H επιτακτική ανάγκη για ανάπτυξη στρατηγικών πρόληψης, με προγράμματα που θα αφορούν το σχολείο και την οικογένεια, ιδιαίτερα σε περιόδους κρίσης, αλλά και η σημασία των προγραμμάτων απεξάρτησης εντός κι εκτός φυλακών και η ενίσχυση της μετασωφρονιστικής φροντίδας βρέθηκαν χτες στο επίκεντρο της ημερίδας που διοργάνωσε το ΚΕΘΕΑ με θέμα: «Θεραπεία της εξάρτησης και της παραβατικότητας στο πλαίσιο του συστήματος δικαιοσύνης».

Σύμφωνα με μελέτη αποτελεσματικότητας, η οποία εστιάζει στις επιπτώσεις της απεξάρτησης στην παραβατικότητα, διαπιστώνεται ότι η εξάρτηση είναι μια κατάσταση, στην οποία ο εξαρτημένος βαθμιαία βιώνει μια γενικευμένη αποδιοργάνωση σε πολλά πεδία της κοινωνικής του ζωής. Τα άτομα που κάνουν χρήση διαπράττουν περισσότερες αξιόποινες πράξεις, είναι χωρίς οικονομικούς πόρους, με ανεπαρκή μόρφωση. «Οσο λιγότερο δίκαιο και ανεκτικό είναι το σύστημα Κοινωνικής Πρόνοιας μιας χώρας τόσο στενότερη είναι η σχέση της κατάχρησης με το έγκλημα», επισημάνθηκε.

Ο ένας στους δύο χρήστες, που απευθύνονται στα προγράμματα απεξάρτησης, έχει δικαστικές εκκρεμότητες, το 70% αναφέρει τουλάχιστον 1 σύλληψη στη ζωή του, ενώ υπογραμμίστηκε ότι οι νομικές πιέσεις συχνά αποτελούν κινητοποιητικό μηχανισμό που ευνοεί τη θεραπευτική εμπλοκή.

Επανεξετάζοντας 551 άτομα που εισήχθησαν για απεξάρτηση 1/1/1994 - 31/12/1995 σε 6 θεραπευτικά προγράμματα του ΚΕΘΕΑ, 5 χρόνια μετά την απεξάρτησή τους προκύπτει: Ο μακρύτερος χρόνος παραμονής στη θεραπεία συνδέεται με θετικότερα αποτελέσματα, καθώς στα άτομα που έμειναν πάνω από 1 χρόνο σε «στεγνό» θεραπευτικό πρόγραμμα το 67,7% πέντε χρόνια μετά είχε πλήρη αποχή απ' όλες τις ουσίες, το 11% αποχή μετά από ολίσθημα και το 21,3% υποτροπίασε.

Σχετικά με τις φυλακές: Το 2010, ο μεγαλύτερος αριθμός κρατουμένων (25% του παγκόσμιου πληθυσμού έγκλειστων) σημειώνεται στις ΗΠΑ, ενώ ακολουθεί η Ρωσία και άλλες πέντε χώρες που ανήκαν στην πρώην ΕΣΣΔ. Ανάμεσα στις χώρες της ΕΕ, ο υπερπληθυσμός των φυλακών σημειώνεται σε Ιταλία, Ελλάδα, Κύπρο, Βέλγιο με πιθανή εξήγηση ότι οι 3 από τις 4 χώρες είναι χώρες υποδοχής παράνομων μεταναστών. Στις φυλακές διαφόρων χωρών της ΕΕ το ποσοστό των εξαρτημένων κρατούμενων ξεπερνά το 40%. Σύμφωνα με στοιχεία του υπουργείου Δικαιοσύνης, στις ελληνικές φυλακές βρίσκονται 11.364 κρατούμενοι, οι 6.307 αλλοδαποί, 3.541 είναι υπόδικοι (!), 510 ανήλικοι...

Οι μισοί στο σύνολο κρατούνται για παραβάσεις του νόμου περί ναρκωτικών. Το 83% των κρατουμένων έκαναν χρήση πριν εγκλεισθούν και συνεχίζουν μέσα στη φυλακή, διαψεύδοντας τις επίσημες «διαβεβαιώσεις» ότι στις ελληνικές φυλακές δε γίνεται χρήση και διακίνηση ναρκωτικών. Αυτή τη στιγμή, το ΚΕΘΕΑ λειτουργεί με επιτυχία προγράμματα απεξάρτησης σε κάποιες από τις φυλακές χωρίς όμως την αναγκαία ενίσχυση σε πόρους και προσωπικό, ενώ τεράστιες είναι οι ελλείψεις σε μετασωφρονιστικές υπηρεσίες, καθώς, όπως σημειώθηκε, «οι δύο πρώτες βδομάδες μετά την αποφυλάκιση των κρατουμένων που είναι χρήστες, είναι οι μοιραίες που ανεβάζουν τη θνησιμότητα στο 90%. Ολοι οι θάνατοι γυναικών χρηστών μετά την πρώτη βδομάδα αποφυλάκισής τους οφείλεται στα ναρκωτικά».

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα στοιχεία που αναφέρονται στην ιδιωτικοποίηση των φυλακών, σύμφωνα με τις επιταγές της ΕΕ, όπου δυνατότητα να ιδρύσουν φυλακές έχουν ακόμη και οι θρησκευτικές οργανώσεις. Οι πρώτες ιδιωτικές φυλακές εμφανίζονται τη δεκαετία του '80 στις ΗΠΑ, ενώ αμιγώς ιδιωτικές φυλακές υπάρχουν ήδη στη Μ. Βρετανία, όπου εντοπίζεται η επιδείνωση των εργασιακών σχέσεων με το μέσο μισθό του σωφρονιστικού υπαλλήλου να είναι 43% μικρότερος από τον αντίστοιχο δημόσιων φυλακών. Η «κεντροαριστερή» Γαλλία θα συνεχίσει να αναπτύσσει το μεγαλύτερο κατασκευαστικό πρόγραμμα, δημιουργώντας 18 νέες ημιιδιωτικές φυλακές. Είναι φανερό ότι η ΕΕ και οι κυβερνήσεις της για κάθε σχολείο που κλείνουν, κάθε δικαίωμα που απεμπολούν, θα υψώνουν κάγκελα, θα χτίζουν μια, ακόμη πιο σκληρή, φυλακή. Και η πρόβα τζενεράλε γίνεται ήδη στο κοινωνικό περιθώριο των τοξικοεξαρτημένων, που τους στερείται μεθοδικά το δικαίωμα στην απεξάρτηση και τη ζωή.