Η ΕΛΒΟ, με μεθόδευση της κυβέρνησης και σε συμφωνία με την τρόικα, βρίσκεται σε καθεστώς «ειδικής εκκαθάρισης». Οι εργαζόμενοι είναι απλήρωτοι για πέντε μήνες και η ανασφάλεια για το τι πρόκειται να ακολουθήσει μεγαλώνει. Ο «Ριζοσπάστης» συζητάει για τις εξελίξεις με τον Κώστα Ηλιού, μέλος του ΔΣ του Σωματείου Εργαζομένων στην ΕΛΒΟ, εκλεγμένο με τη ΔΑΣ, που στηρίζεται από το ΠΑΜΕ.

-- Ποια είναι η Ελληνική Βιομηχανία Οχημάτων και τι παραγωγικές δυνατότητες έχει;

-- Η αυστριακή «ΣΤΑΓΙΕΡ ΕΛΛΑΣ ΑΒΕ», που ιδρύθηκε το 1972, με αντικείμενο την παραγωγή φορτηγών, τρακτέρ και σταθερών κινητήρων, το 1986 μεταβιβάστηκε στο κράτος και μετονομάστηκε σε ΕΛΒΟ. Το 2000, το 43% των μετοχών της και το «μάνατζμεντ» πέρασαν στον όμιλο Μυτιληναίου, ο οποίος με τη σειρά του αποχώρησε το 2010 και η εταιρεία επέστρεψε εξ ολοκλήρου στο κράτος. Πρόκειται για κλασική περίπτωση ιδιωτικής επιχείρησης που πέρασε στο κράτος για να την «εξυγιάνει» και να την επιστρέψει στους ιδιώτες.

Η ΕΛΒΟ μπορεί να παράγει τροχοφόρα και τεθωρακισμένα οχήματα για τις Ενοπλες Δυνάμεις. Μπορεί επίσης να παράγει τρόλεϊ, λεωφορεία, απορριμματοφόρα και φορτηγά για τις ανάγκες της «πολιτικής» αγοράς. Διαθέτει τεχνογνωσία και υποδομή για την κάλυψη σημαντικών αναγκών των Ενόπλων Δυνάμεων και είναι στρατηγικής σημασίας επιχείρηση.

Είναι αυτονόητο ότι τόσο στη φάση της οικονομικής ανάπτυξης, όσο και τώρα, σε συνθήκες κρίσης, ο σχεδιασμός της παραγωγής της ΕΛΒΟ δεν στόχευε στην ικανοποίηση των λαϊκών αναγκών. Αντίθετα, καθοριζόταν από τα συμφέροντα μεγάλων επιχειρηματικών ομίλων, ντόπιων και ξένων, στο πλαίσιο των στρατηγικών κατευθύνσεων της ΕΕ και του ΝΑΤΟ. Οι σημαντικές παραγωγικές δυνατότητες, που είχε και έχει η ΕΛΒΟ, υποτάσσονταν πάντα στις ανάγκες των μονοπωλίων και στο σχεδιασμό των εξοπλισμών στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ.

Ετσι πρέπει να ερμηνευθεί και το γεγονός ότι παρέμεναν σε μεγάλο βαθμό αναξιοποίητες, ανάλογα με το τι εξυπηρετούσε κάθε φορά τις ανάγκες των μονοπωλιακών ομίλων. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο όμιλος Μυτιληναίου, όσο διοικούσε την ΕΛΒΟ, ανέθεσε σε άλλη εταιρεία του ομίλου την παραγωγή του 20% της προστιθέμενης αξίας των αρμάτων «LEOPARD», ενώ άφησε στην ΕΛΒΟ το 0,7% της αξίας. Αποδεικνύεται ότι ακόμα και οι κρατικές επιχειρήσεις, μέσα στο σημερινό σύστημα, «δουλεύουν» για τα συμφέροντα των ιδιωτικών μονοπωλίων.

-- Η ΕΛΒΟ έφτασε να απασχολεί μέχρι και 1.200 εργαζόμενους. Σήμερα, βρίσκεται αντιμέτωπη με τον κίνδυνο να κλείσει. Πώς εξηγείται αυτή η εξέλιξη;

-- Οι εξελίξεις στην ΕΛΒΟ, αλλά και στις άλλες αμυντικές βιομηχανίες και τα ναυπηγεία, δεν ήταν κεραυνός εν αιθρία. Ούτε βέβαια προέκυψαν από κακοδιαχείριση ή ανικανότητα των διοικήσεών της, όπως αποπροσανατολιστικά υποστηρίζουν κάποιες συνδικαλιστικές και πολιτικές δυνάμεις, αν και υπήρξαν και τέτοια φαινόμενα. Η σημερινή κατάσταση προέκυψε μεθοδικά και με σχέδιο, που εξειδίκευε τις κατευθύνσεις της Συνθήκης του Μάαστριχτ στον τομέα της Ευρωπαϊκής Αμυντικής Βιομηχανίας.

Οι κατευθύνσεις αυτές έχουν εξειδικευτεί ακόμη περισσότερο από την ΕΕ από το 2005, με στόχο την επιτάχυνση της συγκέντρωσης της παραγωγής πολεμικού υλικού σε μια χούφτα μονοπώλια του κλάδου. Η συρρίκνωση της ΕΛΒΟ στην περίοδο Μυτιληναίου, με μειώσεις προσωπικού και της παραγωγής, προετοίμασαν τις σημερινές εξελίξεις.

-- Τι σημαίνει για την ΕΛΒΟ και για τους εργαζόμενους η εγκατάσταση ειδικού εκκαθαριστή; Τι εξελίξεις σηματοδοτεί;

-- Η εγκατάσταση του ειδικού εκκαθαριστή, μετά από αίτημα της κυβέρνησης, είναι η «ταφόπλακα» για τους εργαζόμενους της ΕΛΒΟ, μιας και σημαίνουν μαζικές απολύσεις και πιθανότατα χωρίς αποζημίωση. Ηδη οι εργαζόμενοι είναι πέντε μήνες απλήρωτοι. Η ΕΛΒΟ οδηγείται σε διάλυση και σε πώληση είτε τμημάτων, είτε του συνόλου των εγκαταστάσεών της. Αυτή η εξέλιξη ανοίγει διάπλατα το δρόμο στους μονοπωλιακούς ομίλους για να αυξήσουν την κερδοφορία και την ανταγωνιστικότητά τους, σε βάρος των λαϊκών συμφερόντων, πιθανά αποκτώντας και τμήματα της επιχείρησης.

-- Οι συνδικαλιστικές παρατάξεις στο Σωματείο, το ΕΚΘ και τα κόμματα που τις στηρίζουν, πώς τοποθετήθηκαν απέναντι στις εξελίξεις; Εχουν ευθύνη για τη σημερινή κατάσταση;

-- Οι συνδικαλιστικές παρατάξεις της ΝΔ και του ΠΑΣΟΚ είναι συνένοχες γι' αυτές τις εξελίξεις. Συμφώνησαν και στήριξαν με κάθε τρόπο την παράδοση της επιχείρησης στον Μυτιληναίο. Χειραγώγησαν τις αντιδράσεις των εργαζομένων, στήριξαν τη συρρίκνωση και τις «εθελούσιες» απολύσεις. Στη σημερινή φάση της κρίσης και της εκκαθάρισης, η ίδια η αίτηση εκκαθάρισης που υπέβαλε το υπουργείο αναγορεύει τους εργαζόμενους και τις τυχόν αντιδράσεις τους σαν τον υπ' αριθμόν ένα κίνδυνο για τη διαδικασία αυτή.

Την αποστολή να αποτρέψουν αυτόν τον κίνδυνο ανέλαβαν αυτές οι συνδικαλιστικές δυνάμεις στο σωματείο και στο ΕΚΘ. Υπονόμευσαν τον αγώνα των προηγούμενων μηνών. Ανέστειλαν κινητοποιήσεις των εργαζομένων. Διαπραγματεύτηκαν με τα υπουργεία τη σημερινή εξέλιξη. Ανέλαβαν το ρόλο της πειθάρχησης των εργαζομένων. Καλλιέργησαν το κλίμα «να βρεθεί μια λύση όποια κι αν είναι αυτή».

Καμιά «αγωνιστική» ρητορεία δεν μπορεί να συγκαλύψει αυτή την αλήθεια. Δίπλα στον «παλιό» εργοδοτικό συνδικαλισμό, ρόλο ανέλαβε και ο «νέος» της «Αυτόνομης Παρέμβασης». Ακολούθησε κατά πόδας τις συνδικαλιστικές δυνάμεις της ΝΔ και του ΠΑΣΟΚ, στηριζόμενη και από δυνάμεις που αποκόπηκαν από την ΠΑΣΚΕ. Ανέστειλε κινητοποιήσεις την ώρα που πλησίαζε η ώρα της «εκκαθάρισης» και οι «στροφές» του αγώνα έπρεπε να ανέβουν. Ανέθεσε τη «λύση» του προβλήματος στην ανάδειξη μιας κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ, με το επιχείρημα ότι θα διαπραγματευτεί καλύτερα με τους Ευρωπαίους.

Ομως το μόνιμο «ερώτημα» που έθεταν οι εκπρόσωποι ΝΔ και ΠΑΣΟΚ όλα τα τελευταία χρόνια για την ΕΛΒΟ, το έθεσαν και οι εκπρόσωποι του ΣΥΡΙΖΑ: «Είναι άραγε βιώσιμη η ΕΛΒΟ;». Αυτό και μόνο δείχνει ποια είναι η λογική τους. Λογική βασισμένη στα ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια της ανταγωνιστικότητας, στα οποία υποτάσσονται οι σύγχρονες λαϊκές ανάγκες.

Την ίδια στιγμή, η πολιτική της ΕΕ για την αμυντική βιομηχανία είναι δεδομένη και προβλέπει περιορισμό των όποιων προστατευτικών δικλείδων υπήρχαν στο παρελθόν και επέτρεπαν μια σχετική προστασία, προβλέπει επιτάχυνση της συγκέντρωσης. Και δεν πρόκειται για τυχαία πολιτική. Η πολιτική αυτή της ΕΕ πατάει στην ανάγκη «δημιουργίας παγκόσμιων πρωταθλητών» στην αμυντική βιομηχανία, ώστε να μπορούν να αντεπεξέλθουν στο διεθνή ανταγωνισμό.

Είναι μια ακόμα όψη της πολιτικής της ανταγωνιστικότητας των ομίλων που εφαρμόζεται σε ολόκληρη την ΕΕ, γιατί αποτελεί ανάγκη για τα μονοπώλια. Γι' αυτό και μέσα στα πλαίσια της ΕΕ και της εξουσίας των ομίλων, είναι βέβαιο ότι νέα απογοήτευση περιμένει τους εργαζόμενους της ΕΛΒΟ, με την ίδια ή με άλλη κυβέρνηση.

-- Ποια είναι η πρόταση της «Δημοκρατικής Αγωνιστικής Συνεργασίας»; Τι καλεί τους εργαζόμενους να κάνουν;

-- Γνωρίζουμε τους αρνητικούς συσχετισμούς, αλλά δεν υποτάσσουμε τη δράση μας σε αυτούς. Ούτε υπερεκτιμάμε τις δυνατότητες των αντιπάλων, που είναι ισχυροί, αλλά όχι ανίκητοι. Σήμερα ο στόχος της ΔΑΣ, που υποστηρίζεται από το ΠΑΜΕ, είναι κατ' αρχήν να διατηρήσει ενεργό και μάχιμο το αγωνιστικό μέτωπο μέσα στο εργοστάσιο. Να συσπειρώσει τους εργαζόμενους ενάντια στα μέτρα που ετοιμάζονται, όπως οι απολύσεις, το κλείσιμο τμημάτων, οι ιδιωτικοποιήσεις άλλων τμημάτων, το ενδεχόμενο κλείσιμο της επιχείρησης, δουλεύοντας αυτοτελώς, κόντρα στις συμβιβασμένες πλειοψηφίες.

Επιδιώκουμε να περάσουμε το μήνυμα ότι δεν τελείωσαν όλα, αν το αποφασίσουν οι ίδιοι οι εργαζόμενοι. Στη μάχη αυτή εντάσσουμε όλους τους εργαζόμενους, σε όλες τις αμυντικές βιομηχανίες της χώρας, τους εργαζόμενους σε άλλες επιχειρήσεις του κλάδου του Μετάλλου, που θα έχουν παρόμοιες επιπτώσεις από το κλείσιμο της ΕΛΒΟ. Ο αγώνας με πλαίσιο ενάντια στα μονοπώλια, τα κόμματά τους και την ΕΕ, με καλή οργάνωση, σχέδιο, συμμαχίες και με την αποκάλυψη του πραγματικού αντιπάλου, είναι προϋπόθεση για κίνημα ικανό να παρεμποδίσει τα μέτρα και να ανοίξει δρόμο προοπτικής.

Το ζήτημα της ΕΛΒΟ δεν μπορεί να λυθεί προς όφελος των εργαζομένων και του λαού μέσα στην ΕΕ, μέσα στον καπιταλιστικό δρόμο ανάπτυξης. Το ίδιο όμως συμβαίνει και με όλα τα άλλα προβλήματα που βασανίζουν το λαό. Γι' αυτό έχει σημασία να συνειδητοποιεί ο εργαζόμενος μέσα από την ίδια του την πείρα ότι δεν πρόκειται να δει «άσπρη μέρα», αν τα μέσα παραγωγής δεν γίνουν κοινωνική ιδιοκτησία, στο πλαίσιο μιας λαϊκής εξουσίας που θα αποδεσμεύσει τη χώρα από την ΕΕ και θα διαγράψει μονομερώς το χρέος. Το πόσο γρήγορα θα γίνει αυτό, θα κριθεί από τους ίδιους τους εργαζόμενους...