Οπως κάθε χρόνο, έτσι και φέτος, το τελευταίο σημείωμα του Ιούλη είναι αφιερωμένο στα βιβλία με οικολογικό περιεχόμενο που εμφανίστηκαν στις βιτρίνες ή τα ράφια των βιβλιοπωλείων από τον προηγούμενο Σεπτέμβρη μέχρι σήμερα. Δυστυχώς, η συγκομιδή από άποψη αριθμού είναι μικρή. Οι τίτλοι μετά βίας φτάνουν τους δέκα. Αν στο θλιβερό αυτό γεγονός προσθέσουμε τη σιγή - ελπίζουμε προσωρινή - του περιοδικού της «Νέας Οικολογίας», το τοπίο γίνεται ακόμα πιο γκρίζο και πάει ...γάντι με το νεφοσκέπαστο ουρανό της Αττικής. Ομως, ας δούμε πέντε αξιόλογες εκδόσεις της επισκοπούμενης περιόδου, που ευτυχώς έσωσαν την τιμή των όπλων!

Συγγραφέας του βιβλίου, ο γνωστός στους αναγνώστες της εφημερίδας Τ. Φωτόπουλος, που, μετά το βιβλίο του «Περιεκτική Δημοκρατία», έρχεται να παρουσιάσει το φαινόμενο της παγκοσμιοποίησης, που, αν και ως όρος ακούγεται και διαβάζεται καθημερινά, ελάχιστοι είναι αυτοί που γνωρίζουν τις ακριβείς διαστάσεις του φαινομένου, με τα όσα αντιφατικά έχουν ειπωθεί μέχρι σήμερα. Σ' αυτό, βέβαια, έχει βάλει το χεράκι της η εγχώρια διανόηση (χα!), που, ευρισκόμενη υπό τη σκέπη της σοσιαλφιλελεύθερης κυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ και ροκανίζοντας παντοειδείς ευρωπαϊκούς πόρους, έχει αναλάβει εργολαβικά το ρόλο της διαστρέβλωσης της πραγματικότητας και, συχνά, της αποσιώπησης γεγονότων, που θεωρούνται επιβλαβή για το σύστημα που υπηρετούν με θρησκευτική πίστη. Ο Τ. Φ. είναι από τους ελάχιστους διανοητές, που αναλύει τα γεγονότα με επιστημονικό τρόπο (κι όχι επιστημονικοφανή) και χρησιμοποιώντας πάντα πλουσιότατη βιβλιογραφία φωτίζει σκοτεινές και άγνωστες πτυχές καταστάσεων, που ο μέσος πολίτης υπό την υφιστάμενη πλύση εγκεφάλου συχνά έχει σχηματίσει διαφορετική εικόνα. Στο εν λόγω βιβλίο, ο συγγραφέας επιμένει ότι η παγκοσμιοποίηση δεν είναι αντιστρεπτή εντός του πλαισίου της οικονομίας της αγοράς, αναδεικνύει κι άλλες πτυχές της, πέραν της οικονομικής, εξίσου σημαντικές (πολιτιστική, τεχνολογική, πολιτική, κοινωνική), αναλύει όλες τις υπάρχουσες σχολές που προσεγγίζουν την παγκοσμιοποίηση, από το νεοφιλελευθερισμό και τη σοσιαλδημοκρατία, έως τους μαρξιστές και τους οικολόγους. Επιμένει στο δικό του μοντέλο της περιεκτικής δημοκρατίας και ανεξάρτητα αν υπάρχουν επιμέρους διαφορές με τις θέσεις που υιοθετεί το σημαντικότερο είναι ότι με το γραπτό του ο Τ. Φ. κατακρημνίζει τις σαπουνόφουσκες περί της παγκοσμιοποίησης των εγχώριων διανοητών της αυλής του Μαξίμου και λέει τα πράγματα με τ' όνομά τους. Το βιβλίο κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Ελληνικά Γράμματα».

Στην ανατολή της τρίτης μ.Χ. χιλιετίας, βρισκόμαστε μπροστά στην απειλή της εξαφάνισης χιλιάδων ειδών, που θα επιφέρει ανυπολόγιστες επιπτώσεις στη ζωή του πλανήτη και ίσως υπάρξουν εικόνες παρόμοιες μ' αυτές που σημειώθηκαν πριν από 65 εκατομμύρια χρόνια, με την εμφάνιση των παρατεταμένων παγετώνων. Σήμερα, βέβαια, η αιτία βρίσκεται στο ακολουθούμενο πρότυπο ανάπτυξης, που ισοπεδώνει τα πάντα στο όνομα του κέρδους, ναρκοθετώντας τη ζωή των επόμενων γενιών. Πάνω από 1.000 είδη εξαφανίζονται το χρόνο και πολλοί είναι αυτοί που εκτιμούν ότι ο αριθμός αυτός είναι ακόμα μεγαλύτερος. Η «Νέα Οικολογία», με τους συνεργάτες της στο παρόν βιβλίο, που κυκλοφορεί και στα αγγλικά, αναδεικνύει το ζήτημα της βιοποικιλότητας σε σχέση με τον ελληνικό αγροτικό τομέα. Είναι ανατριχιαστική η ανάγνωση των σελίδων, με τις μεθοδεύσεις εξαφάνισης ντόπιων ποικιλιών, για να υπηρετηθούν τα συμφέροντα των πολυεθνικών και να εγκλωβιστούν οι αγρότες στις διαθέσεις συγκεκριμένων συμφερόντων. Ομως, εκτός της χειραγώγησης των αγροτών, πρέπει να σημειωθεί και η διατροφική εξάρτηση της χώρας. Το έγκλημα που συντελείται είναι ιδιαζόντως ειδεχθές και οι αντιδράσεις πρέπει να είναι άμεσες και σκληρές, όσο είναι καιρός.

Από τον εκδοτικό οίκο «Ατραπός», κυκλοφόρησε ένα άκρως ενδιαφέρον βιβλίο με τον παραπάνω τίτλο. Η χρονιά που μας πέρασε χαρακτηρίστηκε από τα τηλεοπτικά σκουπίδια των «MEGA» - «ANT-1» με τους έγκλειστους του «Μπαρ» και του «Big Brother», τη νομιμοποίηση της κλειδαρότρυπας, του χαφιεδισμού και του ευτελισμού της ζωής έναντι μερικών εκατομμυρίων. Μια εμετική τηλεοπτική μεταφορά, στην πραγματικότητα, κάποιων από τις ιδέες που κατέγραψε πριν από πολλά χρόνια ο Οργουελ. Το 1984, χρονιά ορόσημο για τον συγγραφέα του Μεγάλου Αδελφού, ο Αμερικάνος συγγραφέας Κάλεμπαχ έγραψε το βιβλίο «Οικοτοπία», που, ουσιαστικά, απαντά στον Οργουελ, οραματιζόμενος μια κοινωνία βασιζόμενη στην άμεση δημοκρατία και με ευρεία χρήση των ριζοσπαστικών οικολογικών αρχών, που τη συγκεκριμένη δεκαετία ήταν πολύ διαδεδομένες. Οι συγγραφείς του βιβλίου (Ν. Αναστασάτος και Σ. Κουρουζίδης), αφού παρουσιάσουν ένα εκτεταμένο εισαγωγικό σημείωμα για τους Οργουελ και Κάλεμπαχ και γενικά τις ουτοπίες, αναλύουν, μέσω συγκεκριμένων παιδαγωγικών αξόνων, τα κείμενα των δύο συγγραφέων, προσπαθώντας να αναδείξουν τις παιδαγωγικές διαστάσεις κειμένων από συγγραφείς που δεν υπήρξαν παιδαγωγοί, όπως είναι ο στόχος της συγκεκριμένης σειράς των βιβλίων. Ενα συγγραφικό εγχείρημα, επίκαιρο και άκρως ενδιαφέρον, γραμμένο με γλαφυρότρόπο, που μπορεί να διαβαστεί άνετα και ευχάριστα από το μέσο αναγνώστη. Να σημειώσουμε, τέλος, το κατατοπιστικό εισαγωγικό σημείωμα του πανεπιστημιακού Ε. Παπαδημητρίου με τις πολύ εύστοχες παρατηρήσεις του για τις ουτοπίες και το σήμερα.

Ο Ι. Φυκάρης επιχειρεί να συμβάλει στη γενικότερη προσπάθεια ανάδειξης και προστασίας του περιβάλλοντος με την ευρύτερή του διάσταση μέσω της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης, που με τη σειρά της, μετά την άνθηση που γνώρισε την προηγούμενη δεκαετία, βρίσκεται σ' ένα οριακό σημείο, τόσο από άποψη γενικότερου ενδιαφέροντος, όσο κι από τις έρευνες που πραγματοποιούνται στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ. Φυσικά, αυτό έχει να κάνει και με την πτώση και την απαξίωση του οικολογικού κινήματος, όταν αυτό έχασε το ριζοσπαστισμό του και μια σειρά Πράσινα κόμματα προσχώρησαν σε συγκυβερνήσεις με κεντρο«αριστερά» σχήματα στην Ευρώπη, υιοθετώντας νεοφιλελεύθερες συνταγές και συμμετέχοντας σε ιμπεριαλιστικές πολεμικές επιδρομές. Ο συγγραφέας του βιβλίου επιμένει στην ανάληψη πρωτοβουλιών για το περιβάλλον που μπορεί να επέλθει αν γίνει διαφορετική θεώρηση του κόσμου. Δεν καταστροφολογεί, ούτε, όμως, ωραιοποιεί την υπάρχουσα κατάσταση. Αυτό που επιχειρεί, είναι να ευαισθητοποιήσει και κυρίως να συμβάλει στη διαμόρφωση μιας πεποίθησης ότι υπάρχουν ακόμα περιθώρια να δράσουμε και να αναστρέψουμε τα κακώς κείμενα. Το βιβλίο κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Παρατηρητής».

Αν και ο ελλαδικός χώρος κυριαρχείται από βουνά, ο ορεινός όγκος που τον σημαδεύει από την αρχαιότητα μέχρι τις μέρες μας, αναμφισβήτητα, είναι ο Ολυμπος. Ενα συλλεκτικό βιβλίο 442 σελίδων με επιλεγμένα κείμενα των δυο τελευταίων αιώνων, 331 παλιές και νέες φωτογραφίες, 51 γκραβούρες, 60 καρτ-ποστάλ, 53 χάρτες από το πολύ μακρινό παρελθόν μάς ξεναγούν στο βουνό - θρύλο. Κείμενα περιηγητών, μελέτες ειδικών, εξομολογήσεις ορειβατών, λόγιες αναφορές και σύγχρονες προσεγγίσεις συνθέτουν ένα απίθανης ομορφιάς - αναγνωστικής και οπτικής - παζλ που εντυπωσιάζει. Ενα άψογο ευρετήριο και πληθώρα βιβλιογραφικών παραπομπών καλύπτουν και τον πιο απαιτητικό αναγνώστη. Το μεγαλείο του βουνού δεν αναδεικνύεται μόνον από το φυσικό του κάλλος, αλλά εξίσου από την πνευματική και την πολιτιστική του ακτινοβολία. Η έκδοση έγινε από την «Πιερική Αναπτυξιακή» και η επιμέλεια από την Ευώνυμο Οικολογική Βιβλιοθήκη. Καλή ανάγνωση και καλό καλοκαίρι. Ραντεβού το Σεπτέμβρη.