Στις αρχές της δεκαετίας του 1990 η τότε κυβέρνηση της ΝΔ έβαλε τις βάσεις για το ξεθεμελίωμα των Βαρέων και Ανθυγιεινών Επαγγελμάτων (ΒΑΕ). Το 2002 η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ με τον αντιασφαλιστικό νόμο 3029 καθόρισε τους όρους και σήμερα η κυβέρνηση της ΝΔ εξαγγέλλει ότι το αργότερο μέχρι το τέλος του καλοκαιριού ολοκληρώνει τον πολύχρονο αντεργατικό σχεδιασμό του δικομματισμού, τινάζοντας στον αέρα τα ΒΑΕ.

Το Σεπτέμβρη του 2008 η αποκαλούμενη Επιτροπή Μπεχράκη που σύστησε η κυβέρνηση της ΝΔ στη βάση του νόμου 3029 του ΠΑΣΟΚ - «για τον επανακαθορισμό των επαγγελμάτων και των εργασιών που υπάγονται στον Κανονισμό των Βαρέων και Ανθυγιεινών Επαγγελμάτων του ΙΚΑ» - κατέληξε σε ένα πόρισμα που κατακρεουργεί κυριολεκτικά το θεσμό των ΒΑΕ. Με δεδομένη την παντελή έλλειψη στοιχείων για τις συνθήκες που επικρατούν στους χώρους δουλειάς, είναι φανερό ότι το πόρισμα στερείται κάθε επιστημονικής σοβαρότητας και ότι εκφράζει αποκλειστικά τις πολιτικές επιλογές των εκπροσώπων του κεφαλαίου. Δηλαδή, την συνέχιση της αντιασφαλιστικής επίθεσης.

Σύμφωνα με αυτό το πόρισμα εξαιρούνται από τη λίστα των ΒΑΕ περίπου 300.000 εργαζόμενοι σε σύνολο 700.000. Ταυτόχρονα, διαμορφώνονται νέοι χειρότεροι όροι για όσα επαγγέλματα παραμένουν στη λίστα. Οι όροι συρρικνώνουν στο ελάχιστο τα δικαιώματα που απορρέουν από το χαρακτηρισμό ενός επαγγέλματος ως ΒΑΕ. Πρώτη άμεση συνέπεια είναι η αύξηση των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης τόσο για τα επαγγέλματα που βγαίνουν από τα λίστα αλλά και για όσα παραμένουν.

Η πολιτική αυτή είναι πλήρως ευθυγραμμισμένη με τις αντιδραστικές κατευθύνσεις της ΕΕ που συνδιαμορφώνουν οι εκάστοτε κυβερνήσεις των κρατών-μελών. Χαρακτηριστική είναι η απάντηση που έδωσε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή σε σχετική Ερώτηση για τα ΒΑΕ του ευρωβουλευτή του ΚΚΕ Γιώργου Τούσσα, τον Οκτώβρη του 2008. Η Κομισιόν στηρίζοντας απόλυτα την αντιλαϊκή πολιτική των κυβερνήσεων της ΝΔ και του ΠΑΣΟΚ για τα ΒΑΕ, τόνιζε στην απάντησή της ότι «η ανάπτυξη του θεσμού των βαρέων και ανθυγιεινών επαγγελμάτων δε θα ήταν σύμφωνη με τους στόχους της σχετικής πολιτικής της ΕΕ, δεδομένου ότι η προσέγγισή της είναι να επιτευχθεί υγιές και ασφαλές περιβάλλον εργασίας με την πρόληψη και τη βελτίωση των συνθηκών εργασίας». Γυρνώντας την πραγματικότητα με το κεφάλι κάτω, χρησιμοποιεί ως άλλοθι τα ελλιπή μέτρα υγιεινής και ασφάλειας για την κατάργηση επαγγελμάτων από τη λίστα των ΒΑΕ, προωθώντας με κάθε τρόπο τη μείωση των μισθολογικών και κοινωνικών δικαιωμάτων των εργαζομένων, με σκοπό την αύξηση των κερδών των μονοπωλίων.

Το πόρισμα της Επιτροπής Μπεχράκη εξαιρούσε από τη λίστα των ΒΑΕ:

• 43 από τους 103 χώρους εργασίας που περιλαμβάνονται στον ισχύοντα κανονισμό του ΙΚΑ (ποσοστό 41,7%).
• 61 από τις 124 ομάδες και υποομάδες ειδικοτήτων (ποσοστό 49,2%).
• 42 από τις 71 ειδικότητες - ανεξάρτητα από το χώρο εργασίας - (ποσοστό 59,2%).

Τα επαγγέλματα που εξαιρούνται κάθε άλλο παρά επιβεβαιώνουν το επιχείρημα των κυβερνήσεων της ΝΔ και του ΠΑΣΟΚ που ανάγλυφα διατυπώνεται στην εισηγητική έκθεση του νόμου 3029: «Η εξέλιξη της τεχνολογίας, η βελτίωση των συνθηκών εργασίας (!) επιβάλλει τον επανακαθορισμό των επαγγελμάτων». Ο πίνακας (βλ. διπλανή σελίδα) που συνέταξε η Επιτροπή Μπεχράκη με τα επαγγέλματα που εξαιρούνται είναι αποκαλυπτικός. Ενδεικτικά αναφέρουμε ορισμένα από αυτά: εργαζόμενοι στο φάρμακο, στη βιομηχανία πλαστικών υλών και ειδών, την παραγωγή ελαστικών, στη βιομηχανία απορρυπαντικών, στη σπορελαιουργία, στη σαπουνοποιία, στην υαλουργία. Ακόμα, σερβιτόροι, καπνεργάτες, αρτεργάτες, μάγειροι και το προσωπικό κουζίνας, υποδηματεργάτες και άλλοι.

Ανατροπή επέρχεται και για τις ειδικότητες που θα παραμείνουν στη λίστα των ΒΑΕ. Οι ειδικότητες κατατάσσονται σε τέσσερις νέες κατηγορίες, αντί της μίας ενιαίας που ισχύει σήμερα. Η κάθε μία κατηγορία αντιστοιχεί σε μία κλίμακα βαρύτητας 1η, 2η, 3η, 4η. Σύμφωνα με τις συζητήσεις που είχαν γίνει στην Επιτροπή, αντί για τα πέντε χρόνια συνταξιοδότησης πριν το ανώτερο όριο συνταξιοδότησης, που μέχρι τώρα είχαν κατοχυρώσει όλοι οι υπαγόμενοι στα ΒΑΕ, θα υπάρξουν μεγάλες ομάδες εργαζομένων, οι οποίοι, παραμένοντας στο καθεστώς, θα συνταξιοδοτούνται μόλις 1,5 ή στην καλύτερη περίπτωση 3 χρόνια νωρίτερα από τα τυπικά γενικά όρια. Επομένως, αυξάνεται ο εργάσιμος βίος, τα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης. Ως «αντίτιμο», αυτές οι ειδικότητες και κλάδοι - πάντα σύμφωνα με τα σενάρια που υπάρχουν - θα παίρνουν μειωμένο ωράριο ή περισσότερες μέρες άδειας.

Σε κάθε περίπτωση στην 4η κλίμακα βαρύτητας παραμένουν μόνο πέντε από τις 124 ομάδες και υποομάδες ειδικοτήτων (μόλις το 4%) και μόνο δύο από τις 70 ειδικότητες (μόλις το 2,85%), ανεξάρτητα από το χώρο εργασίας.

Το πόρισμα, όπως ήδη σημειώσαμε, δεν «πατά» σε κανένα επιστημονικό δεδομένο. Είναι χαρακτηριστικό πως η ίδια η Επιτροπή αποδέχεται ότι δεν υπάρχουν «επιδημιολογικά δεδομένα σχετικά με τις επιπτώσεις των συνθηκών εργασίας στην υγεία των εργαζομένων στα ΒΑΕ» και «η επαγγελματική νοσηρότητα δεν είναι καταγεγραμμένη». Για αυτό δεν προτείνει την εξαίρεση όσων ήδη εργάζονται σήμερα με το καθεστώς των ΒΑΕ. Και όμως παρά την ανυπαρξία των επιστημονικών δεδομένων η Επιτροπή αποχαρακτηρίζει τις μισές σχεδόν ειδικότητες και επαγγέλματα για όσους θα εργαστούν στα ίδια αυτά επαγγέλματα από εδώ και στο εξής.

Ετσι, θα διαμορφωθούν στην αγορά εργασίας δύο μεγάλες κατηγορίες εργαζομένων μέσα στα ίδια επαγγέλματα. Οι «παλιοί» - αν τελικά η κυβέρνηση αποφασίσει να ισχύσει η νέα λίστα από εδώ και στο εξής - και οι «νέοι» εργαζόμενοι, των οποίων το επάγγελμα ή η ειδικότητα θα έχει αποχαρακτηριστεί και για τους οποίους οι εργοδότες δε θα πληρώνουν το επασφάλιστρο. Ετσι, και εδώ, η κυβέρνηση επιχειρεί τη διάσπαση των εργαζομένων κατά το πρότυπο των «νέων» και «παλιών» στο Ασφαλιστικό.

Αμεση συνέπεια για τους «παλιούς» εργαζόμενους είναι η τεράστια πίεση που θα τους ασκηθεί, με δεδομένο ότι οι επιχειρήσεις θα προτιμούν τους «νέους», δηλαδή τους πιο φτηνούς. Ετσι, οι «παλιοί» εργαζόμενοι θα εξαναγκαστούν να πιεστούν να αποδεχθούν συρρίκνωση των δικαιωμάτων τους, υπό την απειλή της απόλυσης. Οι μόνοι κερδισμένοι θα είναι οι βιομήχανοι, τα συμφέροντα των οποίων και μόνο εξυπηρετεί και αυτή η κυβερνητική επίθεση.

Ενας δεύτερος διαχωρισμός είναι μεταξύ των εργαζομένων που μπορεί να απασχολούνται στον ίδιο χώρο δουλειάς, αλλά θα ανήκουν σε διαφορετική κατηγορία ΒΑΕ. Για παράδειγμα, όσοι εργαζόμενοι από βυρσοδεψία απασχολούνται στη φάση της κατεργασίας και της αποξήρανσης των δερμάτων, εντάσσονται στην 3η κατηγορία. Γι' αυτούς τα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης ανεβαίνουν κατά πέντε και τρία χρόνια, για γυναίκες και άνδρες αντίστοιχα. Σε άλλη κατηγορία εντάσσονται όσοι δουλεύουν στη συντήρηση των δερμάτων, σε άλλη όσοι είναι στη μεταφορά. Οι τελευταίοι μάλιστα, θα αναγκάζονται να δουλεύουν 8,5 (γυναίκες) και 3,5 (άνδρες) χρόνια παραπάνω (για όσους τεκμηρίωναν δικαίωμα συνταξιοδότησης με 7.500 βαρέα ένσημα το όριο ηλικίας αυξάνεται κατά 8,5 χρόνια).

Σήμερα η κυβέρνηση επιχειρεί να ρίξει «στάχτη στα μάτια» των εργαζομένων προκειμένου να αμβλύνει τις αντιδράσεις που θα προκαλέσει η υλοποίηση του παραπάνω σχεδιασμού. Ετσι στις αρχές της βδομάδας ανακοίνωσε τη σύσταση μιας δεύτερης Επιτροπής για τα ΒΑΕ, που υποτίθεται ότι θα εξετάσει ποια επαγγέλματα θα ενταχθούν στα ΒΑΕ (με τους νέους δυσμενέστερους όρους). Η πρώτη συνεδρίασή της έγινε την περασμένη Τετάρτη και ακολουθεί η δεύτερη την ερχόμενη Τρίτη. Τεράστιες ευθύνες για αυτή την εξέλιξη έχει και η πλειοψηφία της ΓΣΕΕ που συμμετέχει στην Επιτροπή - όπως έκανε και με την προηγούμενη - «νομιμοποιώντας» έτσι το έργο της και καλλιεργώντας τη ψευδαίσθηση ότι μπορούν να υπάρξουν και θετικά αποτελέσματα για τους εργαζόμενους.