Εδώ ο Λένιν τοποθετεί το πώς και γιατί είναι καθήκον της πρωτοπορίας της εργατικής τάξης, του Κομμουνιστικού Κόμματος (ΚΚ), να οργανώνει τη συμμαχία της εργατικής τάξης με τα μικροαστικά κόμματα, καθήκον το οποίο προϋποθέτει δράση για την εξασφάλιση της ενότητας της ίδιας της εργατικής τάξης.

Η ενότητα της εργατικής τάξης οικοδομείται σε δύο επίπεδα που έχουν διαλεχτική σχέση μεταξύ τους. Το πρώτο επίπεδο είναι η ενότητα δράσης για τα άμεσα, τα πιο καυτά προβλήματα όπως είναι π.χ. οι μισθοί, οι εργασιακές σχέσεις, η κοινωνική ασφάλιση, η υγεία, η εκπαίδευση, οι ιδιωτικοποιήσεις, τα δημοκρατικά δικαιώματα και πρώτ' απ' όλα στους τόπους δουλιάς, η πάλη ενάντια στον πόλεμο, οι ιδιωτικοποιήσεις, τα προβλήματα των εργατριών, που περνά μέσα από το συνδικαλιστικό κίνημα. Αυτό δε σημαίνει υποτίμηση των άλλων κοινωνικών κινημάτων, για τα οποία το ΚΚ πρέπει να δουλεύει δραστήρια για την ανάπτυξή τους και το σωστό πολιτικό τους προσανατολισμό. Αλλά όλ' αυτά τα μέτωπα ενδιαφέρουν άμεσα την εργατική τάξη, το κίνημα της οποίας πρέπει να τα κάνει και δική του υπόθεση. Αυτό θα διευκολύνει και το τράβηγμά τους στην κοινή πάλη ενάντια στον κοινό εχθρό, θα ανοίγει το δρόμο για τις συμμαχίες.

Το δεύτερο επίπεδο είναι η ιδεολογικοπολιτική της ενότητα, η συσπείρωση γύρω από το ΚΚ, προκειμένου η πολιτική πάλη να κατευθύνεται στην ανατροπή του αστικού κράτους, ως προϋπόθεσης για την κατάργηση της εκμεταλλευτικής σχέση κεφαλαίου - εργασίας.

Η ενότητα της εργατικής τάξης δεν εξασφαλίζεται αυτόματα και από μόνη της. Απαιτείται συνεχής ιδεολογική, πολιτική και οργανωτική παρέμβαση και δράση της συνειδητής πρωτοπορίας της τάξης, του ΚΚ, που μπορεί να γενικεύει τα συμφέροντά της πέρα από συντεχνιακές ή άλλες στενότητες. Είναι ένα από τα πιο σημαντικά και σύνθετα καθήκοντα του κόμματος.

Οι Μαρξ - Ενγκελς στο Κομμουνιστικό Μανιφέστο παρατηρούν πως "... η οργάνωση του προλεταριάτου σε τάξη και επομένως σε πολιτικό κόμμα διασπάται κάθε στιγμή από το συναγωνισμό που υπάρχει ανάμεσα στους ίδιους τους εργάτες" (σελ. 31, εκδ. Σ. Εποχή).

Επίσης, ο σχετικός υπερπληθυσμός (άνεργοι), που δημιουργείται από τη συσσώρευση του κεφαλαίου προκαλεί ανταγωνισμό ανάμεσα στους εργάτες. Για παράδειγμα, ο φόβος της απόλυσης, ιδιαίτερα σε περιόδους μεγάλης ανεργίας, αποτελεί σοβαρό ανασταλτικό παράγοντα στη συμμετοχή σε απεργιακές κινητοποιήσεις. Είναι μια έκφραση του ανταγωνισμού ανάμεσα στους εργάτες που εκμεταλλεύεται το κεφάλαιο για να ασκεί πίεση πάνω τους.

Στις σύγχρονες συνθήκες της επιστημονικής και τεχνικής επανάστασης (ΕΤΕ) αυξάνει ο ρόλος της εξειδίκευσης στην παραγωγή και της εργαζόμενης διανόησης. Το γεγονός αυτό δεν μπορεί να οδηγεί στο συμπέρασμα ότι η εργατική τάξη σα σύνολο χάνει το ρόλο της και η πρωτοβουλία περνά στα ανώτερα τμήματά της, αντίληψη που προβάλλεται κάτω από την επίδραση αστικών και μικροαστικών θεωριών. Αυτά τα τμήματα της εργατικής τάξης μπορεί να είναι επιρρεπή στην επίδραση της αστικής ιδεολογίας. Δε βιώνουν την εκμετάλλευση με τον ίδιο τρόπο που τη βιώνουν άλλα. Αυτό όμως καθόλου δε σημαίνει ότι άλλα τμήματα της εργατικής τάξης πρέπει να έρχονται σε αντιπαράθεση με τα νέα τμήματα, όπως επιδιώκεται από τον ταξικό αντίπαλο. Ομως, η επισήμανση αυτών των δυσκολιών διαμόρφωσης ταξικής του συνείδησης μέσα στα καπιταλιστικά πλαίσια χειραγώγησης των μαζών, βοηθά για την πιο αποτελεσματική δουλιά, ώστε να ενώνονται κάτω από την κοινότητα των ταξικών συμφερόντων με τ' άλλα τμήματα της εργατικής τάξης στον αγώνα, να κερδίζονται με την πολιτική του ΚΚ, να επιτυγχάνεται η ενότητα της εργατικής τάξης.

Η ανάπτυξη ενός ισχυρού ταξικού συνδικαλιστικού κινήματος, ικανού να ανταποκριθεί στις πολύπλευρες σημερινές και μελλοντικές απαιτήσεις της ταξικής πάλης είναι κλειδί για την ενότητα της εργατικής τάξης, αλλά και για την οικοδόμηση συμμαχιών με τ' άλλα μικροαστικά στρώματα. Η συνειδητή δράση των κομμουνιστών για την πιο πλατιά συσπείρωση των δυνάμεων κάθε συνδικάτου και σωματείου, του κάθε κλάδου, του συντονισμού των κλάδων μεταξύ τους μπορεί να συμβάλει στην κατάχτηση της ενότητας της εργατικής τάξης. Ο ρόλος του ΠΑΜΕ είναι καθοριστικός γι' αυτή την προοπτική, κόντρα στη νεοφιλελεύθερη συναίνεση που προωθούν οι πλειοψηφίες των ΓΣΕΕ-ΑΔΕΔΥ και άλλων συνδικαλιστικών οργάνων. Ταυτόχρονα, η αντιμετώπιση της πολιτικής εξαγοράς συνειδήσεων από την άρχουσα τάξη, με σκοπό την ενσωμάτωση στο σύστημα, σε συνδυασμό με την αντιμετώπιση της τρομοκρατίας αρχίζοντας από τους τόπους δουλιάς, αποτελούν καθήκοντα πρώτης γραμμής, προκειμένου να επιτυγχάνεται η ταξική ενότητα δράσης της εργατικής τάξης. Η κοινή δράση συνδικαλιστικών, κοινωνικών και άλλων μαζικών φορέων των διαφόρων καταπιεζομένων κοινωνικών δυνάμεων θα έχει αποφασιστική συμβολή, στη συγκρότηση του αντιιμπεριαλιστικού, αντιμονοπωλιακού δημοκρατικού μετώπου πάλης.