Παπαγεωργίου Βασίλης

Πρόσφατα, ο «Ρ» αποκάλυψε τη διαφήμιση ενός τέτοιου προγράμματος στη Λιβαδειά, που οργανώνεται από μια ιδιωτική εταιρεία και από το Επιμελητήριο Βοιωτίας και φέρει τον τίτλο «Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα στη Διοίκηση Επιχειρήσεων». Οι ίδιοι οι διοργανωτές, βέβαια, παραδέχτηκαν ότι δεν πρόκειται για πραγματικό «μεταπτυχιακό» αφού πουθενά δεν αναγνωρίζεται ως τέτοιο και δεν εκπονείται από κανένα πανεπιστήμιο. Ακάθεκτοι, όμως, κοτσάρουν την ταμπέλα του «μεταπτυχιακού» στον τίτλο του προγράμματος.

Πριν από λίγο καιρό, επίσης, ορισμένοι πανεπιστημιακοί και εργαζόμενοι του Πανεπιστημίου Κρήτης παρουσίασαν με τυμπανοκρουσίες τη δημιουργία του ...«Πανεπιστημίου των Ορέων», που, όπως παραδέχτηκαν, θα είναι μια ΜΚΟ που θα δραστηριοποιείται ποικιλοτρόπως στα ορεινά χωριά της Κρήτης. Βάφτισαν, λοιπόν, τη ΜΚΟ που φτιάχνουν «πανεπιστήμιο» (εκμεταλλευόμενοι προφανώς ότι μέλη της είναι μια σειρά πανεπιστημιακοί) και είπαν ότι στο μέλλον φιλοδοξούν ενδεχομένως ακόμα και να τη μετατρέψουν σε κανονικό πανεπιστήμιο!

Θυμόμαστε, ακόμα, αντίστοιχες περιπτώσεις, όπως τους κύκλους διαλέξεων που οργανώνει στη Στοά του Βιβλίου ο καθηγητής Γ. Μπαμπινιώτης ονομάζοντάς τους «Ελεύθερο Πανεπιστήμιο», τα «θερινά» ή «οικολογικά πανεπιστήμια» διαφόρων ΜΚΟ, καθώς και τα λεγόμενα Ανοιχτά Λαϊκά Πανεπιστήμια σε καμιά δεκαριά δήμους της χώρας. Στο σύνολό τους τα προγράμματα αυτά αποτελούν κύκλους διαλέξεων (συχνά ασύνδετων μεταξύ τους) και κάποιων εκδηλώσεων, ενώ στο τέλος του προγράμματος διανέμονται «βεβαιώσεις παρακολούθησης».

Μέσα από όλα αυτά γεννιέται το ερώτημα: Μπορεί ο καθένας να φτιάχνει ένα πρόγραμμα διαλέξεων ή εκδηλώσεων, να το βαφτίζει παραπειστικά «πανεπιστήμιο» ή «ακαδημία» και να κάνει τη «μπίζνα του; Και πού στοχεύει όλη αυτή η πανσπερμία τέτοιων προγραμμάτων;

Είναι φανερό ότι ο όρος «πανεπιστήμιο» προσδίδει κύρος σε ένα πρόγραμμα που ούτε καν εκπαιδευτικό χαρακτήρα δεν έχει. Ακόμα κι αν κάποιες από τις διαλέξεις τους είναι επιστημονικού επιπέδου, αυτό δε συνιστά σε καμιά περίπτωση «πρόγραμμα σπουδών». Ασε που, στις περισσότερες των περιπτώσεων, οι διαλέξεις τους έχουν, καθαρά, χαρακτήρα ζύμωσης και προβολής της κυρίαρχης πολιτικής σε μια σειρά θεμάτων (εκπαίδευση, περιβάλλον, κοινωνική πολιτική, κ.ά.).

Βαφτίζοντάς τα όμως «πανεπιστήμια» προσελκύουν πιο εύκολα ακροατές, ειδικά σε μια χώρα σαν τη δική μας που η αξία της μόρφωσης στέκεται ακόμα ψηλά στη συνείδηση του λαού και που, παράλληλα, είναι πολύ μεγάλα τα τμήματα εκείνα του πληθυσμού (νέοι και μεγαλύτεροι σε ηλικία) που αναγκάζονται να διακόπτουν τις σπουδές τους.

Μεγάλα βέβαια είναι και τα ποσοστά ανεργίας, που οδηγούν έναν κόσμο να αναζητάει διαρκώς ένα «χαρτί» παραπάνω, το οποίο, «πού ξέρεις, κάπου μπορεί να χρειαστεί...», μπας και αποκτήσει καλύτερες προοπτικές στην αναζήτηση εργασίας. Μπολιάζεται εξάλλου εδώ και χρόνια η αντίληψη στο νέο ότι ο ίδιος είναι υπεύθυνος για την ανεργία ή ότι μπορεί να βελτιώσει τη θέση του μέσα από τις εκπαιδευτικές του επιλογές. Ετσι, ακόμα και μια βεβαίωση που τυπικά δεν αναγνωρίζεται ως τίτλος σπουδών, φαντάζει στα μάτια ενός κόσμου ως ...ένα κομμάτι ελπίδας, το οποίο συχνά το χρυσοπληρώνει κιόλας.

Ολο αυτό το εμπόριο ελπίδας (ανεξαρτήτως του κόστους του, εμπόριο είναι) έχει πολλαπλούς στόχους.

Συνηθίζουν ο λαός και η νεολαία στην ιδέα ότι οποιοδήποτε πρόγραμμα μπορεί να λέγεται «πανεπιστήμιο», ότι ο οποιοσδήποτε φορέας μπορεί να διοργανώνει τάχα «εκπαιδευτικά προγράμματα» και να μοιράζει τίτλους σπουδών. Οσο ξεχειλώνει η έννοια του εκπαιδευτικού προγράμματος και του πανεπιστημίου, τόσο πιο εύκολη θα είναι και η αποδοχή μεθαύριο στη συνείδηση του λαού των διαφόρων ιδιωτικών πανεπιστημίων, τόσο πιο εύκολη θα είναι η νομιμοποίηση ιδιωτικών μαγαζιών διαφόρων κατηγοριών και τύπων που θα πλασάρονται ως εκπαιδευτήρια.

Γίνεται έτσι πιο εύκολα αποδεκτή η πολιτική της ΕΕ στον τομέα της εκπαίδευσης και της κατάρτισης, που μιλάει για «άτυπη» μάθηση, η οποία μπορεί να αποκτηθεί οπουδήποτε (στην εργασία, στις διακοπές, σε ένα ταξίδι στο εξωτερικό, στην ενασχόληση με μια ΜΚΟ, κτλ.)...

Παράλληλα με τα παραπάνω, μπολιάζονται ο λαός και η νεολαία με την αντίληψη ότι είναι ατομική υπόθεση του καθενός η μόρφωσή του και ότι σ' αυτό το πλαίσιο ο κάθε νέος, ο κάθε άνεργος θα μετατρέπεται σε κυνηγό δεξιοτήτων και βεβαιώσεων από απίθανους φορείς, θα γίνεται έρμαιο στα χέρια του κάθε αεριτζή που θα μοσχοπουλά αποσπασματικές «γνώσεις», «ψευτοπρογράμματα» και «βεβαιώσεις», θα αγοράζει «εκπαιδευτικά πακέτα» όπως περίπου αγοράζει προϊόντα από το σούπερ μάρκετ.

Το δικαίωμα σε δημόσια, δωρεάν, ολοκληρωμένη μόρφωση για όλους και η υποχρέωση του κράτους να την παρέχει ...πάει περίπατο. Εξάλλου, τέτοιου τύπου αποσπασματικές εκπαιδευτικές δομές, που προσφέρουν στο τέλος κάποιες ψευτοβεβαιώσεις, έχουν αρχίσει τα τελευταία χρόνια να δημιουργούνται και από κρατικούς φορείς για ειδικές κατηγορίες του πληθυσμού (γονείς, μετανάστες, ενήλικοι που δεν έχουν ολοκληρώσει τη βασική εκπαίδευση, κτλ.).

Στόχος τους είναι αυτό το μοντέλο της αποσπασματικότητας να κυριαρχήσει ακόμα και στο επίσημο εκπαιδευτικό σύστημα. Μια τέτοια προσπάθεια εκδηλώθηκε τα προηγούμενα χρόνια που υπαγόρευε στα πανεπιστήμια να φτιάξουν - παράλληλα με το κανονικό πρόγραμμα σπουδών τους - και κύκλους ταχύρρυθμης κατάρτισης (τους είχαν ονομάσει κατά καιρούς ΕΛΚΥΣ, ΠΣΕ, ΙΔΒΕ).

Γενικότερα, όταν τα αποσπασματικά προγράμματα δεξιοτήτων κυριαρχήσουν, θα δέχεται όλο και μεγαλύτερες πιέσεις το επίσημο εκπαιδευτικό σύστημα για να μοιάσει σε αυτά τα προγράμματα. Ετσι θα προχωράει πιο εύκολα και παράλληλα το σχολείο της αμορφωσιάς, το σχολείο που θα παρέχει μόνο κάποιες χρηστικές δεξιότητες, αντί για ολοκληρωμένη μόρφωση.