Πέμπτη 7 Απρίλη 2011 - Κυριακή 10 Απρίλη 2011 - 2η έκδοση
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Σελίδα 20
ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ
ΝΙΚΟΣ ΜΕΓΓΡΕΛΗΣ
Πεθαίνοντας για την αλήθεια

Το ντοκιμαντέρ του Νίκου Μεγγρέλη στηρίζεται σε τέτοιας φύσης υλικό που δεν παρέχει δυνατότητα χρησιμοποίησής του ως εργαλείου ώστε να βγάλεις συμπεράσματα. Ετσι το υλικό της ταινίας φαντάζει ιδιαζόντως μπαγιάτικο δεδομένου ότι το 'χουμε ήδη δει και ξαναδεί στα διεθνή τηλεοπτικά δίκτυα - όχι βέβαια κομμένο και ραμμένο έτσι. Με αφετηρία τον πόλεμο στο Ιράκ, η ταινία μνημονεύει τους επαγγελματίες της ενημέρωσης - δημοσιογράφους και τεχνικούς - που έχασαν τη ζωή τους στην εμπόλεμη ζώνη, κατά την ώρα της εργασίας τους. Πάντως, είναι δύσκολο να μπορέσει το ντοκιμαντέρ αυτό με την ενσυνείδητα κουτσουρεμένη αλήθεια να πείσει ότι έχει κάποιον ουσιαστικό λόγο ύπαρξης πέρα από τον τυπικά δεδηλωμένο, του φόρου τιμής στους πεσόντες στο καθήκον εργαζόμενους στα ΜΜΕ.

Δεν είναι σύνηθες ένα ντοκιμαντέρ τηλεοπτικών προδιαγραφών να βγαίνει στις αίθουσες ως κινηματογραφική ταινία. Στο παρελθόν έχει υπάρξει πλήθος τέτοιων παραδειγμάτων. Η «Μνήμη της Δικαιοσύνης» του Μαρσέλ Οφίλς, το «Γάλλοι αν ξέρατε» του Αλέν ντε Σεντουί και του Αντρέ Αρίς καθώς και οι ταινίες ντοκιμαντέρ του ανατολικογερμανικού δίδυμου Βάλτερ Χαϊνόφσκι και Γκέρχαρντ Σόιμαν. Σειρά ταινιών τους όπως ο «Γελαστός Ανδρας», το «Ημουν, Είμαι και θα Είμαι» και πολλές άλλες... Οι δύο Ανατολικογερμανοί θεωρούνται κορυφαίοι στο συγκεκριμένο είδος, γιατί συνυφαίνουν γνώση επιστημονική και κινηματογραφική έκφραση, φθάνοντας σε αποτελέσματα που έχουν ενδιαφέρον, εγκυρότητα και υψηλή κινηματογραφική αισθητική. Οι δυο τους διαμόρφωσαν με την πάροδο των ετών αναγνωρίσιμο στιλ, κάνοντας χρήση σταθερών πρωτοποριακής μορφής και μέσα από ένα συνδυασμό στοιχείων και τεχνικών που στην ολότητα κατασκευάζει ένα ασύνηθες εκφραστικό σύνολο. Το υλικό, αρχειακό και μη, συνενώνεται και υπόκειται σε επεμβάσεις διαφόρων τύπων, μέσα από κολάζ φωτογραφιών, μέσα από υποστηρικτικές της αφήγησης animations, μέσα από συναρμολόγηση και μοντάζ που υπερτονίζει τις αντιφάσεις και τις διαλεκτικές σχέσεις και με την καθοριστική συνδρομή ηχητικής μπάντας ικανής να συμβάλει στο ξεσκέπασμα ιμπεριαλιστικών ιδεολογημάτων και προπαγάνδας...


Οι ταινίες των Χαϊνόφσκι και Σόιμαν συνιστούν ανυπέρβλητες μονογραφίες πάνω σε επιλεγμένα σημαντικά ιστορικά γεγονότα του δεύτερου μισού του 20ού αιώνα, που όποιος σκέφτεται να ασχοληθεί με το είδος πρέπει πρώτα να «σπουδάσει». Αυτός ο τύπος ντοκιμαντέρ, πολιτικού κινηματογράφου, με ξεκάθαρη αντιιμπεριαλιστική θέση και πρωτοποριακή καινοτόμα όψη, τροφοδοτεί και τροφοδοτείται από ιδεολογικό εύρος. Το ότι σήμερα ο κινηματογράφος αυτός - όπως καθετί σημαντικό εξάλλου - έχει περιθωριοποιηθεί, δεν αναιρεί τη δύναμή του και τις σημαντικότατες διακρίσεις τις οποίες έτυχε σε πολλά και σημαντικά φεστιβάλ.

Το ντοκιμαντέρ του Νίκου Μεγγρέλη, με χρήση αφηγηματικής φωνής και πομπώδους δραματοποίησης - κατά τους κανόνες του CNN - είναι ταινία σαφώς τηλεοπτική, επιφανειακή και περιγραφική. Σφύζει από ανούσιες τεχνικές λεπτομέρειες για τις «παράπλευρες απώλειες» και προσπαθεί - κακώς - να κρατηθεί «εντός θέματος» και σε πλαίσια αντικειμενικότητας που ορίζεται από τις ίσες ποσότητες πληροφόρησης, κάτι που λειτουργεί σαν άλλοθι για να εκφράζει ανώδυνες διαπιστώσεις χωρίς βέβαια να παίρνει θέση για τον πόλεμο, τις αιτίες του, τη σφαγή των αμάχων και τους μισθοφόρους. Ζυγιάζει και στρογγυλεύει προσεκτικά λόγια και εικόνες στην πλάστιγγα του πολιτικά ορθού, αυτολογοκρινόμενος και φροντίζοντας να απομακρύνει κάθε επικίνδυνη εστία που ζητά διερεύνηση «κάτω» από την επιφάνεια.

Αυτό δεν είναι κινηματογράφος. Μοιάζει με ρεπορτάζ δημοσιογράφου στο κανάλι ενός επιχειρηματικού ομίλου, που στοιχίζεται πίσω από την πολιτική των ιδιοκτητών του μέσου, μια που τους έχει αποσαφηνιστεί με πολλούς και διάφορους τρόπους ότι οι πελάτες του καναλιού, οι καταναλωτές της είδησης - ήδη δαμασμένοι - αποζητούν αυτό το είδος της κολοβής ενημέρωσης.

Το «μεγαλύτερο θύμα του πολέμου είναι η αλήθεια», αναφέρεται στην εισαγωγή. Είναι βέβαια κοινός τόπος ότι, τη σήμερον ημέρα, η παραπάνω φράση αποτελεί έννοια κενή περιεχομένου. Το αποδεικνύει η ίδια η ταινία που δε γεμίζει με αλήθεια τις εικόνες της, το αποδεικνύει το σύστημα εμπορίας των ειδήσεων, το αποδεικνύει το πλήθος των ειδήσεων που επιλεκτικά δεν προβάλλονται, υποβαθμίζονται ή διαστρεβλώνονται. Φθάνει μόνο μια ματιά στους ιδιοκτήτες και τις οικονομικές δραστηριότητες των επιχειρηματικών ομίλων των ΜΜΕ για να καταλάβει κανείς πώς χρηματοδοτείται και πώς διακινείται η αλήθεια - λάστιχο. Από το αβαθών κι εφήμερων τηλεοπτικών προδιαγραφών ντοκιμαντέρ του Νίκου Μεγγρέλη λείπει, εκτός των άλλων, και ένα κάποιο διά ταύτα.

Παραγωγή: Ελλάδα (2010).


Κορυφή σελίδας
Ευρωεκλογές Ιούνη 2024
Μνημεία & Μουσεία Αγώνων του Λαού
Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ