Η σκανδαλώδης παραχώρηση ολόκληρης της περιοχής της λίμνης Βιστονίδας, στο Πόρτο Λάγος, συντελέστηκε ουσιαστικά από το 1999 έως φέτος το καλοκαίρι. Η κυβέρνηση, με τρεις αποφάσεις υφυπουργών Οικονομικών - η πρώτη, από Γ. Δρυ, το 1999 και οι άλλες δύο, από τον Α. Φωτιάδη, το 2002 και 2003 - αποδείχτηκε ιδιαίτερα ευήκοος στα συμφέροντα της μονής Βατοπεδίου. Οι αποφάσεις αυτές στηρίχτηκαν σε αντίστοιχες και πανομοιότυπες γνωμοδοτήσεις του Γνωμοδοτικού Συμβουλίου Δημοσίων Κτημάτων και Ανταλλάξιμης Περιουσίας (ΓΣΔΚΑΠ) και αναφέρονται σε περιοχές που περικλείουν ακόμη και δύο αρχαιολογικούς χώρους.

Μόνο τελευταία (30/10/2003) και κάτω από την πίεση των κινητοποιήσεων των κατοίκων και των φορέων της περιοχής, ο υφυπουργός Οικονομικών Α. Φωτιάδης, αναγκάστηκε να αναπέμψει για επανεξέταση τις γνωμοδοτήσεις, που είχε αποδεχτεί αρχικά το υπουργείο στο σύνολό τους...

Σύμφωνα με τις υπουργικές αποφάσεις παραχώρησης η κυβέρνηση δηλώνει, ότι αποδέχεται στο σύνολό τους τις γνωμοδοτήσεις 26/3.12.98, 17/18.7.2002 και 46/2002, του ΓΣΔΚΑΠ, υπέρ της μη προβολής δικαιωμάτων κυριότητας του ελληνικού δημοσίου

• επί της νησίδας «Αντά - Μπουρού» περιοχής λίμνης Βιστονίδας Ν. Ξάνθης,
• επί των τοπογραφημένων παραλίμνιων εκτάσεων, εμβαδού 25.000 στρ. και των δύο νησίδων Αγίου Νικολάου και Παναγίας Παντανάσσης στη Λίμνη Μπουρού, περιοχής Ν. Ροδόπης και κατά μικρότερο τμήμα του Ν. Ξάνθης, ανηκουσών εξ ολοκλήρου στην Ιερά Μονή Βατοπεδίου Αγίου Ορους
• και επί της λίμνης Βιστονίδας (σ.σ. 45.000 στρ.), των οχθών αυτής, στους Νομούς Ξάνθης και Ροδόπης, όποιας έκτασης και αν είναι αυτή, ανηκούσης εξ ολοκλήρου στην Ιερά Μονή Βατοπεδίου Αγίου Ορους, αντίστοιχα.

Κι όλ' αυτά, παρότι οι χώροι αυτοί συμπεριλαμβάνουν περιουσίες κατοίκων, το ιχθυοτροφείο και αρχαιολογικούς χώρους. Παρότι, επίσης, σε απόφαση του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους, στις 18/2/2000, αναφέρεται ότι η διαχείριση - ακόμα περισσότερο η κυριότητα - της λίμνης δεν μπορεί να παραχωρηθεί με υπουργική απόφαση, παρά μόνο με νομοθετική ρύθμιση, αφού «δε νοείται υπουργική απόφαση να καταργήσει ρητές νομοθετικές διατάξεις και αυτό ανεξάρτητα από το γεγονός ότι η παραχώρηση της εκμετάλλευσης λιμνοθάλασσας, συνιστά παραχώρηση αποκλειστικής χρήσης κοινόχρηστου». Απόφαση που θέτει ουσιαστικά εκτός ισχύος και τις τρεις υπουργικές αποφάσεις.

Ο σκανδαλώδης και αδικαιολόγητος χαρακτήρας της παραχώρησης επιβεβαιώνεται και από την επιστημονική τεκμηρίωση αρχαιολόγου της 12ης Εφορίας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων, Κωνσταντίνου Τσουρή. «Η Μονή Βατοπεδίου, αναφέρει χαρακτηριστικά, διεκδικεί τις επίμαχες εκτάσεις, βασιζόμενη σε τρεις χρυσόβουλλους λόγους - έγγραφα βυζαντινών χρόνων. Ο 1ος του αυτοκράτορα Νικηφόρου Βοτανειάτη, του 1080, ο 2ος του αυτοκράτορα Ανδρόνικου Γ' Παλαιολόγου, του 1329 και ο 3ος του Ιωάννου Ούγκλεση, το 1371». Οι τίτλοι αυτοί κατ' αρχήν, μιλούν για μετόχια και κτήματα και όχι για ολόκληρη την περιοχή. Ακόμα, δεν αναφέρονται σε αντίθεση με τους συνήθεις βυζαντινούς τίτλους, τα ακριβή όρια της ιδιοκτησίας και δεν προσδιορίζεται η τοποθεσία τους, επομένως δεν είναι δυνατόν να βρεθεί για ποιες εκτάσεις μιλάμε.

Οσον αφορά δε το χρυσόβουλλο λόγο του Ιωάννου Ούγκλεση, σύμφωνα και με τον Κ. Τσουρή, «υπάρχουν επιφυλάξεις για τη γνησιότητα του συγκεκριμένου εγγράφου, δεδομένου, ότι, ίσως να πρόκειται για χαλκευμένο έγγραφο». Ακόμα όμως και στην περίπτωση, που το δεχτούμε ως γνήσιο, προσθέτει, «με το έγγραφο αυτό παραχωρείται στη Μονή, το ιχθυοτροφείο στη λίμνη Πορού και όχι όλη η λίμνη Βιστωνίδα, που εκτείνεται σε 45.000 στρ. περίπου, αν όχι και παραπάνω».

Στην περιοχή υπάρχουν και τρεις αρχαιολογικοί χώροι, από τους οποίους η Αναστασιούπολη / Περιθεώριο και η νήσος Μπορού, διεκδικούνται από τη Μονή Βατοπεδίου. Σύμφωνα όμως με το ΚΝ5351/32, «περί αρχαιοτήτων», όλα τα αρχαία είναι ιδιοκτησία του κράτους, αν αυτά βρίσκονται σε χώρους που ανήκουν σε δήμους, κοινότητες και Μονές, δεν παρέχεται καμία αποζημίωση ή αμοιβή. Βάσει δε και του Ν3020/02, «τα αρχαία ακίνητα μνημεία ανήκουν στο Δημόσιο κατά κυριότητα και νομή και είναι πράγματα εκτός συναλλαγής και ανεπίδεκτα χρησικτησίας».