωση ή και πλήρη κατάργηση των τελωνειακών δασμών για ορισμένα ουκρανικά προϊόντα». Την ίδια ώρα, ο Ποροσένκο θα κάνει επίσκεψη στις ΗΠΑ σε μερικές μέρες.

Η Ρωσία απάντησε ότι θα μελετήσει τα αντίποινα με βάση τα συμφέροντά της, αλλά και με ασύμμετρα μέτρα όπως η απαγόρευση χρήσης του εναέριου χώρου της από ευρωπαϊκές αεροπορικές επιχειρήσεις, το εμπάργκο σε προϊόντα ελαφριάς βιομηχανίας ή σε μεταχειρισμένα αυτοκίνητα. Ο Πρόεδρος, Βλαντιμίρ Πούτιν, σε δηλώσεις του από το Τατζικιστάν στο περιθώριο της συνόδου της Οργάνωσης για τη Συνεργασία της Σαγκάης, δεν παρέλειψε να σημειώσει ότι οι κυρώσεις πλήττουν και αυτούς που τις επιβάλλουν, ενώ σκωπτικά είπε ότι ενισχύουν τους Ρώσους παραγωγούς και ότι «υπάρχουν πάντα εναλλακτικές για κάποιον που δε θέλει να δουλέψει με τη Ρωσία», εννοώντας και αντίστροφα ότι και η Ρωσία έχει άλλες λύσεις. Φυσικά, στη σημερινή φάση αλληλεξάρτησης των καπιταλιστικών οικονομιών πάντα θα ενυπάρχουν η διαπάλη και ο συμβιβασμός.

Ενδεικτική ήταν και η δήλωση του επικεφαλής της Sberbank, που είναι στο στόχαστρο των κυρώσεων, Χέρμαν Γκρεφ (γερμανικής καταγωγής) που είπε: «Παρ' όλο που οι κυρώσεις στα χαρτιά έχουν γίνει σκληρότερες, στην πραγματικότητα λίγα θα αλλάξουν για την Sberbank. Και αυτό γιατί οι δυτικές χρηματοπιστωτικές αγορές είναι πρακτικά κλειστές και οι συναλλαγές των 3 μηνών ή ακόμα και των 30 ημερών δεν είναι πλέον δυνατές και έτσι οι κυρώσεις ντε γιούρε χειροτερεύουν την κατάσταση, ντε - φάκτο όμως τίποτε καινούργιο δε συνέβη».

Πάντως, η Ρωσία σκέφτεται επίσης να καταφύγει και στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου. Ο υπουργός Οικονομίας της Ρωσίας, Αλεξέι Ουλουκάγιεφ, δήλωσε την Παρασκευή ότι «ο τελευταίος γύρος των κυρώσεων μας δίνει αφορμή να προσφύγουμε στον ΠΟΕ. Και θα προσφύγουμε». Επίσης, ο υπουργός νωρίτερα είχε δηλώσει ότι η Μόσχα θα στηρίξει τις εταιρείες που πλήττονται από το εμπάργκο και ενδέχεται για το σκοπό αυτό να αντλήσει πόρους από το Εθνικό Ταμείο Πρόνοιας (NWF) ή από τα συνταξιοδοτικά ταμεία, δηλαδή πάλι τις συνέπειες θα υποστεί ο λαός.

Τη ίδια ώρα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κάλεσε την Πέμπτη τους υπουργούς Ενέργειας της Ρωσίας και της Ουκρανίας σε ένα νέο γύρο συνομιλιών για το φυσικό αέριο στις 20 Σεπτέμβρη στο Βερολίνο, όπως ανέφερε η εκπρόσωπος του Επιτρόπου Ενέργειας Γκίντερ Ετινγκερ.

Το ρωσικό υπουργείο Ενέργειας επιβεβαίωσε ότι «έλαβε μια πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής» για μια τριμερή συνάντηση, όμως είπε ότι «η ημερομηνία και ο τόπος της συνάντησης είναι ακόμη υπό συζήτηση».

Χαρακτηριστική είναι και η δήλωση του υπουργού Ενέργειας της Ουκρανίας, Γιούρι Πρόνταν, που προειδοποίησε ότι η κυβέρνηση της χώρας θα πρέπει να υιοθετήσει φέτος τον χειμώνα ορισμένα «αντιδημοφιλή» μέτρα (βλέπε αντιλαϊκά) για την εξοικονόμηση Ενέργειας, εάν η Ρωσία δεν ξαναρχίσει τις παραδόσεις φυσικού αερίου, που έχουν διακοπεί από τον Ιούνη. Ο ρωσικός ενεργειακός κολοσσός «Gazprom» σταμάτησε να εφοδιάζει την Ουκρανία, γιατί δεν τα έχουν βρει για την εξόφληση χρέους πολλών δισεκατομμυρίων δολαρίων όπως και για την τιμή πώλησης του φυσικού αερίου μετά την ανατροπή, το Φλεβάρη, του Ουκρανού Προέδρου Βίκτορ Γιανουκόβιτς.

Τη δική της σημασία έχει και η παρέμβαση του Γάλλου Προέδρου, Φρανσουά Ολάντ (που γενικά προσπαθεί να αναβαθμίσει τη θέση της αστικής τάξης της χώρας του) σε συνεννόηση με την καγκελάριο της Γερμανίας, Αγκελα Μέρκελ, για την πραγματοποίηση «μιας νέας συνόδου με τους Προέδρους της Ουκρανίας και της Ρωσίας», με στόχο την εμπέδωση της κατάπαυσης του πυρός. Είναι, δηλαδή, εμφανέστατη η προσπάθεια να βρεθεί ένα νέο σημείο συμβιβασμού.

Στην ίδια κατεύθυνση, κινήθηκε και ο Πρόεδρος της Κίνας, Σι Τζιπίνγκ, που από το Τατζικιστάν μετά από συνάντησή του με τον Ρώσο Πρόεδρο επέμεινε «στην ειρηνική λύση της κρίσης στην Ουκρανία μέσω ενός διαλόγου χωρίς αποκλεισμούς και παίρνοντας τα συμφέροντα όλων των πλευρών».

Ο προσωρινός συμβιβασμός, που επιτεύχθηκε στο Μινσκ, πάντως, δεν έχει εξασφαλίσει απολύτως τίποτα ούτε ακόμα και το πέρασμα ανθρωπιστικής βοήθειας στο χειμαζόμενο άμαχο πληθυσμό. Επιπλέον, φαίνεται ότι το ζήτημα της αποκέντρωσης της εξουσίας, ή μερικής αυτονομίας στις περιφέρειες είναι βασικό σημείο διαπάλης και ανάμεσα στις αστικές κυβερνητικές δυνάμεις στο Κίεβο. Η στάση του προσωρινού πρωθυπουργού, Α. Γιατσενιούκ, και του προέδρου της Βουλής, Ο. Τουρτσίνοφ, που μέσα στη βδομάδα ίδρυσαν και νέο αστικό κόμμα το λεγόμενο «Λαϊκό Μέτωπο», δείχνει ότι το παιχνίδι είναι ανοιχτό. Ειδικά ο τελευταίος καλεί σε κήρυξη στρατιωτικού νόμου, ως «εναλλακτική στην περίπτωση που δεν προχωρήσει η ειρηνευτική διαδικασία», δηλαδή η κυριαρχία στις ανατολικές περιοχές. Μπροστά και στις πρόωρες εκλογές στις 26 Οκτώβρη, η ενδοαστική κόντρα θα φουντώσει, και βέβαια από πίσω τα νήματα κινούνται και από διαφορετικά ιμπεριαλιστικά κέντρα.