Η τροχιά «προσέγγισης» που φαίνεται να επιλέγουν σε επίπεδο τακτικής τα καπιταλιστικά κράτη της Ευρώπης και (κυρίως) οι ΗΠΑ και η ιρανική ηγεσία, τον τελευταίο καιρό, στο πλαίσιο γενικότερων σχεδιασμών, επιβεβαιώθηκε στις αρχές της βδομάδας στη Γενεύη στο διήμερο γύρο διαπραγματεύσεων που συντόνιζε η επικεφαλής της εξωτερικής πολιτικής της ΕΕ Κάθρον Αστον, ανάμεσα στην «ομάδα των έξι» (οι πέντε χώρες μόνιμα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας - ΗΠΑ, Ρωσία, Κίνα, Γαλλία, Βρετανία - και η Γερμανία) και το Ιράν για το πυρηνικό πρόγραμμα του δεύτερου. Το «καλό κλίμα» επιβεβαιώθηκε τόσο από τις δηλώσεις που έγιναν κατά τη διάρκεια και μετά τη σύνοδο, που συνοδεύτηκαν και από το κλείσιμο νέου «ραντεβού» σύντομα (στις 7-8 Νοέμβρη) αλλά κυρίως από την έκδοση, για πρώτη φορά, κοινού ανακοινωθέντος μετά το τέλος της, κάτι που γίνεται για πρώτη φορά στη μακρά ιστορία των αλλεπάλληλων γύρων συνομιλιών για το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα.

Η ιρανική αντιπροσωπεία, υπό τον υπουργό Εξωτερικών Μουχάμαντ Τζαβάντ Ζαρίφ, και τον υφυπουργό του Αμπάς Αραγκσί, προσήλθε, όπως είχε άλλωστε προαναγγείλει, με μια νέα πρόταση που, όπως τόνιζαν οι Ιρανοί αξιωματούχοι, «θα συνεισέφερε στην απεμπλοκή από το αδιέξοδο και δε θα άφηνε περιθώρια να υπάρξουν προσχήματα για τη μη επίτευξη προόδου». Το ακριβές περιεχόμενό της δεν έχει γίνει γνωστό. Το βέβαιο είναι ότι η ιρανική πλευρά, μετά από τις συνομιλίες, δήλωνε δια του Αραγκσί ότι δεν είναι κάθετα αρνητική στο ενδεχόμενο να αποδεχτεί, εκ νέου, αιφνιδιαστικές επιθεωρήσεις στις πυρηνικές της εγκαταστάσεις ή να μειώσει το ποσοστό εμπλουτισμού του ουρανίου της. Αλλά διευκρίνιζε ότι δεν πρόκειται να δεχτεί κάτι τέτοιο ως προϋπόθεση αλλά μάλλον ως αποτέλεσμα της επίτευξης μιας τελικής συμφωνίας.

Λίγο σαφέστερα είναι τα πράγματα όσον αφορά στις θέσεις, που τουλάχιστον μέχρι πρότινος, η «ομάδα των έξι» έθετε στο τραπέζι των συνομιλιών. Επισήμως, η «ομάδα των έξι» ζητά να τερματιστεί πλήρως ο εμπλουτισμός, κατά 20%, ουρανίου, να αποδεχτεί η ιρανική ηγεσία την πραγματοποίηση αιφνιδιαστικών ελέγχων στις πυρηνικές της εγκαταστάσεις στη βάση του Συμπληρωματικού Πρωτοκόλλου για τη Μη Διάδοση των Πυρηνικών Οπλων (το οποίο έχει υπογράψει το Ιράν) και να αποδείξει μέσα από τη συνεργασία της και τις απαντήσεις της στα ερωτήματα των επιθεωρητών της Διεθνούς Επιτροπής Ατομικής Ενέργειας ότι το πυρηνικό της πρόγραμμα δεν είναι στρατιωτικό.

Με βάση όσα στοιχεία διατείνεται ότι συνέλεξε η ΔΕΑΕ εκτιμά ότι το Ιράν διαθέτει περισσότερους από 10.000 φυγοκεντρητές, τουλάχιστον πέντε πυρηνικές εγκαταστάσεις, 6.774 κιλά εμπλουτισμένου στο 3% ουρανίου, 186 κιλά εμπλουτισμένου στο 20% ουρανίου και άλλα 187 κιλά εμπλουτισμένου στο 20% ουρανίου που έχουν ήδη μετατραπεί σε ράβδους πυρηνικού καυσίμου. Ολα αυτά τα νούμερα είναι κατά προσέγγιση.

Ανεπισήμως, η «ομάδα των έξι» φέρεται να θέτει πολύ μεγαλύτερες απαιτήσεις. Φαίνεται ότι επιδιώκει σε μια τελική συμφωνία η Τεχεράνη να συναινέσει στην απομάκρυνση από το έδαφός της του μεγαλύτερου μέρους του εμπλουτισμένου κατά 20% ουρανίου που διαθέτει, στον τερματισμό μίας τουλάχιστον από τις πυρηνικές της εγκαταστάσεις (όλα τα στοιχεία συγκλίνουν ότι επιδιώκουν να κλείσει το πυρηνικό εργοστάσιο στο Φόρντο που είναι υπόγειο και το πλέον καλά φρουρούμενο), και στην σημαντική μείωση του αριθμού των φυγοκεντρητών της, που σήμερα εκτιμάται ότι φθάνουν τις 10.000.

Η ιρανική ηγεσία, από την πλευρά της, παρά την αλλαγή στο ύφος και στην τακτική της, έχει ξεκαθαρίσει ότι «δεν υπάρχει περίπτωση να διακόψει το πυρηνικό της πρόγραμμα» και ότι ζητά να της αναγνωριστεί το αυτονόητο: ότι έχει δικαίωμα να διαθέτει πυρηνικό πρόγραμμα για ειρηνικούς σκοπούς για να μπορεί να καλύπτει τις αυξημένες της ανάγκες σε ηλεκτρική ενέργεια αλλά και σε υλικά που είναι απαραίτητα για την αντιμετώπιση σειράς ασθενειών. Επίσης, μέχρι στιγμής, τονίζει ότι δεν προτίθεται να βγάλει στο εξωτερικό το εμπλουτισμένο της ουράνιο ή να τερματίσει τη διαδικασία εμπλουτισμού. Θέτει, δε, και αυτή ορισμένα αιτήματα στο πλαίσιο της διαπραγμάτευσης και της διαδικασίας «οικοδόμησης εμπιστοσύνης» να χαλαρώσουν, σε πρώτη φάση τουλάχιστον, οι κυρώσεις που έχουν επιβληθεί σε βάρος του Ιράν από τον ΟΗΕ, την ΕΕ και τις ΗΠΑ.

Οι εξελίξεις αυτές εντάσσονται σε μια προσπάθεια διαμόρφωσης ενός «νέου πλαισίου» στις συνομιλίες ανάμεσα στην «ομάδα των έξι» και στο Ιράν. Τα πρώτα δείγματα της «αλλαγής» αυτής φάνηκαν ήδη από τις πρώτες ημέρες της εκλογής του νέου Ιρανού προέδρου Ρουχανί, ο οποίος εγκατέλειψε τη ρητορική του προκατόχου του, τόσο απέναντι στη Δύση όσο και απέναντι στο Ισραήλ. Αυτή η «τροχιά προσέγγισης» έγινε ξεκάθαρη κατά τη διάρκεια της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ, πριν από περίπου ένα μήνα στη Νέα Υόρκη, κατά την οποία ο Ρουχανί εκφώνησε μια χαμηλών τόνων ομιλία, ο υπουργός Εξωτερικών Ζαρίφ συναντήθηκε, κατ' ιδίαν, με τον Αμερικανό ομόλογό του, η συνάντηση με την «ομάδα των έξι» έγινε «σε καλό κλίμα» και ο Ρουχανί συνομίλησε τηλεφωνικώς για λίγα λεπτά κατά την αναχώρησή του με τον Αμερικανό πρόεδρο Ομπάμα. Οι «θετικές δηλώσεις» από όλες τις πλευρές «έστρωναν» ήδη το δρόμο για τις διήμερες συνομιλίες που πραγματοποιήθηκαν στη Γενεύη και «καλλιεργούσαν το έδαφος» για «την πιθανότητα θετικών εξελίξεων».

Αυτή η «ανατροπή» θα πρέπει να αντιμετωπιστεί υπό το πρίσμα των γενικότερων εξελίξεων στην περιοχή και ιδιαίτερα στη Συρία, καθώς στους ιμπεριαλιστικούς σχεδιασμούς οι δύο χώρες συχνά αντιμετωπίζονται ως «συγκοινωνούντα δοχεία» με δεδομένες τις στενές συμμαχικές τους σχέσεις και τη θέση τους στην πολύτιμη, γεωστρατηγικά και ενεργειακά, ευρεία Μέση Ανατολή. Γι' αυτό το λόγο, άλλωστε, και όταν άρχισαν οι συγκρούσεις στη Συρία, πολλοί αναλυτές είχαν εκτιμήσει ότι η όποια εξέλιξή τους αφορά άμεσα το Ιράν, υπό την έννοια ότι αν οι ιμπεριαλιστικοί σχεδιασμοί επιτύχουν στη Συρία, δηλαδή αν αποδυναμωθεί (είτε δια διαμελισμού είτε δια μιας ελεγχόμενης ηγεσίας, είτε με άλλο τρόπο), τότε βρίσκεται σε πιο ευάλωτη θέση το Ιράν, καθώς θα βρίσκεται πιο απομονωμένο. Δεν μπορεί επίσης να μη σημειώσει κανείς ότι η «βελτίωση του κλίματος» στις συνομιλίες για το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα συμπίπτει χρονικά με την εξεύρεση μιας, πιθανώς προσωρινής, ενδοϊμπεριαλιστικής ευαίσθητης ισορροπίας αναφορικά με τη Συρία, η οποία εκφράστηκε μέσα από τη συμφωνία στο Συμβούλιο Ασφαλείας για καταγραφή και καταστροφή του συριακού χημικού οπλοστασίου, που ως ένα βαθμό «άνοιξε την πόρτα» για αναθέρμανση της διπλωματίας για προγραμματισμό της συνόδου της Γενεύης ΙΙ με στόχο την εξεύρεση πολιτικής λύσης.

Στο επίκεντρο των ιμπεριαλιστικών σχεδιασμών φυσικά δε βρίσκεται ούτε η «ευαισθησία» για το συριακό ή τον ιρανικό λαό, ούτε κάποια γενικότερη ανησυχία για τυχόν «κακή» χρήση της πυρηνικής ενέργειας, καθώς δεν έχει εκφραστεί τίποτε ανάλογο για τις περιπτώσεις του Πακιστάν, της Ινδίας και πολύ περισσότερο του Ισραήλ, χώρες που δεν έχουν υπογράψει καμία συμφωνία για τον έλεγχο των πυρηνικών, ενώ μάλιστα το Τελ Αβίβ αρνείται ακόμη και να προβεί στην οποιαδήποτε σχετική δήλωση. Το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα αποτελεί το κατάλληλο άλλοθι προκειμένου να ασκηθούν πιέσεις στην ιρανική ηγεσία «με το καλό ή με το άγριο», να υπαναχωρήσει μπροστά στους υπάρχοντες σχεδιασμούς των ΗΠΑ και των συμμάχων τους για το ιμπεριαλιστικό μοίρασμα και έλεγχο των ενεργειακών πηγών και δρόμων της περιοχής.

Μέσα από μια τέτοια εξέλιξη, εκτός από τα άμεσα οφέλη για τις ιμπεριαλιστικές δυνάμεις που πιέζουν, τίθεται υπό έλεγχο και η περαιτέρω ενίσχυση ορισμένων από τις σημαντικότερες αναδυόμενες στο ιμπεριαλιστικό σύστημα, χωρών όπως η Ρωσία και η Κίνα, οι οποίες έχουν ενεργειακά και άλλα συμφέροντα στην ευρύτερη περιοχή και ιδιαίτερα στη Συρία και στο Ιράν. Αυτό εξηγεί τόσο τη διαφορετική στάση Ρωσίας και Κίνας στο θέμα της Συρίας αλλά και του Ιράν, αλλά και το πολύ σκληρό «παζάρι» σε δύο «ταμπλό» που βρίσκεται σε εξέλιξη με επίκεντρο τις δύο αυτές χώρες μεταξύ των ιμπεριαλιστικών δυνάμεων και στην παρούσα φάση μοιάζει να βρίσκεται σε φάση ύφεσης, χωρίς ν' αποκλείεται και νέα «αλλαγή» διαθέσεων και επανεξέταση συμμαχιών. Πόσο μάλλον, που μια «εξομάλυνση» στις σχέσεις του Ιράν με τις δυτικές ιμπεριαλιστικές δυνάμεις προκαλεί ανατροπές στην περιφερειακή ισορροπία, μια προοπτική για την οποία το Ισραήλ, ήδη, εκφράζει εντονότατα τη δυσφορία του διατυπώνοντας και άμεσες μονομερείς απειλές κατά του Ιράν.